سفرنامه دشت ارژن ۶

تاریخ:  ۱۳ تا ۱۵ فروردین ۱۳۷۱

برنامه امسال من تنها نبودم و متاهل شده بودم و باید برنامه خانوادگی می رفتیم؛ به همین واسطه برنامه را سبک تر  و نزدیک شهر باید گذاشته می شد. برنامه سال گذشته یعنی از خان زنیان تا دریاچه پریشان نسبتا” خوب بود ولی مسافت زیادی را شامل می شد که ما به خاطر بودن خانم من برنامه را از گردنه دشت ارژن شروع کرده و به سمت سرچشمه آبشار حرکت کردیم. البته قرار براین بود که یکی دو نفر دیگر نیز همراه خانم من باشند که متاسفانه به دلایل مختلف این مقصود عملی نشد.

به هر حال برنامه را از روز پنج شنبه ۱۳ فروردین ماه شروع شد. ساعت ۰۷:۰۰ صبح در فلکه فرودگاه بعد از کی هم آهنگی در ساعت ۰۷:۳۰  از ترمینال مینی بوس های جدید که در اول جاده سیمان زده بودند با سوار شدن به مینی بوس ممسنی حرکت به سمت دشت ارؤن را شروع کردیم. ساعت ترافیک جاده نسبتا” زیاد بود و در حدود ساعت ۰۹:۰۰ ما به گردنه رسیدیم؛ در نزدیکی جاده سمت چپ چشمه ای بود که صبحانه را برپا کرده و اولین روز شروع برنامه را با هوای خوب و صبحانه نسبتا” خوب آغاز شد و پس از صرف صبحانه ساعت ۰۹:۴۵ به سمت بالا حرکت کردیم. هدف این بود که به سمت بالا و پشت یال رفته و پس از وارد شدن به جاده بالای سر آبشار آن را ادامه داده و به سر چشمه برسیم. در ساعت ۱۱:۰۰ پس از گذشتن از سر بالایی که برای خانم من نسبتا” مشکل بود به روی یال رسیدیم. پس از اندکی دور شدن از روی خط الراس به جاده دکل رسیدیم و استراحت کمی را در آنجا داشتیم. در اینجا دکل مخابراتی دیده می شد و در اطراف و جبهه های شمالی کوه ها تماما” برف بود که تابه حال در این موقع از سال واقعا” تعجب آور بود. پس از راهپیمایی در جاده در حدود ساعت ۱۲:۳۰ به زیر دکل و چشمه زیر آن رسیدیم، به علت وجود چشمه برف های اطراف آن آب شده بودند ولی یال ها ی جلو و عقب برف نسبتا” زیادی داشتند که به نظر من تا آخر اردیبهشت نیز این برف ها باقی می ماند.

پس از گذشتن از این چشمه و ادامه دادن جاده باریکی به سمت بالای آبشار در مکانی که باد نبود نشستیم و بساط نهار را پهن کردیم ساعت ۱۳:۳۰ پس از صرف نهار در هوای بسیار عالی کمی استراحت کردیم. در ساعت ۱۵:۱۵ پس از وارد شدن در جنگل نسبتا” انبوهی که شیبی به سمت پائین داشت به سمت کوه پیل و پائین حرکت  کردیم که به نظر من زیاد به سمت راست رفتیم و باید کمی به سمت چپ حرکت می کردیم. در ساعت ۱۶:۰۰ به رودخانه ای رسیدیم که آبشار اول را تشکیل می داد که ما آن را به اشتباه آبشار بزرگ پنداشتیم و پس از نیم ساعت در مسیر رودخانه حرکت  کردن متوجه اشتباه خود شدیم و دوباره به سمت کوه پیل برگشتیم. در ساعت ۱۶:۲۰ کوه پیل دقیقا” در جلوی ما بود و دریاچه در سمت راست ما پدیدار شد و کوه بالای دشت ارژن که دقیقا” از آن گذشتیم و زمین های زیر آبشار بزرگ دارد در زیر پایمان دیدیم.  ساعت ۱۷:۰۰ به سرچشمه رسیدیم، هنوز گل های اشک بیرون نیامده بودند ولی در اطراف چشمه گل های زیبایی منظره را جالب و وحشی  کرده بودند. مکان، واقعا” وحشی بود و پس از استراحت اندکی به علت کمی وقت سریع به جمع آوری هیزم و برپایی چادر پرداختیم. هیزم فراوان در اطراف بود که متاسفانه تنها یک اره لازم داشت که ما آن را نداشتیم. به هر حال ما با جمع کردن هیزم هایی که در اطراف بود، نور و سوخت و گرمی شب را برای خودمان تهیه کردیم. پس از تاریک شدن بلافاصله هیزم ها را روی آتش گذاشتیم و بساط چایی را  راه انداختیم، آشپزها نیز به طرف قابلمه و برنج و بقیه وسایل رفتند؛ به هر حال شب خوبی بود. پس از تهیه برنج و غذاهای دیگر شام را خوردیم و در کنار آتش به خوردن چایی و قهوه مشغول شدیم.

متاسفانه خانم من تنها بود و همین امر باعث شد که به من آنجنان دلچسب نباشد ولی واقعا” شب خوب و جالبی بود. پس از آمدن خواب به علت سردی هوا و نا امنی به علت وجود حیوانات وحشی مخصوصا” گرگ، همگی داخل چادر خوابیدیم که به علت وجود خانم من مسئولیت و ترس من نیز بیشتر بود.

ساعت ۲۴:۰۰ بود که ما خواب رفتیم و صبح ساعت حدود ۰۵:۰۰ بود که من به علت وحشت از حیوانات از خواب بیدار شدم، البته صدای پا و نشخوار کردن نیز می آمد. پس از مدتی بیدار ماندن در ساعت ۰۶:۳۰ دوباره به خواب رفتم و ساعت ۰۷:۴۵ بیدار شدیم که متوجه شدم بقیه نیز بیدار شده اند. پس از صرف صبحانه و جمع کردن وسایل به سمت ادامه رودخانه حرکت کردیم، مسیر آبشار را باید به سمت چپ آبشار رفت تا پس از رسیدن به یک درخت که در بالای دره ای و در روی تخته سنگ های بزرگ می باشد، به داخل دره رفت و به پائین و در کنار دریاچه رسید. ساعت ۱۱:۰۰ بود که ما روی تخته سنگ ها به استراحت و عکس گرفتن از دریاچه مشغول شدیم و پس از خوردن میوه که بسیار چسبید به سمت آبشارحرکت کردیم. دریاچه واقعا” بزرگ و بسیار زیبا شده بود البه هنوز به علت سردی هوا نه از گل اشک خبری بود نه از چمن ها ولی به هرحال زیبایی خودش را داشت. در ساعت ۱۲:۰۰ پس از رسیدن به آبشار بچه ها به استراحت پرداختند. من و همسرم به سمت آبشار رفتیم، آبشار واقعا” باعظمت شده بود بدون اغراق به سه برابر آب خود تبدیل شده بود. پس از گرفتن چند عکس که متاسفانه تمام فیلم ما سیاه و سفید بود به سمت دریاچه و دیدار از دریاچه رفتیم. کل دریاچه را کاملا” برای همسرم توضیح دادم و پس از استراحت کوچکی در کنار دریاچه اصلی به کنار آبشار برگشتیم.

پس از تهیه نهار و صرف آن در ساعت ۱۵:۰۰ من و خانمم کمی در کیسه خواب در آفتاب ملایم خوابیدیم و پس از حدود یک ساعت خوابیدن به دنبال هیزم رفتیم. صلاح در آن دیدیم که به علت ابری شدن هوا و با آنکه چادر را برپا کردیم به غار در کنار آبشار برویم و شب را در آنجا بمانیم. پس از جمع کردن کوله ها و بازدید از غار و راضی کردن حسین کلیه لوازم ها را به سمت غار حمل کردیم که نسبتا” مشکل بود. یک بار هم کلیه وسایل را پر از آب کردیم و به سمت بالا بردیم. به هر حال با اطمینان از باران و حیوان در غار ماندیم و پس از بحث های نسبتا” خوب علمی و فلسفی با آقای توجه که یکی دو ساعت به طول انجامید و تهیه برنج توسط آشپز شام را خوردیم و پس از مدتی نیز به درون کیسه خواب ها خزیدیم. هوا بسیار خوب بود و استراحت نسبتا” خوبی داشتیم. فردای آن روز صبحانه مفصلی میل کرده  و پس از جمع آوری وسایل به سمت پائین حرکت کردیم و در کنار آبشار ظرف ها را شستیم و استراحت کردیم.

ساعت ۱۲:۱۵ از آبشار حرکت کرده و به سمت دشت ارژن در جاده به راه افتادیم و پس از گذشتن از آبشار میانی و آبشار دومی که واقعا” پر آب شده بودند به سمت انتهای دریاچه رسیدیم. در ساعت ۱۴:۰۰ به مسیر چشمه آخر دریاچه رسیدیم که به صورت رودخانه جاری شده بودو سپس با پهن کردن  زیراندازها بساط نهار را پهن کرده و نهار را خوردیم، هواخوب بود. در مکانی که ما بودیم باد می آمد و با ابری شدن هوا دیگر نشستن بدرد نمی خورد. ساعت ۱۵:۰۰  راه افتادیم و در حدود ساعت ۱۵:۵۰ به جاده رسیدیم، پس از مدتی انتظار در کنار پمپ بنزین به وسیله یک ده چرخ که از آشنایان کاکاجان کمالی دشت ارژنی بود به سمت شیراز حرکت کردیم.

اعضای شرکت کننده در این برنامه ۵ نفر بودند.

مرتبط:

سفرنامه قله قلات

سفرنامه صعود به قله سپیدار

گردشگری مشهد تا سال ۱۴۰۸ چه تغییراتی خواهد کرد؟

عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی گفت: در طرح پژوهشی سناریوهای گردشگری و زیارتی مشهد در افق ۱۴۰۸ که توسط پزوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی انجام شده آینده گردشگری مشهد بررسی شده است.

آرش قهرمان اظهار کرد: طرح سناریوهای گردشگری و زیارتی مشهد در افق ۱۴۰۸ یک طرح پژوهی است که پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی به سفارش معاونت اقتصادی شهرداری مشهد آن را انجام داده است. پژوهش‌های این طرح از سال ۹۸ آغاز شد و در سال ۹۹ به انتها رسید.

وی افزود: این طرح در چند حوزه از جمله اقامت، سوغات و برخی از گونه‌های گردشگری مانند گردشگری سلامت، فرهنگی و تفریحی به تغییرات و نوسانات فضای گردشگری این شهر در ۱۰ سال آینده پرداخته است.

عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی تصریح کرد: الگویی که مورد استفاده قرار گرفته بر اساس یک کار مطالعاتی کارشناس محور بوده است. سناریوهایی که انتخاب شد با نظر کارشناسان روی آینده گردشگری این شهر و با توجه به پیشران‌های تاثیرگذار شناسایی شده و مهم‌ترین اتفاقاتی که احتمال وقوع آن‌ وجود دارد، بررسی شده است.

وی تاکید کرد: بین شهرداری مشهد و اداره‌ کل میراث فرهنگی و پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی همواره همکاری و تفاهم‌نامه‌هایی بر قرار بوده و فعالیت‌های مشترکی انجام شده است. از گذشته روابط پایداری وجود داشته و در صورت اعلام نیاز سازمان‌های مرتبط با گردشگری، پژوهشگران این مرکز پیشنهادات و تحقیقات خود را در اختیار سازمان‌ها قرار داده‌اند.

قهرمان اظهار کرد: رسیدن به حد مطلوب در گردشگری مشهد مستلزم این است که نهادها و سازمان‌هایی از جمله شهرداری، اداره‌ کل میراث فرهنگی، آستان قدس رضوی، اداره‌ کل اوقاف، استانداری و دیگر نهادها پای کار بیایند.

وی بیان کرد: از جایی که توسعه گردشگری مشهد مستلزم توسعه گردشگری خارجی است، وزارت خارجه و دفتر وزارت خارجه در شمال شرق کشور نیز در این حوزه نقش مهمی دارند.

قهرمان با تاکید بر اینکه حوزه گردشگری به نهادها و سازمان‌های زیادی مربوط می‌شود، گفت: زمانی می‌توانیم در این حوزه به نتیجه مطلوبی برسیم و گردشگری به سامان برسد که تمام این نهادها با برنامه‌ریزی واحد و در کنار هم کار را دنبال کنند.

وی بیان کرد: حوزه‌ گردشگری سلامت با توجه به ظرفیت‌های پزشکی مشهد مهم‌ترین سهم در صنعت گردشگری مشهد را دارد؛ در حال حاضر مشهد کانون توجه گردشگران عراقی برای دریافت خدمات سلامت است.

عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی ادامه داد: از برخی نظرها گردشگری این شهر در فضای مخاطره‌آمیزی است. به عنوان مثال گردشگری سلامت که می‌تواند نقطه پیشرفت و توسعه گردشگری در مشهد باشد، پاشنه آشیلی دارد که آن ارتباط بین گردشگران عراقی و شهروندان مشهدی است. اگر فرهنگ میزبانی و اصول پذیرایی از گردشگر خارجی را بین شهروندان ارتقا ندهیم و کیفیتش افزایش نیابد، این حوزه دچار مشکل می‌شود.

وی با بیان اینکه بعضا رفتارها و نگاه نامناسبی به گردشگران عراقی در بین شهروندان وجود دارد، گفت: باید رفتار شهروندان با گردشگران اصلاح شود و نظارتی مستقیم بر رفتار افراد در حوزه سلامت صورت گیرد. اگر مشکلات این حوزه رفع نشود، میزان ارزآوری کشور کاهش خواهد یافت.

قهرمان گفت: یکی دیگر از نیازهای حوزه گردشگری سلامت مناسبات بین‌المللی است. قاعدتا اگر این مناسبات با رکود و چالش همراه باشد، آینده گردشگری مشهد می‌تواند دچار مشکل شود.

وی در خصوص دیگر ظرفیت‌های گردشگری مشهد گفت: گردشگری فرهنگی و ادبی نیز قابلیت توسعه دارد. با توجه به وجود آرامگاه فردوسی و مفاخر ادبی و تاریخی این نوع گردشگری هم می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. برای مثال در پنج سال گذشته در محدوده توس سرمایه‌گذاری‌هایی در حوزه‌هایی چون ساخت سردیس‌، تندیس‌ها و مرمت‌هایی در این منطقه انجام شده است.

منبع: ایسنا

مرتبط:

جنگل جیغ مشهد؛ از طبیعت تا ترس و وحشت

در سفر به مشهد چه چیزی به عنوان سوغات بخریم؟

تجربه درجاتی از خطر در «گردشگری ماجراجویی»

گردشگری ماجراجویی به عنوان سفر کردن از یک مکان به مکان دیگر با هدف اکتشاف صورت می‌گیرد. سفر به مناطق دورافتاده، عجیب‌‍وغریب و احتمالا متخاصم از تجربه‌هایی است که در این نوع گردشگری می‌توان تجربه کرد.

علاقه‌مندان به گردشگری ماجراجویانه می‌توانند فعالیت‌هایی چون چتربازی، تپه‌نوردی و غواصی را نیز امتحان کنند.

این نوع از گردشگری اغلب مورد استقبال گردشگران جوان قرار می‌گیرد چون تجربه هیجان بیشتری را برای آن‌ها به همراه دارد. این هیجان ممکن است ناشی از تجربه شوک فرهنگی یا از طریق انجام فعالیت‌هایی باشد که زمینه تجربه درجاتی از خطر(واقعی یا درک شده) و خطر فیزیکی را فراهم می‌سازد.

سفر ماجراجویانه یک فعالیت تفریحی است که در یک مقصد غیرعادی، عجیب، دورافتاده یا بیابانی انجام می‌شود. وجه تمایز اصلی گردشگری ماجراجویی از سایر اشکال گردشگری برنامه‌ریزی و آماده‌سازی در این نوع از گردشگری است.

گردشگری ماجراجویی مفهومی جدید در صنعت گردشگری است‌؛ لذا تعریف ویژه و خاصی از آن عنوان نشده است. اغلب فعالان و کارشناسان گردشگری، گردشگری ماجراجویی را نوعی از گردشگری می‌نامند اما بسیاری از بخش‌های خاص دیگر در گردشگری وجود دارد که دارای ویژگی‌هایی مشابه با سایر انواع گردشگری مانند اکوتوریسم است و به نوعی تعاریف آن‌ها نوعی همپوشانی ایجاد می‌کند.

تجربه درجاتی از خطر در «گردشگری ماجراجویی»

با این وجود طبق گفته انجمن تجارت سفرهای ماجراجویانه، گردشگری ماجراجویی یک فعالیت گردشگری است که شامل فعالیت بدنی، تبادل فرهنگی یا فعالیت‌هایی در طبیعت می‌شود.

به گفته صاحب‌نظران گردشگری ماجراجویی در ارتباط با ارائه سطوح نسبتا بالایی از تحریک حسی به گردشگر مشخص می‌شود که معمولا با گنجاندن مولفه‌های تجربی چالش‌برانگیز فیزیکی در آن به دست می‌آید.

طبق گفته UNWTO گردشگری ماجراجویی می‌تواند داخلی یا بین‌المللی باشد و مانند تمام سفرها افراد باید حداقل یک شب اقامت داشته باشد اما بیش از یک سال طول نکشد.

گردشگری ماجراجویی در سال‌های اخیر در سرتاسر جهان رشد چشمگیری داشته است؛ بر این اساس گردشگران از مقاصدی که قبلا کشف نشده بود، بازدید می‌کردند و در ادامه این نوع از گردشگری جذابیت ویژه‌ای برای افرادی که به دنبال تجربه‌های نادر و منحصر به فرد است، ایجاد می‌کند. مسافران ماجراجویی عموما تمایل بیشتری نسبت به تجربه مقاصد، فعالیت‌ها و محصولات جدید سفر دارند.

تجربه درجاتی از خطر در «گردشگری ماجراجویی»

برخی از فعالیت‌ها دارای ریسک کم و برخی دارای ریسک بالاست. گردشگری ماجراجویی شامل فعالیت‌های مختلفی مانند غارنوردی، پیاده‌روی، قایقرانی و… می‌شود. گردشگری ماجراجویی به ۲ دسته ماجراجویی سخت و ماجراجویی نرم تقسیم می‌شود.

ماجراجویی سخت به فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که سطح ریسک بالایی دارد و نیازمند تعهد شدید و مهارت‌های پیشرفته است. گردشگری سخت شامل فعالیت‌هایی مانند کوه‌نوردی، صخره‌نوردی، یخ‌نوردی، پیاده‌روی، غارنوردی، غواصی آسمان و… است. فعالیت‌های ماجراجویی سخت در طبیعت بسیار پرخطر انجام می‌شود. به تعبیری مهارت‌های سطح پیشرفته برای انجام این فعالیت‌ها مورد نیاز است.

ماجراجویی نرم نیز فعالیت‌هایی را در بر می‌گیرد که دارای سطوح پایین ریسک است که نیازمند حداقل تعهد و مهارت‌های آغازین است. گردشگری نرم شامل فعالیت‌هایی مانند کمپینگ، پیاده‌روی، کایاک‌سواری، اسب‌سواری، سافاری و… می‌شود. فعالیت‌های ماجراجویی نرم در طبیعت کم‌خطر صورت می‌گیرد. ماجراجویی نرم یک مقوله محبوب در گردشگری ماجراجویی است. به طور متوسط ۲۵ درصد سفرهایی که از آمریکای شمالی و اروپا انجام می‌شود، سفرهای ماجراجویی نرم به شمار می‌روند.

تجربه درجاتی از خطر در «گردشگری ماجراجویی»

فعالیت‌های گردشگری ماجراجویانه سازگاری مناسبی با محیط زیست دارد زیرا دنیای طبیعی منابع بسیاری از فعالیت‌هایی را در اختیار ما قرار می‌دهد که خطر، چالش، محرک حسی، تازگی و کشف را فراهم می‌کند. ویژگی‌های سه‌گانه فعالیت، طبیعت و فرهنگ، گردشگری ماجراجویی را به عنوان یک چالش همه‌جانبه نشان می‌دهد.

فعالیت‌هایی که شامل فعالیت بدنی یا مهارت‌های روانی حرکتی می‌شود، در این نوع از گردشگری صورت می‌گیرد. تماس و برقراری ارتباط با طبیعت و حیات‌وحش خاص، تماس با فرهنگ‌های مختلف مردم مانند ایما و سبک زندگی از جمله ویژگی‌های منحصر به فرد گردشگری ماجراجویی محسوب می‌شود.

تجربه درجاتی از خطر در «گردشگری ماجراجویی»

اهمیت و مزایای گردشگری ماجراجویی

گردشگری ماجراجویی یکی از سریع‌ترین بخش‌های در حال رشد در بخش گردشگری است که از اقتصادهای محلی حمایت می‌کند و شیوه‌های پایدار اقتصادی را تشویق می‌کند. رشد مداوم این بخش نه ‌تنها برای گردشگری بلکه برای اقتصاد مقصد، مردم و محیط زیست آن‌ نیز اثرات مثبت خالص ایجاد خواهد کرد.

تجربه درجاتی از خطر در «گردشگری ماجراجویی»

به عنوان مثال می‌توان تولید اشتغال، ارز، توسعه اقتصاد، حمایت از جوامع محلی، حفاظت از منابع طبیعی، ایجاد فرصت‌های تجاری، سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و نقش مهم آن در اقتصاد کشور میزبان را از جمله اثرات مثبت گردشگری ماجراجویانه دانست.

منبع: ایسنا

مرتبط:

راهکارهایی برای موفقیت شرکت‌های گردشگری در سال ۲۰۲۲

“رقابت نویسندگی جوانان” با جایزه‌ای چندصد یورویی

دبیرخانه اتحادیه کشورهای حاشیه اقیانوس هند (آیورا) به مناسبت بیست و پنجمین سالگرد تاسیس این اتحادیه در نظر دارد مسابقه‌ای با عنوان «رقابت نویسندگی برای جوانان» با موضوع توسعه پایدار و گردشگری پایدار برگزار کند.

محمد یزدی ـ رییس گروه مطالعات گردشگری دفتر مطالعات، آموزش و برنامه ریزی گردشگری ـ با اعلام این خبر گفت: بنا بر اعلام دبیرخانه اتحادیه کشورهای حاشیه اقیانوس هند (آیورا)، مسابقه رقابت نویسندگی برای جوانان  در حوزه‌های اولویت‌دار آیورا ویژه گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ سال برگزار می‌شود.

وی افزود: با توجه به این‌که تمرکز نخستین دوره از مسابقه مورد نظر روی «زباله‌های دریایی» و «ماهیگیری غیرقانونی» است، علاقه‌مندان به شرکت در مسابقه باید مقالات خود را درباره ارتباط گردشگری پایدار با این دو موضوع تهیه کنند.

رییس گروه مطالعات گردشگری گفت: بر اساس شرایط اعلام شده از سوی دبیرخانه اتحادیه کشورهای حاشیه اقیانوس هند (آیورا)، مقالات باید به زبان انگلیسی و در ۲۰۰۰  تا ۴۰۰۰ کلمه در فرمت Arial ۱۲ Narrow تهیه و حداکثر تا ۲۱ بهمن‌ماه سال ۱۴۰۰ به پست الکترونیک به نشانی media@iora.int و hq@iora.int ارسال شود.

به گفته یزدی و بنابر اعلام دبیرخانه اتحادیه کشورهای حاشیه اقیانوس هند (آیورا)، مقالات برتر در نشریه IRON Silver Jubilee Commemorative Magazine منتشر می‌شود و به سه نفر اول جوایز ۴۰۰، ۶۰۰  و ۱۰۰۰ یورویی تعلق خواهد گرفت.

اطلاعات بیشتر را از سایت www.iora.int می‌توان دریافت کرد.

مرتبط:

حفاران از جان «سالسال» چه می خواهند؟

برنامه دانشگاه تهران برای راه اندازی رشته “باستان‌سنجی”

مدیر گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران از برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی رشته جدید بین‌رشته‌ای “باستان‌سنجی” در دانشگاه تهران خبر داد.

 دکتر حسن کریمیان، با اعلام خبر برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی رشته جدید باستان‌سنجی، گفت: رشته باستان‌سنجی به تصویب کمیسیون تخصصی و مشورتی علوم انسانی دانشگاه تهران رسیده و در دستور کار شورای برنامه‌ریزی دانشگاه تهران قرار دارد.

مدیر گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران نیز درباره ضرورت راه‌اندازی این رشته بین‌رشته‌ای، گفت: باستان‌شناسی جدید متکی بر علوم مختلف اعم از زیست‌شناسی، شیمی، فیزیک، آمار، علوم اجتماعی و … شده و روش‌های سنتی باستان‌شناسی دیگر جواب نمی‌دهد. بنابراین ناچار هستیم همه یافته‌هایمان را از مسیر این علوم بگذرانیم.

وی افزود: تحول عظیم علمی در باستان‌شناسی بوجود آمده که منجر به ایجاد ۷۲ گرایش بین‌رشته‌ای در حوزه باستان‌شناسی در دنیا شده است. از جمله این رشته‌های بین‌رشته‌ای می‌توان به باستان‌شناسی وراثت، باستان‌شناسی جنایی، باستان‌شناسی فضاها، باستان‌شناسی اجتماعی و اختر باستان‌شناسی اشاره کرد.

مدیر گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران درباره کاربردهای رشته باستان‌سنجی که در دستور راه‌اندازی در دانشگاه تهران قرار دارد، اظهار کرد: ناگزیر هستیم که سنجش‌ها در باستان‌شناسی را از طریق آزمایشگاه انجام دهیم؛ چون روش‌های سنتی مقایسه و تطبیق، تقریباً منسوخ شده و برای گاه‌نگاری و تعیین قدمت لازم است از روش‌های آزمایشگاهی استفاده کنیم.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه تهران، دکتر کریمیان خاطرنشان کرد: در گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران در فرآیند بازنگری دروس، از دانش‌های بین‌رشته‌ای استفاده می‌کنیم.

منبع: ایسنا

مرتبط:

آغاز فصل کاوش‌های باستان شناسی ایران و آلمان

«پارینه‌سنگی ایران» چاپ شد

کتاب «پارینه‌سنگی ایران ۱» سلسله گزارش‌های باستان‌شناسی به کوشش سامان حیدری گوران و الهام قصیدیان منتشر شد.

به گزارش ایسنا، پژوهشگاه میراث‌فرهنگی وگردشگری اعلام کرد: این کتاب مشتمل بر مقالات متخصصان دوره پارینه‌سنگی ایران از محوطه‌هایی نظیر غار قلعه کُرد آوج، کوه خواجه سیستان، دشت ایذه خوزستان، دشت دهلران، دره خرم‌آباد، کُلِت مازندران، درب گنبد کوهدشت، سواحل شمالی خلیج‌فارس و… در بخش‌های میانه فلات ایران، شمال‌شرق، جنوب‌شرق، زاگرس‌جنوبی، زاگرس‌مرکزی، شمال‌غرب و شمال به نگارش درآمده است.

در پیش‌گفتار این کتاب به قلم سامان حیدری گوران، الهام قصیدیان و روح‌الله شیرازی که توسط مرکز معرفی فرهنگی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری منتشر شده، آمده است: «علی‌رغم این‌که در طول سالیان اخیر پژوهش‌های دوره پارینه‌سنگی ایران توسط پژوهشگران ایرانی رشد قابل توجهی یافته، اما بر کسی پوشیده نیست که تعداد باستان‌شناسانی که به صورت تخصصی به پژوهش‌های پارینه‌سنگی در ایران می‌پردازند بسیار اندک است. این‌که چه عواملی باعث شده این دوره مهم باستانی با اقبال کمتری در روزگاران گذشته روبه‌رو باشد و چرا آرام آرام این دوره مورد توجه بیشتری قرارگرفته، موضوعی است که می‌تواند بحث مفصل دیگری باشد.

این یک حقیقت است که بخش عمده‌ای از اخبار علمی بسیار داغ دنیای باستان‌شناسی حول محور کشفیات انسان‌شناسی در دوره پلیستوسن می‌چرخد و پژوهشگران در مناطق مختلف کلیدی دنیا مشغول مطالعه هستند تا زوایای پنهان داستان دگرگشت آدمی را روشن کنند. در عین‌حال واقعیت امر این است که سرزمین ایران با وجود ‌این‌که منطقه بسیار مهمی در رابطه با موضوع دگرگشت انسان بوده، اما از قافله علم و پژوهش در این زمینه عقب مانده است.

به عقیده نویسندگان این سطور، تا وقتی که کاری آغاز نشده باشد نمی‌توان دقیقا نقاط ضعف و قوت آن کار را دید در نتیجه این کتاب به عنوان گام نخست برای آشکارسازی نقاط قوت و ضعف‌ها گردآوری شده است برای این‌که نشان دهد ما کجای این داستان ایستاده‌ایم.»

منبع: ایسنا

مدیر کاخ نیاوران تغییر کرد

مدیر مجموعه فرهنگی تاریخی کاخ نیاوران با حکم قائم‌مقام وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تغییر کرد.

 مریم جلالی با پیشینه مدیریتی در رادیو، تلویزیون و سینما با حکم علی دارابی ـ معاون میراث فرهنگی و قائم‌مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ـ مدیر مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران شد. پیش از او، امیررضا شریف‌نیا که همراه با علی‌اصغر مونسان ـ وزیر پیشین میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ـ از کیش آمده بود، مدیریت این مجموعه را به عهده داشت.

روابط عمومی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در سوابق مریم جلالی به مدیریت او در پردیس سینمایی ملت، مدیریت گروه اجتماعی و فرهنگی شبکه تلویزیونی تهران، مدیریت گروه خانواده شبکه دو سیما و تهیه و تولید برنامه‌های رادیویی اشاره کرده است. جلالی فارغ‌التحصیل ارشد زبان‌شناسی تاریخی از دانشگاه تهران و دکترای مدیریت برنامه‌ریزی امور فرهنگی است.

او که در فاصله سال‌های ۹۵ تا ۹۸ مدیریت پردیس سینمایی ملت را به عهده داشت، به عنوان نخسین زن سینمادار ایران پس از انقلاب معرفی شده است. جلالی از سال ۱۳۶۹ کار خود را در رادیو آغاز کرده است. او در مقطعی عضو شورای محتوایی و نظارت پخش شبکه یک بوده و مسؤولیت طرح و برنامه گروه اجتماعی شبکه سه، طراحی و نویسندگی برنامه‌های «به خانه برمی‌گردیم»، «جمعه تعطیل نیست»، «شب بخیر تهران» و «تهران بیست» را به عهده داشته است.

بنا بر اعلام روابط عمومی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، مراسم تودیع شریف‌نیا مدیر پیشین مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران و معارفه جلالی مدیر جدید این مجموعه، سه‌شنبه با حضور مسئولان مربوطه برگزار خواهد شد.

از زمان استقرار مدیریت جدید در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، مدیر موزه فرش و مجموعه فرهنگی ـ تاریخی سعدآباد تغییر کرده‌اند و برای موزه ملی و مجموعه سعدآباد نیز شورای راهبردی تشکیل شده است که برخی اعضای آن سوابق مرتبط با فعالیت موزه‌ای‌ و مدیریت مجموعه‌های تاریخی ندارند.

منبع: ایسنا

مرتبط:

تاریخچه کاخ نیاوران

آشنایی با کاخ و موزه نیاوران

بازگشت خلافکاران به خانه پدری جلال ‌آل‌احمد

خواهرزاده جلال آل‌احمد با گله از وضعیت خانه‌ پدری این نویسنده فقید می‌گوید: این خانه برای دومین‌بار مورد حمله خلافکاران قرار گرفت تا به‌جای تبدیل شدن به یک مکان فرهنگی، به لانه فساد تبدیل شود!

به گزارش ایسنا، خانه‌ای قاجاری در محله پاچنار تهران که در اواخر دوران قاجار بنا شده و آیت­‌الله حاج سیداحمد طالقانی، پدر جلال و شمس آل­ احمد در آن زندگی می‌کرده سرنوشت پرفراز و فرودی را همراه با تاریخ معاصر ایران پشت سر گذاشته است. زمانی که پدر جلال و شمس در قید حیات بوده، روضه‌های هفتگی در این خانه برقرار بوده و محل آمد و شد روحانیون بسیاری بوده است. در سال ۱۳۸۳ به ثبت ملی می‌رسد و در سال ۱۳۹۱ به نام خانه باستان‌شناسان کشور می‌شود. پس از مراسم افتتاحیه درش را می­‌بندند و می‌روند، بدون این‌که یک باستان‌شناس بدان‌جا قدم بگذارد. با شکست این طرح، این خانه به مرور به مأمنی برای معتادان و به یک زباله‌دانی تبدیل می‌شود. با اعتراض بازماندگان این خانواده دوباره توجه‌ها برای حفظ و نگهداری خانه جلب می‌شود. در نهایت معتادان را از خانه بیرون کردند، خانه را از زباله‌ها خالی کردند و پس از مزایده، سرمایه‌گذارِ فرهنگی جدیدی آمد که از قضا کارآفرین گردشگری هم هست. خانواده جلال آل‌احمد امیدوار بودند شاید سرمایه‌گذار جدید بتواند آرامش  را به این خانه تزریق کند.

 اما محمدحسین دانایی، یکی از بازماندگان این خانواده در این‌باره می‌گوید: آن‌چه در این ۱۲ سال بر سر این بنای تاریخی آمده، حکایت مفصل و اندوهباری است که آخرینش هجوم عده‌ای از قاچاقچیان و معتادان مواد مخدر و تبدیل آن‌جا به پاتوق و محل تجمع و تفکیک زباله بود که حدود یک سال پیش گزارشش منتشر شد و با مداخله اهالی محل، متخلفان از خانه بیرون رانده شدند و پس از آن هم مسئولان «صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیاء و بهره‌برداری از بناهای تاریخی و فرهنگی» که مسئولیت مرمت و بازسازی این بنای تاریخ را به عهده دارد، اعلام کردند که وظیفه مرمت و بازسازی این بنای تاریخی که در فهرست آثار ملی هم ثبت شده، به فردی آشنا به حوزه فرهنگ واگذار شده است. فرد نام‌برده نیز در همان زمان طی گفت‌وگویی اعلام کرده بود که قرار است این بنا بعد از مرمت و بازسازی و تعیین کاربری متناسب با سابقه تاریخی آن، به عنوان یک مکان فرهنگی مورد استفاده عمومی قرار گیرد، لیکن موضوع بار دیگر به بوته فراموشی سپرده شد تا این‌که چند روز پیش بار دیگر عده‌ای از خلافکاران یکی از پنجره‌های این خانه را از جا کنده و به داخل نفوذ کرده‌اند تا با ایجاد رخنه، به مغازه‌های  مجاور دستبرد بزنند. این حادثه بار دیگر با دخالت اهالی محل رفع و رجوع شده، ولی این پرسش همچنان باقی‌ست که تا کی باید شاهد این همه سهل‌انگاری و بروز این‌گونه رویدادهای ناپسند باشیم؟

منبع: ایسنا

مرتبط:

مسیر خانه نیما و جلال ساماندهی و کفسازی می‌شود

کردستان بهشت گردشگری ایران

استان کردستان با داشتن اقلیم و موقعیت جغرافیایی خاص خود از جاذبه های گردشگری فراوانی در فصل بهار برخوردار است.

استان کردستان با مساحتی در حدود ۲۸ هزار کیلومتر مربع در غرب ایران قرار دارد و از شمال به استان های آذربایجان غربی و بخشی از زنجان، از مشرق به استان همدان و بخش دیگری از زنجان، از جنوب به استان کرمانشاه و از مغرب به کشور عراق محدود می گردد.

شهرستان های استان عبارتند از بانه، بیجار، دیواندره، سروآباد، سقز، سنندج، قروه، کامیاران و مریوان و دهگلان. این استان از لحاظ اقلیمی و طبیعی، منطقه ای کوهستانی است که دشت های مرتفع و دره های پهن نیز در پهنه منطقه گسترده شده اند، اختلاف ارتفاع بین بلندترین و پست ترین نقاط استان به حدود ۲۴۰۰ متر می رسد.

کردستان بهشت گردشگری ایران

کوه شاهو با ارتفاع ۳۳۰۰ متر بلندترین و منطقه آلوت در بانه با ارتفاع حدود ۹۰۰ متر کم ارتفاع ترین نقطه استان است که این اختلاف ارتفاع خود باعث به وجود آمدن اقلیم های متفاوت می گردد. از آنجا که تنوع اقلیمی و وجود عوارض طبیعی و توپوگرافی در مقایسه با یکنواختی، پتانسیل مهم توریستی به شمار می رود، از این لحاظ استان کردستان دارای جاذبه های متنوع و ارزشمندی است با توجه به میانگین دمای روزانه استان از اواسط اردیبهشت تا اواسط مهر ماه بهترین ایام برای جذب جهانگردان تفریحی تابستانه است و میانگین دمای ماه های این دوره از ۲۲ تا ۲۸ درجه سانتی گراد متغیر است.

همچنین دو ماهه اول سال نیز یعنی فروردین و اردیبهشت به علت بارندگی های زیاد و در نتیجه سرسبزی منطقه، بهترین زمان برای برگزاری تورهای طبیعی و دیدار مسافران از طبیعت کردستان است. در فصل زمستان با توجه به سردی هوا و طول دوره یخبندان و با در نظر گرفتن شرایط خاص جغرافیایی و ارتفاع زیاد شهرهای استان و وجود ارتفاعات بلند، بارش های جوی زمستانه اغلب به صورت برف است که در این رابطه تعداد روزهای یخبندان در این ناحیه حائز اهمیت است و بر اساس بررسی های انجام شده تعداد روزهای یخبندان در بیجار ۱۶۰ روز در سال در منطقه سنندج و کامیاران ۱۱۰ روز در سال، در منطقه سقز و دیواندره ۱۱۳ روز در سال و در منطقه مریوان و بانه به ۸۵ روز در سال می رسد و از این نظر، زمینه های بسیار مناسبی را برای ورزش های زمستانه به ویژه ورزش نشاط بخش و هیجان انگیز اسکی روی برف به وجود می آورد.

کردستان بهشت گردشگری ایران

اماکن گردشگری (مساجد تاریخی)

۱ – مسجد جامع سنندج (دارالاحسان) : این بنا که در خیابان امام خمینی سنندج قرار دارد در سال ۱۲۲۷ هجری بوسیله امان الله خان اردلان ساخته شد و از چندین محوطه بزرگ تشکیل شده است. از خصوصیات عمده این مسجد دکورهای هفت رنگ، آجرهای لعاب کاری شده به جای سنگ کف پوش و مهمترین خصوصیت آن نوشتن دو سوم از یک جزء قرآن بر روی کتیبه های مسجد است.

۲ – زیارتگاه و مسجد هاجره خاتون: این بنا در یکی از نواحی قدیمی سنندج بنام سر تپوله بنا شده است که ساختمان های پیچیده و تودرتو که شامل زیارتگاه، مسجد، مدرسه دینی و مقبره مطهر شیوخی که پیرو هاجر خاتون خواهر امام رضا بوده اند است.

۳ – دیگر مساجد قدیمی: از دیگر مساجد قدیمی در استان می توان مسجد جامع دارالامان (سنندج)، مسجد جامع خسروآباد (بیجار)، مسجد دو مناره (سقز)، مسجد جامع دوره قاجاریه (سنندج)، مسجد سرخ (مریوان)، مسجد عبدالله عمران (مریوان) و مسجد جامع سقز (سقز) را نام برد.

 

کردستان بهشت گردشگری ایران

** امامزادگان و اماکن زیارتی

۱- امامزاده هاجر خاتون

این امامزاده در خیابان صلاح الدین ایوبی در محله قدیمی سرتپوله سنندج واقع است، بر اساس روایات موجود این امامزاده خواهر امام رضا (ع) است که در سفر آن بزرگوار به خراسان در کردستان رحلت نمود و در این مکان به خاک سپرده شده است، در مجاورت این امام زاده مسجد و آرامگاه مشایخ و بزرگان سنندج نیز قرار دارد.

۲- امام زاده پیر عمر

این امامزاده در ضلع جنوبی خیابان امام خمینی (ره) واقع شده و تاریخ ساخت بنای آن سال ۱۰۴۶ ه. ق است، امامزاده پیر عمر را پسر بلافصل حضرت علی (ع) می دانند. بنای آرامگاه شامل تزئینات آجری گچبری و اروسی های زیبا است، قسمت های عمده ای از بنا به علت فرسودگی در سال های ۱۳۷۲ تا ۷۴ ه. ش بازسازی شده است.

۳- امام زاده پیر محمد

این بقعه در میدان نبوت سنندج در بالای تپه ای که قبرستان قدیمی شهر واقع شده است قرار دارد، این بنا محل دفن امامزاده محمد بن یحیی مشهور به پیر محمد است.

۴- قرآن نگل

در ۶۵ کیلومتری غرب سنندج در مسیر جاده سنندج – مریوان، در داخل مسجد روستای نگل، قرآنی خطی از دوران گذشته وجود دارد که بنا بر اعتقادات مردم، یکی از چهار قرآن خطی است که در زمان خلفه سوم به رشته تحریر در آمده و به چهار اقلیم دنیا فرستاده شده است. خط قرآن، کوفی و دارای نقطه و اعراب و در قسمتی از شماره آیات طلاکاری شده و مزین به نقوش گیاهی است. این قرآن در بین مردم جایگاه والایی دارد و همه روزه عده کثیری از نقاط دور دست برای زیارت قرآن به این روستا می آیند.کردستان بهشت گردشگری ایران

** سایر اماکن دیدنی

۱- خانه کرد (عمارت آصف) خانه کرد، موزه مردم شناسی مناطق کردنشین و بزرگترین موزه مردم شناسی مربوط به یک قوم در کشور ایران است. این موزه در خیابان امام خمینی (ره) شهر سنندج و در عمارت آصف دایر گردیده و این عمارت یکی از بزرگترین عمارت های اعیانی شهر سنندج است که دارای ارزش های ویژه معماری از لحاظ آجر کاری و گچبری و اروسی سازی است و حمام آن زیباترین حمام خصوصی در بین حمام های سنندج است. بنای اولیه این عمارت در دوره صفویه بوده و در دوره های قاجار و پهلوی تکمیل شده است.کردستان بهشت گردشگری ایران

۲ – موزه سنندج

این موزه در خیابان امام خمینی (ره) کوچه حبیبی و در بخش برونی عمارت ملالطف اله شیخ الاسلام قرار دارد و در آن آثار و اشیاء تاریخی کشف شده از استان و سایر نقاط ایرا ن به نمایش گذاشته شده است. اروسی موزه سنندج یکی از نمونه های بی نظیر هنر اروسی سازی و کار استادکاران سنندجی است، عمارت ملالطف اله از بناهای باقی مانده دورة قاجار است.

کردستان بهشت گردشگری ایران

۳- عمارت خسرو آباد

این عمارت در بلوار خسرو آباد (شبلی) قرار دارد و در نوع خود بی نظیر و مرکز حکومت اردلان به ویژه خسروخان اردلان بوده است. مجموعه عمارت و باغ آن، افزون بر دو بخش اصلی یعنی قصر سلطنتی با ورودی ستون دار در بخش غربی و ساختمان شرقی با غلام گردش ها و ایوان ستون دار مشرف بر صحن عمارت و فضای بیرونی بنا دارای فضاهای دیگری چون حمام، اتاق قاپچیان و خدمتکاران است. تزئینات معماری این بنا شامل گچبری، آجرکاری، اروسی های زیبا و حوض چلیپا شکل داخل عمارت است.

 

کردستان بهشت گردشگری ایران

۴ – عمارت وکیل

این مجموعه بزرگ در خیابان کشاورز واقع شده است و شامل سه حیاط با عمارت های مربوطه و یک حمام خصوصی در داخل مجموعه و یک حمام عمومی در خارج آن است. بخش اصلی عمارت وکیل در دوران زندیه ساخته شده و بخش های دیگر متعلق به دوره قاجار است. مجموعه دارای تزئیناتی چون آجرکاری های زیبا و اروسی های پرکار است و حیاط مرکزی دارای سقف شیروانی با طرح کلاه فرنگی است.

کردستان بهشت گردشگری ایران

۴ – عمارت مشیر دیوان

این عمارت در خیابان شهدا قرار دارد و شامل هفت حیاط با فضاهای مرتبط است و یک حمام خصوصی در داخل مجموعه دارد، هر یک از حیاط ها نیز دارای آبنما است. عمارت توسط میرزا یوسف مشیر دیوان در دوره قاجار ساخته شده است و زیباترین ایوان با طرح کلاه فرنگ در سنندج متعلق به این بنا است، در این عمارت نیز اروسی های پرکار، تزئینات آجری، کاربندی ها و گچبری جهت تزئین استفاده شده است.

کردستان بهشت گردشگری ایران

۵- حمام خان

این حمام در ضلع شمالی بازار قدیم سنندج در خیابان انقلاب واقع شده است، تزئینات داخل حمام و نقوش موجود بر روی دیوار آن در نوع خود بی نظیر و جالب است، حمام در سال ۱۲۲۰ هجری قمری به دستور امان الله خان اردلان ساخته شده و در بین حمام های باقی مانده از گذشته بزرگ ترین و زیباترین حمام شهر است.

۶- قلعه باستانی قمچقای

بقایای این قلعه در ۴۵ کیلومتری بیجار قرار دارد، بنای این قلعه به سده های ۸ و ۹ قبل از میلاد می رسد، اطراف قلعه را دره های ژرف در بر گرفته که یک سوی آن مسلط به دره ای به نام دره شاهان است، این قلعه ظاهرا تا دوره های ساسانی و اسلامی نیز مورد استفاده قرار می گرفت.

کردستان بهشت گردشگری ایران

*** جاذبه های طبیعی

۱- دریاچه سد قشلاق

در فاصله ۲۰ کیلومتری شمال سنندج در مسیر جاده سقز بر روی رودخانه قشلاق سد مخزنی قشلاق احداث شده است، دریاچه پشت این سد ۱۱ کیلومتر طول دارد و وسعتی معادل ۹۳۴ هکتار را در بر می گیرد، این دریاچه محل مناسبی برای ورزش های آبی است و جزو جاذبه های طبیعی سنندج به شمار می رود.

کردستان بهشت گردشگری ایران

۲- قلل مرتفع

به علت کوهستانی بودن منطقه و امنیت حاکم بر آنها هر ساله تعداد بسیاری از کوهنوردان به قلل مشهور و مرتفع سنندج صعود می نمایند. مهم ترین قلل این شهرستان عبارتند از آبیدر سلطان سراج الدین، آوالان در جنوب سنندج شاه نشین در ژاوه رود، کوه کوچک در جنوب غربی و کوه چرخ لان در جنوب غربی سنندج.

کردستان بهشت گردشگری ایران

۳- قلعه باستانی زیویه

در ۵۵ کیلومتری جنوب شرقی سقز بر روی تپه ای نسبتا مرتفع که به محیط اطراف اشراف کامل دارد بنا شده و اکنون تنها بخش هایی از آن باقی مانده است در مورد عظمت و اهمیت تپه زیویه مطالب بسیاری در کتاب ها نوشته شده است. از حفاری های این تپه که اکثرا در گذشته و به صورت غیر مجاز بوده اشیای زیادی به دست آمده که بعضی از آنها در موزه های داخلی و بسیاری هم در موزه های خارج هستند، از جمله اشیای به دست آمده قطعات عاج منقوش بوده که نقوش حیوانی و صحنه شکار اساطیر روی آنها حک شده و از ارزش ویژه ای برخوردار است. از روی چند قطعه از آنها، نقش برجسته آبیدر سنندج طراحی، بزرگ نمایی و ساخته شده است. گردنبند طلا و سر عقاب طلائی از دیگر نمونه های اشیای کشف شده تپه زیویه هستند که از ارزش زیادی برخوردارند، آثار این تپه مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است.

کردستان بهشت گردشگری ایران

۴- دریاچه زریوار

این دریاچه مهم ترین جاذبه گردشگری استان کردستان است که در فاصله ۲ کیلومتری غرب مریوان قرار گرفته است. این دریاچه در ارتفاع ۱۲۸۵ متری از سطح دریا واقع شده، طول آن ۵٫۴ کیلومتر و عرض آن ۲ کیلومتر و عمق متوسط دریاچه حدود ۳ متر است. نکته قابل توجه در تشکیل این دریاچه وجود چشمه های آب شیرین در کف این دریاچه است که تامین کننده آب این دریاچه است و هیچ رودخانه ای به این دریاچه وارد نمی شود و به این خاطر زریوار را بزرگترین چشمه آب شیرین جهان عنوان نموده اند. دریاچه زریوار از جهات مختلف توسط جنگل های انبوه احاطه شده و مناظر بسیار زیبا و بدیعی به وجود آمده است، در فصل زمستان به علت شیرینی آب دریاچه و برودت هوا سطح دریاچه یخ می بندد و منظره بسایر زیبایی را به وجود می آورد.

کردستان بهشت گردشگری ایران

۵ – غار باستانی کرفتو

این غار در فاصله ۶۰ کیلومتری از شمال دیواندره و در نزدیکی روستای یوزش باش کندی قرار دارد و از پر جاذبه ترین مکان های توریستی استان کردستان است، غار کرفتو از غارهای طبیعی و آهکی است که در ادوار مختلف جهت استفاده و سکونت تغییر حالت داده شده و مهمترین ویژگی غار معماری صخره ای آن است که در چهار طبقه در دل کوه حفر شده است. کتیبه ای یونانی بر سر در یکی از اتاق های طبقه سوم وجود دارد که از این غار به عنوان معبد هراکلس نام برده است، در معماری این غار علاوه بر ایجاد اتاق ها و راهروهای عبوری، سعی شده تا اتاق ها با هم مرتبط باشند و نور گیرهایی به سمت بیرون تعبیه شده و بر دیوارهای غار در بعضی از اتاق ها نقوشی به صورت تجریدی از حیوانات، انسان و گیاه حجاری شده است.

کردستان بهشت گردشگری ایران

۵ – منطقه چهل چشمه

در شمال غربی دیواندره کوه های چهل چشمه قرار دارد و هر ساله جمعیت زیادی از گردشگران و کوهنوردان از این منطقه دیدن می نمایند.

کردستان بهشت گردشگری ایران

** صنایع دستی و سوغات

صنایع دستی استان کردستان بخشی از فرهنگ مردم استان کردستان است که بر اساس نیاز و خلاقیت در گذر زمان شکل گرفته است. استان کردستان دارای انواع شیرینی های محلی است که مهمترین این شیرینی ها کنجد، بادام سوخته، نوعی باسلوق و نان برنجی است که در این میان کنجد شیرینی محلی خاص شهر سنندج به همراه نان برنجی خریداران زیادی دارد. قالی و گلیم

قالی و گلیم استان کردستان از لحاظ تنوع رنگ و گیاهی بودن، اصالت طرح و کفیت آن شهرت جهانی دارد. شهرهای سنندج و بیجار مهمترین نوع قالی را دارا هستند به طوری که به علت شهرت جهانی فرش سنندج (سنه) در دائره المعارف بریتانیا معنی واژه ‘سنه’ به عنوان نوعی قالی آمده است. نساجی سنتی یا (جولائی) تولید پارچه های لباس کردی مردانه و فرآورده هایی مانند رختخواب پیچ، یا موج و جانماز که به روش سنتی تهیه می شود، حاصل کار جولاها است. کلاش

در مناطق کردنشین یک نوع گیوه به نام کلاش تولید می شود، رویه این کفش از نخ پنبه ای بافته شده و زیره آن از پارچه فشرده شده ساخته می شود، به همین دلیل کلاش کفشی است سبک، نر م و قابل انعطاف و متناسب با محیط کوهستانی. تولید کلاش در اصل مختص منطقه اورامان بوده ولی اکنون در اکثر شهرهای استان کردستان تولید می شود.

منبع: ایرنا

پرواز نستعلیق ایرانی از تبریز تا یونسکو

الخط نصف‌العلم/ الخط نصف‌العشق

اهل علم به‌واسطه منزلتی که «خط و خوشنویسی» به دانش و فرهنگ بخشیده، گفته‌اند «الخط نصف‌العلم» و آن‌ها که خط و خوشنویسی را با شعر و معماری و قالی درآمیخته‌اند، به قرینه همان جمله متواتر گفته‌اند، «الخط نصف‌العشق».

خوشنویسی از نخستین دوره‌های تکامل، عقل و عشق بشری را چنان مسحور شکوه و زیبایی خود کرده که رسول اکرم (ص) در حدیثی وعده مغفرت داده به هنرمندی که آیه شریفه بسم‌الله الرحمن الرحیم را با خط خوش کتابت کند. (بحارالأنوار، ج ۹۲، ص ۳۵)

«خط» از آغاز سیر اجتماعی خود، غالباً مترادف با «خوشنویسی» بوده است. قباله‌های تاریخی املاک، اسناد بیع، عقدنامه‌ها، عهدنامه‌های سیاسی، کتاب‌های خطی و مکتوبات روزمره اداری، از قدیم، اغلب به خط شکسته یا نستعلیق، یا ترکیبی از هر دو، تنظیم شده است.

به‌این‌ترتیب، در هر دوره تاریخی که خط و خوشنویسی ارج‌وقرب داشته، فراز و نشیب تاریخ نیز به نیکی ثبت و مستند شده و برعکس، هر جا که هنر خطاطی افول کرده، بخشی از تاریخ فراموش یا مخدوش شده است.

اما خوشنویسی برخلاف ظرافت‌های دلبرانه‌اش، سرنوشتِ سهل و ساده‌ای نداشته و همراه با پیچ‌وخم تاریخ نقاط خونین و دردناک در جای‌جای تاریخ این هنر، بسیار بوده است. گواه این ادعا سرگذشت «ابوعلی محمد ابن مُقله عبدالله شیرازی» وزیر فرهیخته ایرانی در دربار خلافت عباسی بوده است.

ابن مُقله، خوشنویس مقتول دستگاه خلافت عباسی

شهرت تاریخی ابن‌مُقله نه به خاطر مواضع سیاسی بلکه به خاطر ابداع خطوط ۶گانه و وضع اصول دوازده‌گانه خوشنویسی است.

ابن‌مُقله، در سه دوره تاریخی وزیر دربار عباسیان بوده و هر بار در مخالفت با ظلم و جور خلفای عباسی از کار برکنار شده است. او از معدود وزرا خوش‌نام عباسی است که به حسن تدبیر، انصاف و حکمت، شناخته می‌شود و در طول زندگی هنری خود، سه قرآن نوشت. خط اسلامی را از کوفی دشوار تا نسخ زیبا و روان به کمال رساند و اصول دوازده‌گانه خوشنویسی (ترکیب، کرسی، نسبت، ضعف، قوت، سطح، دور، صعود مجازی، نزول مجازی، اصول، صفا و شأن) را بنا نهاد.

اگر نبود همت و مجاهدت هنری او، نسخ به‌عنوان یکی از منابع اصلی تمام خطوط اسلامی و ایرانی از میان می‌رفت و درک متون اسلامی (ازجمله قرآن و حدیث و آثار مورخان نامی) بسیار دشوار می‌شد.

بااین‌حال روزی که راضی‌بالله، خلیفه بیدادگر عباسی از نامه‌نگاری ابن‌مُقله با یکی از سران مخالف آگاه شد، دستور داد دست او را از آرنج قطع کنند. ابن‌مُقله هر چه لابه کرد که با اجرای این حکم هنر خوشنویسی زائل می‌شود، گوش خلیفه شنیدار نبود و سرانجام دژخیم عباسی با قطع دست ابن‌مُقله یکی از فرازهای شرم‌آور تاریخ هنر را رقم زدند.

استاد نسخ، مدتی افسرده بود و دست قطع شده خود را در سینه می‌فشرد و می‌گریست. نقل است که مدتی چوب بر آرنج می‌بست و خطاطی می‌کرد. بعدها نیز خوشنویسی را با دست چپ ادامه داد. اما هنوز زبانش سرخ بود و از همراهی مردم ستم‌دیده دست برنمی‌داشت تا آنجا که به دستور خلیفه زبانش را بریدند و زندانی‌اش کردند. مدتی در زندان بود تا در ۳۲۷ هجری درگذشت. اختناق حاکم بر جامعه طوری بود که حتی قبر او نیز چند بار نبش و جابه‌جا شد.

قتل ابن‌مُقله، پیشرفت خط نسخ را به تأخیر انداخت و اجازه نداد رموز و ظرافت‌هایی که این استاد هنرمند با تحقیق و تمرین بسیار به دست آورده در بستر زمانی خود متجلی شود، بااین‌حال آثار به‌جامانده از او و وفاداری معدود شاگردان جوانش، این هنر را در دوره‌های بعدی به شکوفایی رساند.

پرواز نستعلیق ایرانی از تبریز تا بغداد

تاریخ خوشنویسی اسلامی و ایرانی، پس از قتل ابن‌مُقله، تا چند قرن مسیر تقریباً ثابتی داشت و فاقد تحول اساسی بود. تا اینکه در اواسط قرن نهم هجری، «میرعلی تبریزی» «خط تعلیق» را که اسلوبی دشوار و پرپیچ‌وخم داشت از انحصار دربار و دیوان حُکّام درآورد و پس از ترکیب با نسخ، خط نستعلیق را با هویت و شخصیتی مستقل، پدید آورد.

از جزئیات زندگی میرعلی، اطلاع دقیقی در دست نیست اما در برخی رساله‌ها گفته شده میرعلی، قوس‌ها و کشیده‌های نستعلیق را در عالم رویا و از روی پرواز غازها در آسمان، الهام گرفته است.

میرعلی مدتی در بغداد در دربار سلطان احمد جلایر بود. کتابت «خواجوی کرمانی» از آثار همین دوره است که امروز در موزه کتابخانه بریتانیا نگهداری می‌شود.

به‌این‌ترتیب، مسیری که میرعلی در تبریز آغاز می‌کند، دیری نمی‌پاید که در بغداد، فارس و خراسان، جان می‌گیرد تا اینکه یک قرن بعد، چهره نامدار تاریخ نستعلیق، از قزوین ظهور می‌کند: «میرعماد حسنی»

میرعماد، شاگرد مکتب تبریز و شهید نستعلیق

میرعماد در جوانی برای تکمیل هنر خود از قزوین به تبریز مسافرت کرد و از تعلیمات استاد مشهور زمان «ملّا محمدحسین تبریزی» بهره گرفت. می‌گویند میرعماد روزی قطعه‌ای از خط خود را به ملا محمدحسین تبریزی نشان داد؛ استاد فرمود: «اگر چنین توانی نوشت بنویس وگرنه قلم فرو گذار.» میر گفت: «خود نوشته‌ام». استاد روی او را بوسید و خط او را روی چشم گذارد و فرمود: «امروز استاد خوشنویسان هستی» و او را از شاگردی بی‌نیاز دانست.

میرعماد در ادامه، راهی اصفهان می‌شود و مورد حمایت شاه صفوی قرار می‌گیرد. میرعماد در اصفهان با مطالعه و تحقیق آثار پیشینیان، هندسه اجزای خوشنویسی را جلا بخشید و حروف و کشیده‌ها را به دقیق‌ترین ساختار هنری رساند. زاویه گذاری‌های قلم میرعماد چنان با اصول زیباشناسی مطابقت دارد که مخاطب خود را در مواجهه با یک مهندس خلاق و حسابگر می‌بیند. حال‌آنکه، آنچه باعث این مایه از ظرافت و زیبایی است، حس قوی، مراتب فضیلت و صفای روح در هنرمندی چون میرعماد بوده است.

همین امر باعث شد آوازه خوشنویسی او ایران‌مان را نوردیده، به حجاز و هند و عثمانی دور دست برسد؛ آن‌هم در روزگاری که از دستگاه‌های کپی و عکس خبری نبود! خط میرعماد با عقیق یمانی و الماس هندی، مبادله می‌شد و شاه هند، مصمم بود تا برای به دست آوردن میرعماد، طلای هم‌وزن او را به دربار صفوی بدهد.

متأسفانه حضور میرعماد در دربار صفوی، فرجام تلخی داشت. با اوج‌گیری محبوبیت میرعماد حسادت‌ها و بدگویی‌ها نسبت به او آغاز می‌شود، شایعه کردند که میرعماد از شیعه روی‌گردان شده و بدگویی شاه را می‌کند. آن‌هم میرعمادی که از سادات حسنی بود و به سبب ارادت ویژه‌ای که به امام حسن مجتبی (ع) داشت در بیشتر آثار خود، عنوان «الحسنی» را قید می‌کرد.

شبی که میرعماد قصد استحمام داشت، اوباش دربار بر سرش ریختند و کشتندش. فضای سیاسی علیه میر، چنان تیره‌وتار بود که حتی جسد تکه‌تکه شده او چند روز بر زمین ماند و کسی جرأت تدفینش را نداشت. چندی بعد یکی دو تن از شاگردانش پیکر او را در مسجد ظلِمات اصفهان دفن کردند.

علیرضا عباسی تبریزی، کتابت عشق در کتیبه گنبد رضوی (ع) 

دیگر چهره درخشان تاریخ خط و خوشنویسی، «علیرضا عباسی تبریزی» است. عباسی متولد تبریز و ملقب به «شاه نواز» است. او نیز مانند میرعماد، خوشنویسی را در تبریز نزد «ملامحمدحسین تبریزی» آموخت و بعدها به خط ثلث و نسخ روی آورده است. پس از تصرف تبریز توسط عثمانی‌ها به قزوین، پایتخت دولت صفوی رفت و در مسجد جامع آن شهر منزل گرفت و به کار کتابت مشغول شد و قسمتی از کتیبه‌های آن مسجد تمام کرد.

علیرضا به‌مرور در زمره ندیمان مخصوص شاه قرار گرفت تا آنجا که شاه جمعی از خوشنویسان مانند محمدرضا امامی اصفهانی، محمدصالح اصفهانی و عبدالباقی تبریزی را بدو سپرد، تا زیردست او خط ثلث را بیاموزند. عباسی تا پایان عمر در زمره معتمدترین نزدیکان شاه بود و رفاقت بین او و شاه‌عباس تا پایان عمر ادامه داشت.

این نوشتار، نگاهی به سهم عمده تبریز در مسیر تکامل هنر خوشنویسی داشت. چهره‌هایی که در عرصه خوشنویسی بیشتر زبانزد هستند، اما شاید بخشی از مخاطبان حوزه فرهنگ از اصالت تبریزی هنر این افراد مطلع نباشند. از دیگر قدمای تبریزی صاحب‌نام در عرصه خوشنویسی، میرزا جعفر تبریزی، اظهر تبریزی، محمدحسین تبریزی و میرحیدر حسینی تبریزی است که نقش هر یک در سیر تکامل هنر خوشنویسی می‌تواند موضوع مقالات و گزارش‌های مبسوط باشد.

منابع: 

– وزیران ایرانی محبوس و مقتول، از اموی تا صفوی/ بیژن کشاورز/ ۱۳۹۷

– اطلس خط، تحقیق در خطوط اسلامی / حبیب‌الله فضائلی / ۱۳۹۰

* گزارش از فرشید باغشمال (عضو انجمن خوشنویسان تبریز)