سال‌هاست که پس‌زمینه قدیمی‌ترین پل اصفهان با سازه‌های ناهمگون نمایشگاه بین‌المللی مخدوش شده است با فراهم شدن امکان انتقال این نمایشگاه اکنون زمزمه‌هایی برای تغییرکاربری آن به گوش می‌رسد که به تاکید کارشناسان امر باید این پل تاریخی را از بند این تاسیسات رهانید.
گفته می شود تاسیساتی که سالها در پس زمینه پل شهرستان خودنمایی می کنند به دلیل ایجاد نمایشگاهی برای ایتالیایی ها علم شد این تاسیسات در سالهای بعد به مکانی برای برگزاری نمایشگاه های استان اصفهان تبدیل شد.
حالا با گذشت سالها نمایشگاه بین المللی اصفهان قرار است به منطقه روشن دشت انتقال یابد و در این میان زمزمه هایی از تغییرکاربری این تاسیسات شنیده می شود از جمله اینکه سازه‌های برجای مانده تبدیل به مکانی برای فعالیت شرکت‌های نوپا یا استارتاپ‌ها شود. اتفاقی در ادامه اتفاقاتی که روزی با ایجاد نمایشگاه ایتالیایی ها در اصفهان رخ داد و ادامه پیدا کرد و حالا گویا این داستان هیچ انتهایی ندارد و پل تاریخی شهرستان قرار است برای همیشه مکانی باشد برای عرصه هایی که هیچ سنختی با هویت آن ندارند؛ چمبره ای از روی ناآگاهی در حریم قدیمی‌ترین پل اصفهان با پیشینه ساسانی که گویا حسابی جا خوش کرده و مسئولان هم نیم نگاهی از دریچه میراث فرهنگی به آن ندارند.
همچنین در پنجشنبه گذشته روابط عمومی اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان مصاحبه ای از فریدون الهیاری، مدیرکل این اداره منتشر کرد که در آن با اشاره به جابه جایی نمایشگاه بین المللی اصفهان، تاسیسات برجای مانده را فرصت خوبی برای بخش گردشگری دانسته است.
به نقل از روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی اصفهان اللهیاری گفته است که با راه‌اندازی نمایشگاه جدید، تاسیسات قدیمی این نمایشگاه در جنب زاینده‌رود و این پل تاریخی بدون استفاده مانده است و با توجه به ابراز تمایل اعضا شورای اسلامی شهر اصفهان و شهرداری از آمادگی لازم در راستای تبدیل این مجموعه بزرگ به یک محور گردشگری برخوردار هستند.
همه اینها اما در حالی است که فعالان میراث فرهنگی بر این باورند که باید باستانی ترین پل اصفهان را از تاسیسات ناهمگونی که روزی این پل را درچمبره خود گرفته اند رهانید، فرصتی که به گفته آنها باید متولیان میراث فرهنگی برای رفع آلودگی بصری در پس زمینه پل شهرستان مغتنم بدانند.
پل شهرستان قدیمی‌ترین پل روی زاینده‌رود است، جایی در جوار تنها تپه تاریخی شهر یعنی تپه اشرف که همین چند وقت پیش شاهد دستاوردهای درخور توجهی درباره پیشنه و تاریخ اصفهان و فلات مرکزی ایران بود.
این پل سالها در کمند سازه‌های ناهمگونی بوده که گرچه موقتی بوده‌اند اما به نام نمایشگاه بین المللی اصفهان جا خوش کرده‌اند و اکنون که این نمایشگاه عزم رفتن دارد، این سازه‌ها به تصمیم مسئولان، قصد بار بستن از این تاریخی ترین مکان شهر را ندارند.
اینکه چگونه در تمام این سال ها ساختارهایی ناهمگون با یک اثر با پیشینه و پایه‌های ساسانی توانسته بر گرده شهرستان و در حریم این پل جا خوش کند و حالا در این فرصت فراهم شده، قرار نیست بساطش جمع شود، جای تعجب است؛ اتفاقی که به تعبیر کارشناسان سزاوار پس‌زمینه قدیمی ترین پل اصفهان نیست که به چنین وضعیتی از نظر کالبدی و منظر دچار باشد.
ضرورت رفع آلودگی بصری پل شهرستان
کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی معتقدند اکنون که قرار است نمایشگاه بین‌المللی اصفهان جابه جا شود باید از تغییر عملکرد این سازه‌های زشت و بی‌ریخت جلوگیری و نسبت به جابه‌جایی آنها و بازکردن فضا و رفع آلودگی بصری پل شهرستان اقدام شود. فرصتی که این بار باید از آن برای نمایش یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین پلهای اصفهان بهره گرفت؛ چه آنکه در تمام سالهای گذشته پل شهرستان در خدمت نمایشگاه بین المللی اصفهان و در حاشیه آن قرار داشته است. محمدرضا قانعی از کنشگران میراث فرهنگی اصفهان در گفت و گو با ایرنا از سابقه سازه‌هایی گفت که منظر و پس زمینه پل شهرستان را در کمند خود گرفتار کردند و ادامه داد: این بدعت در کنار پل شهرستان متعاقب نمایشگاهی ایجاد شد که ایتالیایی‌ها می‌خواستند برگزار کنند و برگزار هم شد. آنها در انتهای پل شهرستان در سمت جنوب، سازه چادری سبک و در ابعاد متناسب برای آن نمایشگاه و به صورت موقت ساختند و اما این آغاز ماجرایی بود که بعدها این مکان تبدیل به نمایشگاه اصفهان شد.
به گفته قانعی این سازه پارچه‌ای، آغازی شد برای شروع ساخت سازه‌های ناجور و حجیم در حریم پل تاریخی شهرستان و به تعبیر وی اینگونه شد که این مکان را در پس زمینه پل با سازه‌های ناهمگون اشغال کردند؛ اتفاقی در خدمت منافع اقتصادی و نامیمون برای یکی از قدیمی ترین شناسنامه های شهر.
از دیدگاه قانعی تامل برانگیز اینجاست که حرف از میراث و حریم بناهای ارزشمند می‌زنند اما در عمل به حریم باستانی‌ترین منطقه اصفهان یعنی جی و پل شهرستان توجهی نمی‌شود.
چنین منظری سزاوار پل شهرستان نیست
قانعی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: بعد از سالیان، نمایشگاه بین المللی اصفهان جای دائمی پیدا کرده است؛ حالا قصد دارند سازه های کنار پل شهرستان را تغییر کاربری بدهند، این پل ردپا و حلقه بزرگی از تاریخ ماست ولی اینگونه در حقش بی لطفی می شود، من درخواستم از همه دغدغه مندان میراث فرهنگی این است که حالا که این فرصت به وجود آمده و نمایشگاه اصفهان از کنار این پل تاریخی رفته است این سازه ها جابه جا شوند.
قانعی از اینکه چرا انجمن ها و حتی افراد دغدغه مند میراث فرهنگی تاکنون در مقابل آنچه در حریم قدیمی ترین پل اصفهان رخ داده است واکنشی نداشته‌اند، متعجب است و گفت: شاید این بی واکنشی ناشی از دور بودن پل شهرستان از انظار است اما به هر حال اگر یکی از اندازه گیری ها قدمت اثر باشد این پل ارزشمندترین اثری است که در این منطقه داریم و نقش اساسی هم داشته است چرا که تنها راه دسترسی به اصفهان به جنوب کشور بوده است.
این معمار افزود: جابه‌جا کردن سازه‌هایی مثل سوله یا کره ای که در این مکان درست کردند و همه هم سازه های سبکی هستند خیلی راحت است و خسارتی به هیچ کس نمی زند ولی از آن سو یکی از بهترین و ارزشمندترین آثار تاریخی شهر اصفهان از بند چنین سازهایی رها می شود و تازه خودش را نشان می دهد.
پلی که به تعبیر قانعی لابه لای سازه های نمایشگاه و سازه های ناجور گم شده حالا باید آزادسازی و بیشتر زیبایی ها و معماری‌اش از وصله های ناجور عیان شود.
این کنشگر میراث فرهنگی معتقد است که باید پل شهرستان را رفع آلودگی بصری کنند و آن را در جایگاه اصلی ای که دارد نشان بدهند .
وی یادآور شد: این منطقه قدیمی ترین هسته مسکونی اصفهان است و به تازگی هم با کاوش های باستان شناسی آثاری از جمله بانوی اشکانی کشف شد و این نشان می‌دهد که ما در خصوص کدام منطقه اصفهان صحبت می کنیم و چقدر ارزشمند است.
بی مهری در حق تاریخی‌ترین پل اصفهان
علیرضا جعفری زند، باستان‌شناس و کسی که در سالهای اخیر سرپرست هیات باستان شناسی تپه اشرف در جوار پل شهرستان بوده است به ایرنا گفت: پل شهرستان تنها پلی است که می توانیم برای آن تاریخچه هزارساله تعیین کنیم، این پل پایه های دوره ساسانی را دارد و مدت‌ها مورد استفاده قرار گرفته ولی طبیعی است که به دلایل قدمت و در طول تاریخ مرمت و بازسازی شده است.
وی افزود: بر اساس شواهد پل شهرستان در قرن چهارم یعنی دوران آل بویه تجدید عمارت شد و برای همین، سازه معماری روی این پل به طور کامل با نمونه موجود در صفه صاحب و شبستان‌های مجاور آن در مسجد جامع اصفهان که هیات ایتالیایی در اکتشافات دهه ۶۰ میلادی به نمونه های دوره آل بویه دست یافتند، مشابهت دارد.
جعفری زند یادآور شد: پل شهرستان را با این شکل و شمایل نگه داشته ایم اما متاسفانه مورد بی مهری قرار گرفته به خصوص وقتی ما فکر می کنیم تپه اشرف بخشی از پیکره این مجموعه بوده است.
محل نمایشگاه تبدیل به موزه تپه تاریخی اشرف شود
این باستان شناس با وجود انتقال نمایشگاه اصفهان معتقد است که می‌توان از این محل به عنوان موزه تپه اشرف استفاده کرد و در آن ساختاری متناسب با پل تاریخی شهرستان و تپه اشرف و در راستای سایت موزه ای که قرار است از پل شهرستان تا تپه اشرف قرار گیرد، بهره گرفت.
به گفته جعفری زند مجموعه آثار تپه اشرف علاوه بر یافته‌های کاوش فصل هفتم نشان داد که بخش اعظمی از این آثار زیر فضای سبز و خیابان مشتاق دوم قرار دارد و این پیوستگی بین پل شهرستان و تپه اشرف وجود دارد.
وی به خبرنگار ایرنا گفت: در اصفهان میدان عتیق را با رویکرد سلجوقی ، میدان نقش جهان را با رویکرد صفوی داریم و محل تپه اشرف و پل شهرستان نیز مجموعه ای خواهد بود از دوران پیش از اسلام تا قرن ۱۲ هجری و بنابراین مکان سازه‌های نمایشگاه اصفهان باید بخشی از این پیکره باشد.
همچنین شاهین سپنتا از کنشگران میراث فرهنگی اصفهان درخصوص زمزمه های تغییر کاربری تاسیسات قدیمی نمایشگاه بین المللی اصفهان در جوار پل تاریخی شهرستان به ایرنا گفت: تاریخچه ایجاد کارخانه های نوآوری که بحث شان در کشور مطرح شد به زمانی بر می گردد که در دنیا از محل های کارخانه های متروکه صنعتی برای فعالیت شرکت های نوپا یا استارتاپ ها استفاده می‌کردند در حقیقت یک مکان متروکه غیرقابل استفاده را که امکان تخریب نداشت در اختیار چنین شرکت های نوپایی قرار دادند تا برنامه های نوآورانه را در آن محل پیگیری کنند و به این کارخانه ها هم به اصطلاح کارخانه های نو آوری می گفتند.
وی با اشاره به ایجاد کارخانه های نوآوری در برخی از شهرهای ایران گفت: آنچه که در این روزها مطرح شد و قرار است از محل نمایشگاه بین المللی اصفهان در کنار پل شهرستان به عنوان یک کارخانه برای فعالیت شرکت های نوپا استفاده کنند به نظر ما اصولی نیست.
وی افزود: سازه یاد شده موقتی بوده و از ابتدا هم جانمایی آن درست نبوده است چون در حریم یک اثر تاریخی ثبت شده قرار گرفته است، پل شهرستان به عنوان قدیمی‌ترین پل زاینده رود حائز اهمیت بسیار زیادی است و این سوله ها و سازه های نمایشگاه در حریم پل چشم انداز آن را مخدوش کرده اند.
به گفته سپنتا از خیابان مشتاق دوم سازه های نمایشگاه در پس زمینه پل تاریخی شهرستان قرار گرفته و چشم انداز آن را تحت شعاع قرار داده‌اند.
وی افزود: هرگونه تردد و رفت و آمد خارج از عرف می‌تواند باعث آسیب زدن به پل بشود طی سالیان گذشته هم به ناچار به دلیل اینکه از این سازه‌ها به عنوان نمایشگاه استفاده می کردند، حجم رفت و آمد بیش از اندازه ای به پل تحمیل و گاه به مرمت‌های اورژانسی پل منجر شده است.
بنابراین از نگاه عضو انجمن دوستداران اصفهان برچیدن سوله های نمایشگاه یک ضرورت است و باید این فضا آزادسازی بشود.
وی یادآور شد: گردشگران خارجی و داخلی باید برای بازدید از پل تاریخی اصفهان مراجعه کند نه برای نمایشگاه و شرکت های نوپا و برنامه های جانبی. متاسفانه طی سالهای گذشته پل شهرستان در حاشیه نمایشگاه قرار داشته است.
این کنشگر میراث فرهنگی همچنین با تاکید بر لزوم پیگیری میراث فرهنگی گفت: در این منطقه تپه باستانی اشرف و جی و آرامگاه خلیفه الراشد بالله وجود دارد که همه در کنار هم می توانند مجموعه گردشگری خوبی باشند که باید برای تحقق این مهم برنامه ریزی شود.
وی همچنین یادآور شد: بنابراین به نظر می‌رسد که آزادسازی حریم درجه یک پل شهرستان باید در دستور کار سازمان میراث فرهنگی قرار گیرد و هرگونه بهره‌برداری اقتصادی در مکان مناسب دیگری در نظر گرفته شود.
پیگیری خبرنگار ایرنا برای مصاحبه با معاونت میراث فرهنگی اصفهان در خصوص چند و چون تصمیمات و پیگیری آنها در خصوص آزادسازی حریم پل تاریخی شهرستان بی نتیجه ماند.
استان اصفهان به عنوان قطب گردشگری کشور دارای ۱۰۷ شهر و یکهزار و ۹۳۴ روستاست؛ بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی در این استان شناسایی شده و یکهزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و چهار اثر آن به نام های میدان امام (نقش جهان)، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع به ثبت جهانی رسیده است.
منبع:ایرنا
مرتبط:
بازگشایی بناهای تاریخی اصفهان
تلاش برای ثبت کاروانسراهای اصفهان در فهرست میراث جهانی
سردرهای کاشی‌کاری زیباییِ فراموش شده اصفهان…
