نوشته‌ها

تعیین عرصه و حریم محوطه آتشکده خرمدشت کاشان

ایسنا/اصفهان رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کاشان از پایان انجام عملیات گمانه‌زنی تعیین عرصه و حریم محوطه چهارتاقی خرمدشت خبر داد.

مهران سرمدیان در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: تعیین عرصه و حریم این اثر تاریخی به منظور حفاظت قانونی و جلوگیری از روند تخریب آن جزء اولویت‌های اداره میراث فرهنگی کاشان بود که به علت محدود بودن اعتبار مطالعاتی این امر تاکنون محقق نشده بود.

وی افزود: با توجه به اهمیت حفظ اثر، پس از انجام هماهنگی‌های لازم و با نظارت مسئول حوزه باستان‌شناسی اداره، برنامه گمانه‌زنی تعیین عرصه و پیشنهاد حریم با کسب مجوز از پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور آغاز شد.

رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کاشان، تصریح کرد: عملیات گمانه‌زنی به سرپرستی عباس رضایی نیا، عضو هیات علمی دانشگاه کاشان و با همکاری گروه باستان‌شناسی این دانشگاه و با حمایت مالی موسسه مطالعات دانشگاه کاشان، بخشدار مرکزی و دهیاری روستای خرمدشت انجام شد.

وی گفت: بر مبنای گمانه‌های کاوش شده در محوطه چهارطاقی، محدوده عرصه و حریم پیشنهادی چهارطاقی مشخص و همراه با ضوابط مربوطه تهیه شده است که پس از بررسی شورای حریم‌ها در اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان و وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی این موضوع نهایی خواهد شد.

سرمدیان با اشاره به پیشینه تاریخی آتشکده خرمدشت، اظهار کرد: این اثر با نام قلعه کهنه در اسفند سال ۱۳۴۱ خورشیدی با شماره ۴۳۱  در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

سرپرست کاوش محوطه چارتاقی خرمدشت نیز گفت: این آتشکده از جمله چهارتاقی های مهم دوره ساسانی است که با  گذشت بیش از نیم قرن از ثبت آن در فهرست آثار ملی، به لحاظ باستان شناسی کار علمی شایسته‌ای برای حفاظت قانونی و معرفی این بنای ارزشمند صورت نگرفته بود.

عباس رضایی نیا اظهار کرد: با توجه به نزدیکی روستای خرمدشت به اتوبان کاشان-اصفهان، در صورت تخصیص اعتبار مناسب می‌توان با کاوش فضاها و آثار موجود در محوطه چهار تاقی و ساماندهی محدوده آن، از این اثر تاریخی به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری در راستای جذب گردشگران داخلی و خارجی بهره‌برداری کرد.

وی افزود: آتشکده خرمدشت، با دالان طواف و مجموعه‌ای از واحدهای ساختمانی در شمال آن است که آثار این دالان به عرض ۵۰٫۲ متر در بخش‌های شرقی، غربی و شمالی بنا وجود دارد.

رضایی تأکید کرد: در بخش شمالی مستحدثاتی از سنگ وجود دارد که شامل یک فضای بزرگ چهار گوش در امتداد پایه‌های چهار تاقی با جهت شمالی – جنوبی و اتاق‌های جانبی  مشتمل بر دیوار – راهرو و طاقچه است که با مصالح سنگ و گچ ساخته شده و شامل یک چهار تاقی با پلان مربع شکل است که طول هر ضلع آن حدود ۱۰متر است.

روستای خرمدشت در نزدیکی اتوبان کاشان به اصفهان به فاصله ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی کاشان قرار گرفته است.

منبع: ایسنا

مرتبط:

شهر زیرزمینی خمین برای بازدید گردشگران آماده می شود

 

تزیینات کاشی‌کاری کم‌نظیر قاجاری در مسجد آقابزرگ کاشان

شهرستان کاشان یکی از کهن‌ترین مناطق مسکونی بشر در محور شمال فلات مرکزی ایران است. با این‌حال بررسی‌ها حاکی است که تداوم حیات فرهنگی و تمدنی انسان در این محور، باعث شده تا همواره مردمان این خطه تاریخی، در ادوار مختلف تاریخ همواره افتخار آفرین بوده و نقش مهمی در سیر تطور حیات فرهنگی و تمدنی مردم فلات مرکزی ایران ایفا کنند.

شهر کاشان که در میانه مسیر ارتباطی اصفهان به تهران و در امتداد شاه راه ارتباطی شمال به جنوب کشور واقع شده بر اساس شهادت دیرینه‌شناسان در کاوش‌های تپه‌های باستانی سیلک بیش از هفت هزار سال قدمت دارد، با این وصف در دوران اسلامی نیز نقش این شهر در شکل‌گیری تمدن بزرگ اسلامی بر کسی پوشیده نیست، لکن با توجه به این‌که این شهر تاریخی بر روی گسل زلزله‌خیز واقع شده، در طول تاریخ متاسفانه چندین بار بر اثر بروز بلیه زلزله تا مرز ویرانی پیش رفته، به گونه‌ای که بسیاری از آثار ارزشمند تاریخی این شهر در زلزله بزرگ کاشان در سال ۱۱۹۲ هجری قمری و در ایام شاهنشاهی «زندیه» آسیب فراوانی دید.

کاشان در عصر قاجار

با توجه به بروز زلزله بزرگ کاشان از یک‌سو و انتخاب تهران به‌عنوان تختگاه پادشاهان قاجار، کاشان به واسطه نزدیکی به پایتخت جدید به سرعت آباد و از رشد خوبی برخوردار شد به گونه‌ای که در حال حاضر آثار ارزشمند فراوانی در این شهر از دوران قاجار موجود است که در زمینه معماری کابلد بنا و همچنین تزیینات وابسته به آن به‌ویژه در زمینه مساجد، خانه‌های تاریخی و مدارس دینی یکی از مهم‌ترین مراکز شهر در ایران به‌شمار می‌رود.

تزیینات مسجد آقابزرگ

مسجد زیبا و با شکوه آقابزرگ در طی سال ۱۲۵۰ تا ۱۲۶۰ هجری قمری توسط یکی از بزرگان کاشان به نام حاج محمدتقی خانبان به‌منظور برپایی نماز جماعت و برگزاری مجالس درس دامادش ملامهدی نراقی ملقب به «آقابزرگ» بنا شد. معمار این بنای با شکوه حاج شعبان کاشی است. مجموعه بنای مسجد از گنبد بزرگ مسجد به همراه دو مناره آن با آجر بنا شده، با این وصف در این مسجد تزییناتی همچون کاشی‌کاری، گچبری و تزیینات مقرنس به کار رفته که بر زیبایی‌های مسجد می‌افزاید.

یکی از مشهورترین تزیینات مسجد آقابزرگ کاشان تزیینات کاشی‌کاری در بنای سردر ورودی مسجد است.

کاشی هفت‌رنگ ورودی مسجد و مدرسه آقابزرگ با طراحی گل فرنگ بسیار زیبا و با یک ترکیب رنگ منحصر به فرد و بسیار خلاقانه اجرا شده است. همچنین سایه روشن‌ها یا همان‌پرداز که روی گل‌های رُز این اثر مشهود است، در معماری ایرانی در عصر قاجار کم‌نظیر است.

در بسیاری از بناهای مهم ایران در عصر قاجار از جمله کاخ موزه گلستان آثار بسیار زیبایی با طرح گل فرنگ کار شده اما در هیچ کدام گل‌های رز به زیبایی این اثر فاخرپرداز نخورده‌اند.

نقاشی با لعاب بر روی کاشی و چنین اجرایی، کار بسیار دشوار و سخت است، چون جنسیت ماده لعاب با رنگ‌های نقاشی که بر روی بوم یا کاغذ اجرا می‌شود بسیار تفاوت دارد و استاد نقاش، هنرآفرینی خود را پس از پخت می‌تواند ببیند، زیرا لعاب قبل از پخت و بعد از پخت رنگش با هم متفاوت است.

در این اثر فاخر متاسفانه نامی از استاد نقاش یا طراح ذکر نشده اما این اثر ماندگار مربوط به دوره قاجار است، لکن نمی‌توان گفت که این کار در کارگاه‌های کاشی‌سازی کاشان ساخته شده یا در کارگاهی دیگر، زیرا در این دوره در شهرهای تهران، کرمان و شیراز کارگاه‌های کاشی گل‌فرنگ به‌غیر از کاشان هم مشغول به فعالیت بوده‌اند.

* گزارش از سیدمصطفی مروج، مدیر روابط‌عمومی اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان کاشان

بازگشایی مکان‌های گردشگری کاشان

رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان از بازگشایی مکان‌های گردشگری و تاریخی این شهرستان خبر داد.

مهران سرمدیان اظهار کرد: با توجه به بهبود شرایط کرونایی و قرار گرفتن شهرستان کاشان در وضعیت نارنجی بر اساس مصوبات ستاد مقابله با کرونا، بناهای تاریخی تحت نظارت اداره میراث فرهنگی کاشان بازگشایی شد.

وی افزود: تپه‌های سیلک، باغ فین و خانه بروجردی از جمله بناهای تحت پوشش اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این شهر است و علاقه‌مندان می‌توانند با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به این مراکز مراجعه کنند.

رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان، تصریح کرد: هم‌زمان با شیوع موج پنجم بیماری کرونا، بیش از ۵۰۰ بنای تاریخی و جاذبه گردشگری تحت نظارت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان بر اساس مصوبات ستاد مبارزه با کرونا از ابتدای آذرماه سال جاری تعطیل شده بود.

سرمدیان گفت: براساس دستورالعمل‌ ستاد مبارزه با کرونا و مصوبات وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، ضمن استقرار دستگاه‌های ضدعفونی در ورودی بناهای تاریخی شاخص، بازدید از بناهای تاریخی، با حضور محدود گردشگران مقدور و مجاز است.

منبع: ایسنا

مرتبط: 

جست‌وجوی سنت‌های کهن در باورداشت‌ها و رفتار دینی مردم کاشان

 

جست‌وجوی سنت‌های کهن در باورداشت‌ها و رفتار دینی مردم کاشان

این آیین‌ها چون پویا و زنده هستند و پیوستگی عمیقی با زندگی مردم دارند، بر ساخت اجتماعی و فرهنگی جامعه تأثیر گذارند. این آیین‌ها دارای کارکردهای اجتماعی از قبیل انسجام و وفاق اجتماعی، فرهنگ‌پذیری و انتقال سنت‌ها و فرهنگ به نسل‌های بعدی و نیز ایجاد همیاری، همدلی بین مجریان آن‌ها می‌شوند.

در کاشان عزاداران برای برپایی مجالس سوگواری، هم‌صدا و همیار می‌شوند، توجیه آن‌ها برای برپایی این مجالس گفته‌ها و روایات شفاهی است که سینه به سینه از گذشتگان و نیاکان خود به ارث برده‌اند و معتقدند با کمک یا شرکت در برگزاری این مجالس، جزئی از اعمال دینی خود را به جا آورده‌اند.

مردم کاشان بر این باورند با برپایی مجالس و مراسم دینی و عضویت در دسته‌ی عزادار، دین خود را نسبت به ائمه (ع) ادا می‌کنند. بنابراین با این اعتقاد از دوران کودکی، به پیروی از بزرگان و اجدادشان به‌صورت موروثی به عضویت دسته‌ی عزادار محل خود در می‌آیند.

کاشان که به شهادت تاریخ در عرصه‌های مختلف فرهنگی از جمله صنایع‌دستی و بومی، از قبیل صنعت فرش و نساجی، سفال، سرامیک و صنعت مس نسبت به بسیاری از شهرهای ایران برتری دارد در مذهب تشیع و برپایی مجالس و مراسم و برگزاری شعائر مذهبی نسبت به سایر شهرهای دیگر سابقه بیشتر دارد. بنابر منابع و مآخذ تمسک به مذهب شیعه و دوستداری اهل بیت (ع) در کاشان به اواخر قرن اول هجری قمری بر می‌گردد که مهم‌ترین ادعا و ادله تاریخی آن درخواست اهالی کاشان و حومه برای ارشاد و تبلیغ در زمان امام پنجم، امام محمدباقر (ع) و وجود ده‌ها بقعه و بارگاه امامزاده و فرزندزادگان آن‌ها و نیز صدها دسته‌ی عزا، حسینیه، تکیه و نشانه‌های عزاداری متعددی است که در هر کوی و برزنی از شهر و آبادی‌های تابعه‌ی آن به چشم می‌خورد.

افزایش بیش از حد تعداد دسته‌های عزادار، حسینیه‌ها و تکیه‌ها، مساجد، توجه و عنایت خاص به نشانه‌های عزاداری چندصدساله و حال و هوای خاصی که در آستانه ماه محرم این شهر را فرا می‌گیرد بیانگر پویایی آیین‌های عاشورایی در کاشان است به‌طور کلی مجالس سوگواری محرم در کاشان از شب اول ماه شروع و تا اواخر ماه صفر ادامه می‌یابد ولی اوج برپایی این مجالس از شب اول تا شب شانزدهم محرم است که به شب «شش امام حسین (ع)» معروف است. در طول این مدت هیئت‌ها در مراکز خود به روضه خوانی و سوگواری پرداخته و اغلب در پایان مراسم با صرف شام از عزاداران پذیرایی می‌کنند.

کاشان دارای نماد و نشانه‌های عزاداری متعددی است، برخی از دسته‌های عزادار نماد و نشانه‌ای خاص خود را دارند که اغلب با نام همان نشانه شناخته می‌شوند، مانند هیئت توغ شیخ رضا. پاره‌ای از این نمادها وقفی هستند که با نذر و هدایای اهالی محل ساخته شده‌اند، برخی دیگر موروثی، که اشخاص با هزینه شخصی خود ساخته و در اختیار هیئت محل‌شان قرار داده‌اند، ولی تولیت و نگهداری آن به عهده‌ی خود و طایفه‌شان است.

مهم‌ترین نشانه‌های عزاداری که در کاشان در دهه‌ی اول محرم در پیشاپیش هیئت عزادارشان به بازار شهر و تکایای مختلف برده می‌شوند عبارتند از:

نخل، توغ، علم، جریته یا جریده، شش گوشه، نهر علقمه، شط فرات، شیر فضه، پرچم و بیرق، کتل

به‌طور معمول در کاشان و شهر و روستاهای تابعه مراسم و آیین‌های مختلفی در روزهای دهه‌ی اول محرم، دهه‌ی دوم و به همین ترتیب تا پایان ماه صفر برگزار می‌شود. چاووش خوانی در آخرین روز ذالحجه، سقاخوانی، پامنبری خوانی، مقتل خوانی، تعزیه خوانی، سوگواری دسته‌های سینه زن و زنجیر زن در بازار و تکایا، آیین نخل گردانی، توغ گردانی، علم گردانی، جریده گردانی، حمل شش گوشه به بازار، حمل نهر علقمه و شط فرات به بازار، آیین تشرف به مسلک سقایی، آیین چهل منبران، مراسم و آیین‌هایی هستند که در دهه دوم محرم و از روز ششم شهادت امام حسین (ع) برگزار می‌شود.

* گزارش از عباس ترابزاده، مسئول مردم‌شناسی و ثبت میراث ناملموس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان کاشان

مرتبط:

آیین‌های دهه دوم محرم در برزک کاشان

آیین‌های دهه دوم محرم در برزک کاشان

مردم برزک پس از برگزاری مراسم نخل‌گردانی و علم‌گردانی در روز عاشورا، در ششمین روز شهادت اباعبدالله الحسین و یاران با وفای ایشان، با آیینی متمایز ارادت و دوستداری خود را نسبت به امام حسین (ع) و اهل بیت ایشان اثبات می‌کنند.

در روز عاشورا مردان و جوانان نخل را که نمادی از تشییع پیکر پاک امام حسین (ع) است حمل می‌کنند و بر سر و سینه می‌زنند. ولی در روز ششم شهادت، زنان مجمعه و سینی‌های خشکبار باغ‌های خود را بر سر گرفته، با شور و شوق خاص به حسینیه می‌آورند تا مردم برزک بر سر سفره‌ای رنگین، در عین حال مقدس و معنوی، با قرائت قرآن، ذکر دعا و مرثیه خوانی به سوگ بنشینند، که بنا به شواهد، مستندات و نقل قول‌های مردمی از قدمتی دیرینه برخوردار است.

مسجد محله‌ی مصلی مکان برگزاری آیین ششمین روز شهادت امام (ع) است. برزک هفت محله‌ی قدیمی دارد، محله‌ی «سرگاول»، «سردل»، «باغستان»، «درب مسجد جامع»، «درب زیارت»، و محله «مصلی»، که محله‌های هفت‌گانه برزک هستند و این آیین فقط در مسجد محله‌ی مصلی برگزار می‌شود.

گفته می‌شود تقریباً تا ۳۰ سال پیش این مراسم در خانه «چهارصفه مصلی» که مکان عمومی برای روضه خوانی بوده، برگزار می‌شده است. اما با ازدیاد جمعیت وعدم گنجایش فضای چهارصفه، به مسجد مصلی منتقل شد.

روند برگزاری مراسم بدین صورت است که در گذشته ساعتی قبل از شروع مراسم، تعدادی از جوانان محل در بالای بام چهارصفه با فریاد «یا حسین» مردم محل را از زمان شروع این مراسم مطلع می‌کردند. زنان که از قبل مقداری از خشکبار و تنقلات حاصل باغ‌شان را نذر مجلس شش امام حسین (ع) می‌کنند در بعد از ظهر روز ششم شهادت به تفکیک نوع آجیل، در کاسه یا بشقاب‌های چینی ریخته، کاسه‌ها را در مجمعه مسی می‌چینند و مجمعه را روی سر نهاده، و به‌صورت گروهی به مسجد می‌آورند.

گفته می‌شود در گذشته فقط هفت خانواده‌ مشخص از اهالی محله مصلی، تنقلات خود را در هفت یا شش کاسه به نیت روز ششم و شب هفتم امام حسین (ع) می‌ریختند و با مجمعه به مسجد می‌آوردند. در گذشته آداب سفره‌آرایی و روند برگزاری مراسم نسبت به مراسم امروز متفاوت بوده است که به لحاظ مراعات حوصله خوانندگان از ذکر بعضی از موضوعات صرف نظر می‌شود.

در حال حاضر زنان در مسجد سفره‌ای به درازای ۱۰ تا ۱۵ متر می‌اندازند، بشقاب‌های آجیل را در دورتادور سفره می‌چینند و سفره را با گل و شمع می‌آرایند. از این مرحله به بعد زنان از سفره جدا می‌شوند و مردان در دور تا دور سفره با ترتیب خاص می‌نشینند و با قرائت سوره یس تنقلات را متبرک می‌کنند. سپس روحانی محل که از طرف بانی مراسم دعوت می‌شود در وصف واقعه عاشورا و کربلا سخن می‌گوید و در ادامه مداح‌ها و نوحه خوان‌ها به روضه خوانی و مداحی می‌پردازند.

در گذشته بانی مراسم از چند روحانی محلی و نیز نوحه‌خوان موسوم به «ضرب‌گیر» و نوحه‌خوان دیگری معروف به پیش واقعه خوان دعوت می‌کردند. نخست هر کدام از روحانی‌ها در کنار سفره از واقعه کربلا سخن می‌گفتند، سپس ضرب‌گیر با خواندن نوحه‌ی خاص با ضرب و ریتم سینه‌زنی، دیگران را به سینه‌زنی وادار می‌کرد.

با خواندن پیش واقعه و عزاداری و روضه خوانی مراسم پایان می‌یابد. اما قبل از پایان مراسم چند نفر از اهالی محل و بانی مراسم آجیل‌ها را روی هم ریخته، مخلوط می‌کنند و در کیسه‌های از جنس پلاستیک می‌ریزند و در بین حاضرین تقسیم می‌کنند. از آنجایی که این تنقلات بر سر سفره امام حسین (ع) با ذکر قرآن و دعا متبرک شده، مردم برزک سعی می‌کنند آن را به خانه‌ی خود ببرند.

* گزارش از عباس ترابزاده، مسئول مردم‌شناسی و ثبت میراث ناملموس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان کاشان

مرتبط:

آبشار نیاسر کاشان

سرای عامری ها _زیبای کاشان

خانه تاج _زیبای کوچک کاشان

شستشوی فنی درختان کهنسال باغ فین کاشان

رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان از شستشوی فنی و علمی درختان کهنسال مجموعه جهانی باغ فین با اعتبار بیش از ۵۰۰ میلیون ریال از اعتبارات ملی خبر داد.

مهران سرمدیان  اظهار کرد: بخشی از طرح حفاظت و نجات‌بخشی فضای سبز مجموعه باغ فین شستشوی درختان کهنسال و مرتفع بوده که از ابتدای دهه ۹۰ تا کنون به صورت مستمر انجام شده است.

وی افزود: وزش بادهای فصلی و محلی که همراه با گرد وغبار است و همچنین موقعیت جغرافیایی باغ فین که در کنار آزاد راه کاشان به اصفهان قرار گرفته است، باعث مسدود شدن روزنه های گیاه و اختلال در وضعیت سلامتی گیاه می شود.

رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان، تصریح کرد: عملیات شستشوی مستمر و اصولی درختان مجموعه جهانی باغ فین یک ضرورت است که در طول سال با استفاده از آب و گاهی با استفاده از صابون ارگانیک پالیزین انجام می شود.

سرمدیان گفت: عملیات شستشوی درختان باغ فین از سه جهت تاج، پوشش و از راس تا پایین درخت به صورت شبانه و به مدت حداقل ۳۰ دقیقه برای هر اصله درخت و با استفاده از بالابر انجام می شود.

وی افزود: از مهمترین محاسن اجرای این عملیات، زدودن گرد و غبار و باز شدن روزنه های گیاه و انجام اعمال حیاتی مثل تنفس و فتوسنتز با کیفیت بهتر، مبارزه با آفات از طریق غیر شیمیایی و افزایش تاثیر تغذیه درختان از طریق محلول پاشی است.

باغ فین که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد، در سال ۱۳۱۴ به شماره ۲۳۸ در فهرست آثار ملی ثبت شد و در سال ۱۳۹۰ به همراه هشت باغ تاریخی دیگر با عنوان باغ ایرانی به شماره ۱۳۷۲ در فهرست میراث جهانی قرار گرفت.

منبع: ایسنا

مرتبط:

باغ سیفیه ملایر یادگاری از دوره قاجار

کاروانسرای باغ شیخ ساوه، در چند قدمی جهانی شدن

پایان عملیات مرمت بخشی از دیوارهای خانه بروجردی کاشان

رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کاشان از پایان عملیات ساماندهی و مرمت بخشی از دیوارهای خانه تاریخی بروجردی خبر داد.

مهران سرمدیان اظهار کرد: به مرور زمان قسمتی از دیوارهای خانه بروجردی متأسفانه دچار آسیب شده بود که با اختصاص ۵۵۰میلیون ریال اعتبارات ملی عملیات مرمت این اثر انجام شد.

وی افزود: خانه تاریخی بروجردی، یکی از مشهورترین خانه های تاریخی ایران است که به سمبل شهر کاشان تبدیل شده است و به واسطه دارا بودن ویژگی ها و ارزش های والای معماری ایرانی در سال های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ توسط سازمان یونسکو به عنوان جاذبه توریستی محبوب معرفی شد.

رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کاشان، تصریح کرد: خانه بروجردی کاشان به واسطه به کارگیری فنون و مهارت های معماری سنتی، تزیینات هنرمندانه و نوآورانه، نبوغ و خلاقیت شگرف معماری در ساخت آن به ویژه در ترکیب منحصر به فرد و استثنایی بخش تابستان نشین و مجموعه سرپوشیده بنا، یکی از ارزشمندترین خانه های تاریخی ایران است.

سرمدیان تاکید کرد: خانه بروجردی کاشان، تقریبا معروف ترین بنای مسکونی ایران به شمار می رود  که در ۱۳ خرداد سال ۱۳۵۴ به شماره ۱۰۸۳ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

وی گفت: تراشیدن بدنه های فرسوده راهروهای ورودی و بخشی از بدنه های حیاط بیرونی، اجرای کف فرش دالان ورودی شامل برچیدن موزاییک فرش ها و اجرای کف فرش سنتی با آجر ختایی به همراه بندکشی بخشی از عملیات مرمت خانه بروجردی بود.

سرمدیان افزود: در بخشی از این عملیات، اندود و سفیدکاری دیواره های خانه، مرمت بند کشی ها و جلاکاری همه درهای چوبی با استفاده از روغن بَزرَک انجام شد.

به گزارش ایسنا، خانه بروجردی کاشان، یکی از بناهای به‌جا مانده از دوره قاجار بوده که در سال ۱۲۹۲ توسط سید حسن بروجردی، یکی از بازرگانان نطنزی، ساخته شد. این خانه ۱۷۰۰ مترمربع مساحت دارد و ساخت آن توسط علی مریمی ۱۸ سال طول کشید.

منبع: ایسنا

مرتبط:

آشنایی با خانه بروجردی‌ها و معماری بی نظیرش

آغاز عملیات مرمت تزئینات کاروانسرای گمرک بازار کاشان

رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان از آغاز عملیات اجرایی مرمت تزئینات کاروانسرای گمرک بازار بزرگ کاشان خبر داد.

مهران سرمدیان اظهار کرد: کاروانسرای گمرک یا شریف خان یکی از آثار ارزشمند مجموعه تاریخی بازار شهر کاشان است که پیشینه آن از نظر معماری و تزئینات وابسته شامل گچبری، کاشیکاری، آجرکاری و نقاشی به دوره صفویه تا قاجار می رسد.

وی افزود: این کاروانسرا به صورت گودال باغچه است که با سه طبقه در زمینی به مساحت تقریبی دو هزار متر مربع در امتداد راسته اصلی بازار کاشان ساخته شده است و به میدان سنگ متصل می شود و به شماره  ۳۶۲۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان، تصریح کرد: ساخت کاروانسرای گمرک را به یکی از دولتمردان متمول کاشان به نام شریف خان نسبت داده اند و گویا تا اواخر دوره صفویه با عنوان سرای شریف خان شهرت داشته و پس از آن به جهت خرید و فروش فرش به عنوان کاروانسرای گمرک نام گرفته  است.

وی گفت: بیشتر تزئینات و نقاشی های این بنا در راهروی متصل به راسته بازار قرار دارد که شامل نقوش ختایی و اسلیمی، شمسه و ترنج است که با رنگ‌های متنوعی همچون طلایی، اخرا، سبز زنگاری و لاجوردی اجرا شده اند. همچنین در برخی نقاط نیز تصاویری همچون معرکه گیر و خرس به چشم می خورد.

سرمدیان افزود: مرحله اول مرمت تزئینات نقاشی های راهروی ورودی کاروانسرای گمرک بازار بزرگ کاشان شامل پاکسازی، تثبیت، استحکام بخشی و موزون سازی ترنج و لچکی های بخش ورودی است که توسط استاد مرتضی شبانی انجام شده است.

رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان گفت: سرای شریف‌خان یا گمرک در ضلع غربی میدان فیض قرار دارد که  ورودی اصلی آن، به وسیله دالان بلندی به بازار بزرگ نزدیک به ضرابخانه قدیم کاشان باز می شود.

وی خاطرنشان کرد: کاروانسرای گمرک، از بناهای شریف ضرابی و دارای سه طبقه ساختمان است. طبقه اول شامل زیرزمین‌های تابستانی، حجره ها و انبارها است و طبقه دوم که یک متر از کف صحن کاروان‌سرا بالاتر است شامل حجره های تاجرنشین با صندوق‌خانه و راهرو و یک ایوان بلند سرتاسری جلو حجره ها در چهار طرف ساخته شده است.

منبع: ایسنا

مرتبط:

بازار کاشان _تمثیلی از معماری سنتی ایران

نشستن غبار فراموشی بر مسجد نقشینه آران و بیدگل

مسجد نقشینه یا حاجی قاسم از مساجد زیبای صفوی در شهر آران و بیدگل است که از جلوه‌های این مسجد ایوان بسیار بلند آن است که از دور جلوه‌نمایی می‌کند.

مسجد نقشینه از جمله آثار تاریخی منطقه فرهنگی کاشان است که ناشناخته مانده و نیازمند پژوهش‌های فنی و علمی است.

یک پژوهشگر تاریخ و تمدن، اظهار کرد: تزیینات ایوان مسجد نقشینه آران و بیدگل عبارت از کتیبه‌ای کاشی پیشانی با زمینه آبی لاجوردی و خطوط زیبای ثلث سفیدرنگ و محراب نقاشی زیبا از سال ۱۲۲۱ هجری است.

محمد مشهدی نوش‌آبادی گفت: محراب گچ‌بری همراه با تزئینات مقرنس و نقوش و کتیبه‌ها، تقریباً سالم است، اما در دیگر بخش‌های ایوان مسجد، نقوش گل و بوته و ختایی و کتیبه‌های شیعی در قاب‌های متنوع وجود داشته که امروز بخش کمی از آن‌ها باقی است.

وی افزود: گمان بر این است که کتیبه‌های کاشی فیروزه‌ای پیشانی ایوان و ماده تاریخی مسجد نقشینه، کار محمدطاهر، نقاش کاشانی از خوشنویسان و نقاشان به نسبت گمنام کاشان در سده ۱۱ هجری است که بخشی از کاشی‌ها از جمله کاشی‌های انتهایی که طبعاً مربوط به نام بانی، هنرمند و تاریخ بوده فرو ریخته است و نمی‌شود در این باره اظهارنظر قطعی کرد.

این پژوهشگر تاریخ و تمدن، تصریح کرد: خوشنویسی بخشی از کاشی‌های صندوق مزار حبیب موسی کاشان به امضای طاهر است، ولی نقاشی‌های قاجاری ورودی زیارتگاه عطابخش را حسن نراقی اشتباهی به او منسوب کرده است.

 

وی تأکید کرد: مسجد نقشینه دارای ساختمانی سه‌طبقه است؛ طبقه زیر، طبقه همکف و ایوان که بر روی طبقه زیرین قرار دارد. همین‌طور طبقه‌ای بر روی دهلیزهای جانبی ایوان که در کل چهار سطح یا طبقه را به دست می‌دهد. بر بام ایوان هم مِاذِنه‌ای کوتاه به ارتفاع تقریبی ۲ متر قرار دارد که مخصوص اذان بوده است.

این پژوهشگر تاریخ و تمدن کاشان گفت: طبقه زیرین مسجد که گویا به واسطه بالا آمدن سطح کوچه، بیش از حد گود نشسته، به نحو چشمگیری اسرار آمیز است و تزییناتی ندارد، اما ستون‌های پهن و کشیده آن در بخشی که حمال زیرین ایوان شده و رواق‌های دراز و کشیده آن به نظر منحصربه‌فرد است.

مشهدی نوش‌آبادی تأکید کرد: مسجد در دوران قاجاری به صورت اساسی تعمیر شده و آخرین تعمیرات چند دهه پیش توسط میراث فرهنگی انجام شده است. در مرمت اخیر ایوان، که تقریباً نصف سقف آن فرو ریخته بود بازسازی شده است و اندکی نیز طبقه دوم رواق سمت چپ مسجد در راستای قرینه‌سازی دست‌کاری شده است.

وی در مورد معرفی محمدطاهر افزود: در تذکره‌های صفوی اشعار و مطلب مختصری راجع به طاهر به چشم می‌خورد، اما کامل‌ترین معرفی وی در تذکره ملیحای سمرقندی آمده است.«اسمش طاهر و کاشانی الاصل است. در بلده مذکور نزدیک به دروازه قیصریه [در بازار کاشان] در ضلع جنوبی موضع مذکور، دکانی دارد و به کار خود که نقش بستن است مشغول است و جمیع شعربافان بلده کاشان بلکه مجموع بلاد ایران که در هر کارگاه نقش بوته می‌بافند، از زرباف ته طلا و ته نقره به او محتاج‌اند و نقاش تخلص کردن را به این سبب است.»

 

این پژوهشگر تاریخ و تمدن کاشان گفت: در بخش دیگر تذکره ملیحای سمرقندی آمده است که «شاگردان رشید در این فن دارد که هر یک استاد زمان خویش‌اند. دکانش دارالشعرا است. در همین دکان او مرا با اکثر شعرا معرفتی شد و در وقت رجعت صفاهان، گذار به موضع مشارٌالیه کرده، سراغ جستم، نشان دادند که به زیارت حرمین الشریفین- زادهما الله تعالی شرفاً- رفت.»

مشهدی نوش‌آبادی افزود: به اعتبار تذکره ملیحای سمرقندی، از جمله معاصران محمدطاهر می‌توان به باقیا، فایض، سعیدای قصاب و نصیر مشتاق اشاره کرد، اما در شعرش پختگی وجود دارد که در دیگر شعرها نیست.

منبع:ایسنا

مرتبط:

سفری هیجان انگیز به کویر ابوزیدآباد

روستای کرینگان _زیبایی بی نظیر ورزقان

دریاچه نمک آران و بیدگل به ۵۴ متری رسید

آبشار نیاسر کاشان

نیاسر از شهرهای شهرستان کاشان در استان اصفهان است و دارای جاذبه‌ های تاریخی و گردشگری فراوانی است. آبشار زیبای نیاسر نیز که یکی از پرطرافدارترین آبشارهای ایران است، در اواسط اردیبهشت به یکی از مناطق پربازدید کشور تبدیل می‌ شود.
شهر قدیمی نیاسر تمام تاریخ و قدمت خود را مدیون چشمه آبی است که به نام چشمه اسکندریه معروف است. آبشار نیاسر نیز در واقع زاییده همین چشمه می باشد.
آبشار نیاسر که از زیباترین آبشارهای ایران است، محیطی سرسبز و مصفا در محله سر کمر شهر نیاسر خلق کرده‌ است. مراسم گلاب‌ گیری نیز که هر سال از اواسط اردیبهشت تا اواسط خرداد ماه در نیاسر برگزار می گردد گردشگران زیادی را در این شهر تاریخی بخود می کشاند.

در زمانهای دور نیاسر روستایی بود که در آثار جغرافیایی سده‌ های ششم و هفتم از آن یاد شده‌ است. از آثار تاریخی و طبیعی نیاسر میتوان به غار تاریخی رئیس و لایه کهن زیرین آن، چهار طاقی (آتشکده) ساسانی، بافت تاریخی با بناهای عمومی و مسکونی متعدد و گوناگون، باغهای گسترده، گلستانهای زیبا و قرارگیری در دامنه کوه به همراه چشمه اسکندریه و آبشار معروف نیاسر و باغ و کوشک تالار اشاره کرد که این شهر را به یکی از شهرهای تاریخی و گردشگری کشور تبدیل کرده‌ است. نیاسر هر سال، به خصوص در ایام گلابگیری پذیرای گردشگران از اقصی نقاط کشور است.

چند متر پایین‌ تر از چهار طاقی نیاسر، چشمه آب تمیز و خنکی جاری شده و به روستا راه می یابد، این چشمه که چشمه اسکندر نام دارد، از قدیمی ‌ترین چشمه ‌های شناخته شده‌ است که ۱۶۸۰ متر بالاتر از سطح دریا است. آتشکده ها معمولا کنار آب ساخته می شدند که می ‌تواند نشانی از پرستش آناهیتا، الهه باروری و آب باشد.

آبشار نیاسر کاشان

آبی که از آبشار می‌ ریزد در فصل پاییز کمترین و در فصل زمستان بیشترین مقدار آب را داراست. ارتفاع آبشار از پای آن تا قسمتی که آب سرازیر می ‌شود ۲۵ متر و از پای آبشار تا عمارت کوشک ۵۳ متر است.

در قسمت پایین آبشار، دو سنگ آسیاب وجود دارد. آبشار نیاسر در ابتدای مجموعه تاریخی شهر قرار دارد و دامنه‌ های آن پوشیده از گیاهان سرسبز و زیبایی ‌است که به دلیل پدیده ‌های انحلال سنگ آهک توسط جریانهای زیرزمینی در طی سالیان دراز بافتی بسیار زیبا و چشم نواز مثل استالاکتیت‌ ها و استالاکمیت ‌ها در بدنه آبشار به وجود آمده‌ است.

همانطور که ذکر شد آبشار نیاسر از چشمه تالار (اسکندریه) واقع در کنار چارطاقی سرچشمه می‌ گیرد که دو سوم آب چشمه به سمت آبشار و از آنجا به دشتهای نیاسر و یک سوم آن به محلهٔ نو می‌ ریزد.

در آئین کهن مهر ایرانیان باستان آب از اهمیت فراوان برخوردار بود و الهه آناهیتا به این منظور مورد ستایش قرار میگرفت. در نزدیکی مکانهایی که آب وجود داشت معمولا به احترام الهه آناهیتا نیایشگاهی ساخته میشد که از آنها میتوان به پل دختر و قلعه دختر هایی اشاره کرد که در نقاط مختلف ایران دیده میشوند و در دوران باستان ساخته شده بودند. این بار نیز در نزدیکی این آبشار غاری دیده میشود که به احتمال بسیار الهه آناهیتا در آن نیایش میشد. حتی امروزه نیز اهالی محله‌ سرکمر و برزه ‌زن در روز عید قربان در کنار چشمه‌ اسکندریه، گاوی را قربانی می‌ کنند و خون آن را به آب می ریزند تا همراه آبشار به قسمت‌ های دیگر برود، زیرا اعتقاد دارند سبب پربرکت شدن و پرآبی می ‌شود.

آبشار نیاسر کاشان

پوشش گیاهی
علاوه بر مناظر زیبا و چشم‌ انداز های فوق ‌العاده‌ در آبشار نیاسر، گیاهان دارویی نیز در این  مکان یافت می ‌شوند که هرکدام خواص مخصوص  خود را دارند. گیاهانی از قبیل پر سیاوش که برای سردرد و سینه درد مفید است، علف شوره برای کمردرد و سردرد و خیار بوته مار یا هندونه مار که برای پا درد استفاده می‌ شود. علاوه بر این گیاهان، طبیبان در گذشته از گرد سنگی که آبراه روی آن به وجود آمده به عنوان مرهم زخم استفاده می‌ کردند. از درختانی که در اطراف آبشار وجود دارند می ‌توان به درخت عرعر، بید شیرین، توت شمرونی و مو اشاره نمود.

دیدنیهای نیاسر
محله‌ ای که آبشار نیاسر در آن قرار دارد یکی از محله‌ های تاریخی- فرهنگی نیاسر و حتی ایران است که علاوه بر آبشار عناصر دیگری مانند مسیر پله ‌ها از پای آبشار تا پای کوشک، سنگ ‌ها و بستر آبشار و درختان و گیاهان اطراف آن نیز مورد توجه است. در کنار آبشار یک ورودی به سمت غار رئیس نیاسر وجود دارد که اگر به دیدن آبشار رفتید دیدن این غار نیز خالی از لطف نیست.

بطور کلی آثار باستانی و طبیعی نیاسر عبارتند از: چهارطاقی نیاسر، آبشار، کاخ صفوی، تالار که بر روی آتشکده ساسانی ساخته شده، گرمابه صفوی، برج دید بانی، پناهگاه زیرزمینی معروف به سوراخ رئیس، چنارهای کهنسال و چشمه و نیایشگاه مجاور آن که اکنون تبدیل به مسجد شده‌ است.

هر سال از اواسط اردیبهشت، نیاسر به یکی از بهشت های دیدنی ایران تبدیل می شود. نیاسر یکی از مهمترین مراکز تولید گل محمدی، گلاب و عرقیات گیاهی در کشور است. چنین ویژگی کم نظیری به سبب قرارگیری در دامنه کوه های کرکس و وجود چشمه پر آب اسکندریه و قنات های زیادی است که محدوده هایی به وسعت ۸۰۰ هکتار را به زیر کشت برده است.

آبشار نیاسر کاشان
موقعیت مکانی
این آبشار در شهر تاریخی نیاسر (شهری در حدود ۳۰ کیلومتری شمال غرب کاشان) در محله‌ قدیمی سرکمر (شهید بهشتی) واقع شده است.

امکانات اقامت
اگر قصد اقامت کوتاه مدت در نیاسر را دارید می توانید در باغ تاریخی تالار استراحت کنید و اگر به دنبال جاهای خلوت تری هستید میتوانید به پارک های سطح شهر بروید. به عنوان مثال پارک بخشداری که روبروی شهرداری و بخشداری می باشد شامل دستگاه های ست ورزشی نیز هست. پارک گیلانه نیز در خیابان امام خمینی دارای فضای سبز بسیار زیبا است. همچنین میدان ورودی شهر (میدان گلها) در شب بیشتر قابل استفاده است و واقعا مکان مناسبی برای اقامت شبانه است.

مرتبط:

سرای عامری ها _زیبای کاشان

ابیانه _روستایی تاریخی در دل کاشان

بازار کاشان _تمثیلی از معماری سنتی ایران