آرش نورآقایی، کارشناس گردشگری که در ایده استفاده از راهنمایان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در «اکسپو دبی ۲۰۲۰» نقش داشته است، در گفت‌وگوی مجازی با اعضای نخستین گروه از راهنمایان اعزامی به این رویداد جهانی که به انگیزه بررسی فرصت‌ها و چالش‌ها برگزار شد، درباره مزایا و فرصت‌های حضور ایران در اکسپو گفت: براساس مطالعات تاریخی، به یاد ندارم سه رویداد بزرگ در یک برهه زمانی کوتاه در خاورمیانه اتفاق افتاده باشد؛ اکسپو دبی و بازی‌های جام جهانی قطر که مشهورترین و بااهمیت‌ترین رویدادهای جهانی هستند. خوشبختانه ۱۰ روز پایانی اکسپو دبی مصادف شده با ۱۰ روز نخست که ایران مطابق با گاه‌شمار خورشیدی، وارد سال ۱۴۰۱ و «سده نو» می‌شود و این فرصتی استثنایی است که اختتامیه این رویداد جهانی، همزمان با شروع یک رویداد بزرگ از جانب ایران باشد و پایان آن به جام جهانی قطر ختم شود.

او افزود: با این حساب می‌توان اعلام کرد، ایران، امارات و قطر، سه رأسِ خاورمیانه و برگزارکننده سه رویداد بزرگ جهانی هستند که نه تنها تصویر مثبتی برای ایران می‌سازد، که برای خاورمیانه هم چنین تصویرسازی‌ای خواهد داشت. طرح‌های زیادی به این مناسبت پیشنهاد شده، مثل برگزاری مهمانی بزرگ شام ایرانی، سفره هفت سین بزرگ و صدور ویزای رایگان در طول برگزاری اکسپو دبی و ایده‌های بسیار دیگر  که حتی اگر در این چند ماه نتوانیم کار بزرگی انجام دهیم، می‌توانیم با این طرح‌ها تصویر مثبتی از ایران بسازیم. حتی که اکنون از شکل حضور ایران در اکسپو دبی ناراضی باشیم، ولی این فرصت و شانس را همچنان داریم و فکر می‌کنم تهدیدها را می‌توان به فرصت تبدیل کرد. امیدواریم ابعاد این فرصت و شانس را درنظر بگیریم، چون دیگر چنین آوردگاه جهانی در این سطح نداریم.

این راهنمای گردشگری با اشاره به برخی اقدامات دیرهنگامی که ایران در زمان حضور در اکسپو دبی داشته است و بروکراسی‌های موجود در امارات که عامل اجرا نشدن برخی از ایده‌ها و طرح‌ها می‌شود، اظهار کرد: مثلا برای برگزای شب یلدا در پاویون ایران دیر اقدام شد، درحالی‌که مثلا کشوری مثل مراکش جزئی‌ترین برنامه‌های خود از جمله معرفی غذا را در تقویم اکسپو ثبت کرده است، ولی تا زمان انجام این گفت‌وگو ندیدم مراسم شب یلدای پاویون ایران در این تقویم ثبت شده باشد. ما در اطلاع‌رسانی و برنامه‌ریزی برای اکسپو، ضعیف عمل کرده‌ایم. درباره ایده نوسده هم با این‌که چهار سال است از آن صحبت می‌کنم تازه شنیده‌ام قرار است ستاد ملی نوسده را تشکیل دهند که بعید می‌دانم در این فاصله همه کارها پیش برود.

وی اضافه کرد: اطلاع دارم در حدود دو ماه و نیم از زمان برگزاری اکسپو دبی، پاویون ایران سه یا چهار مرتبه برای بسته شدن (پلمب) اخطار گرفته است. در این پاویون از مصالح چوبی استفاده شده که برای آفت‌زدایی و لحاظ کردن سیستم ایمنی و اطفاء حریق، اهمال‌کاری شده است. چه این غرفه را ببندند یا نبندند، این‌که سه بار اخطار  رسمی به پاویون ایران داده شده است، در شأن کشور ما نیست.

او یادآور شد که نقدها برای بررسی دلایل و عواملی که ایران را در اکسپو دبی در چنین جایگاهی قرار داده است، مطرح می‌شود و گفت: آنچه در اکسپو نمایش داده شده در واقع نمود تمام اتفاقات پشت صحنه است، نمود اقتصاد ما و کمبود مالی، آموزش ندیدن، رفتارهای جزیره‌ای نسبت به دنیا و خودبرتربینی‌هایی که در آوردگاه جهانی یقه ما را می‌گیرد، اما تصور می‌کنیم اشتباه و خطا فقط از جانب یک مجری بوده است، درحالی‌که ما معمولا سلسله اشتباهاتی داریم که در جایی خود را نشان می‌دهد.

نورآقایی در ادامه، با اشاره به تصمیم معاونت گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای اعزام راهنمایان رسمی برای مدیریت بازدیدها از پاویون ایران در اکسپو برای رفع برخی نقایص، درباره برخی نامهربانی‌هایی که به این طرح شده است، گفت: این راهنماها جای کم‌کاری و بدکاری برخی را توانستند پر کنند. ما به عنوان راهنمای رسمی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای بهبود وضعیت، کاری را به صورت داوطلبانه انجام دادیم. فکر کردیم یک جای کار می‌لنگد و به عنوان راهنما رفتیم کمک کنیم. این کمک‌ها هم داوطلبانه و رایگان بوده است. این راهنماها بعد از دو سال بیکاری، اولین فرصتی را که پیش آمده رایگان انجام دادند و خیلی جای قدردانی دارد.

او اضافه کرد:‌ فکر می‌کنم راهنماهای گردشگری که تا کنون به اکسپو دبی اعزام شده‌اند تنها گروهی بوده‌اند که گزارش مستند، مکتوب و کاملی را از این رویداد که دو ماه و نیم از برگزاری آن گذشته است، ارائه کرده‌اند.

او همچنین توضیح داد: انتخاب راهنماها توسط دفتر بازاریابی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و با نظارت معاونت گردشگری این وزارتخانه و مشاوران و دفتر هماهنگی مستقر در معاونت گردشگری انجام می‌شود. در کشور بیش از ۱۲ هزار راهنمای دارای کارت وجود دارند که حدود سه هزار نفر آن‌ها فعال هستند و با توجه به محدودیت زمانی و مکانی اکسپو، قطعا برای همه این راهنمایان فرصت حضور فراهم نمی‌شود، اما این اقدام را یک قدم رو به جلو می‌دانیم، چون راهنماها قبلا در چنین رویدادهایی حضور نداشتند.

امین عدیلی، عضو نخستین گروه از راهنمایان اعزامی به اکسپو و مدرس گردشگری، درحالی که پیش از این تجربه حضور در اکسپوهای قبلی را نداشته است، به عنوان راهنمای پاویون ایران و بازدیدکننده اکسپو دبی تجربیاتش را شرح داد و با تشبیه اکسپو دبی به دهکده جهانی، بازدید از این رویداد را با توجه به دسترسی آسان‌تر از ایران به نسبت اکسپو ۲۰۲۵ که قرار است در اوزاکای ژاپن میزبان آن باشد، به همه توصیه کرد.

او در بخشی از این گفت‌وگو به نقایص پاویون ایران نیز اشاره کرد و افزود: از نظر معماری معلوم بود تفکر شده است، هرچند در اجرا می‌توانست بهتر باشد. برخی از کشورها پاویون‌های پیش‌ساخته‌ای داشتند، درحالی‌که پاویون ایران یک سازه کامل بود و این از جمله ویژگی‌های مثبت آن به شمار می‌آمد. البته که در اجرا و نرم‌افزار، ضعیف عمل کرده است. البته شنیده‌ام که درحال به‌سازی و اصلاح هستند، اما احتمالا وقتی کامل بشود، اکسپو تمام خواهد شد. به هر حال این فضا و فرصت می‌توانست در تصویرسازی و کاهش اثر ایران‌هراسی مفید باشد.

او اضافه کرد: پاویون ایران بیش از ۲۰۰۰ متر وسعت دارد، اما متاسفانه برخی از این فضاها یا تعطیل بود یا استفاده مفید و کارشناسی نشده است.

عدیلی موقعیت جغرافیایی و مکانی پاویون ایران را یکی از مثبت‌ترین ویژگی‌های آن دانست و استفاده از مهره در نمای بیرونی و رنگ فیروزه‌ای را برای بازدیدکنندگان جذاب دانست.

هادی حرم‌شاهی که راهنمای عرب‌زبان است و همراه با گروه پیشرو راهنمایان گردشگری به اکسپو دبی اعزام شده بود، نیز این رویداد را فرصتی برای عرض‌اندام همه کشورها دانست و بیشتر درباره ویژگی‌های مثبت پاویون ایران سخن گفت و اجرای آن را در مقایسه با برخی کشورها بهتر دانست و افزود:‌ ایران به نسبت جایگاه خودش اجرا و حضور خوبی نداشت، اما نکات مثبت آن به منفی‌ها می‌چربد.

او همچنین گفت: برخلاف بسیاری از کشورها که روی ارائه یک مفهوم متمرکز شده بودند، در ایران به ظرفیت‌های واقعی پرداخته نشده و جای ایده‌پردازی خالی است و گسست مفهوم مشاهده می‌شود.

حرم‌شاهی پاویون‌های پاکستان، ‌آلمان، یمن و روسیه را به زعم خود جزو قوی‌ترین‌های اکسپو دبی معرفی کرد که توانسته بودند از کمترین ظرفیت‌ها و یا با تمرکز روی یک مفهوم، بیشترین بهره‌برداری و بالاترین اثرگذاری را داشته باشند.

او در عین حال تولید صف بلند بازدیدکننده در برخی پاویون‌ها را یکی از سیاست‌های اکسپو و آن کشورها دانست و افزود: پاویون برخی کشورها ظرفیت بازدید همزمان ۲۰۰ نفر را دارند، اما فقط به ۳۰ نفر اجازه بازدید می‌دهند، بنابراین سخت است که صف‌های طولانی را معیار پاویون‌ برتر، جذاب و پرطرفدار دانست.

این راهنمای گرشگری همچنین توصیه کرد: اگر کسی از اکسپو دبی، به‌ویژه پاویون ایران بازدید می‌کند، ای کاش بتواند راهکار ارائه کند و پیشنهاد بدهد تا سریع اصلاح شود و فقط حرص کاستی‌ها را نخورد، چون همه ما برای ایران اقدام می‌کنیم و دوست داریم نام ایران بالا برود.

داوود دهقان، راهنمای گردشگری که از استان یزد به پاویون ایران در اکسپو دبی اعزام شده بود، نداشتن برنامه‌ریزی و لکنت در انتقال مفهوم را مهمترین نقطه ضعف ایران دانست و گفت: من تجربه اکسپوهای قبلی را ندارم، اما به عنوان دانشجوی دکتری گردشگری می‌دانم که  در گردشگری، اصلی به نام استفاده از فرصت‌ها وجود دارد و اکسپو بهترین فرصت برای معرفی کشور ما بود.

او ادامه داد: براساس شنیده‌هایم اکسپوهای قدیم بیشتر روی تکنولوژی متمرکز بودند، اما دبی معادلات اکسپو را به هم زده و بیشتر روی رسوم و فرهنگ‌ها متمرکز شده است. از پاویون بیشتر کشورها کاملا مشهود بود که سال‌ها برای این حضور برنامه‌ریزی کرده بودند، موردی که ما همیشه از آن غافلیم و این همان ضعف پاویون ایران است، برای همین از حالا باید برای اکسپو بعدی برنامه‌ریزی کنیم.

دهقان همچنین گفت: تغییر مدیر پاویون ایران هر ۱۲ روز یک بار ایراد مهمی است، تا نفر جدید بیاید و با ساختار آشنا شود، مدت زمان مدیریت ۱۲ روزه‌اش تمام شده و این شیوه مدیریت فاجعه است.

این راهنمای گردشگری که تجربه دو هفته حضور در پاویون ایران در اکسپو دبی را داشته است، نیز معتقد است: پاویون ایران سرگردان مانده و معلوم نیست چه مفهومی را می‌خواهد انتقال دهد، درحالی‌که کشورهای دیگر روی یک مفهوم مانور می‌دهند، مثلا آمریکا روی سفرهای فضایی متمرکز شده است، اما بازدیدکنندگان پاویون ایران در پایان حتی نمی‌دانند ایران چه چیزی را می‌خواسته معرفی کند.

دهقانی هم پاویون پاکستان را در اکسپو دبی فراتر از تصور دانست و عملکرد عربستان را در نشان دادن تصویر مدرن و نقش پررنگ زنان در این کشور بسیار خوب توصیف کرد و از آلمان که با استفاده از عنصر “بازی”، استفاده از انرژی پایدار و مشارکت را در ذهن ماندگار کرده است،  به عنوان یکی از پاویون‌های مثال‌زدنی اکسپو دبی یاد کرد و گفت: ما همیشه فکر می‌کنیم باید سخت و پیچیده باشیم، درحالی که بسیاری از کشورها با استفاده از یک عنصر ساده، تصویرسازی عمیق و اثرگذاری داشتند. نظر ما بر این است که پاویون ایران نتوانست یک درصد از این مفاهیم را به تصویر بکشد و بازدیدکننده‌ها را لحظه‌ای درگیر کند.

محسن حاجی‌سعید ـ رییس کانون انجمن‌های صنفی راهنمایان گردشگری ـ هم که در این گفت‌وگوی مجازی، اشاره شد در ایده‌پردازی طرح اعزام راهنمایان گردشگری به اکسپو دبی نقشی داشته است، در سخنانی کوتاه ‌بیان کرد: بازخوردهای خوبی را از وزارت صمت و گردشگری در نتیجه اعزام دو گروه از راهنمایان گردشگری به پاویون ایران در اکسپو دبی دریافت کرده‌ایم که فکر می‌کنم استفاده از راهنمای گردشگری در چنین رویدادهایی جزء لاینفک شده است. تا الان توانسته‌ایم از هفت استان، راهنما در اکسپو مستقر کنیم و امیدواریم این رویه مثبت را پیش ببریم و بتوانیم جمع‌بندی خوبی برای اکسپوها و رویدادهای بین‌المللی بعدی برای حضور راهنمایان گردشگری در کنار دولت داشته باشیم.

اکسپو دبی که از تاریخ ۹ مهر ۱۴۰۰ آغاز شده است، به مدت شش ماه تا ۱۱ فروردین ۱۴۰۱ با شعار اکسپو «پیوند ذهن‌ها، خلق آینده» ادامه خواهد داشت. امارات پیش‌بینی کرده است تا ۲۵ میلیون نفر از اکسپو بازدید کنند. ایران نیز در فضایی به وسعت ۲۰۱۴ مترمربع ایران با روایتی از شهرزاد قصه‌گو و با شعار «ایران؛ تمدن کهن و استوار تنوع اقوام و میزبان ملت‌ها» در اکسپو دبی حضور دارد. بسیاری از کارشناسان، معماران، ‌فعالان اقتصادی، ‌فرهنگی و گردشگری نقدهای صریحی را به محتوا و مدیریت پاویون ایران در اکسپو دبی وارد کرده‌اند.

وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که مسؤولیت بخش گردشگری پاویون ایران را به عهده دارد، پس از دریافت گزارش‌هایی از کیفیت پایین بازدیدها، گروهی از راهنمایان را به این پاویون اعزام کرد. این وزاتخانه معتقد است این اقدام کیفیت بازدیدها را ارتقاء داده است.

منبع: ایسنا

مرتبط:

پاویون ایران در اکسپو دبی چقدر بازدید داشته؟

نیوز نوشت در حالی که عدم قطعیت جهانی پیش‌بینی‌ها را دشوار می‌کند، برخی از روندها مطمئنا بر شرکت‌های گردشگری در سال ۲۰۲۲ تاثیر خواهد گذاشت و فرصت‌هایی برای این شرکت‌ها فراهم می‌شود تا با نیازها و تقاضاهای در حال تغییر مسافران، مقررات، دستورالعمل‌های بهداشتی و اثرات دیگر همه‌گیری بر صنعت سفر جهانی سازگار شوند.

در ذیل برخی از این موارد ارائه شده است.

فاصله‌گذاری فیزیکی هنگام سفر

شیوع بیماری کووید در سال ۲۰۲۲ نیز ادامه خواهد داشت و نرخ واکسیناسیون و رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی از کشوری به کشور دیگر متفاوت خواهد بود. بسیاری از مسافران قصد دارند این اطمینان را داشته باشند که می‌توانند ضمن لذت‌ بردن از مناظر در مقصد انتخابی خود از دیگران فاصله بگیرند و این مورد برای ارائه‌کنندگان گردشگری به این معناست که کاربران چگونه در مقصد رفت‌وآمد خواهند کرد؛ در واقع آنان سفر با خودروی شخصی یا حمل‌ونقل عمومی را انتخاب خواهند کرد.

از طرفی جاذبه‌های موجود در برنامه سفر نیز حیاتی است؛ به‌ عنوان مثال آیا می‌توان روی جاذبه‌های فضای آزاد تمرکز کرد که در آن انتقال ویروس خطر کمتری دارد؟

تمایل مداوم به سفر در حباب

در سال ۲۰۲۲ افراد ریسک‌ناپذیر ممکن است بخواهند حین سفر از ارتباط زیاد با افراد دیگر خودداری کنند. آنان ممکن است بخواهند در حباب مخصوص به خود سفر کنند و تماس با افراد خارج از حباب را کاهش دهند یا حتی از بین ببرند تا خطر انتقال بیماری کووید ۱۹ کمتر شود.

با کاهش محدودیت‌های کرونایی سفر به مقاصد دورتر و کم جمعیت‌تر برای مسافرانی که  ایمنی بیشتری طلب می‌کنند، جذابیت بیشتری خواهد داشت.

در عین حال جاذبه‌های عظیم و پرطرفداری که به دلیل جمعیت شلوغ خود مشهور است، ممکن است بازگشت سریعی به محبوبیت قبل از کووید خود نداشته باشند. همچنین تقاضای بیشتری برای اقامتگاه‌های مستقل مانند خانه‌ها و آپارتمان‌های اجاره‌ای به جای هتل‌ها وجود خواهد داشت.

ارتباط قبل و طی سفر

اکنون که همه می‌دانند در یک بیماری همه‌گیر چه اتفاقی می‌افتد و چقدر سریع همه چیز می‌تواند بدون اطلاع تغییر کند، مسافران نسبت به غافلگیر شدن محتاط خواهند بود.

البته برای ارائه‌کنندگان گردشگری مهم است همچنان مشتریان را در جریان هر گونه تغییر یا تغییرات احتمالی در برنامه‌های خود قرار دهند. جلب اعتماد مجدد برای کمک به شروع صنعت گردشگری حیاتی است.

بازگشت سفرهای کاری

در حالی که در ابتدا بهبودی آرام برای سفرهای شرکتی در نظر گرفته شده بود اما توسعه سریع واکسن و افزایش نرخ واکسیناسیون احتمال بازگشت سریع‌تر به شرایط عادی را افزایش داده است.

نوع جدیدی از مسافران

مسافران جدید مسافرانی هستند که سفرهای طولانی را با هم ترکیب می‌کنند؛ یعنی کار و تفریح را در کنار هم قرار می‌دهند یا دورکار هستند. رشد ابزارهای آنلاین، رایانش ابری، کنفرانس ویدیویی و سایر نوآوری‌های دیجیتال افراد بیشتری را قادر می‌سازد از هر مکانی کار کنند و این مورد فرصتی برای ایجاد تجربیات محل کار برای افرادی است که ابزار و توانایی کار از راه دور دارند.

بازنگری در مقاصد

علاوه بر ایجاد تور برای مقاصد نوظهور که می‌تواند انواع جدیدی از مسافران را در خود جای دهد، کشورهایی که بیماری همه‌گیر را به خوبی مدیریت کرده‌اند و نرخ واکسیناسیون بالایی دارند، مورد تقاضای مسافران خواهند بود. به‌ عنوان‌ مثال نیوزلند به دلیل مدیریت این بیماری همه‌گیر مورد تحسین قرار گرفت و کانادا و بریتانیا با اجرای موفق برنامه‌های واکسیناسیون معرفی شد. این مقاصد می‌تواند نسبت به سایر مقاصدی که همه‌گیری را کنترل نکرده‌اند، برای مسافران حس ایمن‌تری ایجاد کند.

تغییر در نحوه سفر

علاوه بر اینکه مردم به کجا می‌خواهند سفر کنند، نحوه رسیدن به آنجا می‌تواند در ذهن مسافران نقش ببندد.

بسیاری از افراد ممکن است به سفرهای هوایی علاقه نداشته باشند؛ بنابراین باید به دنبال سفرهای جاده‌ای و ریلی بود زیرا افراد می‌توانند فاصله فیزیکی را بهتر رعایت کنند و در طول سفر پنجره‌ها را باز کنند.

چگونگی رزرو سفر

تقاضای زیاد برای سفر، یکی از پیشرفت‌های سال ۲۰۲۲ یا ۲۰۲۳ خواهد بود و این افزایش تقاضا برای افرادی است که مدت طولانی سفر نکرده‌اند و ارائه‌دهندگان گردشگری به سیستم‌ها و فرایندهای قوی رزرو نیاز دارند تا با حجم بالایی از رزرو کنار بیایند و مسافران را منتظر نگذارند. پس رزرو آنلاین از همیشه مهم‌تر است.

منبع: ایسنا

مرتبط:

گردشگری فرهنگی چیست؟

روابط عمومی کمیسیون ملی یونسکو ـ ایران، سه‌شنبه ۳۰ آذرماه همزمان با مناسبت جشن یلدا، اعلام کرد: ثبت این آثار در نخستین نشست جهانی میراث زنده ناملموس جاده ابریشم که به میزبانی مرکز بین‌المللی اطلاعات و شبکۀ میراث فرهنگی ناملموس در آسیا و اقیانوسیه (از مؤسسات درجه ۲ تحت نظارت یونسکو ICHCAP-UNESCO) در کره جنوبی و مؤسسه بین‌المللی مطالعات آسیای مرکزی (IICAS) ایکاس در سمرقند، برگزار شد، صورت گرفته است.

این نشست بر اساس مصوبۀ سومین نشست کمیته آماده‌سازی شبکه میراث زنده جاده ابریشم، با حضور نمایندگانی از کشورهای گسترۀ جاده ابریشم، به‌ویژه ایران، کره جنوبی، ازبکستان، تاجیکستان، قزاقستان، قرقیزستان، ترکیه، جمهوری آذربایجان و همچنین متخصصان و پژوهشگران میراث ناملموس از دانشگاه‌های کشورهای حوزۀ آسیا و اقیانوسیه در ۶ و ۷ آبان‌ماه ۱۴۰۰ با ارائۀ سخنرانی‌های علمی و بررسی میراث ناملموس جادۀ ابریشم و پیرو آن، دومین نشست با عنوان بررسی و تصویب جشن‌ها در تاریخ ۱۹ آذرماه ۱۴۰۰ برگزار شد.

در نشست نخست، پژوهشگران حوزۀ میراث ناملموس از جمله دکتر الیزابت بلک ـ استاد دانشگاه شهید بهشتی ـ و دکتر هوو سی لی ـ استاد دانشگاه هان‌یانگ کره جنوبی ـ، به بیان اهمیت جشن‌ها به عنوان بخشی از مهم‌ترین میراث زندۀ کشورها در جادۀ ابریشم بر اساس کنوانسیون میراث ناملموس یونسکو (کنوانسیون ۲۰۰۳) پرداختند و هرکدام از نمایندگان کشورها نیز با ارائه کلیاتی از قابلیت‌های فرهنگی، اجتماعی و جایگاه جشن‌ها، تصویب کردند که جشن‌های زنده در جادۀ ابریشم برای بررسی و تصویب در برنامۀ سال ۲۰۲۱ ارائه شوند و در سال‌های بعد، دیگر مؤلفه‌های فرهنگی و میراث ناملموس بررسی و معرفی شوند.

دکتر حسن باستانی‌راد ـ نماینده کمیسیون ملی یونسکو و رابط ملی در برنامۀ جاده ابریشم یونسکو و رییس مرکز پژوهشی جاده ابریشم دانشگاه شهید بهشتی ـ در این دو نشست، جشن‌های ایرانی و موسیقی نواحی ایران را برای معرفی و تصویب در نخستین نشست جهانی میراث زندۀ ناملموس جادۀ ابریشم ارائه کرد.

باستانی‌راد در سخنرانی نشست نخست (۶ آبان‌ماه ۱۴۰۰)، جایگاه و کارکرد گاه‌شمار (تقویم) خورشیدی ایرانی را به عنوان دقیق‌ترین و یکی از کهن‌ترین گاه‌شمارها در جهان معرفی کرد که همچنان زنده و تقویم ملی، آئینی، رسمی و اداری ایران و برخی از کشورها مانند افغانستان و همچنین تقویم فرهنگی بسیاری از کشورهایی است که جشن‌های ایرانی مانند نوروز، چهارشنبه‌سوری، یلدا و… را برگزار می‌کنند.

او بیان کرد: بی‌آن‌که بسیاری از کشورها و فرهنگ‌ها از گاه‌شمار ایرانی به عنوان تقویم رسمی و ملی استفاده کنند، اما شماری از جشن‌های ملی، عمومی و مهم آن‌ها، جشن ایرانی و بر اساس گاه‌شمار ایرانی است، از آن میان ۱۲ کشور عضو رسمی باشگاه نوروز و حتی کشورهایی، مانند مغولستان که جشن نوروز در میان شماری از اقوام آن‌ها برگزار می‌شود. این کشورها جشن نوروز و دیگر جشن‌های ایرانی را بر اساس تقویم ایرانی پاس می‌دارند، اما تقویم رسمی آن‌ها تقویم خورشیدی ایران نیست و ممکن است از گاه‌شمار میلادی/گریگوری در نظام اداری خود استفاده کنند، در حالی که برآمده از تاریخ و فرهنگ آن‌ها نیست، اما گاه‌شمار ایرانی با فرهنگ این کشورها پیوند عمیق‌تری دارد.

باستانی‌راد اضافه کرد: زمانی که از جشن‌ها به عنوان میراث زنده جادۀ ابریشم صحبت می‌کنیم، شایسته است که بپذیریم جشن‌های ایرانی که منظم و به صورت فصلی و ماهانه برگزار می‌شده‌اند و هنوز هم در ایران و کشورهای بسیاری از قاره‌های گوناگون برگزار می‌شوند، به صفاتی مانند کهن، متنوع، جهان‌گیر و زنده شناخته می‌شوند و یکی از رازهای ماندگاری این جشن‌ها علاوه‌بر آن‌که ناشی از تأثیرگذاری عمیق فرهنگی، پیوند جشن‌ها با طبیعت، فرهنگ، هنر، صلح، دوستی و تنوع اجتماعی و فرهنگی است، ریشه در آن دارد که در دقیق‌ترین گاه‌شمار جهان (گاه‌شمار خورشیدی ایرانی) معنا و مفهوم می‌یابند و از همین‌رو ایران جزو معدود کشورهایی است که تقویم رسمی و ملی آن هنوز زنده است. از این رو کشورهای گوناگون مانند کشورهای عضو باشگاه نوروز، جشن برخاسته میراث مشترک خود با فرهنگ، تاریخ و میراث ایرانی را متناسب با گاه‌شمار ملی، تاریخی و رسمی ایران برگزار می‌کنند، بی‌آن‌که گاه‌شمار خورشیدی ایرانی، تقویم رسمی آن‌ها باشد.

مدیر علمی مجموعۀ “از ایران چه‌می‌دانم” و ویراستار کتاب‌هایی چون “شب یلدا”، “تاریخ نجوم در ایران”، و “جاده ابریشم”، دقت علمی در تقویم خورشیدی ایرانی و کوشش‌های چندهزارساله برای محاسبه و تصحیح آن، از جمله در زمان حکیم خیام نیشابوری را در پیوند با زمان دقیق برای برگزاری همین جشن‌ها و از جمله نوروز (آغاز بهار و سال نو در گاه‌شمار ایرانی)، یلدا (بلندترین شب در گاه‌شمار ایرانی و جغرافیای ایران) و دیگر جشن‌های ایرانی دانست و اظهار کرد: ایرانیان گاه به طور منظم در هر ماه چندین جشن را به مناسبت‌های گوناگون برگزار می‌کرده‌اند و هنوز شماری از این جشن‌ها توسط همۀ ایرانیان و ملت‌ها و فرهنگ‌های گوناگون که ریشه مشترک با فرهنگ ایرانی دارند، برگزار می‌شوند. مهم آن‌که در ایران و دیگر کشورهای پیرامونی آن در آسیا و اروپا و یا هر نقطه‌ای از دنیا، مردم با هر اختلاف ساعتی که با زمان رسمی ایران باشند، دقیقاً بر اساس روز، ساعت، دقیقه و ثانیه آن در گاه‌شمار ایرانی و ساعت رسمی تهران، جشن‌هایی مانند چهارشنبه‌سوری، نوروز و یلدا را برگزار می‌کنند.

در این نشست‌ها که حداکثر پنج جشن و یا رویداد در پیوند با جشن‌ها قابلیت ارائه و تصویب داشت، ایران با معرفی جشن‌های مهرگان، یلدا، سَده و چهارشنبه‌سوری، حضور یافت و چهار جشن ایرانی برای معرفی در مرکز میراث ناملموس کرۀ جنوبی و ایکاس و ارائه به سازمان یونسکو در راستای معرفی جهانی آن‌ها، مورد تأیید و تصویب نمایندگان قرار گرفت.

همچنین جشنوارۀ موسیقی نواحی ایران به عنوان تنها جشنوارۀ موسیقی در این نشست‌ها مورد تأیید و تصویب نمایندگان قرار گرفت.

نکته مهم آن‌که در معرفی جشنواره موسیقی نواحی ایران ـ که در ۱۴ سال گذشته به صورت منظم برگزار شده‌ است ـ مجموعه‌ای از ده‌ها گونۀ موسیقی اقوام گوناگون در ایران، مانند عاشیق آذربایجان، کردی، لری، بختیاری، زار، ترکمنی، بلوچی، قشقایی، خراسانی، و گیلکی، مازندرانی، و… ارائه شده‌است. پیوند موسیقی نواحی ایران با جشن‌ها و تنوع موسیقی نواحی ایران، تنوع سازها، همچنین ایجاد تعاملات فرهنگی با کشورهای همسایه از طریق موسیقی نواحی، از مهم‌ترین مؤلفه‌های ارائه‌شده از سوی ایران برای ثبت موسیقی نواحی در نشست مرکز جهانی میراث ناملموس سئول و مرکز مطالعات آسیای مرکزی ایکاس ـ سمرقند، بوده است.

از مهم‌ترین رخدادهای این نشست‌ها آن بود که به پیشنهاد ایکاس قرار شد علاوه‌بر پرونده‌های ملی هر کشور، یک پرونده مشترک با نام «نوروز» نیز که پیش‌تر در میراث ناملموس یونسکو به ثبت جهانی رسیده است، توسط ایران به عنوان میزبان باشگاه و دبیرخانۀ جهانی نوروز تکمیل شود و علاوه‌بر جشن‌هایی که هر کشور ارائه کرده است، نوروز تنها جشنی است که از حوزۀ آسیا و اقیانوسیه شایستگی جشن فراگیر و جهان‌شمول را داشته است.

در همین نشست مغولستان پیشنهاد کرد که خواهان پیوستن به باشگاه نوروز است، زیرا یکی از اقوام قزاق‌تبار در مغولستان این جشن را با همۀ مولفه‌های آن برگزار می‌کند.

آیین باستانی «نوروز» هشتم مهرماه ۱۳۸۸ با عضویت هفت کشور از جمله ایران، آذربایجان، هند، قرقیزستان، پاکستان، ترکیه و ازبکستان با عنوان یک پرونده‌ مشترک در فهرست میراث ناملموس یونسکو به ثبت رسید. در سال ۱۳۹۵ به دلیل درخواست عضویت افغانستان، عراق، قزاقستان، تاجیکستان و ترکمنستان در این پرونده، جشن باستانی نوروز به عنوان جشن مشترک همه این کشورها ثبت شد.

ایران همچنین پرونده‌های جشن یلدا و مهرگان را برای ثبت در فهرست میراث ناملموس یونسکو آماده و ارائه کرده است، ‌اما هنوز این پرونده‌ها ثبت جهانی نشده‌اند. جشن سده نیز در سال ۱۳۹۸ در فهرست میراث ناملموس ملی کشور ثبت شده است.

منبع: ایسنا

مرتبط:

جشن سده ؛ جشنی برای گذران زمستان