پویشی (کمپینی) توسط برخی از فعالان فرهنگی در جهت اقدام برای ثبت جهانی توس، که مقبره حکیم ابوالقاسم فردوسی، شاعر بلندآوازه ایران و خالق «شاهنامه» در آن واقع شده، شکل گرفته است. در این کارزار که به گفته برگزارکنندگانش طی دو روز بیش از دوهزار امضا از طرف مردم برای آن جمع‌آوری شده، از وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و استاندار خراسان رضوی خواسته شده تا اقدامات لازم برای ثبت جهانی این شهر صورت بگیرد.

در متن این پویش که در سایت کارزار به نشانی https://www.karzar.net/tus درج شده، آمده است:

«جناب آقای دکتر مونسان

وزیر محترم میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی

جناب آقای معتمدیان

استاندار محترم استان خراسان رضوی

توس، شهری باستانی در خراسان، در ۲۰ کیلومتری شمال غربی مشهد واقع شده است. نام توس بیش از هر چیز یادآور فردوسی و اثر شکوهمند او، شاهنامه است. بنای آرامگاه فردوسی همچون نگینی درخشان نام توس را در پهنه ایران و جهان بلندآوازه کرده و بنای باستانی کهن‌دژ، پس از قرن‌ها، هنوز در شهر توس بر جای مانده است.

به لحاظ اجتماعی و سیاسی نیز توس به عنوان شهری مهم شناخته می‌شده که در قرون گذشته زادگاه برخی از چهره‌های مهم فرهنگ و اندیشه ایران‌زمین، از جمله جابر بن حیان، دقیقی، فردوسی، شیخ توسی، اسدی توسی، محمد غزالی، خواجه نظام‌المک توسی و خواجه نصیرالدین توسی بوده است. همچنین در نزدیکی آرامگاه فردوسی، مقبرة الشعرا قرار دارد که آرامگاه شاعرانی همچون احمد گلچین معانی، عماد خراسانی، ذبیح‌الله صاحبکار، محمد قهرمان و غلامرضا شکوهی است. مهدی اخوان ثالث و محمدرضا شجریان نیز در توس دفن شده‌اند.

طی سال‌های گذشته کوشش‌های فراوانی در جهت توسعه و بهسازی محوطه آرامگاه فردوسی و دیگر بناهای تاریخی در این شهر انجام گرفته که از آن جمله می‌توان به افتتاح محوطه جلوخان آرامگاه فردوسی و نصب تندیس شخصیت‌های شاهنامه اشاره کرد. ثبت جهانی شهر توس در یونسکو توجه به این شهر تاریخی و آرامگاه فردوسی را دوچندان کرده و آن را بیشتر در کانون توجه جهانیان قرار خواهد داد.

ما امضاکنندگان این کارزار، خواستار فراهم شدن مقدمات و اقدام برای ثبت جهانی شهر توس به عنوان قلب همیشه تپنده ایران‌شهر و توجه ویژه به پاسداری، توسعه و آبادانی آن هستیم. آبادانی شهر توس به عنوان مجموعه‌ای فرهنگی و زادگاه بسیاری از چهره‌های ارزشمند ادبی نیازی است که امروز باید به آن پاسخ داده شود.

خواهشمندیم این موضوع را از مقامات ذی‌ربط پیگیری کرده و تا زمان ثبت جهانی شهر توس پیگیر آن باشید.»

 

در پی شکل‌گیری این پویش، محمدجعفر یاحقی – شاهنامه‌پژوه و مدیر قطب علمی فردوسی و شاهنامه در دانشگاه فردوسی مشهد – در یادداشتی با عنوان «ما را چه شده است!» بر ثبت جهانی  شهر توس تاکید کرده و نوشته است:

«ما را چه شده است که صدای تاریخ را نمی‌شنویم؟ فریاد پدرانمان دیگر در گوشمان نمی‌پیچد؟ نکند خویشتن را از یاد برده‌ایم؟ یا که نه، از کار و کردار پدران عار داریم و نمی‌دانیم که: «هرکه از پدران ننگ داشت ناخلف است»!

به همین سرزمین خاک‌نشانِ طوس گوش بسپارید. چه می‌شنوید؟ همهمۀ سم‌کوب دشمنان و متجاوزان در پیشانی تهاجمات بیابان‌گردان خداناشناس؟ هنگامه رفت‌وآمد کاروانیان کالا و معرفت؟ یا که نه، زمزمه درس و بحث و علم و ادب و اندیشه و مراوده و آمدورفتِ عالمان و دانشوران و طالبان اندیشه و دانش و دل‌آگاهی؟ صدای ناله غزالی که توبره دانایی‌اش به غارت رفت؟ صدای آوارگی ابن سینا در کوه‌های هزارمسجد؟ یا که نه، خِش‌وخِش جابه‌جایی گروهیِ یاران و مریدان بوسعید که با کوهی از نگاه بالابلند عارفانه در مسیر نیشابور در کوه و کمر و پناه‌گاه‌ها و روستاهای آن با مردمان کم‌نام و بی‌نشان هم‌زانو و هم‌کاسه شده و پرچم آزادمنشی و گشاده‌دلی افراشته‌اند؟ فردوسی در پس مرغزارهای آن در شبی «روی شسته به قیر» در کورسوی شمعی که یار مهربانش گیرانده است، بیژن و منیژه می‌سراید، نظام‌الملکش از فراسوی رادکان تدبیر نظامیه‌ها در سر می‌پروراند، شیخ ابوجعفر(طوسی)ش با استبصاری جانانه به تهذیب اعتقاد مردمانش کمر بسته است. نصیرالدینش افلاک را به تسخیر خود درآورده و خانان خون‌آشام مغول را در آستانۀ رصدخانه‌اش به خاک مذلت نشانده است! عارفان ابرده و فارمدش برای مریدان آن سوی جیحون نحله‌سازی کرده‌اند!

این همه گردنان علم و شعر و حماسه و ادب و عرفان و فقاهت و حدیث و هندسه و نجوم و تاریخ و تفسیر که از این دیار به دیاران دیگر صادر شده و پرتوهای دانش این سرزمین را به اقصای عالم از قندهار تا قیروان گسترانیده‌اند، اگر کم باشد همین امام رضایش که خدای مسلمانان او را از مدینه به اینجا کشاند، یا نه همین فردوسی و خالق شاهنامه‌اش ما را بس که بگوییم، یا که نه بگویند: طوس باید جهانی بشود. طوس جهانی هست باید به رسمیت شناخته شود. چه کسی و چه نهادی باید به رسمیتش فتوا دهد؟ در عرف جهان امروز، یونسکو.

و من که از پنجاه‌واندی سال پیش سر بر آستان طوس نهاده و دمی از آن غافل نبوده‌ام و امروز یا فردا بر خاک خوب آن برای همیشه سرخواهم نهاد، از همان روزهای آغازین چنین دغدغه‌ای داشته و چنین وسوسه‌ای را در سر می‌پرورانده‌ام: اگر در دانشگاه فردوسی با فردوسی ‌زبان باز کرده‌ام، اگر نخستین نوشته‌هایم از پنجاه سال پیش دربارۀ فردوسی بوده، اگر در سال ۱۳۶۹ نخستین شمارۀ کتاب پاژ را به نام فردوسی منتشر کرده‌ام، اگر اندکی بعد با یارانم برای معرّفی طوس و فردوسی کتابچه نوشته و شمارۀ ۱۳ و ۱۴ پاژ را اختصاصاً به طوس بخشیده‌ام، اگر چند سال بعد از تعطیلی ناخواستۀ پاژ مرکز خراسان‌شناسی راه انداخته و چند سال در عرصهٔ تاریخناک طوس و خراسان پوییده‌ام، اگر با دغدغۀ فردوسی از سال‌ها پیش قطب علمی ادبیات خراسان و فردوسی را به دانشگاه فردوسی کشانیده‌ام، اگر از فرهنگسرای فردوسی اینک به خردسرای فردوسی و از کتاب پاژ به فصلنامۀ پاژ منتقل شده‌ام، اگر سال‌ها پیش در حضور سفیر کشورمان در مقر یونسکو در باب فردوسی داد سخن داده‌ام، اگر زمانی که دکل‌های بی‌قوارۀ شرکت برق موی دماغ آرامگاه فردوسی شده بود در مطبوعات و رسانه‌ها فریاد وامصیبتا برآورده‌ام، و ده‌ها اگر و مگر دیگر، همه برای آن بوده است که طوس جهانی بشود.

اینک از همۀ دردمندان تاریخ و فرهنگ و اصالت و شرافت و آزادگی و قدرشناسی و قدرِ خوددانان ایران و جهان می‌خواهم که یک‌صدا فریا برآورند: #طوس باید #ثبت_جهانی شود. نه یک حرف کم نه یک کلمه زیاد!»

منبع: ایسنا

مرتبط:

توسعه گردشگری معنوی مشهد در گرو چه اقداماتی است؟

هنری که نامش گلیم است و از اعماق روح و ذهن انسان طرح می‌گیرد تا تابلویی شود هنری و حکایت‌ها داشته باشد از خلاقیت و سرچشمه گرفته باشد از طبیعت و زندگی مردمان کُرد، مردمانی هنرمند و سخت‌کوش که از دل کوه‌ها سربرآورده و از روزگارانی دور هنرها درانداخته‌اند با آوازه جهانی.

گلیم یا کُرد گفتنی “به‌ر” یکی از هنرهای اصیل و ارزشمند کردستانی‌ها است که در زمان‌هایی بس دور به منظور زیرانداز و یا پوششی بر روی حیوانات باربر استفاده و از پشم بز، گوسفند و … بافته شده است.

گلیم حاصل ذهن هنرمند و خلاقانه زنانی است که طرح و نقش اولیه‌ آن به صورت بداهه و خودجوش از ذهن خالق خود برآمده و به شکل گلیمی زیبا منقوش شده‌ است؛ چنان خلاقانه که در بین صدها گلیم به ندرت می‌توان طرحی تکراری و یا شبیه به دیگری را یافت.

طرح و نگاره‌های گلیم شاید در نگاه اول ساده پنداشته شود؛ اما مالامال است از تمثیل و استعاره و رمز و رازی که از ذهن انسان از فکر و اندیشه‌های انسان در زمان‌هایی بس دور برای نسل‌های بعدی به یادگار مانده است.

بافنده‌های گلیم چنان هارمونی زیبایی را در بین رنگ‌ها ایجاد کرده‌اند که چنان چشم‌ها را به خود خیره می‌کند که انسان مجلل و مدرن امروز از این تابلوی هنری زیبا که یادگاری است از زمان‌های قدیم به عنوان پوششی مدرن و تزئینی برای خانه‌های خود بهره می‌برد.

 

انیسه رحیمی، زن ۴۵ ساله‌ای که می‌گوید از زمانی که یادش می‌آید مادرش در کنار کارهای منزل برای کمک خرج خانواده گلیم بافی می‌کرده است.

او می‌گوید از همان دوران کودکی گلیم بافی را نزد مادر خود یاد گرفته و پا به پای او گلیم بافی کرده است.

ادامه می‌دهد: در طول این سال‌ها برای بسیاری از کارگاه‌ها کار کرده و حتی سفارشات شخصی برای همسایه، آشنایان و اطرافیان را پذیرفته است.

انیسه می‌گوید: امروزه گلیم در بین مردم به ویژه خانواده‌های اعیانی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و به عنوان وسیله‌ای لوکس و مجلل به آن نگاه می‌کنند و حاضرند بابت آن هزینه بسیاری را بپردازند.

وی در خصوص ابزار مورد نیاز برای بافت یک گلیم می‌گوید: دار عمودی یا افقی، قیچی، کلکیت، سوکه، نقشه‌ و چاقو از ابزار مورد نیاز گلیم‌بافی هستند.

خانم رحیمی از مراحل بافت گلیم می‌گوید که اولین مرحله و اولین قدم برای بافت گلیم پس از انتخاب دار چله‌کشی و سپس نوبت به بستن کوجی است.

وی ادامه می‌دهد: اولین قدم برای آغاز بافت گلیم گیس بافی یا زنجیر بافی است که در اصل با بافتن چند رج ساده آغاز می‌شود که در ابتدای کار ۱۵ سانتی‌متر از ابتدای چله برای ریشه گلیم در نظر گرفته می‌شود.

 

انیسه می‌گوید: بعد از بافت زنجیری گلیم بافت اصلی گلیم آغاز می‌شود و بافنده بر اساس طرح ذهنی خود و یا گاهی اوقات از روی نقشه نخ‌های رنگی را برای درآوردن طرح مورد نظر خود از لابه‌لای تارهای گلیم عبور می‌دهد.

به گفته این بافنده گلیم، بعد از مرحله زنجیر بافی باید حتما ساده بافی انجام شود، زیرا این کار سبب استحکام پایه و اساس گلیم می‌شود و سپس بافت تزئینی و طرح ذهنی بافنده آغاز می‌شود.

وی در خصوص نقش‌های به کار رفته در گلیم گفت: نقش‌های به کار رفته در گلیم‌ها معمولا انواع گل‌ها و بوته‌ها، بته جقه، طرح‌های لوزی، چهارگوش و سه گوش و شش گوش است.

به گفته این بافنده گلیم، رنگ قرمز پررنگ و کم‌رنگ در گلیم‌های کردستان بیشترین کاربرد را دارند؛ اما به طور کل می‌توان گفت رنگ قرمز، صورتی چرک، سرمه‌ای، مشکی، سبز پررنگ و یا کم‌رنگ و زرد بیشترین رنگ‌هایی هستند که در گلیم‌های کردستان به کار می‌روند.

وی ادامه داد: از جمله گلیم‌های کردستان می‌توان به ماهی درهم، گل میرزا علی، توت فرنگی، لوزی، کلاه‌فرنگی، سه ترنج، گل چایی را نام برد.

به طور کلی می‌توان گفت گلیم، فرشی با بافتی صاف و بدون پرز است که از زیرشاخه‌های هنر نساجی و بافندگی سنتی به شمار می‌رود.

گرچه امروزه کاربرد اصلی گلیم در زندگی روزمره انسان رنگ باخته است، اما این هنر بومی تمام عیار امروزه نزد مردم هنری با ارزش و جنبه تزئینی و مجلل به خود گرفته است.

منبع: ایسنا

مرتبط:

قروه؛ گاو صندوق گردشگری کردستان

پالنگان _ماسوله‌ای در دل کردستان