نوشته‌ها

گردشگری معدن فرصت برای جبران تهدید معادن

گردشگری معدن یکی از ظرفیت‌های غنی استان معدن‌خیز یزد است که چند سالی نیز در این استان به آن پرداخته شده است ولی با وجود بهره‌گیری معادن از ظرفیت تاکنون هیچ عایده‌ای از این بخش نصیب گردشگری کرونازده کنونی نشده است.

گردشگری معدن یکی از راهبردهای اساسی برای نجات گردشگری متضرر از کرونا با تکیه به معادن است و پیگیری متولیان میراث فرهنگی استان یزد بر این اساس بود که علاوه بر معرفی جاذبه‌های معادن این استان معدن‌خیز در راستای تنوع بخشی به صنعت گردشگری استان، به پشتوانه بازگشت عواید معادن به استان از تسهیلات حاصل از این بخش گردشگری کرونازده یزد ترمیم شود اما این هدف تاکنون چقدر محقق شده است؟

«سید مصطفی فاطمی» مدیر کل میراث فرهنگی استان یزد در این خصوص می‌گوید: تاکنون تقریباً هیچ تسهیلاتی از سوی معادن در اختیار صنعت گردشگری استان قرار نگرفته و تنها یکی از معادن کوچک استان با هدف حمایت از اقشار متضرر در حوزه صنایع دستی، بخشی از محصولات این بخش را خریداری کرده است.

این در حالیست که «محمدصالح جوکار» رئیس فراکسیون معدن و صنایع معدنی مجلس شورای اسلامی مدعی است که بنا بر سیاست‌های برنامه توسعه کشور، صاحبان معادن بزرگ باید در راستای عمل به مسئولیت اجتماعی خود و به ازای استفاده از منابع استان، حداقل حساب‌های بانکی مربوط به این معادن را به استان یا شهرستان محل این معادن انتقال دهند.

وی با بیان این که انتقال این حساب‌ها منجر به تامین منابع بانک‌های استان برای تزریق تسهیلات به بخش‌هایی مانند گردشگری شود، تصریح می‌کند: البته تاکنون نیز بخشی از این حساب‌ها به استان منتقل شده و اعدادی دیگر نیز در حال انتقال است.

کوتاهی معادن در قبال مسئولیت‌های اجتماعی‌شان

گردشگری معدن یکی از انواع پرطرفدار و نوین گردشگری است که دارای مخاطبان خاص و عام زیادی در دنیاست و خوشبختانه یزد به علت برخورداری از معادن متنوع، زیرساخت مهیایی برای توسعه این حوزه از گردشگری دارد.

هر چند معادن همواره یکی از تهدیدهای محیط زیست و منابع استان‌ها به شمار می‌روند اما گردشگری ظرفیتی است که می‌تواند برای معادن فرصتی ارزشمند به شمار رود تا در جهت جبران تاثیر سوء فعالیتشان، به نوعی تزریق مستقیم پول به جوامع محلی داشته باشند.

با این وجود هنوز هم یکی از دغدغه‌های امروز در این بخش، کوتاهی معادن در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی آن‌هاست به طوری که با وجود از دست رفتن منابع تجدیدناپذیر استانها، هیچ مزیتی را از آنها برای جوامع محلی شاهد نیستیم و این در حالیست که شاید گردشگری بتواند برگ برنده‌ای برای معادن و استان‌های معدن‌خیز به شمار رود.

البته ورود به گردشگری معادن علاوه بر سیاست‌گذاری‌های استان‌ها، به تمایل معادن و نگاه آن‌ها نیز بستگی دارد و هرچند معدن انگوران زنجان، اولین مجوز گردشگری معدن در کشور را کسب کرده اما یزد نیز چند سالی است که در این حوزه اقدامات بسیار قابلی داشته است ولی تنها با برنامه‌ریزی منسجم می‌توان این نوع گردشگری را پا به پای اقتصاد معادن به بدنه کشور تزریق کرد..

لزوم رونق گردشگری به معنای عام قبل از تخصصی شدن

«محمدصالح جوکار» دبیر فراکسیون گردشگری و رئیس فراکسیون معدن و صنایع معدنی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با اشاره به اهمیت جایگاه گردشگری در اقتصاد، می‌گوید: گردشگری انواع متعددی دارد که گردشگری معدن نیز یکی از انواع آن به شمار می‌رود و یزد در وهله اول باید توسعه گردشگری به معنای عام را دنبال کند به عبارتی براساس برنامه‌های توسعه‌ای این صنعت، رونق گردشگری به معنای عام و با در نظر گرفتن همه فرصت‌ها و تهدیدها و همچنین نیازها و مشکلات مدنظر قرار گیرد و سپس با تخصصی شدن معنای گردشگری در هر شاخه، به گردشگری معدن به طور خاص بپردازد.

وی به نقش فراکسیون گردشگری در تبیین انواع مختلف گردشگری نیز اشاره و بیان می‌کند: تقسیم‌بندی گردشگری به معنای تخصصی، یک ضرورت است تا ضمن برنامه‌ریزی منسجم، خدمات تخصصی هر بخش نیز ارائه شود و این موضوعی است که فراکسیون گردشگری در دستور کار دارد.

جوکار با تاکید بر این که باید افراد مختلف با تخصص‌های مربوطه در رشته‌های مختلف و تخصصی گردشگری ورود کنند، ادامه می‌دهد: در این صورت می‌توان ویترینی از شاخه‌های مختلف گردشگری برای عرضه و بهره‌برداری را به وجود آورد.

توسعه گردشگری معدن با رویکرد آموزش و تجربه

نماینده مردم یزد و اشکذر در مجلس شورای اسلامی از وجود پتانسیل‌های متعدد گردشگری معدن در استان خبر می‌دهد و تصریح می‌کند: یزد دارای معادن بسیار مناسب و بعضاً دارای مناظر زیباست که مورد بازدید گردشگران قرار می‌گیرند اما باید علاوه بر توجه به جاذبه‌های معادن، تجربه و یادگیری نیز در این نوع گردشگری پررنگ‌تر شود.

وی به خام فروشی معادن و تاثیر سوء آن‌ها بر حوزه محیط زیست اشاره می‌کند و می‌گوید: باید در حوزه گردشگری معدن، توجه به چنین مسائلی تقویت شود تا به افزایش بهره‌وری و جلوگیری از خام‌فروشی منابع غیرقابل تجدید و همچنین تخریب و آسیب آنها به محیط زیست منجر شود.

جوکار توجه به معادن متروکه را نیز ضروری می‌داند و عنوان می‌کند: معادن متروکه نیز به خوبی گویای مواردی مانند تخریب محیط زیست و منابع غیرقابل بازگشت به طبیعت و همچنین بهره‌وری بسیار پایین معادن هستند و بازدید از آنها باید در قالب گردشگری معدن گنجانده شود.

وی با تاکید بر ضرورت افزایش ارزش‌گذاری معادن در استان با تکیه بر ارتقای آموزش نیروهای متخصص و به کارگیری روش‌های نوین و ارتقای تکنولوژی مربوط به معادن، می‌گوید: این مسائل می‌توانند با پیوند گردشگری و معدن تقویت شوند.

معدن چغارت بافق پیشتاز گردشگری معدن یزد

«سید مصطفی فاطمی» مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یزد در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا در خصوص گردشگری معدنی و فعالیت یزد در این حوزه، اظهار می‌کند: معدن چغارت بافق که دارای بزرگترین پیت معدنی کشور و منظره بسیار جذابی است، از سال ۹۵ فعالیت خود را در حوزه گردشگری آغاز کرده است.

وی با بیان این که یزد دومین استان معدن‌خیز کشور است، می‌گوید: یزد از ظرفیت خوبی در حوزه گردشگری معدن برخوردار است و تاکنون نیز در این رابطه، شاهد برگزاری نشست‌های تخصصی متعدد و ورود آژانس‌هایی به صورت تخصصی در حوزه فعالیت گردشگری معدنی بوده‌ایم.

مدیرکل میراث فرهنگی یزد در ادامه یادآور می‌شود: معدن سنگ آهن مرکزی(چغارت) در شهرستان بافق هر ساله به خصوص در ایام نوروز میزبان گردشگران زیادی است و در عین حال موزه‌ی این معدن نیز راه‌اندازی شده است هرچند که به واسطه شیوع کرونا، این نوع گردشگری نیز مانند سایر انواع گردشگری تا بهبود شرایط کنونی، متوقف شده است.

منبع:ایسنا

مرتبط:

یخچال میبد _یادگارهای یزد

ایزدبانوی آب در معبد آناهیتا بیشاپور

گشتی در خاک شاهدیه یزد

میدان خان بافق _ یادگاری از زندیه

میدان خان که در بافت قدیم شهر قرار دارد مربوط به دوران زندیه و قاجاریه است و از نظر اقتصادی و اجتماعی اهمیت زیادی داشته است. این میدان از خشت و گل ساخته شده و نمایی آجری دارد. دکان ‌های کوچک و بزرگ، با رواق‌ های متعدد دور تا دور این میدان را فرا گرفته است.
درختان نخل و حوض آبی در وسط میدان، زیبایی خاصی به این مکان داده است.

میدان خان که در مسیر آستانه امامزاده عبدالله (ع) و مسجد جامع در وسط شهر بافق واقع شده با آثار تاریخی و ارزشمندی همچون کاروانسرا، آب انبار و… بافت قدیمی شهر را شکل میدهد.

در گذشته حرفه‌ ها و مشاغل مختلفی چون آهنگری، مسگری، گیوه‌ دوزی و پنبه‌ زنی در این میدان رایج بوده است. صدای چکش مسگران و آهنگران جذابیت خاصی به این مکان می بخشیده و کرباس بافی، گیوه دوزی، پنبه زنی و… نیز به رونق آن می افزود.

میدان خان بافق

کاروانسرای میدان خان
کاروانسرای میدان خان با قدمتی از دوره زندیه و قاجاریه و در بافت قدیمی شهر بافق در میدان خان واقع شده است. این کاروانسرا به مساحت۵۲۰ متر مربع، دارای ۱۱ اتاق در اطراف صحن به مساحت۱۴۰ متر مربع است. اتاق‌‌ ها که در اندازه‌ های متفاوت با معماری خاص و هنرمندانه ‌ای ساخته شده اند، بوسیله راهروهایی به هم مرتبط هستند. این کاروانسرا در زمانهای گذشته محل بارانداز و تجارت کاروانیان بوده است.

این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۶۱۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

میدان خان بافق

حسینیه حوض بازو
حسینه حوض بازو در ابتدای میدان خان در بافت قدیمی شهر قرار داد که در ایام محرم و صفر، مراسم سوگواری و روضه‌ خوانی در آن برگزار می گردد.
سطح مقطع حسینیه به شکل چهارضلعی و ورودی و خروجی حسینیه نیز در یک راستا است. حیاط مرکزی دارای ده صفه در دور تا دور حیاط است که سقف دو صفه به شکل گنبدی و بقیه بصورت محرابی ساخته شده است. عمده مصالح این بنا خشت و گل بوده و نمای بیرونی صفه ‌ها، تزئیناتی زیبا و آجرکاری به صورت حصیری دارد.

در کنار این حسینیه آب انباری نیز بنام “حوض بازو”  وجود دارد. همچنین در گذشته، سمت بالای ایوان خروجی حسینیه پست خانه یا تلگراف‌ خانه بود.

مرتبط:

فهرج روستایی فوق العاده در دل کویر یزد

مسجد جامع بافق؛ فراموش‌شده یا در حال مرمت؟

کویر کاراکال _قدم در زیستگاه سریع‌ترین گربه‌سان جهان

کمیته راهنمای گردشگری خوراک تشکیل می‌شود

نماینده یزد در طرح ملی اطلس خوراک ایرانی ضمن ارائه پیشنهاد تشکیل کمیته راهنمای گردشگری خوراک از برگزاری دوره‌های تخصصی راهنمای این نوع گردشگری خبر داد.

«حسین دهقان منشادی» ضمن بیان این خبر در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، تصریح کرد: کمیته راهنمای گردشگری خوراک، یکی از کمیته­‌های فعال در طرح ملی اطلس خوراک است که با آموزش نیروی انسانی فعال، کار خود را در این حوزه شروع خواهد کرد.

وی با بیان این که دوره تخصصی راهنمای گردشگری خوراک، در دو سطح مبتدی و پیشرفته در معاونت گردشگری استان یزد برگزار می‎شود، تصریح کرد: این دوره با مشارکت کمیته گردشگری خوراک استان یزد و همچنین همکاری «علی­‌اکبر تشکری» عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه یزد و «الهام حسینی» کارشناس تغذیه شبکه بهداشت شهرستان یزد تدوین شده است.

دهقان منشادی در رابطه با این دوره آموزشی، بیان کرد: در این دوره، مبانی گردشگری خوراکی های جهان و ایران، اقلیم و خوراک، ویژگی تورهای خوراک، اصول و فنون تورگردانی، مدیریت بحران و بهداشت خوراک تدریس خواهد شد.

این مسئول ادامه داد: کمیته گردشگری خوراک استان یزد در تلاش است با آموزش راهنمایان گامی مثبت در جهت توسعه گردشگری های خوراک استان یزد و ایران بردارد تا بعد از دوران کرونا بتوان با حداکثر توان علمی و عملی، این گونه‌ی مغفول مانده‌ی گردشگری را در استان یزد به نحوی مناسبی در کشور بسط داد.

گفتنی است در این دوره آموزشی «حسین دهقان منشادی» مربی ملی فدراسیون جهانی راهنمایان و اولین راهنمای گردشگری  خوراک های ایران، «الهام حسینی» اولین مدیرفنی گردشگری خوراک، با مدرک رسمی از فدراسیون جهانی راهنمایان گردشگری و انجمن سفر و خوراک و همچنین «علی اکبر تشکری» یزدشناس برجسته ایران تدریس خواهند داشت.

منبع:ایسنا

مرتبط:

غذاهای مکزیکی _تجربه طعم‌های متفاوت در سرزمین ذرت

فرهنگ غذایی پیوندخورده با طبیعت در فنلاند

آشنایی با چند فرهنگ‌ غذایی در روز جهانی غذا

مسجد جامع ابرکوه _مسجدی با دو قبله

مسجد جامع ابرکوه که مسجدی با دو قبله نیز خوانده می شود از دیدنی های شهرستان ابرکوه است. این مسجد در حد فاصل شهر قدیم و جدید قرار گرفته است. میدان مرکزی شهر ابرکوه که میدان امام حسین (ع) خوانده می شود به طرز باشکوهی نمایی از مسجد جامع این شهر را به تصویر کشیده است.

مسجد جامع ابرکوه از مساجد دوره‌ سلجوقی بشمار میرود. از نظر سبک ساختمانی، جزو بناهای چهار ایوانی است و مانند اکثر مساجد جامع، دارای دهلیز، شبستان و محراب است.

با اینکه ‌بیشتر قسمت‌ های بنای مسجد از آثار دوره‌ مغولی است؛ قسمت‌ هایی نیز در آن سابقه‌ کهن تری دارند. شبستان گنبد دار مسجد متعلّق به پایان سلطنت ابوسعید (دوره ایلخانی) است. این مسجد در پایان سلطنت سلطان ابوسعید بازسازی و مرمت گردید، از جمله محراب بسیار عالی و گچ بری شده در ایوان شرقی که به تاریخ ۷۳۸ هجری است، تعمیر شده است.

مسجد جامع ابرکوه

اين مسجد داراي دو شبستان در پس ايوان شمالي و ايوان جنوبي و سردابه اي به ابعاد۱۰ در۱۰ در ميان صحن خود است. مصالح اصلی آن از خشت خام است و حیاطی مستطیل شکل در وسط دارد. مدخل ورودی مسجد رو به شمال باز می‌ شود که به وسیله دهلیز هشت گوش وسیعی، به حیاط راه می ‌یابد.

سر در ورودی این مسجد، ارتفاع زیادی دارد و در سه گوشه به وسیله سه طاق نما، پایه چهار گوش آن، به هشت گوش تبدیل می‌ گردد. در سمت جنوبی مدخل ورودی، شبستانی با طاق های مقرنس زیبایی ساخته شده است.

در وسط صفه مسجد، زیر زمین وسیعی تعبیه شده که صفه بالای آن در فصل تابستان برای اقامه نماز استفاده می شود. رواق ‌های اطراف ایوان ‌ها نیز دو طبقه هستند. طاق‌ ها به صورت طاق و تویزه است و مناره ای الحاقی در ضلع جنوبی آن قرار دارد. شبستان اصلی در ضلع جنوب شرقی مسجد قرار دارد. شبستان غربی شامل یک ایوان در جلو و یک شبستان وسیع در پشت آن است.

مسجد جامع ابرکوه

خصوصیات خاص محراب های مسجد جامع ابرکوه
از ويژگيهاي مهم این بنا، دو محراب آن است، محراب بزرگ يا اوليه مسجد همانند بناهاي مغولي ساخته شده است و با جهت قطب مغناطيسي شمال ۴۷ درجه اختلاف دارد و به منظور اصلاح محراب اوليه، محراب دومي ساخته شده است که اين محراب تا حدودی قبله سابق اين مسجد را اصلاح مي کند.
محراب نفيس گچبري ايوان شرقي این مسجد يکي از پنچ محراب آن است که در سال ۷۳۸ هجري ساخته شده است. انواع نقوش اسليمي و گياهي به همراه کتيبه هايي با خطوط نسخ و کوفي به شيوه گچبري برهشته در آن کار شده است. از چهار محراب ديگر اين مسجد، سه محراب از جنس سنگ مرمر و آهک و ديگري از جنس کاشي ساده است.

مسجد جامع ابرکوه
محراب اصلي سنگي اين مسجد که داراي دو ستون تزئيني زيبا بوده و از جنس مرمر است اکنون در ميان تالار مرکزي گنجينه اسلامي موزه ملي ايران، نماينده نمايش فضاي معنوي مساجد ايراني به گردشگران داخلي و خارجي است.

ابرکوه یکی از ۱۴ شهر نمونه گردشگری کشور است و دارای بیش از ۴۰۰ اثرتاریخی می باشد که تا کنون ۱۲۷ اثر آن به ثبت آثار ملی ایران رسیده است. یخچالها، خانه آقازاده، گنبد عالی، موزه مردم شناسی، بافت قدیم شهر ابرکوه و سرو ۴۵۰۰ ساله ابرکوه بیشترین بازدید کننده را داشته است.

مرتبط:

گنبد سنگی هگ _محکم ترین بنای ابرکوه

سرو ابرکوه (کهنسال ترین موجود زنده ایران)

سرچشمه نهر مسیح خاتم کجاست؟

چراغ گردشگری در رئوس مثلث طلایی ایران خاموش شد

علی‌رغم همکاری‌های جودجوش و مداوم فعالان گردشگری استان‌های یزد و اصفهان با ستاد مقابله با کرونا طی ۹ ماهه گذشته، اخیراً ستادهای این دو استان مصوب کردند که تمام اماکن گردشگری، آنها تعطیل و واحدهای غیرمجاز اقامتی بدون اخطار پلمب شوند.

«احمد ترحمی»  در مورد وضعیت فعالیت اماکن گردشگری، با توجه به شرایط بحرانی شیوع کرونا، اظهار کرد: تمام اماکن گردشگری استان یزد تا پایان هفته جاری تعطیل خواهند بود.

وی در مورد اعمال محدودیت ویژه تردد به سمت ییلاقات استان نیز تصریح کرد: با توجه به تعطیلات پایان هفته و سهل انگاری برخی از خانواده‌ها نسبت به سفر به ییلاقات، محدودیت‌هایی در زمینه تردد به سمت ییلاقات طی این هفته اعمال خواهد شد.

 

معاون سیاسی امنیتی استاندار در مورد فعالیت واحدهای اقامتی نیز تصریح کرد: تمام واحدهای اقامتی غیرمجاز به عنوان یکی از چرخه‌های انتقال ویروس بر طبق مصوبه اخیر ستاد، بدون دریافت اخطار بلافاصله پلمب می‌شوند.

ترحمی یادآور شد: علاوه بر اماکن گردشگری، سالن‌های ورزشی،  باشگاه‌های بدنسازی، گیم‌نت‌ها، پارک‌ها و بوستان‌ها و همچنین مراکز تفریحی نیز در این هفته تعطیل هستند.

گردشگری هم راستا با مصوبات ستاد کرونا

«سید مصطفی فاطمی» مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یزد نیز اعلام کرد: استان‌های یزد و اصفهان، تنها استان‌های دارای مصوبه کشور برای تعطیلی اماکن گردشگری هستند.

 

وی با بیان این که سلامت مردم در درجه اول فعالیت اماکن گردشگری، قرار دارد گفت: به دنبال مصوبه ستاد کرونا سایر زیرساخت‌های گردشگری، اماکن تاریخی، تعطیل و فعالیت خود را در بازه اعلام شده متوقف کردند.

فاطمی نسبت به قطع زنجیره کرونا ابراز امیدواری کرد و گفت: گردشگری، نسبت به حفظ سلامت مردم متعهد و در راستای قطع زنجیره کرونا از ابتدای شیوع این اپیدمی، همراهی کاملی با مصوبات ستاد داشته است.

منبع:ایسنا

مرتبط:

طلبکارها تا آخر سال به سراغ گردشگری نیایند

اگر به همین روند ادامه دهیم گردشگری نابود می‌شود

حذف گردشگری روستایی با افزایش مهاجرت

چک چک _ یکی از مهمترین زیارتگاه های زرتشتیان جهان

چک چک یا نیایشگاه پیر سبز، یکی از مهمترین زیارتگاه های زرتشتیان جهان است که در ۴۳ کیلومتری  شرق اردکان در استان یزد واقع شده است. زرتشتیان در استان یزد زیارتگاه های متعددی دارند و نزد ایشان ارزش آن ها با هم برابری می کند اما به دلیل موقعیت جغرافیایی و شکل منطقه، زیارتگاه چک چک از معروفیت بیشتری برخوردار بوده  و هرساله میزبان هزاران نفر از مردم کشورمان و سایر نقاط جهان است.

از مراسم ویژه این مکان می توان به خواندن اوستا و نیایش اهورامزدا، پختن نوعی آش و غذاهای دیگر برای نذورات و دستگیری از مستمندان اشاره کرد.

در داخل زیارتگاه که به شکل دهانه غار است تنه درخت چنار کهنسالی وجود دارد. کف زیارتگاه با سنگ مرمر پوشیده شده و از بخشی از سقف قطرات آب چکه چکه بر زمین می ریزد و احتمال نام گذاری این محل نیز شاید از همین رو باشد. چند شعله شمع بطور دائم در زیارتگاه روشن است و محلی برای سوزاندن عود یا چوب مقدس وجود دارد. قفسه‌ای حاوی کتابهای مربوط به زرتشت در سوی دیگر این آتشکده وجود دارد. از سقف چلچراغی آویخته و در وسط این غار آتشدانی است که در آن کنده پسته می‌سوزد. دورادور آن نیز آتشدانهای فلزی متعددی وجود دارد. همانند بسیاری از زیارتگاه های سایر ادیان، تصاویری از بزرگان دین زرتشتی زینت بخش  محوطه کوچک زیارتگاه است. سقف زیارتگاه سنگی است. در کف محوطه ظرف هایی برای جمع آوری آب گذاشته اند که بخشی از آن جهت تبرک به زائرین اهدا می شود و بخشی دیگر نیز به مصرف خوراکی می رسد. همه ساله در ۲۷ خرداد ماه زرتشتیان از سراسر جهان در این مکان گرد هم می آیند و به دعا و نیایش می پردازند. هرچند که در میان عموم شهرت یافته که این مراسم حج زرتشتیان است اما به واقعیت نزدیک نیست. در مجموعه چک چک ساختمان های متعددی مشاهده می گردد. از آنجا که مجموعه چک چک با شهر اردکان فاصله زیادی دارد، این ساختمان ها جهت اسکان و پذیرایی از زائران ساخته و استفاده می شوند.  ساخت و هزینه نگهداری مجموعه چک چک توسط زرتشتیان داخل و خارج از کشور تامین می گردد.

نیایشگاه چک چک

آداب ورود به زیارتگاه چک چک
برای ورود به زیارتگاه، به نشانه احترام،  باید کفش ها را از پا درآورد و کلاه یا روسری بر سر نهاد.
ناپاک نباید وارد شد.
توقف بیش از سه ساعت در این زیارتگاه مجاز نیست.

دسترسی:
شهر اردکان ۱۱۰ کیلومتر با نائین و ۵۵ کیلومتر با یزد فاصله دارد. چک چک در ۴۳ کیلومتری شرق اردکان واقع شده و جاده آن دوطرفه با آسفالت قابل قبول است. درصورتیکه وسیله نقلیه شخصی ندارید می توانید از یزد، میبد یا اردکان خودرو کرایه تهیه نمایید.  برای رسیدن به زیارتگاه، لازم است از پله های متعدد و سربالایی با شیب زیاد بالا رفت، لذا صعود و متعاقباً بازگشت از زیارتگاه برای بیماران قلبی عروقی، سالمندان و بیماران با آرتروز پیشرفته زانو مناسب نمی باشد.

امکانات رفاهی:
از اردکان تا چک چک هیچگونه امکانات رفاهی وجود ندارد.
نزدیکترین پمپ بنزین در فاصله  ۴۳ کیلومتری است.
در زیارتگاه  چک چک فروشگاه یا رستوران موجود نیست.
سرویس بهداشتی نسبتاً قابل قبول است. توالت فرنگی جهت بیماران و بازدیدکنندگان خارجی وجود ندارد.
آب آشامیدنی موجود است اما ترجیحاً آب بهداشتی با خود همراه داشته باشید.
اینترنت ۳ جی برای ایرانسل دارد.
با هماهنگی با مسئول زیارتگاه می توانید شب را در چادر در محوطه اطراق کنید.
نزدیکترین هتل ها در اردکان و میبد هستند.
بروشور موجود نیست.
حدود پانزده الی بیست دقیقه از پارکینگ نیاز به پیاده روی دارد که دارای ۱۶۷ پله و مقداری مسیر سربالایی می باشد.

نیایشگاه چک چک

امنیت منطقه:
منطقه اردکان از ضریب امنیتی بالایی برخوردار است. هرچند در زمان های غیر فصل و خلوت، توصیه می شود به علت خلوتی جاده، شب هنگام در مسیر رفت یا برگشت نباشید.

بهترین زمان بازدید:
به علت موقعیت کویری، طبیعی است که ماه های خرداد، تیر، مرداد و شهریور گرمای هوا آزاردهنده است. در زمان اجرای مراسم عمومی زرتشتیان ( ۲۷ خرداد ماه ) بازدید صرفاً با کارت دعوت میسر است. بهترین زمان بازدید ماه های فروردین، اردیبهشت، مهر و آبان است.

توضیحات:
در داخل زیارتگاه نوشته ای تحقیق گونه به دیوار نصب شده که توسط آقای  رستم بلیوانی، رئیس سابق انجمن زرتشتیان شریف آباد یزد تهیه گردیده است که بدون هیچگونه اظهار نظر و داوری متن نوشتار در ذیل می آید:
{به طوری که در اسناد تاریخی و مذهبی و دیوان خاضع و سینه به سینه محلی به یادگار مانده، در دوران سلطنت  یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی چون اوضاع ایران رو به وخامت می رفته، یزدگرد سوم فکری اندیشیده که خاندان خود را از مدائن به یزد که منطقه نسبتاً امنی بوده است کوچ دهد. از این رو به دستور وی شهری با استحکامات آن روز (حصار و برج و خندق) برای محافظت تهیه و خاندان خود را از مدائن به یزد کوچ داده است. و امکان دارد اسم یزد از یزدگرد به یادگار مانده باشد. شاید آثار برج و بارو به جا مانده در محله یزاران بقایای شهر فوق الذکر باشد.
یزدگرد دو پسر به نام های هرمزان و اردشیر و پنج دختر به نام های شهربانو، پارس بانو، مهربانو،نیک بانو و نازبانو داشت. نام همسرش کتایون بود و خدمه ای به نام مروارید داشت.  یزدگرد پس از شکست از مسلمانان به خراسان گریخت و در آنجا به دست آسیابانی کشته شد. با شایع شدن خبر مرگ یزدگرد، خانواده وی در یزد با یکدیگر وداع نموده و هر یک به سمتی از اطراف یزد متواری گردیدند.
هرمزان و شهربانو، پسر و دختر بزرگ یزدگرد در حین فرار دستگیر و به عربستان به غلامی و کنیزی برده می شوند.

نیایشگاه چک چک

پارس بانو و مهربانو به سمت شمال غربی یزد متواری  شدند. این دو در حدود ارجنان از هم وداع نموده ، مهربانو به سمت عقدا گریزان بوده است که بر اثر بی غذایی و رنج راه در عقدا فوت می کند. وی را در گوشه باغی در عقدا دفن می کنند که اکنون به مزرعه مهر معروف است و مردم آن سامان آن را محل مهربانو می نامند و برای وی شمع روشن می کنند. پارس بانو در سمت غربی عقدا به زرجوع رسیده در کوهی غایب می شود. شکاف سنگیِ زیارتگاه را محل غایب شدن پارس بانو می دانند. در گذشته لباس مقنعه مانندی در شکاف سنگ ظاهر بوده که آن را برای تبرک کنده و حفظ نموده اند.
نیک بانو ( چک چک ) با مروارید ( هریشت ) در بیابان وداع نموده به سمت کوهی در ۳۷ کیلومتری شرق اردکان رفته که اکنون کوه چک چک نامیده می شود و در این کوه غایب می گردد. آثار لباس مقنعه مانندی در شکاف کوه وجود داشته که آن را برای تبرک کنده اند. این محل، امروز، زیارتگاه زرتشتیان جهان است. در زیارتگاه درخت چنار تنومندی هست که بیش از هزار سال قدمت دارد. گفته می شود این درخت همان عصای نیک بانو ( پیر سبز ) بوده است که با آن به شکاف کوه زده است و پس از آن براثر رطوبت آب شیرینی که از شکاف کوه می چکد، سبز شده است.
مروارید ( هریشت ) نیز در کوهی در ۱۷ کیلومتری اردکان در کوهی که امروزه هریشت نامیده می شود، غایب گردیده است. و این مکان نیز از زیارتگاه های زرتشتیان است.
نازبانو ( نارکی ) به سمت جنوب یزد متواری شده در کوه تیجنگ غایب شده و آثار زیارتگاه در آنجا موجود است.
اردشیر پسر کوچک یزدگرد به همراه مادرش کتایون به سمت خرابه های شرقی یزد متواری شدند. کتایون در پشت حصار یزد که اکنون در خود شهر یزد واقع شده و به ستی پیر معروف است پناه برده و در آنجا در چاهی غایب شده است که اکنون این محل زیارتگاه است. اردشیر نیز در شرق یزد در کوهی غایب گردیده که این مکان نیز به زیارتگاه ( نارستانه ) معروف است.}

زردشتیان جهان ایران را سرزمینی مادری و قبله دینی خود می‌دانند و مکانهایی مانند تخت جمشید، مقبره کوروش را همانند یک زیارتگاه می‌بینند تا یک اثر تاریخی.

نیایشگاه چک چک

زیارت خاص پیر سبز چک چک
زیارت خاص پیر سبز چک چک در روز های اشتاد، آسمان، زامیاد، مانتره سپند از ماه خرداد برابر با ۲۵ و ۲۶ و ۲۷ و ۲۸ خرداد ماه در زیارتگاه پیر سبز چک چک اردکان برگزار میگردد که در این مراسم جمعی از زرتشتیان اعم از ایرانی یا غیر ایرانی در این مکان حضور بهم میرسانند و طی مراسمی با شکوه به زیارت و عبادت میپردازند.

توضیحی در مورد درختان مقدس (پیر) ها:
بسیاری از مسجدها و امام زاده ها و در مورد زرتشتیان، پیر ها، در کنار چنارهای عظیم بنا گشته اند و در بسیاری از روستاها و محلات شهرها، بر درخت های چنار دخیل می بندند و از آنها انتظار معجزه دارند. این معجزات معمولاً برای بچه دار شدن، رهایی از بیماری، رونق کسب و کار و محصول یافتن زمین است.
بر اساس مردم شناسی تطبیقی می توان باور داشت که در اعصار بسیار کهن، گمان بر آن بوده است که ارواح مردگان پرقدرت قبیله یا خدایان یا پری ها در آنها می زیستند یا این درخت ها مظهر آنان بودند. برای تقدس این درختان سترگ، در دوره اسلامی، توجیهی تازه یافته اند و برای آنکه ستایش ایشان برخلاف سنت های اسلامی نباشد، اغلب به این نتیجه رسیده اند که در پای این درختان، بزرگمردی، امامزاده ای یا مقدسی به خاک سپرده شده است.
این درختان مقدس در گوشه و کنار ایران نیز هست. مثل پیر چک چک، چنار امام زاده صالح و بی بی شهربانو ها. این بی بی شهربانو ها، یک مضمون اسطوره اش این است که ایزدبانو از دست دشمنانش فرار می کند، حالا شده شهربانو یا بی بی . عین این داستان که برای بی بی شهربانو هست، در یزد و دیگر جاهای ایران هم دیده می شود. این یک مضمون پری هاست، پری هایی که می آیند روی زمین و بعد زیرِ زمین پنهان می شوند، پری های شهید شونده اند. این ها کهنه ترین شکل های شهادت الهه های نباتی است که بعد ایزدان نباتی شهیدشونده جای آنها را می گیرند.

مرتبط:

سفرنامه ی قلات، چله گاه اردکان و تنگه تیزاب

سفر به اردکان _ سیری در کوچه‌های کویر

ایزدبانوی آب در معبد آناهیتا بیشاپور

قهوه شیرین یزدی چاشنی تنوع گردشگری یزد

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد با بیان این که قهوه یزدی نه تنها یک خوراکی مختص یزد بلکه یک جاذبه ارزشمند به شمار می‌رود، گفت: طعم متفاوت این نوشیدنی ثبت شده در فهرست آثار ملی و گره خورده به تاریخ این شهر، می‌تواند در تقوبت حس مکان و تجربه گردشگران در یزد موثر واقع شود.

«سیدمصطفی فاطمی» در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، به مناسبت روز جهانی قهوه اظهار کرد: قهوه یزدی که مدت بسیار کوتاهی از ثبت آن در فهرست آثار ملی می‌گذرد، یکی از خوراکی‌های محبوب یزدی است که پس از ثبت بیش از پیش به مردم کشور و حتی جهان معرفی خواهد شد.

وی تفاوت این قهوه با سایر قهوه‌ها و ترکیب متفاوت و نحوه پخت این قهوه را عامل ثبت و تمایز ان دانست و گفت: قهوه یزدی برخلاف سایر قهوه‌ها با مقدار زیادی شکر یا پودر نبات و گلاب و هل و قهوه در ظرفی متفاوت همانند غذا پخت میشود و مدت طولانی پخت ان که بین دو تا ۶ ساعت می انجامد، منجر به خاص بودن قهوه یزدی شده است.

فاطمی از پیوند قهوه یزدی، به مراسمهای مذهبی یزد به خصوص در ایام محرم اشاره کرد و گفت: قهوه یزدی نه تنها یک خوراکی بلکه دارای پیشینه ارزشمندی تا حدود ۴۰۰ سال گذشته است و علاوه بر آن یک نوشیدنی اعیانی و اشرافی به خصوص در مراسم های عزاداری محسوب میشده که به مراسم های ماه محرم به عنوان یکی از مراسم های مذهبی مهم در بین مردم یزد راه یافته است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد از فعالیت کمیته گردشگری خوراک یزد در معرفی این نوشیدنی یاد کرد و گفت: قهوه یزدی نه تنها یک خوراکی مختص یزد بلکه یک جاذبه ارزشمند به شمار می‌رود که طعم متفاوت این نوشیدنی ثبت شده در فهرست آثار ملی و گره خورده به تاریخ این شهر، می‌تواند در تقوبت حس مکان و تجربه گردشگران در یزد موثر واقع شده و تجربه چشیدن این نوشیدنی در فضای دلنشین یزد را برای انها و در نهایت برای یزد به ارمغان بیاورد.

مدیر کل میراث فرهنگی استان و «محسن حاجی سعید» رییس کانون راهنمایان گردشگری یزد به همین مناسبت از قهوه‌خانه‌ای به سبک قهوه یزدی نیز بازدید کردند.

منبع:ایسنا

مرتبط:

سفری به کویر کاراکال یزد

گشتی در خاک شاهدیه یزد

شکافتن قلب آسمان با مناره‌های مسجد جامع یزد

شهرداری آماده ترویج سفر مسئولانه و رونق گردشگری است

شهردار شهر میراث جهانی یزد با اشاره به ضرورت رونق صنعت گردشگری می‌گوید: شهرداری آماده هر نوع کمک و همکاری برای رونق صنعت گردشگری به خصوص فرهنگ‌سازی «گردشگری و سفر مسئولانه» است.

«جمال‌الدین عزیزی» در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به ضرورت رونق گردشگری و انجام اقداماتی برای نجات این صنعت از  رکود فعلی، اظهار می‌کند: متاسفانه گردشگری همچنان دچار بحرانی جدی است و من معتقد هستم که باید برای آنچه امروز با عنوان «سفر مسئولانه» مطرح می‎شود، برنامه‌ریزی کنیم.

وی با تاکید بر ضرورت برنامه‌ریزی و تدوین دستورالعمل و پروتکل‌های سفر مسئولانه در یزد با در نظر گرفتن مصوبات ستاد ملی و استانی کرونا، تصریح می‌کند: باید با تدوین چنین دستور‎العملی برای تبلیغات، کنترل مسافران و سایر موارد مربوطه با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و مشروط به مصوبات ستاد کرونا اقدام شود.

این مسئول با تاکید بر این که نباید با تعلل در این رابطه رکود صنعت گردشگری را تداوم بخشید، می‌گوید: آب جاری هم در صورت ماندگار شدن بیش از حد، دچار گندیدگی می‎شود و خاصیت خود را از دست می‌دهد لذا گردشگری هم اگر بیش از حد در شرایط رکود بماند، از دست می‌رود.

وی از رکود صنعت گردشگری خارجی یاد می‌کند و می‌گوید: در این صورت باید اقتصاد گردشگری بر پایه رونق گردشگری داخلی نجات پیدا کند لذا زمان آن رسیده تا با اقدامی موثر تحرکی به حوزه گردشگری ببخشیم.

عزیزی با تاکید بر این که صنعت گردشگری صرفا هتل‌داری و مشاغل مربوط به گردشگری نیست، می‌گوید: گردشگری بسیار فراتر از  این صنعت است و مشاغل و صنوف بسیاری را به خود درگیر کرده است لذا با رونق این صنعت، اقتصاد کشور پویاتر می‎شود.

شهردار شهر تاریخی یزد با بیان این که برنامه‌ریزی برای رونق صنعت گردشگری باید از سوی متولیان این صنعت انجام شود، می‌گوید: شهرداری آماده هر نوع کمک و همکاری در زمینه تبلیغات و اقدام برای رونق این صنعت به خصوص فرهنگسازی «گردشگری و سفر مسئولانه» است.

وی شهرداری را عامل ریل‌گذاری و مهیا کردن بسترهای شهر اعلام می‌‎کند و می‌گوید: تفاهم‌نامه‌ مثلث طلایی، خواهرخواندگی‌ها و سایر اقدامات شهرداری صرفاً ایجاد بستری برای بهره‌وری صنعت گردشگری، حوزه اقتصادی و آموزشی است.

عزیزی در رابطه با اقدام برای توسعه روابط شهری همانند تفاهم‌نامه مثلث طلایی به خصوص با مقاصد گردشگری یزد، خاطرنشان می‌کند: آماده ایجاد هر نوع ظرفیت مثبت و زیرساخت شهری مورد نیاز جامعه گردشگری هستیم اما باید این نیاز و مطالبه از سوی جامعه گردشگری و فعالان این صنعت اتفاق بیفتد.

منبع:ایسنا

مرتبط:

گشتی در خاک شاهدیه یزد

آشنایی با قلعه سریزد

سفری به کویر کاراکال یزد

گشتی در خاک شاهدیه یزد

 آدینه روزی از ماه خرداد به همت یک فعال گردشگری و بلد بومی از شهر شاهدیه یزد (گردآمده از سه روستای ابرندآباد، گرد فرامرز و نصرت آباد) در غرب شهر یزد دیدار کردیم.

هنوز هُرم گرما وجود داشت که با گروهی از علاقه مندان و بلدهای محلی و فعالان حوزۀ گردشگری یزد در کنار باغ های برزن سرچشمۀ ابرند آباد ایستادیم و به گفته های احمد رسولی، شاعر بومی یزد و باشنده ابرندآباد گوش فرادادیم.

او به زیبایی از باغ شهر شاهدیه گفت که دارای سه روستا با نام های اَرنوا، کِفله مرز و نصرتاوا است که هر روستا محله هایی دارد مانند: محلّۀ باغستان، محلۀ انجیرک، محلّۀ غفور، محلّۀ سیف و غیره که همۀ خانه های خشت و گلی  رهاشده و به گفته او سوخته اند .

سخن از تل هایی گفت که با زحمت کشاورزان و باغداران درست شده، یعنی خاک را پشته، پشته از زمین جمع می کردند تا زمین کشاورزی به دست آید. این تل ها نام هایی داشت، مانند: تل سر ، تل برزیا ، تل پشک  ، تل نمکک، تل یادارون ، تل سیف ، تل چهل دخترون ، تل میری ،تل بلندی ،تل بیه ،تل قلعه ، تل غفور، تل بلندی،تل انجیرک، تل چاه گرگ، تل بیدراز و تل زیرک؛ آب این روستاها از قنات ابرندآباد تأمین می شده که سرچشمه اش از مهرجرد میبد بوده است.

پس از آن به اقامتگاه بوم‌گردی آقای احمد میرجلیلی در برزن بید دراز رفتیم که دیگر نشانی از بیدی که گفته می شد پینه دوزی در آن مسکن داشته، نیست.

میرجلیلی این اقامتگاه را که بلندترین خانه این روستاست، با سرمایۀ شخصی و به زیبایی بازسازی کرده بود؛ پس از آن به توضیحات رسولی در باره پیشینۀ ابرند آباد و قلعۀ حاکم نشین آن و انتساب آن به ایراندخت ساسانی و دیگر باورهای بومی در بارۀ پیشینۀ و بزرگان روستا گوش دادیم که همراه با چاشنی خوانش اشعاری به گویش بومی در بارۀ اَرنوا (مردم یزد، پسوند آباد را با «وا » بیان می کنند مانند: مَندوا،مَردوا، مُریاوا) از رسولی بود.

من ارنوای خفته ز خاکی تپیده ام                      از بی کسی به غبار آرمیده ام

من دلشکسته و ویرانم از زمان                           ویرانه مانده و حسرت کشیده ام

او گفت: پیشینۀ  تاریخی این روستا مربوط به زمان ساسانیان است. ایراندخت، دختر خسرو پرویز، پادشاه ساسانی به یکی از سرهنگ های خود به نام ابرند دستور می‌دهد که باغ و ملکش را در یزد سرآوری کند. ابرند وقتی کارش در یزد تمام می شود به اینجا که در نزدیکی یزد بوده می آید و می بیند که روستایی خوش آب و هوا است، پس قلعه‌ای در آن می سازد و روستا به  ابرند آباد مشهور می شود.

نام ابرند آباد مرا به یادبوده های کودکی خود می برد که پدر تعریف می کرد: در سال ۱۳۳۲ ش کفیل دفترخانۀ ۲۵به سردفتری سیّد مهدی حاجی صدر ابرند آبادی بودم و می بایست با دوچرخه از یزد تا آن روستا بروم.

در این جا با خبر شدیم که رسولی به غیر از شاعری و حرفۀ بنّایی، نقاش زبردستی هم است و در طول جنگ هشت سالۀ ایران و عراق، بیش از ۷۰۰ نگاره از شهدای یزد کشیده است . از خاطرات خود به هنگام رفتن به نزد سید مهدی چیتی نقاش نامی یزد گفت.کاش این نقاش خودساخته رها نمی شد و ناچار نبود برای گذران زندگی به بنایی بپردازد.

گوش دادن به آواز خوش مرتضی ربّانی (معروف به دایی مرتضی) همراه با نوای دف او شوری به گروه داد. عکسی به یادگار در کنار باغ ها گرفتیم. باغ های شاهدیه دست کم ۳ تا ۵  گز ازسطح روستا پایین ترند و این به دلیل دسترسی به آب قنات است. در خانه های قدیمی و چند طبقۀ این آبادی که رها شده، گه گاه مردمانی از دیار افغانستان باشنده بودند.

پس از آن از خیابان نوبنیادی که همین چند روز با ویرانی خانه های قاجاری ساخته شده، رد شدیم دربارۀ این ویرانی، نرگس آبیار، فیلمساز یزدی در رسانه ها گفتگو کرده و هشدار داده بود.

پس از آن به کنار مسجد جامع ابرند آباد رسیدیم. مسجدی که به گفتۀ رسولی، تاریخ بنیان آن با مسجد امیرچقماق یزد یک سان است و یک زرتشتی تازه مسلمان آن را ساخته چند سال پیش گنجی را از آن دزیده اند.

شهابی گفت: بربالای گنبد، جایی برای اذان گفتن و جایی برای رصد ماه و ستاره بوده است.در کنار این مسجد کهن، سه حسینیۀ بدقواره با سقف هایی بالاتر از مسجد قرار داشت .بایستگی کنار هم بودن این سه حسینیۀ بزرگ آهنی آن هم در صدمتری یک دیگر که هرکدام چند صد نفر را درخود جای می دهد ندانستم.

دیدار از خانۀ حفاظت شده و تاریخی حسن پور در کنار حسینه که در دستور ویرانی است، بخش دیگری از سفر ما بود. خانه با طاق های بلند و خشتی چپیله ای خود جلوه ای از یک خانۀ قاجاری روستایی را داشت. هرچند کارشناسان میراث گفته اند مربوط به عصر صفوی است. سپس بر فراز یکی از تل های دست ساز آبادی به نام تل سر رفتیم که همۀ این آبادی ها را زیر نگین داشت .

شهابی می گوید قدمتان ۱۴۰۰ سال است ولی مأخذی برای حرف خود ندارد. آدمی از قدرت انسان های قدیم  که بدون هیچ گونه امکانات امروزی و تنها با همت خود به حفر باغ ها و ساخت این تل ها پرداخته در شگفت می شود. ردشدن از یکی از این کوچه باغ ها که در بهار، گل انارهای زیبا و شکوفه آن رازیباترمی کند .حظّی داشت.

پس از آن به درون قلعه بلندبالای آن پای نهادیم. قلعۀ ابرند آباد در زمینی به مساحت ۵۰۰ مترمربّع بنا شده است، آنجا مهندس نجمۀ نادری از کارشنان معماری یزد ایستاده بود تا دربارۀ این قلعۀ حکومتی که زمانی برسر راه قدیم یزد به اصفهان و تهران قرارداشته، سخن بگوید.

او به خوبی از ساختارهای این قلعه ها که پس از سدۀ نهم تبدیل به قلعۀ مسکونی شده و سپس رها شده گفت. از لایه های حفاظتی، از برج های سماوری، جایگاه استقرار نگهبانان و تک تیراندازان و محلّ ریختن سرب و آب جوش که آخرین سد دفاعی ساکنان قلعه است، گفت. این قلعه تماماً از خشت و گل و در دوطبقه ساخته ‌شده است. سردر قلعۀ تاریخی ابرند آباد در سه‌ طبقه ساخته ‌شده است. از طبقۀ نخست این بنا تنها یک راهروی تنگ که در چهار بدنۀ بنا ادامه یافته و دریچه‌هایی به سمت درون قلعه دارد به‌جا مانده است. چهار برج دایره‌ای شکل در چهارگوشه این بنا ساخته ‌شده است. رسولی می گفت: در جای جای این قلعه، نشان حفاری های غیر مجاز سوداگران دیده می شود.

سپس وارد روستای گرد فرامرز (از بنیان های فرامرز کاکویی از خاندان آل بویه ) شدیم . از آب انبار کهن و مسجد روستای گرد فرامرز رد شدیم و به روبروی قلعۀ روستا رسیدیم و عکسی به یادگار گرفتیم .

باز در اینجا به یاد سندی از سال ۱۲۵۷ق  افتادم که جدّ ما حاج علی بمان نشاسته گر قناتی را دراین روستا وقف بر سوگواران امام حسین (ع) کرده است.درآنجا نام روستا گرد فلامرز آمده است.

مقصد بعدی روستای نصرت آباد بود. دمی در کنار سرو کهن سال و پانصدسالۀ آن جای گرفتیم که در مجتمع دینی فرهنگی زرتشتیان نصرت آباد جای داشت. این بنا را مهربان کیخسرو مهر شاهی  بنیان گذاشته بود.

مهداد منوچهری که از باشندگان زرتشتی و از فعان گردشگری بومی همین روستا بود، دربارۀ پیشینۀ آتشکده و آیین آتش گزاری آن گفت که که پدر بزرگش کیخسرو نمیرانیان، هیربد آن است.این آتشکده هم به سان دیگر آتشکده های روستایی در کنار نهر آب قراردارد.

نکتۀ جالب آن بود که آتشکده، درست روبروی مسجد قرارداشت و این نشان از همزیستی زیبای دو دین در کنار یک دیگر در یک روستا می داد.

برنامۀ پایانی، رفتن به اقامتگاه بومی باباخداداد از آنِ  جدّ مادری آقای منوچهری ، خدادا نمیرانیان بود. اقامتگاه مانند همۀ خانه های زردشتی ساخته شده بود، با بادگیری رفیع، همراه بوی خوش عود و کُندر. پذیرایی با چای و شیرینی، خستگی این سفر سه ساعته را از تن زدود.

پس از آن آقای مهندس رضایی، عضو شورای شهر شاهدیه از برنامه های توسعۀ گردشگری در روستا گفت و بیان داشت: آن خیابان نوبنیاد برای دسترسی به بافت کهن بنیان شده است . حاضران هم به بیان نظرات خود پرداختند که گفته های خانم نادری از همه شیواتر بود .توزیع جانمازی از دست بافت های یزد به گردشگران امروز هم با همّت شورای شهر تدارک دیده شده بود. پایان بخش برنامه ها نوای دف همراه با آواز دایی مرتضی و عکسی به یادگاری در ساعت یازده شب بود.

سروده ای از احمد رسولی، گواهی است بر نوشته های این سفرنامۀ یک روزه:

شاهدیه، شهر باغ های انار                                     شهر نسّاجی و گل های بهار

چون بهشتی خفته دامان کویر                           مانده تل های بلندش یادگار

قدمت تاریخ اینجا مستند                                   قلعه از دوران ساسان ماندگار

چون سرای کاروان  گوید سخن                                راه ابریشم دراینجا برقرار

خانه های خشتی اش تصویر عشق                            مانده بر قاب قشنگ روزگار

کلفمرز، مهد هنر، مهد تلاش                                   تار و پود ترمه هایش آشگار

ارنبایش چون نگین خاتمی                                سبز و خرّم، باغ و بستان سبزه زار

نصرت آباد چون بهاری دلنشین                             مردمانی پاک اندیش وخوش تبار

شاهدیه شهر تل های بلند                                        هدهد و قمری و آواز هزار

گفت «رسولی» نکته ای از شهر خود                             تا بماند یادگاری بر دیار

“نویسنده، پژوهشگر و یزدشناس”

مرتبط:

آشنایی با قلعه سریزد

شکافتن قلب آسمان با مناره‌های مسجد جامع یزد

فهرج روستایی فوق العاده در دل کویر یزد

آشنایی با قلعه سریزد

روستاي سريزد در فاصله ۵ كيلومتري شمال جاده يزد ـ كرمان قرار دارد و در حال حاضر از توابع دهستان خورميز بخش مركزي مهريز است. بافت قديم روستا داراي خانه‏هاي بسيار زيبا با بادگيرهاي دلپسند، مجموعه‏هايي هم‏چون مسجد، آب‏انبار، حسينيه، رباط، كاروانسرا ، چاپارخانه، دروازه تاريخي (كه اكنون فقط ستوني از به جاي مانده ) است كه آن را در زمره روستاهاي تاريخي استان قرار داده است. در كنار اين روستا قلعه‏اي عظيم چشم نوازي مي‏كند كه با وسعتي بيش از ده هزار متر مربع مساحت شامل سه طبقه است. اين روستا كه داراي دو ديوار دفاعي بلند است، شامل اتاق هاي بسيار زياد و راهروهاي به هم پيوسته مي‏باشد. معماري ويژه قلعه آن را در رديف قلعه‏ هاي با ارزش ايران قرار داده به طوري كه صاحب‏نظران آن را از نظر جلوه‏هاي معماري جالب‏تر از ارگ بم مي‏دانند.
قلعه سریزد یکی از کهن ترین و بزرگ ترین صندوق امانات بانکی ایران و جهان بوده است. قدمت این قلعه تاریخی به حکومت ساسانیان (قرن ۳ تا ۷ میلادی) می رسد.
قلعه به منظور ذخیره سازی غلات و مواد غذایی بوده که در آن زمان از ارزش خاصی برخوردار بوده است. علاوه بر غلات، پول، طلا و زیورآلات روستاییان نیز در مواقع هجوم و غارت در این قلعه نگهداری می شده است.
قلعه سریزد دارای سه طبقه است که از خشت و گل ساخته شده و مصالح مورد استفاده در آن آجر و گچ بوده است. تزییناتی نظیر کادربندی و شومینه سازی نیز در آن دیده می شود. در دو طرف راهروها، اتاق های متعدد حجره مانندی است که هر کدام دارای درب و کلیدی مجزا به منظور ذخیره سازی اشیا گرانبهای روستاییان بوده است.

قلعه سریزد

ساختار قلعه
قلعه سریزد یکی از زیبا ترین ، عظیم ترین و سالمند ترین قلعه های دفاعی در کویر مرکزی ایران است. که می توان آن را در نوع خود بی نظیر دانست. هسته اولیه این قلعه مربوط به دوران ساسانی است و دردوره صفویه در ۳ طبقه مرمت و بازسازی شده است. (این قلعه از خارج به داخل شامل دیواری به ارتفاع ۲ متر گرداگرد قلعه می باشد که قبلا دارای ارتفاع بیشتری بوده است. خندقی به عمق ۴ متر و عرض ۵ تا ۶ متر در اطراف قلعه،حصار و باروی قلعه که ارتفاعی حدود ۶ تا ۷ متر دارد و گرداگرد قلعه را فرا گرفته و همچنین دارای ۹ برج مدور به ارتفاع ۸ تا ۹ متر در گوشه ها و میانه اضلاع می باشد.) فضای میان حصار و دیوار داخلی قلعه به عرض ۸ متر گرداگرد آن وجود دارد که با توجه به آثار و شواهد ، محل آب انبار، انبار علوفه و طویله چارپایان و آغل گوسفندان و احشام بوده است.دیوار داخلی و اصلی قلعه اماکن عمومی، خانه ها و انبارهای آذوقه را در بر گرفته است. در چهار گوشه این دیوار ۴ برج ساخته شده که از برجهای حصار قلعه بلند تر است.
فضاها و ورودیهای قلعه :فضای اصلی و مرکزی قلعه شامل انبارها ، خانه ها و اتاق های مسکونی قلعه نشینان بوده است.درب ورودی قلعه در سمت شمال آن قرار داشته که بر روی خندق مقابل آن پل متحرکی نصب بوده است که شب هنگام به کمک طناب و قرقره بلند می شده و در پشت دروازه قرار می گرفته است.

با برداشتن پل متحرک از روی خندق،ارتباط داخل و خارج قلعه از یکدیگر قطع می شد. با گذشتن از پل روی خندق و عبور از دراصلی قلعه ، به محوطه هشتی دروازه وارد می شویم. ودر محوطه هشتی به سه درب دیگر بر خورد می کنیم که دو تا از آن ها به طرفین چپ و راست باز شده و به محوطه میان حصار خارجی و دیوار داخلی قلعه که محل نگهداری احشام و چارپایان و انبار های علوفه بوده ،راه میابد. درب سوم ، مقابل دروازه اصلی قرارگرفته و به محل مسکونی قلعه راه دارد.

قلعه سریزد

کوچه اصلی قلعه در امتداد درب اصلی و در جهت شمال به جنوب قرار گرفته و تا انتهای ضلع جنوبی قلعه امتداد دارد.در سمت راست و چپ هر طرف ، شش کوچه فرعی دیگر در نظر گرفته شده که طول هر کدام حدود ۵۰ متر می باشد. در طرفین کوچه های فرعی ، خانه مسکونی افراد قلعه در ۳ طبقه احداث شده است. در دو طبقه کوچه اصلی دو ردیف پلکان ساخته شده که ارتباط مسکونی ساکنان را با یکدیگر برقرار می سازد. علاوه بر آن در کوچه های فرعی نیز پلکانهایی برای ایجاد ارتباط بین طبقات در نظر گرفته شده است. خانه های قلعه هر کدام بیش از ۲ اتاق ندارد و اکثر زیر بنای آنها بیش از ۳۰ متر مربع نیست.اتاق ها تو بر تو بوده و در جوانب آنها طاقچه ها ،رف ها و در انتهای آنها محل هایی برای قرار دادن خمره های بزرگ جهت ذخیره کردن مواد غذایی ساخته شده است. همچنین در کف اتاق های قلعه سوراخهایی جهت اختفای خمره ها ایجاد کرده اند.
نحوه حفاظت از قلعه:نحوه استفاده ازفضاهای قلعه بدین ترتیب می باشد که برج های قلعه در سه طبقه بنا شده و ارتباط طبقات به وسیله پلکان های مارپیچ تامین می گردد.در هر سه طبقه روزنه هایی برای دیده بانی و تیراندازی در نظر گرفته شده است. پشت بام برج ها ، دیواری به ارتفاع ۵/۱ متر را دارد که به عنوان جان پناه از آن استفاده می گردد.

قلعه سریزد

در زیر دیوار جان پناه ، سوراخ هایی با شیب تند به طرف بیرون ایجاد کرده اند که از آنجا برای ریختن خاکستر،شن داغ،آب جوش و قیر مذاب بر سر مهاجمان استفاده می کردند.اگر دشمن اقدام به آتش زدن درب ها می کرد،از این قسمت آب می ریختند و آتش خاموش می شد. درهای دوم و سوم ورودی، با پوششی از فلز ساخته شده بود،بدین وسیله علاوه بر استحکام بخشی، بیشتر از سوزاندن آن جلوگیری می شد. بر بالای درب اصلی قلعه تیر چوبی قرار دارد که بر روی آنها چهار قرقره به چشم می خورد.

از این تیر چوبی و قرقره ها برای بالا و پایی آوردن درب ورودی خندق و یا درب قلعه استفاده می کردند. این تنها نمونه ای از باز و بسته کردن درب به صورت عمودی می باشد که تاکنون آثار آن باقی مانده است.ازجمله آثار موجود قابل ذکردراین قلعه آب انباراست که درسمت چپ ورودی و پشت هشتی ساخته شده است که مسقف بوده و ابعاد آن در حدود ۵*۶ متر است و اکنون اثری ازآن باقی نمانده است. این آب انبار به دو طریق آب گیری می شده است:یکی به وسیله مجرایی که از خندق به آن متصل بوده و در مواقع لزوم مجرا گشوده شده و آب انبار پر می شد ، و دیگری در هنگام خطر و تهاجم دشمن که احتمال آلودگی آب خندق وجود داشت، بنابراین آب انبار را با آب خندق آبگیری نمی کردند،بلکه با جمع آوری آب پشت بامها و فضای داخلی قلعه نیاز خود را بر طرف می ساختند.با این عمل افراد قلعه می توانستندکلیه نیاز های خود را برطرف ساخته و ارتباط خود را با خارج قطع نمایند. قلعه “سریزد” هرچند گستردگی و وسعت و تشکیلات ارگ بم را ندارد،اما نظم حاکم در پلان قلعه آن را در نوع خود بی نظیر ساخته است.

در حال حاضر بیشتر قسمت های قلعه مرمت شده و آماده پذیرایی از میهمانان گرامی می باشد.

منبع:

مرتبط:

یزد _شهری در دل قصه‎های هزار و یک شب

شکافتن قلب آسمان با مناره‌های مسجد جامع یزد

فهرج روستایی فوق العاده در دل کویر یزد