قلعه رستم _بنایی باشکوه در کویر سیستان

سیستان بهشت آثار باستانی و تاریخی، ابنیه‌ها و قلعه‌های کهن متعددی را در خود جا داده که قلعه رستم از جمله آن‌هاست، قلعه‌ای تاریخی در دل کویر سیستان که هیبت آن همچون ارگ قدیمی بم می‌ماند.

سیستان و بلوچستان یکی از بکرترین مناطق کشور است که طبیعت حیرت انگیزش زبان زد خاص و عام است. علاوه‌بر این طبیعت زیبا، آثار تاریخی این منطقه نیز شهرت زیادی دارند. از تپه‌های باستانی مربوط به دوران پیش از اسلام گرفته تا آثار دوره اسلامی در شهرهای مختلف آن. یکی از این آثار، قلعه رستم سیستان است.

سیستان و بلوچستان با وسعت و تنوع جغرافیایی، قومی و مذهبی و نیز داشتن مناطق بکر و دست نخورده که از آن به عنوان گنج پنهان و سرزمین ناشناخته‌ها یاد می‌شود، ظرفیت و توانمندی بالایی برای جذب گردشگر دارد که در صورت توجه بیشتر و فراهم کردن زیر ساخت‌ها صنعت گردشگری را متحول خواهد کرد.

منطقه سیستان در شمال سیستان و بلوچستان با پنج شهرستان زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون علاوه‌بر مناظر بکر طبیعی چون آب، بیابان، جنگل و مانند آن بهشتی از آثار تاریخی و باستانی کشور است.

شاخص‌ترین اثر باستانی این منطقه شهری با بیش از پنج هزار سال قدمت به نام شهرسوخته است، شهری که در آن آثار شگرف از جمله نخستین چشم مصنوعی جهان، نخستین انیمیشن جهان، اولین جراحی جمجمه جهان و صدها اثر دیگر کشف شده است.
این شهر مجهز به سیستم لوله کشی فاضلاب و آب بوده و زندگی در آن قدمتی حدود ۲ هزار و ۵۰۰ ساله دارد.

دریاچه اساطیری هامون، کوه خواجه، دهانه غلامان، زیارتگاه بی بی دوست، آس بادها و انواع قلعه‌های تاریخی چون چهل دختران، کافران، قلعه رستم و مانند آن از جمله مناطق باستانی و دیدنی این منطقه به شمار می‌آید.

مناطق بکری که هیچ گردشگری نمی‌تواند نادیده از این همه زیبایی بگذرد و انتظار است هموطنان عزیز حداقل یکبار در زندگی خود از این خطه دیدن کند.

قلعه رستم

قلعه رستم

این قلعه یکی از معروف‌ترین آثار تاریخی برجای مانده از دوران اسلامی در استان سیستان و بلوچستان است که جنبه افسانه‌ای گرفته و به نام پهلوان نامدار ایران زمین رستم دستان، نامگذاری شده است.

این قلعه با شکوه در حدود ۷۰ کیلومتری جاده اصلی زابل به زاهدان (۷۰ کیلومتری جنوب غربی شهر زابل) بعد از شهر سوخته خارج از جاده اصلی با طی مسافت چند متری قرار دارد. بنا تاریخی قلعه رستم در منطقه حوض دار بنا شده و طبق گفته کارشناسان باستان شناسی اوج دوران شکوه و رونق این قلعه در زمان سلسله صفویه بوده است.

در این منطقه بقایای یک شهر باستانی با آجرکاری و ساختمان‌های متعدد و سردر ورودی، برج نگهبانی و ۱۵ برج دفاعی وجود دارد.
عناصر اصلی ساختمان شاه‌نشین قلعه رستم شامل حیاط مرکزی، ایوان‌های شمالی و جنوبی، مجموعه‌‏ای از اتاق‌های مختلف در اطراف حیاط مرکزی، ساختمان حاکم‌‏نشین و ساختمان امنیتی در سه ‌طبقه که متصل به مجموعه است.

در برخی از اتاق‌های این قلعه پنجره‏‌های مشبک مانندی با قرار دادن خشت‌ها در کنار یکدیگر به وجود آمده و حصار یا باروی قلعه با استفاده از وضعیت طبیعی از شرق به غرب با نقشه چندضلعی نامنظم ساخته‌شده، قلعه بر اساس نقشه از پیش تعیین‌شده انجام شده با این توجه که ضلع شمالی قلعه بادشکن مناسبی در مقابل بادهای ۱۲۰ روزه معروف سیستان داشته باشد.

بخش شرقی قلعه و روبروی شاه‌نشین یخدان قرار دارد که شامل یک فضای مدور نسبتا وسیعی به ارتفاع ۵ متر از سطح زمین است. با فاصله کمی از ارگ شاه‌‏نشین اسطبل قرار دارد و در پشت آن ساختمان طویلی که بدنه‌ اضلاع آن آخورهایی به‌ ردیف شکل گرفته شده است دیده می‏‌شود.

خندقی به عرض ۵/۷ متر با اندازه‌های متغیر در بعضی مکان‌ها قلعه را در برگرفته و به دلیل انباشته شدن خاک، عمق خندق چندان زیاد به نظر نمی‌آید.

طبق شرایط اقلیمی و وضعیت آب و هوایی و موقعیت استراتژیکی منطقه معماران و سازندگان می‌بایست دژی مستحکم به‌منظور بهره‌برداری‌های نظامی و مسکونی ایجاد می‌کردند که مناسب‌‏ترین مصالح ساختمانی آن خشت خام بوده، البته در بعضی موارد آثار گچ نیز در اتاق‌ها دیده می‌‏شود.

دروازه ورودی و ۱۵ برج تدافعی اطراف قلعه برای مقابله با ناملایمات طبیعی ساخته‌شده‌است، تیرکش‌های داخل دیوار و برج‌ها و کنگره‌‏های حصار، وضعیت دفاعی قلعه را نشان می‌دهند. باستان شناسان تعدادی سکه نقره مربوط به پوراندخت پادشاه ساسانی را نیز در این منطقه کشف کرده‌اند.

قلعه رستم

معماری قلعه رستم سیستان

با وجود گذشت چند صد سال از ساخت قلعه رستم سیستان، این قلعه تاریخی هنوز هم شکوهش را حفظ کرده است. موقعیت استراتژیک منطقه حوض دار سیستان، همچنین آب‌وهوا و اقلیم این منطقه باعث ساخت قلعه‌ای مستحکم در آن شده است. قلعه‌ای که کاربری‌های نظامی و مسکونی را برای آن متصور شده‌اند. بیش‌ترین مصالحی که در ساخت قلعه رستم به کار برده‌اند، خشت خام است.

سر در ورودی قلعه رستم سیستان در جبهه شرقی آن قرار گرفته است. برج‌های نگهبانی معروف این قلعه که دور تا دور آن را فرا گرفته‌اند، خندق عمیقی که زمانی دور آن کنده بودند، یخدان قلعه، برخی تاسیسات مسکونی داخل بنا و بخش شاه نشین آن از دیگر عناصر معماری به کار رفته در این بنای تاریخی هستند. عناصری که از برخی از آن ها ویرانه‌هایی باقی مانده و برخی نیز هنوز پا بر جا هستند.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سیستان و بلوچستان گفت: فعالیت‌های باستان شناسی در قلعه رستم سبب شناسایی و ثبت سه مرحله معماری در این فضا و رسیدن به اطلاعات خوب در زمینه سفال دوران اسلامی دشت سیستان شده است.

علیرضا جلالزایی اظهار کرد: این قلعه با مساحت بیش از ۲۲ هزار متر مربع، حصاری به طول ۶۰۰ متر و ۱۴ برج مدور در پیرامون خود دارد و مصالح آن به طور عمده از خشت خام و چینه است.

ایرنا نوشت، وی بیان کرد: قدمت این بنا به دوره صفویه بر می‌گردد و سال ۱۹۹۳ ثبت ملی شده است.

مرتبط:

روستای تمین در سیستان و بلوچستان

سیستان و بلوچستان بهشت رویایی طبیعت جنوب ایران

معرفی چند غار استان سیستان و بلوچستان

 

آبشارهای کهگیلویه و بویراحمد را بهتر بشناسیم

این دیار که به عناوینی چون ‌پایتخت طبیعت ایران و سرزمین چهارفصل برای مردم کشور شناخته شده، هفتمین آبشار مرتفع ایران را نیز در خود جای داده است.

کمردوغ، آبشاری به رنگ دوغ

آبشار دل‌انگیز و فرح بخش کمردوغ در فاصله ۸۵ کیلومتری شمال شرقی شهر دهدشت و ۱۵ کیلومتری شمال شرقی شهر قلعه‌رئیسی، هفتمین آبشار مرتفع ایران است که از ارتفاع ۴۰ کیلومتری بر شانه‌های کوه ریزشی دوغ مانند و سفیدرنگ داشته و به همین دلیل به آن کمردوغ می‌گویند.

این آبشار در تمام طول سال دارای آب بوده و ارتعاشات بلورین زرین و معلق آب آن در بلندا، رنگین‌کمان هفت‌رنگی را به طور واضح به تصویر کشیده است. همچنین، بر صخره‌های تنگه پایین‌دست و آبراهه در طول زمان حوضچه‌ها و قندیل‌های نمکی و بلورینی شکل گرفته که بر زیبایی این آبشار افزوده است.

از دیگر ویژگی‌های منحصربه‌فرد این آبشار که با ارتفاع حدود ۱۰۰ متر در کوهپایه‌های غربی کوه سیلوم قرار دارد، نمکی بودن آب آن است، زیرا در مناطق کوهستانی کهگیلویه و بویراحمد به ندرت چشمه‌ای نمکی یافت می‌شود.

آبشار تنگ تامرادی

در فاصله ۴۵ کیلومتری جنوب غربی شهر یاسوج و در فاصله ۱۰ کیلومتری منطقه زیبای سرگچینه، آبشاری زیبا و نادر از دل کوه و در میان سنگ‌ها و صخره‌ها و درختان زیبای بلوط، آب سرد و زلال خود را  با سخاوت به دره پایین دست می‌سپارد.

جلوه زیبای این آبشار از محل جوشش تا بخش‌هایی از دره پایین دست در تنگ تامرادی هر مسافری را مسحور خود کرده و وجود درختان بلوط، بنه و زالزالک زیبایی خیال‌انگیزی را به تصویر کشیده است.

آبشار طسوج کهگیلویه و بویراحمد

در سردسیری‌ترین منطقه شهرستان چرام به فاصله ۷۰ کیلومتری شهر چرام به طبیعیت دل‌انگیز آبشار طسوج می‌رسیم که در دامنه کوه ساورز قرار دارد. این منطقه زیبا دارای باغات سیب، گردو و درختان کهنسالی است که زندگی کوچ‌نشینی عشایر در این طبیعت، زیبایی آن را دو چندان کرده است.

آبشار یاسوج 

در شمال شرقی شهر یاسوج و به فاصله ۳ کیلومتری از این شهر، پس از عبور از دالان زیبایی از درختان و باغ‌های سرسبز سیب و گردو به محوطه‌ای بهشت‌گونه می‌رسیم که آبشاری به ارتفاع ۱۰ متر آن را به مکانی خیال‌انگیز تبدیل کرده است.

آبشار یاسوج یکی از مکان‌های پرجاذبه استان کهگیلویه و بویراحمد است که از قدیم‌الایام محلی مناسب برای تفریح و آسایش مسافران و گردشگران بوده و درختان چنار سر به آسمان ساییده و جویبارهای جاری و آب سرد و گوارای آن، دل هر مسافر خسته از راه رسیده را طراوت می‌بخشد.

در حاشیه این آبشار، تفرجگاهی زیبا احداث شده که در کنار جنگلی پوشیده از درختان بلوط، چنار، گردو و سیب، این منطقه را شکوهی دوچندان بخشید است، منظره‌ای کم‌نظیر که هر انسان خسته از روزمرگی‌های ملال‌آور زندگی را به دامان خود فرامی‌خواند.

آب این آبشار دائمی است و سرچشمه آب آن در ۲۰ متری دامنه کوه قرار دارد و سرریز پله‌ای آن از ۱۲ متری شروع می‌شود.

آب و هوای بسیار خوش و نزدیکی آن به شهر یاسوج، این آبشار را به یکی از تفرجگاه‌های به یادماندنی این شهر تبدیل کرده است.

آبشار بهرام بیگی کهگیلویه و بویراحمد

این آبشار در ناحیه جنوبی رشته کوه دنا و در فاصله ۵۰ کیلومتری غرب شهر توریستی سی‌سخت قرار گرفته و با ارتفاعی حدود ۳۵ متر آب بسیار خنک و گوارای خود را به سمت دره‌های پرپیچ و خم پوشیده از درختان کهنسال چنار و گردو سرازیر می‌کند.

* گزارش از علی پاک

مرتبط:

تنگ تامرادی _ یکی از جاذبه‌های کهگیلویه و بویراحمد

راهنمای سفر به کهگیلویه و بویراحمد/اماکن دیدنی / هتل‌ها

آش اسفندی _آشی با طعم باورهای کهن مردم دلیجان

به نظر پیشواز بهار و جنب و جوش و هیاهوی اسفند ماه از  خود نوروز زیباتر است. در گاه‌شماری ایرانی، دوازدهمین ماه از سال و پنجمین روز از هر ماه اسفند نام دارد، اسفند یا  اسپند، سپندارمت یا سپندارمد نماد دوستداری، بردباری، نگهبان زمین و باروری و سرسبزی آن است. از این‌روی در آستانه سال نو، در روز اسفند از ماه اسفند یا پنجم اسفندماه، در آستانه بهار طبیعت و نو شدن زمین جشن اسفندگان برپا می‌شود که جشن ویژه زنان است و به نظر می‌رسد که جشن اسفندی نیز نمودی از همین جشن اسفندگان است.

آش اسفندی یکی از آداب و رسوم کهن مردم شهرستان دلیجان است که برای احیای این سنت، در چند سال اخیر جشنواره آش اسفندی برگزار می‌شود.در پخت این آش مغذی از انواع حبوبات مثل عدس، نخود، لوبیا، برنج، ماش، انواع آجیل‌ها از جمله مغز گردو، مغز بادام و مغز زردآلو، برگه آلو و زردآلو و ادویه‌های معطر استفاده می‌شود.

در دلیجان اغلبِ تازه دامادها هدایای ویژه‌ای به نام اسفندی را به عروس و خانواده‌اش پیش‌کش می‌کردند. (هم اکنون داماد به جای هدیه اسفندی، شب یلدا هدایای خود را تقدیم عروس می‌کند.)

در سال‌های نه چندان دور، شب اسفندی را به اسفندیار ارتباط می‌دادند و باور داشتند که در این شب، اسفندیارمذ، رویین‌تن که با اسب سیاه کشته شد، با اسب سفید می‌آید. اسب سیاه او را به جهان زیرین ببرد و اسب سفید بازگرداند، پس با چسباندن سبزه به سردر خانه به پیشوازش رفته (مراسم علفه) و در ورودی خانه هم جو می‌ریختند تا اسب اسفندیار بخورد.  دیگی از آش اسفندی هم شب تا صبح در تنور می‌گذاشتند تا در آن سال تنور خانه گرم بماند و آش اسفندی را می‌خوردند تا در طول سال سرما نخورند.

جشن سوری

از دیگر جشن‌هایی که در ایران باستان برای پیش درآمد یا پیش‌واز نوروز برگزار می‌شده، جشن سوری ‌است. سوری به یک معنی سرخی است و اشاره به سرخی آتشی است که در این روز می‌افروخته‌اند. در تاریخ بخارا آمده ‌است: «چون امیر سدید منصوربن نوح به ملک نشست، هنوز سال تمام نشده بود که در شب سوری چنان‌که عادت قدیم است آتشی عظیم افروختند.»

این آتش را در شب سوری برای گریزاندن سرما و فراخوانی گرما، آن هم بیشتر بر روی بام‌ها می‌افروختند که هم شگون داشته و هم به باور پیشینیان، تنوره آتش و دود بر بام‌ها، فروهر و روان  درگذشتگان را به خانه‌های خود رهنمون می‌کرده‌ است.

مردم شهرستان دلیجان نیز در گذشته‌های نه چندان دور توده‌هایی از بوته خودروی بیابانی و… فراهم و نزدیک یکدیگر قرار می‌دادند. زن، مرد، پیر و جوان در حیاط خانه یا کوچه‌ها، از روی آتش می‌پریدند و گرد آن می‌چرخیدند و به دست‌افشانی و پایکوبی می‌پرداختند. علاوه بر آتش افروزی و جشن و سرور، از بام خانه بالا می‌رفتند و کوزه‌ای آب ندیده با خود می‌بردند و از آنجا به زمین می‌ریختند و کوزه را می‌شکستند.

گذشتگان باور داشتند که بلاها را در کوزه انباشته کرده‌اند و وقتی کوزه را بشکنند آن بلا نابود می‌شود. ( آن‌ها بر این باور بودند که کوزه کهنه و شکسته فقر می‌آورد کوزه‌هایی را که کهنه بودند و یا شکسته و ترکی در آنها بود  بر زمین می‌زدند.)

یکی دیگر از مراسم چهارشنبه سوری که تا همین سال‌های پیش نیز مرسوم بود مراسم کَم‌زنی بود. یک یا دو نفر در حالی که خود را با چادری می‌پوشاندند، الک یا بادیه‌ای  را به دست می‌گرفتند  و پشت در خانه‌ها با قاشق بر آن می‌زدند تا در خانه باز شود و صاحب خانه چیزی به آن‌ها هدیه دهد. صاحب خانه نیز معمولا آنها را بی‌نصیب نمی‌گذاشت، و از آنان اجابت دعا و گشایش کار را خواستار می‌شد. این هدایا بیشتر آجیل شور و شیرین و خشکبار، قند و شیرینی و… بود.

آئین‌ها و مراسم نوروز 

قاشق زنان در حین انجام این کار اصلا حرفی نمی‌زدند تا شناخته نشوند، در برخی موارد که صاحبخانه قاشق زنان را شناسایی می‌کرد برای شوخی و خنده ظرف آبی را بر سر آنها خالی می‌کرد. قاشق زنان نیز آن چه را جمع‌آوری می‌کردند متبرک می‌دانستند و بقیه را در آن شریک می‌کردند.آیین قاشق‌زنی برگرفته از این باور است که فروهر نیک درگذشتگان در پایان سال به میان زندگان بازگشته و به شکل افرادی که رویشان پوشیده است به خانه بازماندگان سر می‌زنند و زندگان برای یادبود و برکت به آنان هدیه‌ای می‌دهند.در زند اوستا آمده است که پنج روز آخر سال تا روز پنجم فروردین فَروَهَر گذشتگان رها می‌شوند. بر این اساس برای خشنودیِ روان آنها و نیز آمادگی برای نو شدن سال، باید خانه‌ها تمیز باشد، اهل خانه کدورت‌ها را به دور می‌ریزند و همگی جامه‌های زیبا و نو بر تن می‌کنند. هم اکنون نیز در ساعات پایانی سال بیشتر اهالی بر سر مزار درگذشتگان رفته و برای آمرزش آنها فاتحه می‌خوانند و دعا می‌کنند.

برای تمیز کردن و خانه تکانی تمام بانوان دلیجانی دست به کار می‌شدند، گرد و خاک و سیاهی را از در و دیوارهای کاهگلی اتاق ها می‌زدودند و برای بر طرف کردن سیاهی که از دود اجاق و آتش بر دیوارها بر جای مانده بود، خاک سفید رنگ یا گچ را با آب مخلوط می‌کردند و با پارچه  و یا نرمه جارو  بر دیوارها می‌مالیدند و دیوارها را سفید می‌کردند.

در روزی مشخص نیز دختران و زنان خانواده به خانه پدر بزرگ‌ها می‌رفتند و با کمک یکدیگر خانه تکانی می‌کردند و در کنار آنها به گفتگو و خنده و شادی می‌پرداختند.

برای سفره هفت‌سین  و پذیرایی از مهمانان، سبزه  سبز می‌کردند، نان می‌پختند، گندم‌های خیسانده در آب پنیر را با شاهدانه بو می‌دادند، قُوتو درست می‌کردند و هسته‌های شیرین شده زردآلو (راجی: تَندَه) و نخود چی، کشمش، برگه (راجی: تُرشاله)، سنجد، توت خشک، باسلُق و جوزغند و… در دولاب‌ها برای پذیرایی نگهداری می‌شد.

پسران نیز در نزدیکی عید تخم مرغ‌های سالم و محکم را جمع می‌کردند، تخم مرغ‌ها به وسیله بانوان با گیاهان و پوست برخی میوه‌ها رنگ می‌شدند. تعدادی از آنها در سفره هفت‌سین برای هدیه دادن کنار گذاشته می‌شد و تعدادی نیز برای تخم مرغ بازیِ پسران بود. این بازی از پیش از عید شروع و تا روز سیزدهم نوروز ادامه داشت. بازی نیز بدین گونه بود که تخم مرغ را در مشت خود نگه می‌داشتند و فقط سر آن از میان شست و انگشتِ پهلوییِ آنها بیرون بود، به گونه‌ای که رقیب بتواند با سر تخم مرغ خودش به آن ضربه بزند. با این ضربه یکی از تخم مرغ‌ها می‌شکست. با شکستن و یا ترک خوردن دو سر تخم مرغ  صاحب آن بازنده بود و باید تخم مرغش را به فرد برنده می‌داد. (تخم مرغ در نزد ایرانیان نماد پیدایش حیات و آغاز آفرینش است.)

اسفند ماه و فروردین در دلیجان گذشته سراسر همدلی و سرور و شادی بود، همه اهالی مانند هم و یار و غمخوار یکدیگر بودند. مردم دسته دسته به دیدار یکدیگر می رفتند و پذیرایی‌ها ساده و گرم بود.

* گزارش از علی مشهدی، رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان دلیجان

مرتبط:

غار چال نخجير _شگفت انگیزی در دلیجان

آتشکده آتشکوه محلات

نراق ، جریان زنده تاریخ در کوچه‌پس‌کوچه‌ها

بازار بزرگ اصفهان گنجینه پر رمز و راز تاریخ

بازارها و بازارچه‌های اصفهان را از هر طرف که بگیری بهم می‌رسند، سردرهای بلند با پیشانی‌های برافراشته و پشت بغل‌های مزین به آجرکاری با نقوش هندسی و گاه با کاشی‌کاری معقلی و هفت رنگ که راه به گنجینه‌ای پررمز و راز دارند.

 بازار اصفهان دالانی از انبوه گنبدهایی است که پشت سر هم قطار شده اند و تا آنجا که چشم کار می‌کند پیش می‌روند. در میانه‌های بازار و در تلاقیراسته‌ها، گنبدخانه چهارسو رخ می‌نماید. گنبدخانه‌ای بلند که بیننده را از هر چهارسو به سوی بازار و سراها راه می‌نماید و درهمین اثنا همه هوش و حواس بیننده را معطوف به نقش‌های آجری تاریک و روشن در گرداگرد و زوایایش می‌کند. تاق چشمه‌ها با زیبایی تمام گراگرد ستون نوری که از بیرون به داخل گنبدها هدایت شده رخ نمایی می‌کنند و این تکرار زیبایی بر همه‌ی سقف‌ها و در و دیوار بازار است.

بیننده در بازار محو تماشا می‌شود. با وارد شدن به بازار انگار پا به شهری مسقف گذاشته که ساکنانش بازاریان و تاجران و حجره داران با  پیشه‌های مختف اند که گاه در حجره و گاه در سرا و گاهی هم در تیمچه گذر زمان می‌کنند. مس می‌کوبند، پارچه نقش می‌زنند، نقره قلم می‌کوبند، نگارگری می‌کنند، نخ می‌فروشند و هزار صنعت و کار و بار دیگر که همه جملگی مشق زندگی بر دفتر روزگار بازاراست.

 

بازار اصفهان را از هر طرف بگیری از میدان کهن شهر(میدان عتیق) در بازار نظامیهیا از سردر قیصریه از راسته چیت سازان در میدان نقش جهان، جهانی آمیخته از زیبایی، سادگی، شکوه ،جلال و ابهت است که یک جا چهره در نقاب دالان‌ها و گنبدها کرده است.

محور بزرگ بازار اصفهان که انبوه راسته‌ها و سراها را در خود جا داده دو بزنگاه تاریخی در اصفهان را یادآور می‌شود، یکی زمان سلجوقیان و دیگری زمان صفویان  که در هر دو دوره شهر تحولی بزرگ و بنیادین را از سر گذرانده است.

بازار اصفهان

بازار اصفهان  با تمام رگ و پیوندهایش راهش را از مسجد عتیق آغاز کرده است.جایی که اولین میدان شهر یعنی میدان عتیق در یکی از کهن‌ترین بخش‌های شهر شکل گرفته است. بیش از هشتصد سال پیش بازار اصفهان  پاییدن گرفت، رشد کرد و مسیرش را رو به میدان نقش جهان و بازاری که بعدها در دوره صفویه ساخته شد ادامه داد.

بازار بعد از شروع حکومت‌های اسلامی در ایران در کنار مسجد جامع و عمارت‌های حکومتی تکامل یافت و از اهمیت زیادی برخوردارشد تا جایی که این سه به عنوان مراکز اقتصادی ، مذهبی و سیاسی در کنار هم و در یک میدان به عنوان مراکز ثقل حکومت قرار می‌گرفتند. ساختار بازار اصفهان در دو دوره حکومت سلجوقیان  و صفویان شکل گرفته است؛ یکی در میدان عتیق در کنار مسجد جامع عتیق و ارگ ملکشاه  و دیگری در میدان نو یا همان میدان نقش جهان در کنار مسجد جامع عباسی و عمارت عالی قاپو.

بازار در کنار عناصر اقتصادی‌اش که کوچک‌ترین واحد آن حجره است، عناصر مذهبی، علمی و خدماتی مثل مساجد، مدرسه‌ها، کاروانسرها و حمام‌ها  را هم در دل خود جای داده است.

بازار اصفهان

سقف راسته‌های بازار اصفهان گنبدی و آجری است و در محل تلاقی دو راسته چهارسوها با گنبدهای بلندتر و باشکوه‌تر از گنبد راسته‌ها قرار دارند. حجره‌های راسته،  محل عرضه کالاها و صنایع  و سراها محل تجمع کالاها و تولیدات هستند.

سراها با معماری چهار ایوانهیا با صحن‌های هشت ضلعی و یا مدور گاه روباز و در برخی موارد سرپوشیده اند. حیاط‌های گشوده سراها گاهی با یک حوض میانی همراه بوده که ضمن زیبایی، موجب تلطیف هوا می‌شود. سراها در یکیا دو طبقه مشتمل بر حجره‌هایی هستند که محل کالاهای راسته مربوطه است. در مقیاس بعدی بازار،سراهای سرپوشیده در بازار به تیمچه  معروف اند. تیمچه‌ها از سراها کوچکتراند، سرپوشیده اند و از  معماری و تزئینات زیباتری برخوردار هستند. تیمچه‌ها حجره‌های مرغوب‌تری دارند و بیشتر دفاتر کار تاجران و بزرگان بازار ومحل ملاقات و دادوستد آنها با تاجران دیگر است.

بازار اصفهان

 

بازاراصفهان یکی از بزرگترین و قدیمی ترین بازارهای سنتی ایران است که توانسته با حفظ بسیاری از عناصر معماری و همین طور با دربرگرفتن آثار تاریخی‌ای که بخشی از ماهیت اجتماعی و فرهنگی و مذهبی را تشکیل می‌دهند، گردشگران زیادی را برای بازدید جذب کند.

استان اصفهان به عنوان قطب گردشگری کشور بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی این استان شناسایی شده و یکهزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و چهار اثر آن به نام‌های میدان امام (نقش جهان)، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع به ثبت جهانی رسیده است.

منبع:ایرنا

مرتبط:

چهارباغ زیبای اصفهان شاهکاری دلگشا و فرح بخش

مسجد حکیم اصفهان

معرفی خانه مشیر الملک اصفهان

سیلک کاشان شگفتانه‌ای از اعماق تاریخ تمدن

نزدیک به ۸۰ سال پیش با جاری شدن سیل در زمین‌های کشاورزی کاشان، تمدنی به قدمت نزدیک به هشت هزار سال با ابزارآلات و سفالینه‌هایی متفاوت از ابزارهای کنونی مشاهده شد که حیرت و حس کنجکاوی همگان را برانگیخت. تپه‌های سیلک (Sialk) یکی از محوطه‌های باستانی مهم فلات مرکزی ایران و در اصل ویرانه کهن‌ترین زیگورات باستانی ایران که نخستین تمدن شهرنشینی در آن شکل گرفته‌است.

محوطه‌ باستانی سیلک یکی از ارزشمندترین محوطه‌های باستانی ایران و جهان است که نزدیک به هشت هزار سال پیش (از دوران روستانشینی تا دوران ماد)، شواهد و مدارک تحولات زندگی بشر را در خود نگاه داشته است.

این محوطه شامل تپه شمالی (سیلک کوچک)، به مساحت نزدیک پنج هکتار، تپه جنوبی (سیلک بزرگ)، به مساحت نزدیک هشت هکتار و ۲ گورستان به نام‌های گورستان الف و گورستان ب است.

این تپه‌ها به ترتیب از قدیم به جدید آثار دوران مختلف تمدن بشری شامل عصر نوسنگی، عصر مس و سنگ، دوران شهرنشینی، عصر مفرغ و آهن و دوره ماد را به نمایش می‌گذارند.

مهمترین آثار تمدنی شناخته شده در سیلک شامل نخستین روستاها و خانه‌های ساخته شده به دست بشر، نخستین جانوران و گیاهان اهلی، نخستین کوره‌های پخت سفال و ذوب فلز و نخستین آثار خط و نوشتار است.

این محوطه در سال‌های ۱۳۱۲، ۱۳۱۳ و ۱۳۱۶ خورشیدی برای نخستین بار از سوی هیات باستان‌شناسی فرانسوی به سرپرستی رومن گیرشمن مورد کاوش قرار گرفت.

سیلک همچنین در سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۵ خورشیدی، از سوی هیات باستان‌شناسی ایرانی به سرپرستی صادق (شاپور) ملک شهمیرزادی مورد کاوش و بازنگری قرار گرفت و نتایج این پژوهش‌ها در چندین جلد کتاب به چاپ رسید و در دسترس همگان قرار گرفت.

این اثر ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ خورشیدی به شماره‌ ۳۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و در فهرست اثرهای نامزد جهانی قرار دارد.

تپه‌های سیلک کاشان به عنوان نخستین تمدن یکجانشینی فلات مرکزی ایران در حالی از گردشگران نوروزی پذیرایی می‌کند که برخی جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی این شهرستان از جمله مجموعه تاریخی باغ فین به دلیل شرایط کرونایی تا اطلاع بعدی تعطیل است.

سیلک کاشان

بازدید از سیلک در تعطیلات نوروز

مدیر پایگاه میراث فرهنگی سیلک با یادآوری تصمیم ستاد مدیریت کرونا در کاشان مبنی بر تعطیلی مکان‌ها و محوطه‌های تاریخی در تعطیلات نوروز افزود: گشایش محوطه‌های روباز و بدون ازدحام به دستور مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان از روز دوم فروردین ماه انجام شد، از این رو بازدید گردشگران از فضای باز محوطه تپه‌های باستانی سیلک روزانه در تعطیلات نوروز برای گردشگران برقرار است.

 

جواد حسین‌زاده ساداتی در گفت‌وگو یی اظهار داشت: بازدید روزانه از تپه‌های باستانی سیلک با کاهش ۹۰ درصدی به‌دلیل محدودیت‌های شرایط کرونا و رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی نزدیک به ۳۰۰ نفر رسیده است.

به گفته وی، این در حالی است که پیش از شیوع کرونا در سال ۱۳۹۸ روزانه ۲۵۰۰ تا سه هزار گردشگر از این محوطه باستانی بازدید می‌کردند.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی سیلک خاطر نشان کرد: بازدیدکنندگان می‌توانند با رعایت بهداشتی به‌ویژه داشتن ماسک هر روز از ساعت ۹ تا ۱۸ با حضور راهنمایان گردشگری میراث فرهنگی، دانشجوی دانشگاه کاشان و راهنمای الکترونیکی از طریق پرداخت هزینه از این پایگاه دیدن و خدمات گردشگری دریافت کنند.

حسین‌زاده ساداتی، با تاکید بر  رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی حتی با ضدعفونی کردن سطوح مورد بازدید گردشگران اظهار داشت: مجموعه فضاهای نمایشگاه پایگاه باستانی سیلک شامل یافته‌های دوره‌های مختلف سیلک و یک سالن نمایش این پایگاه در معرفی مستندهای نمایشی به دلیل رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی بسته است.

وی ادامه داد: تپه‌های باستانی سیلک بخش مهمی از این پایگاه در فضای باز است که گردشگران می‌توانند بخشی از خمره‌ها، دفینه‌ها، ترانشه‌ها و کارگاه‌های پرفسور گریشمن به‌عنوان نخستین کاوشگر در این محوطه دیدن کنند.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی سیلک با یادآوری اینکه چهار غرفه با راه‌اندازی نمایشگاه، سالن نمایش و مستندهای آن نیز برای دانش‌آموزان و گردشگران ایجاد شده بود تا با نحوه ساخت سفال، ابزار سنگی، نوشتن خطوط باستانی و فلزگری آشنا شوند، اضافه ‌کرد:  راه‌اندازی و بازدید از این فضاهای سربسته نمایشگاهی، نمایشی و آموزشی به‌دلیل همزمانی با آغاز دوره همه‌گیری کرونا و رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی متوقف شد که امید است بعد از رفع این بیماری برای گردشگران و علاقه‌مندان قابل بازدید و استفاده شود.

وی تصریح کرد: طراحی ایجاد مجموعه تاریخ فرهنگ سیلک نیز با کمک مشاور برای ۲-۳ سال آینده برنامه‌ریزی و مکان آن در جنوب محوطه باستانی سیلک جانمایی شده‌است.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی سیلک بهره‌برداری از این طرح را نیازمند مشارکت خیران میراث‌یار دانست و اضافه کرد: یافته‌های سیلک‌ از دوره گریشمن در این مجموعه در قالب نمایشگاهی بعد از این همه‌گیری در معرض دید گردشگران قرار می‌گیرد.

حسین‌زاده ساداتی سیلک با تمدن و مدنیتی به قدمت پنج تا ۶ هزار سال را متعلق به کاشانی‌ها دانست و افزود: مدنیت و تمدن شهری اینجا به عنوان نخستین شهرهای جهان جدا از این روستا که هشت هزار سال قدمت دارد حاصل فعالیت و کوشش خود کاشانی‌ها و نیاکان آنان است که باید در محافظت جدی از آن مطالبه‌گری کنند.

به گفته وی، سیلک سرمایه و ثروتی برای مردم کاشان است که منفعت و ضرر از بین رفتن و آسیب آن به خود کاشانی‌ها می‌رسد.

عضو هیات علمی گروه باستان شناسی دانشگاه کاشان ادامه داد: البته از آنجا که این مجموعه ارزشمند جهانی است منفعت حفظ یا ضرر آسیب به آن برای کل جهان است از این‌رو افزون بر مطالبه‌گری کاشانی‌ها در حفاظت هر چه بیشتر از آن هیچ سستی و خللی نباید در روند تثبیت جهانی شدن آن رخ دهد.

سیلک کاشان

کاوش تپه‌های سیلک از نگاه یک باستان‌شناس پیشکسوت

مرمتگر و باستان‌شناس پیشکسوت کاشانی نیز با یادآوری کاوش تپه‌های باستانی سیلک به سرپرستی گریشمن فرانسوی در سال ۱۳۱۲ گفت: تشخیص وجود ۲ تپه شمالی و جنوبی در چهار کیلومتری جنوب غرب کاشان و تالیف ۲ جلد کتاب ارزنده برای این مرز و بوم حاصل کار این باستان‌شناس فرانسوی بعد از سه سال شد.

 

عباس اعتماد فینی با اشاره به تقسیم دوره‌های سیلک از سوی گریشمن‌ به ۶ دوره فرهنگی ادامه داد: سیلک نخستین تمدنی است که انسان‌ها هزاره ششم قبل از میلاد از خود به یادگار گذاشتند.

وی تصریح کرد: ایران در مناطق دیگر نیز محوطه باستانی با قدمت کمتر یا بیشتر از سیلک دارد اما هیچیک امتیاز و تقدم این محوطه باستانی به‌دلیل استمرار زندگی از هشت هزار سال پیش تا کنون ندارد.

به گفته این باستان‌شناس، دور از انتظار نیست افرادی که در جوار تپه سیلک سکونت دارند از آن طایفه قدیم باشند.

اعتماد فینی با تاکید بر خلق ریسندگی، بافندگی، رنگ، نقشه، سفال‌گری و ذوب فلز برای نخستین بار در سیلک اظهار داشت: این اثر یکی از ارزنده‌ترین مکان‌ها و امانت‌های به یادگار مانده و ارث‌رسیده از نیاکان کاشانی‌هاست که نباید با توفان فراموشی ویران شود.

وی افزود: سال ۱۳۲۸ و از ۱۳ سالگی در شوش دانیال با گریشمن فرانسوی کار خود را به ‌عنوان شاگرد شروع و به مدت ۱۸ سال با او همکاری کرد.

به گفته این باستان‌شناس، یکی از افتخارات زمان کاری وی اینست که ۱۰ سال با «ژان پِرو» جانشین آقای « گیرشمن» مرمت چغازنبیل ارزنده‌ترین، بلندترین، بزرگترین و زیباترین بنای در جنوب ایران را انجام داده است.

اعتماد فینی با تاکید بر اهمیت تربیت باستان‌شناسان گفت: باید بودجه‌ای برای دانشجویان این رشته بعد از تحصیلات دانشگاهی اختصاص یابد تا بتوانند در راستای مرمت ودیعه‌های ارزشمند تاریخی و افزایش تجربیات علمی و عملی خود در کنار استادهای متبحر گام بردارند.

«عباس اعتماد فینی» فرزند استاد «احمد اعتماد فینی» متولد  ۱۳۱۵ همکار «رومن گریشمن» باستان‌شناس فرانسوی در عملیات مرمت و به‌سازی تپه‌های سیلک است که در سال ۹۴ به عنوان مرمتگر نمونه از تلاش‌های وی برای حفظ و مرمت تپه‌های سیلک قدردانی شد.

وی در ۱۳ سالگی به هیات باستان‌شناسی فرانسوی پیوست و نخستین همراهی او با گریشمن در حفاری‌های خوزستان بود؛ از بدو ورود به گروه با خانم «تانیا گریشمن» همسر رومن گریشمن همکاری و در مرمت اشیای باستانی او را یاری می‌کرد.

اعتماد فینی هرچند تحصیلات آکادمیک ندارد اما به دلیل تجربه فراوان از بزرگ‌ترین مرمت‌گران اشیای باستانی در کشور به‌شمار می‌آید.

سیلک کاشان

یک هزار و ۷۰۰ اثر ارزشمند تاریخی در کاشان

معاون مدیرکل و رییس اداره میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی کاشان گفت: این شهرستان با برخورداری از یک هزار و ۷۰۰ اثر دارای ارزش تاریخی، طبیعی و معنوی شامل ۳۲۵ اثر ثبت ملی و یک اثر ثبت جهانی، است.

 

مهران سرمدیان اظهار داشت: ۳۴ اثر کاشان نیز با موضوعات آیین‌ها، صنایع دستی، مهارت و دانش از جمله مهارت فنون مسگری، آیین نخل گردانی، مهارت پخت کلوچه کاشان در فهرست آثار میراث ناملموس کشور و ۲ مهارت بافت قالی کاشان و آیین قالی‌شویان مشهد اردهال کاشان در فهرست میراث معنوی جهانی ثبت شده‌است.

وی همچنین شمار مرکزهای بوم‌گردی در کاشان ۱۶ باب با ۱۱۷ اتاق و ۴۲۴ تخت و تعداد میهمان‌پذیرها را نیز پنج باب با ظرفیت ۱۵۳ تخت برشمرد.

به گفته وی، ۳۴ باب اقامتگاه سنتی با ۴۲۷ اتاق و ۱۰۵۲ تخت، هشت باب هتل یک تا چهار ستاره با ۳۳۸ اتاق و ۸۹۱ تخت، چهار هتل‌آپارتمان با ۳۵ اتاق و ۱۱۸ تخت در شهرستان کاشان وجود دارد.

رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کاشان خاطر ‌کرد: مجموع ظرفیت اقامتی کاشان سه هزار و ۲۶۵ و اشتغال یک‌هزار و ۱۵۳ نفر در تاسیسات گردشگری این شهرستان است.

سرمدیان اظهار داشت: همچنین پنج سفره‌خانه سنتی، ۲۱ دفتر خدمات مسافرتی و جهانگردی، چهار مجتمع بین راهی، ۲ آموزشگاه گردشگری، ۱۸ اقامتگاه بوم‌گردی، یک شرکت حمل و نقل گردشگری، یک شرکت خانه مسافر به ظرفیت ۱۲۰ خانه در کاشان فعالیت دارد.

شهرستان کاشان با برخورداری از یک هزار و ۷۰۰ اثر دارای ارزش تاریخی، طبیعی و معنوی شامل ۳۲۵ اثر ثبت ملی و یک اثر ثبت جهانی، در فاصله نزدیک به ۲۰۰ کیلومتری شمال اصفهان واقع است.

منبع:ایرنا

دَمی سیاحت و زیارت در شهربابک

شهربابک غربی‌ترین شهرستان استان کرمان است که بواسطه مناطق بکر طبیعی، تاریخی و زیارتی یکی از قطب های گردشگری پهناورترین استان کشور بشمار می رود.

به گزارش ایرنا، شهرستان شهربابک به دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ترانزیتی تهران بندرعباس و همجواری با سه استان کرمان، یزد و فارس از اهمیت بالایی برخوردار است.

این شهرستان امروزه به علت وجود معادن عظیم مس به شهر مس و فیروزه شهره است اما اگر هر گوشه از این دیار را که ببینیم یادگاری های تاریخی و طبیعت بدیع آن هر گردشگر و ببیننده ای را شیفته خود می‌کند.

روستای صخره ای تاریخی میمند

اگر در زمان حاضر قصد سفر به هزاره تاریخ را دارید، عزیمت به میمند شما را به مقصودتان می رساند، روستای اسرار آمیزی که در ۳۰ کیلومتری شهربابک و ۱۷۰ کیلومتری شمال غرب مرکز استان واقع شده، علی رغم اینکه عمرش به سه هزار سال می رسد، هنوز هم ساکنانی دارد و به عنوان هفتمین منظر فرهنگی، طبیعی و تاریخی در جهان موفق به دریافت جایزه مرکوری شده است.

نقل قول‌های متفاوتی در رابطه با قدمت این روستا گفته شده است بعضی آن را به قرون هشتم و هفتم پیش از میلاد نسبت داده و برخی آن را متعلق به قرون دوم و سوم میلادی و برخی هم بر اساس سنگ نگاره‌ها و نقوش صخره‌ای موجود در این منطقه، قدمت آن را به چند هزار سال قبل می‌دانند.

در میمند آنچه که بیش از همه نگاه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند بافت و ساختار خانه‌ها در دل صخره هاست که در ساخت این خانه‌ها نه نشان از آجر، نه ملات و نه خشت است و این همه زیبایی که به یکجا در طول مدت زمان طولانی آفریده شده است امروز همه را غرق خود کرده است.

فضای داخل خانه ساده و دلنشین طراحی و چیده شده است، کف آنها اغلب از گلیم،  نمد و قالی‌های دست باف میمندی فرش شده است و طاقچه‌هایی در اتاق‌ها کنده شده است که محل نگهداری ظروف، چراغ و جای رختخواب‌ها است که تعدادی از این خانه ها به واحدهای بومگردی تبدیل شده اند تا گردشگران از تجربه بی نظیر اقامت در این روستای سه هزار ساله لذت ببرند.

حمام، مسجد، حسینیه و مدرسه نیز که با معماری مربوط به خود ساخته شده‌اند از جاذبه‌های گردشگری د ر میان این دستکندها در میمند به شمار می آیند.

blank

غار ایوب، بزرگترین غار آذرین ایران

ایوب نام غاری است که نقش زیارتگاهی دارد و در کوهی به همین نام در جنوب شهر دهج واقع شده است. این غار که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، از اواخر فصل بهار که هوا به تدریج گرم می شود تا پایان تابستان که هوا به تدریج خنک می شود با عظمت شکوه خاص خود پذیرای دوستداران طبیعت و مشتاقان خود از شهرها و روستاهای هم جوار خود برای تفریح و زیارت می شود.

پهنای دهانه ی غار ٩٨متر، و ارتفاع آن ٦٨متر وعمق آن٢٠٠ متر است. این دهانه، بزرگترین دهانه غارهای آذرین ایران است، و آن را نتیجه انفجار حاصل از برخورد آب و گدازه‌های آذرین داسیتی می‌دانند. پس از تشکیل دهانه  غار؛ اختلاف دما و رطوبت باعث خردشدگی سنگها شده، و عمق غار افزایش یافته‌است. فرسایش باد نیز با کوبیدن ماسه به دیواره‌ها، حفره‌هایی لانه‌زنبوری را در دیوارهٔ غار به‌وجود آورده‌است.

اعتقاد بر این است که حضرت ایوب مدتی در اینجا زندگی کرده که امروزه اثر آن به صورت ردپای آن حضرت بر سینه صخره ای غار برجای مانده است.

دهانه بسیار بزرگ غار در نیمه های کوه در ارتفاع بالا قرار دارد در گوشه‌ای از دیواره شرقی و سقف، شریان باریکی از آب سال های سال دست نوازش را بر سینه سخت سنگ سائیده و از آن صخره ای لعل با ظرافتی بی نظیر به وجود آورده است در پای این دیواره حوضچه های کوچک قرار دارد که این آب در آن جمع می گردد. آب خنک و گوارا به خصوص برای تشنگانی که خسته از کوه پیمایی به این مکان می رسد، با نوشیدن جرعه ای از این آب خستگی راه را از دل می زدایند.

غار ایوب

امام زاده سبزپوشان شهربابک

گهگاهی آدمی برای فراغ از زمین و زمینی ها و هر آنچه ذهن و جسم را به خود مشغول کرده، در پی ملجایی ست که با پروردگار خود خلوت کند و بار دیگر دل را به یار و معبود حقیقی گره زند، زیارتگاهی را می جوید که مرغ دلش را در آشیان معشوق بنشاند.

در ۴۵ کیلومتری شمال شرقی و در نزدیکی پاقلعه شهربابک زیارتگاهی قرار دارد که مقبره محمد و زید دو برادر مشهور به سبزپوشان است که نسب آنان به امام موسی بن جعفر (ع) می رسد.

امامزاده سبز پوشان مکانی زیبا در دل کوهستان است که در همه ایام میزبان دل شکستگان و حاجتمندانی است که از شهربابک و از شهرستان های اطراف به آن پناه می آورند.

طبیعت دلکش و کوهستانی آن نیز مکان مناسبی است تا گردشگران ساعاتی را از زندگی شهرنشینی فاصله بگیرند و به آرامش برسند.

امام زاده سبزپوشان شهربابک

عمارت موسی خانی

اگر به داخل شهر هم سری بزنید و به محله سفلی برسید بنایی خشتی نظرها را به خود جلب می کند، برای ورود به این عمارت با شکوه باید از در چوبی دو لنگه ای گذشت، که سقف ورودی آن با معماری جذابی طراحی شده است. از راهروهایی که تعبیه شده عبور می کنم و به داخل فضای بیرونی عمارت می رسم.

حیاط بزرگی که دیوارهایش با گچ بری هایی منقش شده، حوض آبی رنگ مستطیل شکل وسط حیاط که دور تا دورش باغچه و گل است، درهای چوبی که با شیشه های رنگ جذاب تر شده اند، همه آدمی را به یاد معماری دوره قاجار می اندازد.

عمارت موسی خانی از بناهای تاریخی زمان قاجاریه است، تاریخ احداث این بنا ۱۲۷۰-۱۲۶۵ هجری قمری و مساخت آن هفت هزار و ۵۰۰ متر مربع است که سه هزار و ۳۰۰ متر زیربنا، پنجهزار و ۲۰۰ متر مربع باغ عمارت را شامل می شود.

پس از حاج محمد علی ملقب به “حاج آقا” فرزندش در شهر بابک به حکومت رسید. دوران حکومت او هم زمان با سلطنت محمد شاه و ناصرالدین شاه قاجار بود و موقوفات بسیاری داشته‌است. وی نزدیک ۳۰ سال حکومت کرد و عمارت بزرگی ساخت که به “عمارت موسی خان” معروف است و امروزه سازمان میراث فرهنگی از آن محافظت می‌کند.

شهربابک در ۲۴۰ کیلومتری کرمان واقع است.

منبع:ایرنا

ارگ گوگد گلپایگان همچنان راوی تاریخ

برای دیدار یکی از بزرگترین بناهای خشتی ایران باید راهی گوگد از توابع گلپایگان شد، این اثر تاریخی چهارصد ساله که کاربری بر اساس موقعیت یک از ویژگی‌های آنست، ارگی که هم کاروانسرا و هم در زمان جنگ دژ نظامی بود.

 برای دیدار از ارگ گوگد باید بیشتر از ۱۸۰ کیلومتر تا گلپایگان رانندگی کنید و از آن سو تا گوگد پنج کیلومتر دیگر باید راه بپیمایید تا بتوانید ارگ تاریخی این شهر را ببینید. برای کسانی که در اصفهان هستند پیشنهاد سفر یک روزه خوبی است که بتوان آسوده و بدون خیال اقامت و استرس‌های آن در شرایط کرونا حال و هوایی تازه کرد. اما پیش از طلوع خورشید باید راهی شد و مطمئن باشید اگر برنامه ریزی درستی برای بازدید داشته باشید بعد از صرف ناهار و اندکی آسودن می توانید راهی برگشت به خانه شوید.

ساختار ارگ گوگد ساختار کاروانسراست و در مسیر جاده ابریشم قرار داشته است، گفته می‌شود این ارگ در زمان‌های صلح کاربری کاروانسرا داشته و در زمان جنگ دژ نظامی بوده است و از این رو هم  در دیوارهای مرتفع آن یک سیستم امنیتی سنتی وجود داشته است.

سیستم امنیتی هشدار دهنده ارگ، سوراخ هایی بوده اند که در آنها کبوتران را قرار می دادند و به دلیل حساسیت ،بیقراری و سرو صدای این پرندگان در هنگام ورود مهاجمین، ساکنان متوجه حضور افراد ناشناس در حوالی ارگ می شدند.

ارگد گوگد در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است و اکنون به عنوان هتل کاربری دارد. در ساختمان این ارگ چهار برج و ۲ طبقه با دیوارهای مرتفع و یک ورودی بزرگ دیده می شود.  استر و استربانان در طبقه پایین و تجار و افراد بلند پایه در طبقات بالا ساکن می شدند.

در زمان حاضر ارگد گوگد شرایط مطلوبی دارد و دیدار از این اثر تاریخی در جوار گلپایگان، پایتخت سنگ نگاره‌های ایران، لطف دوچندانی دارد. حیات مرکزی ارگ با حوض و چهار باغچه به شکل چلیپا و با انواع گلها آراسته است.

ارگ گوگد گلپایگان

 

پلان این ارگ خشتی مربع است و چهاربرج قرینه در چهار گوشه آن افراشته است. شواهد نشان می‌دهد این کاروانسرا از اهمیت خاصی در بین کاروانسراهای منطقه داشته است و محل استراحت کاروان تجار معروف و والیان سرشناس ایران بوده است تا آنجا که  گفته می‌شود آغا محمد خان قاجار در لشکرکشی های خود چند روزی در این کاروانسرای صفوی  اسکان داشته است.

باید گفت دیوارهای مرتفع این کاروانسرا که بیشتر آن را به یک دژ نظامی شبیه می‌کرده نشانگر اهمیت این ساختمان در حوالی گلپایگان بوده است.

استان اصفهان کاروانسراهای تاریخی  بی‌شماری دارد که جملگی در دوران صفویه بنا شدند. به واقع یکی از آبادانی های دوره صفویه ایجاد کاروانسراها برای اسکان کاروان تجار و ایجاد امکانات در مسیر عبور شهرها بوده است. ارگ گوگد از جمله این کاروانسراهاست که هنوز با وجود چهارصد سال توانسته رونق داشته باشد.

گرچه این کاروانسرا هم چون آثار دیگر، سال‌های سختی را به لحاظ فرسایش، تخریب و فراموشی در غبار  گذر سال‌ها پشت سر گذاشته است اما از جمله کاروانسراهایی است که قرعه شانس به نامش خورده و توانسته با مرمت و گرفتن کاربری مناسب از گزند فراموشی و غفلت در امان باشد.

در میان کاروانسراهای استان اصفهان شوربخت کاروانسرای برسیان در کنار منار و مسجد سلجوقی برسیان در شرق اصفهان  است که با وجود استواری بنا به حال خود رها شده است و کاروانسرای عباسی در مسیر اصفهان به تهران از جمله کاروانسراهای بختیار بوده است که با مرمت و گرفتن کاربری توانسته به رونق بازگردد. ارگ گوگد نیز از این جهت شانس خوبی برای بازسازی و مرمت داشته  و توسط بخش خصوصی به هتل در یکی از مناطق توریست پذیر تبدیل شده است.

ارگ گوگد گلپایگان

استفاده از پتانسیل کاروانسراهای تاریخی اصفهان برای ایجاد کاربری در مسیرها و محورهای گردشگری یکی از اقداماتی است که می‌تواند با تشویق بخش خصوصی و ایجاد تسهیلات به رونق اقتصاد گردشگری بیانجامد  و هم از سویی به حفظ این آثار میراث فرهنگی به عنوان پتانسیل‌های گردشگری کمک بزرگی کند.

کاروانسراها، مسافرخانه‌هایی برای اسکان کاروان‌ها هستند. حیات بزرگ مرکزی، ۲ طبقه اسکان برای انبار کالاها و افراد، برج‌هایی در چهار گوشه آن و ورودی برجسته و بلند آنها از جمله ویژگی‌های ساختاری این بناها هستند. شمار زیادی از کاروانسراهای ایران در دوران صفویه ساخته شده‌اند و گفته می‌شود شمار آنها تنها در اصفهان بیش از یک صد کاروانسرا بوده است.

استان اصفهان قطب گردشگری ایران است و با  ۱۰۷ شهر و یک هزار و ۹۳۴ روستا بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی دارد که از این میان بیش از یک هزار و  ۸۰۰ اثر ثبت ملی و هفت اثر یعنی میدان نقش جهان، باغ فین، باغ چهلستون و مسجد جامع عتیق و سه قنات وزوان، مزدآباد و مون ثبت جهانی شده اند.

منبع:ایرنا

جلوگیری از فعالیت انجمن‌های گردشگری غیرمجاز در مشهد

مدیرکل میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی گفت: از فعالیت هرگونه انجمن‌گردشگری با عناوین «پارس» و «فروغ ‌مهر سفر یاران ‌پارس» جلوگیری خواهد شد و اقدامات لازم به دادستانی مشهد گزارش شده است.

ابوالفضل مکرمی‌فر امروز با اعلام این خبر اظهار کرد: براساس اطلاعات به دست آمده فرد یا افرادی در ایستگاه مترو فلسطین مشهد با عنوان انجمن گردشگری پارس و فروغ مهر سفر یاران پارس فعالیت غیر مجاز دارند.

بر اساس گزارش روابط‌ عمومی اداره‌کل میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی خراسان رضوی، وی ادامه داد: این فعالیت‌ها بدون دریافت مجوز دفتر یا شرکت خدمات مسافرتی و گردشگری بند «ب» از اداره کل میراث فرهنگی استان است که به منظور پیشگری از وقوع جرم به استناد تبصره ۲ ماده ۷ قانون توسعه صنعت ایرانگردی و جهانگردی و ماده ۳ آئین‌نامه نظارت بر تاسیس و فعالیت دفاتر خدمات مسافرتی مصوب ۲۷ خرداد ۱۳۸۰ هیات وزیران باید از این فعالیت جلوگیری شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با تاکید بر این‌که خدمات گردشگری و برگزاری تورهای گردشگری منوط به اخذ مجوز از دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری رسمی و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی امکان‌پذیر است، خاطرنشان کرد: ارائه هرگونه خدمات تور، تنها از سوی دفاتر خدمات مسافرتی دارای مجوز بند ب مجاز است اما برخی از افراد در قالب اشخاص، گروه‌، تشکل، انجمن، موسسه و با ترفندهای مختلف تبلیغاتی و استفاده از فضای مجازی، بدون اخذ مجوزهای رسمی نسبت به فروش خدمات تور به صورت غیرقانونی اقدام می‌کنند که در صورت مشاهده برگزاری این تورها، بدون چشم‌پوشی برخورد قانونی اعمال خواهد شد.

منبع:ایسنا

مرتبط:

لوکس ترین هتل های مشهد

فرودگاه هاشمی‌نژاد مشهد کجاست؟

همه چیز درباره مسجد گوهرشاد مشهد

موزه‌های سنندج نماد تاریخ و فرهنگ کردستان

معاون سیاسی امنیتی استانداری کردستان موزه‌های شهر سنندج را به واسطه نگهداری، حفاظت و نمایش آثار کم نظیر تاریخی به گردشگران و بازدید کنندگان، نماد تاریخ و فرهنگ مردم کردستان برشمرد.

محمدابراهیم زارعی در بازدید از موزه‌ها و نمایشگاه صنایع‌دستی اظهار کرد: تلاش برای معرفی تاریخ و فرهنگ و جاذبه‌های کم نظیر کردستان توسط اداره‌کل میراث‌فرهنگی به گردشگران نوروزی در شرایط شیوع ویروس کرونا بسیار مناسب است.

وی توسعه و ایجاد موزه‌های جدید به منظور معرفی بهتر و بیشتر آثار تاریخی و فرهنگی استان را حائز اهمیت برشمرد و عنوان کرد: استانداری استان برای ایجاد موزه‌های جدید در راستای معرفی توانمندی‌های استان حمایت‌های لازم را انجام خواهد داد.

یعقوب گویلیان مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان با تشریح اقدامات ستاد نوروزی گفت: به رغم مشکلات ناشی از شیوع ویروس کرونا تمامی سعی اداره‌کل جلب رضایت گردشگران نوروزی با رعایت دستورالعمل‌های مبارزه با ویروس کرونا است.

وی از حضور معاون سیاسی امنیتی استانداری کردستان در جمع فعالین ستاد قدردانی کرد و افزود: همکاری کم نظیر بخش‌های خصوصی به ویژه هتلداران، دفاتر خدمات مسافرتی، اقامتگاه‌های بوم‌گردی، راهنمایان ایرانگردی و جهانگردی، مجتمع‌ها و رستوران‌های بین‌راهی در این شرایط برای سرپا نگه داشتن صنعت گردشگری استان ستودنی است.

در ادامه معاون سیاسی امنیتی استانداری کردستان و تنی چند از مسئولین استان با حضور در محل موزه سنندج، کارگاه‌ها و نمایشگاه صنایع‌دستی با فعالین و دست اندرکاران این بخش‌ها دیدار و گفتگو کردند.

منبع:ایسنا

مرتبط:

عمارت آصف سنندج _نماد اصلات مردم کرد

خانه جواهری کوهپایه _دیدنی های سنندج

پالنگان _ماسوله‌ای در دل کردستان

مریوان _پتانسیل تبدیل شدن به قطب طبیعت‌گردی کشور

بازرس ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر کشور گفت: دریاچه زریبار مریوان همچون معدن طلای تمام نشدنی بوده و تمام پتانسیل‌ها برای تبدیل شدن این شهر به قطب طبیعت‌گردی کشور مهیا است.

علیرضا احمدی‌شریف در دیدار با آرتیکاس اقبال فرماندار شهرستان مریوان و بازدید از فعالیت‌ها و اقدامات ستاد اجرایی خدمات سفر این شهرستان اظهار کرد: تعطیلات نوروز یکی از بهترین فرصت‌ها برای تبلیغات و معرفی جاذبه‌های گردشگری است که همکاری صدا و سیما در این خصوص امری انکار ناپذیر است.

وی حفاظت از طبیعت را وظیفه تمامی آحاد جامعه برشمرد و افزود: در شهرستان مریوان امکانات اقامتی، پذیرایی و تفریحی مناسب برای حضور گردشگران در ایام نوروز و سایر ایام سال فراهم است که این خود امتیاز بزرگی در جذب و ماندگاری مسافران به حساب می آید.

احمدی‌شریف به فعالیت‌های تاثیر گذار ستاد اجرایی خدمات سفر مریوان در ایام نوروز ۱۴۰۰ اشاره و عنوان کرد: مسئله راه بعنوان یکی از فاکتورهای مهم زیرساختی در توسعه گردشگری محسوب می‌شود که باید بیش از پیش مد نظر مسئولین استان قرار گیرد.

بازرس ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر کشور با تقدیر از فرماندار، مسئول اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و سایر ادارات و ارگان‌های فعال و خدمات‌رسان در ایام تعطیلات نوروز در مریوان گفت: اقامتگاه‌های بوم‌گردی نقش مهمی در توسعه اقتصادی جوامع محلی و روستایی دارد که این بخش در کردستان و شهرستان مریوان به نحو مطلوبی در حال توسعه است.

فرماندار شهرستان مریوان با ابراز خرسندی از حضور بازرس معاونت گردشگری کشور در مریوان ادامە داد: این فرمانداری تمام امکانات شهرستان را  در راستای رفاه حال مسافران با همکاری سایر ارگان‌های ذی‌ربط و با لحاظ نمودن دستورالعمل ستاد ملی مبارزه با کرونا آماد کرد.

اقبال مهمان‌نوازی مردم مریوان را کم نظر خواند و افزود: دریاچه زریبار و سایر جاذبه‌های فرهنگی و طبیعی در کنار مراکز اقامتی و پذیرایی مناسب مریوان را بعنوان یک قطب گردشگری در غرب کشور تبدیل کرده است.

در ادامه آرمان وطن‌دوست معاون گردشگری و سرمایه‌گذاری کردستان ضمن اشاره به اقدامات صورت گرفته توسط ستاد اجرایی خدمات سفر استان در ایام نوروز ادامه داد: همواره شهرستان مریوان یکی از مهمترین شهرستان‌های گردشگر پذیر استان و غرب کشور بوده و برای ایام تعطیلات نوروز ۱۴۰۰ سعی بر آن شد بهترین امکانات برای مسافران نوروزی در این شهرستان مهیا باشد.

وی تلاش‌های فریاد حدادیان رئیس اداره میراث‌فرهنگی مریوان را قابل تقدیر برشمرد و افزود: همواره چند شهرستان استان شامل، سنندج، مریوان، سقز و بانه بیشترین تعداد مسافران را هم در دوران تعطیلات نوروز و هم در طول دیگر ایام سال به خود جذب کرده‌اند که فاکتورهای مهمی در این وضعیت دخیل هستند، اما تلاش بی وقفه مسئولین این شهرستان‌ها را نباید نادیده گرفت.

وطن دوست در ادامه با ابراز خرسندی از حضور علیرضا احمدی‌شریف بازرس ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر در استان عنوان کرد: حضور بازرسان و بازدید از استان‌ها یکی از روش‌های مناسب برای شناسایی و پی بردن به نقاط ضعف و قوت در تمامی بخش‌های ستاد نوروزی است.

منبع:ایسنا