چک چک یا نیایشگاه پیر سبز، یکی از مهمترین زیارتگاه های زرتشتیان جهان است که در ۴۳ کیلومتری  شرق اردکان در استان یزد واقع شده است. زرتشتیان در استان یزد زیارتگاه های متعددی دارند و نزد ایشان ارزش آن ها با هم برابری می کند اما به دلیل موقعیت جغرافیایی و شکل منطقه، زیارتگاه چک چک از معروفیت بیشتری برخوردار بوده  و هرساله میزبان هزاران نفر از مردم کشورمان و سایر نقاط جهان است.

از مراسم ویژه این مکان می توان به خواندن اوستا و نیایش اهورامزدا، پختن نوعی آش و غذاهای دیگر برای نذورات و دستگیری از مستمندان اشاره کرد.

در داخل زیارتگاه که به شکل دهانه غار است تنه درخت چنار کهنسالی وجود دارد. کف زیارتگاه با سنگ مرمر پوشیده شده و از بخشی از سقف قطرات آب چکه چکه بر زمین می ریزد و احتمال نام گذاری این محل نیز شاید از همین رو باشد. چند شعله شمع بطور دائم در زیارتگاه روشن است و محلی برای سوزاندن عود یا چوب مقدس وجود دارد. قفسه‌ای حاوی کتابهای مربوط به زرتشت در سوی دیگر این آتشکده وجود دارد. از سقف چلچراغی آویخته و در وسط این غار آتشدانی است که در آن کنده پسته می‌سوزد. دورادور آن نیز آتشدانهای فلزی متعددی وجود دارد. همانند بسیاری از زیارتگاه های سایر ادیان، تصاویری از بزرگان دین زرتشتی زینت بخش  محوطه کوچک زیارتگاه است. سقف زیارتگاه سنگی است. در کف محوطه ظرف هایی برای جمع آوری آب گذاشته اند که بخشی از آن جهت تبرک به زائرین اهدا می شود و بخشی دیگر نیز به مصرف خوراکی می رسد. همه ساله در ۲۷ خرداد ماه زرتشتیان از سراسر جهان در این مکان گرد هم می آیند و به دعا و نیایش می پردازند. هرچند که در میان عموم شهرت یافته که این مراسم حج زرتشتیان است اما به واقعیت نزدیک نیست. در مجموعه چک چک ساختمان های متعددی مشاهده می گردد. از آنجا که مجموعه چک چک با شهر اردکان فاصله زیادی دارد، این ساختمان ها جهت اسکان و پذیرایی از زائران ساخته و استفاده می شوند.  ساخت و هزینه نگهداری مجموعه چک چک توسط زرتشتیان داخل و خارج از کشور تامین می گردد.

آداب ورود به زیارتگاه چک چک
برای ورود به زیارتگاه، به نشانه احترام،  باید کفش ها را از پا درآورد و کلاه یا روسری بر سر نهاد.
ناپاک نباید وارد شد.
توقف بیش از سه ساعت در این زیارتگاه مجاز نیست.

دسترسی:
شهر اردکان ۱۱۰ کیلومتر با نائین و ۵۵ کیلومتر با یزد فاصله دارد. چک چک در ۴۳ کیلومتری شرق اردکان واقع شده و جاده آن دوطرفه با آسفالت قابل قبول است. درصورتیکه وسیله نقلیه شخصی ندارید می توانید از یزد، میبد یا اردکان خودرو کرایه تهیه نمایید.  برای رسیدن به زیارتگاه، لازم است از پله های متعدد و سربالایی با شیب زیاد بالا رفت، لذا صعود و متعاقباً بازگشت از زیارتگاه برای بیماران قلبی عروقی، سالمندان و بیماران با آرتروز پیشرفته زانو مناسب نمی باشد.

امکانات رفاهی:
از اردکان تا چک چک هیچگونه امکانات رفاهی وجود ندارد.
نزدیکترین پمپ بنزین در فاصله  ۴۳ کیلومتری است.
در زیارتگاه  چک چک فروشگاه یا رستوران موجود نیست.
سرویس بهداشتی نسبتاً قابل قبول است. توالت فرنگی جهت بیماران و بازدیدکنندگان خارجی وجود ندارد.
آب آشامیدنی موجود است اما ترجیحاً آب بهداشتی با خود همراه داشته باشید.
اینترنت ۳ جی برای ایرانسل دارد.
با هماهنگی با مسئول زیارتگاه می توانید شب را در چادر در محوطه اطراق کنید.
نزدیکترین هتل ها در اردکان و میبد هستند.
بروشور موجود نیست.
حدود پانزده الی بیست دقیقه از پارکینگ نیاز به پیاده روی دارد که دارای ۱۶۷ پله و مقداری مسیر سربالایی می باشد.

امنیت منطقه:
منطقه اردکان از ضریب امنیتی بالایی برخوردار است. هرچند در زمان های غیر فصل و خلوت، توصیه می شود به علت خلوتی جاده، شب هنگام در مسیر رفت یا برگشت نباشید.

بهترین زمان بازدید:
به علت موقعیت کویری، طبیعی است که ماه های خرداد، تیر، مرداد و شهریور گرمای هوا آزاردهنده است. در زمان اجرای مراسم عمومی زرتشتیان ( ۲۷ خرداد ماه ) بازدید صرفاً با کارت دعوت میسر است. بهترین زمان بازدید ماه های فروردین، اردیبهشت، مهر و آبان است.

توضیحات:
در داخل زیارتگاه نوشته ای تحقیق گونه به دیوار نصب شده که توسط آقای  رستم بلیوانی، رئیس سابق انجمن زرتشتیان شریف آباد یزد تهیه گردیده است که بدون هیچگونه اظهار نظر و داوری متن نوشتار در ذیل می آید:
{به طوری که در اسناد تاریخی و مذهبی و دیوان خاضع و سینه به سینه محلی به یادگار مانده، در دوران سلطنت  یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی چون اوضاع ایران رو به وخامت می رفته، یزدگرد سوم فکری اندیشیده که خاندان خود را از مدائن به یزد که منطقه نسبتاً امنی بوده است کوچ دهد. از این رو به دستور وی شهری با استحکامات آن روز (حصار و برج و خندق) برای محافظت تهیه و خاندان خود را از مدائن به یزد کوچ داده است. و امکان دارد اسم یزد از یزدگرد به یادگار مانده باشد. شاید آثار برج و بارو به جا مانده در محله یزاران بقایای شهر فوق الذکر باشد.
یزدگرد دو پسر به نام های هرمزان و اردشیر و پنج دختر به نام های شهربانو، پارس بانو، مهربانو،نیک بانو و نازبانو داشت. نام همسرش کتایون بود و خدمه ای به نام مروارید داشت.  یزدگرد پس از شکست از مسلمانان به خراسان گریخت و در آنجا به دست آسیابانی کشته شد. با شایع شدن خبر مرگ یزدگرد، خانواده وی در یزد با یکدیگر وداع نموده و هر یک به سمتی از اطراف یزد متواری گردیدند.
هرمزان و شهربانو، پسر و دختر بزرگ یزدگرد در حین فرار دستگیر و به عربستان به غلامی و کنیزی برده می شوند.

پارس بانو و مهربانو به سمت شمال غربی یزد متواری  شدند. این دو در حدود ارجنان از هم وداع نموده ، مهربانو به سمت عقدا گریزان بوده است که بر اثر بی غذایی و رنج راه در عقدا فوت می کند. وی را در گوشه باغی در عقدا دفن می کنند که اکنون به مزرعه مهر معروف است و مردم آن سامان آن را محل مهربانو می نامند و برای وی شمع روشن می کنند. پارس بانو در سمت غربی عقدا به زرجوع رسیده در کوهی غایب می شود. شکاف سنگیِ زیارتگاه را محل غایب شدن پارس بانو می دانند. در گذشته لباس مقنعه مانندی در شکاف سنگ ظاهر بوده که آن را برای تبرک کنده و حفظ نموده اند.
نیک بانو ( چک چک ) با مروارید ( هریشت ) در بیابان وداع نموده به سمت کوهی در ۳۷ کیلومتری شرق اردکان رفته که اکنون کوه چک چک نامیده می شود و در این کوه غایب می گردد. آثار لباس مقنعه مانندی در شکاف کوه وجود داشته که آن را برای تبرک کنده اند. این محل، امروز، زیارتگاه زرتشتیان جهان است. در زیارتگاه درخت چنار تنومندی هست که بیش از هزار سال قدمت دارد. گفته می شود این درخت همان عصای نیک بانو ( پیر سبز ) بوده است که با آن به شکاف کوه زده است و پس از آن براثر رطوبت آب شیرینی که از شکاف کوه می چکد، سبز شده است.
مروارید ( هریشت ) نیز در کوهی در ۱۷ کیلومتری اردکان در کوهی که امروزه هریشت نامیده می شود، غایب گردیده است. و این مکان نیز از زیارتگاه های زرتشتیان است.
نازبانو ( نارکی ) به سمت جنوب یزد متواری شده در کوه تیجنگ غایب شده و آثار زیارتگاه در آنجا موجود است.
اردشیر پسر کوچک یزدگرد به همراه مادرش کتایون به سمت خرابه های شرقی یزد متواری شدند. کتایون در پشت حصار یزد که اکنون در خود شهر یزد واقع شده و به ستی پیر معروف است پناه برده و در آنجا در چاهی غایب شده است که اکنون این محل زیارتگاه است. اردشیر نیز در شرق یزد در کوهی غایب گردیده که این مکان نیز به زیارتگاه ( نارستانه ) معروف است.}

زردشتیان جهان ایران را سرزمینی مادری و قبله دینی خود می‌دانند و مکانهایی مانند تخت جمشید، مقبره کوروش را همانند یک زیارتگاه می‌بینند تا یک اثر تاریخی.

زیارت خاص پیر سبز چک چک
زیارت خاص پیر سبز چک چک در روز های اشتاد، آسمان، زامیاد، مانتره سپند از ماه خرداد برابر با ۲۵ و ۲۶ و ۲۷ و ۲۸ خرداد ماه در زیارتگاه پیر سبز چک چک اردکان برگزار میگردد که در این مراسم جمعی از زرتشتیان اعم از ایرانی یا غیر ایرانی در این مکان حضور بهم میرسانند و طی مراسمی با شکوه به زیارت و عبادت میپردازند.

توضیحی در مورد درختان مقدس (پیر) ها:
بسیاری از مسجدها و امام زاده ها و در مورد زرتشتیان، پیر ها، در کنار چنارهای عظیم بنا گشته اند و در بسیاری از روستاها و محلات شهرها، بر درخت های چنار دخیل می بندند و از آنها انتظار معجزه دارند. این معجزات معمولاً برای بچه دار شدن، رهایی از بیماری، رونق کسب و کار و محصول یافتن زمین است.
بر اساس مردم شناسی تطبیقی می توان باور داشت که در اعصار بسیار کهن، گمان بر آن بوده است که ارواح مردگان پرقدرت قبیله یا خدایان یا پری ها در آنها می زیستند یا این درخت ها مظهر آنان بودند. برای تقدس این درختان سترگ، در دوره اسلامی، توجیهی تازه یافته اند و برای آنکه ستایش ایشان برخلاف سنت های اسلامی نباشد، اغلب به این نتیجه رسیده اند که در پای این درختان، بزرگمردی، امامزاده ای یا مقدسی به خاک سپرده شده است.
این درختان مقدس در گوشه و کنار ایران نیز هست. مثل پیر چک چک، چنار امام زاده صالح و بی بی شهربانو ها. این بی بی شهربانو ها، یک مضمون اسطوره اش این است که ایزدبانو از دست دشمنانش فرار می کند، حالا شده شهربانو یا بی بی . عین این داستان که برای بی بی شهربانو هست، در یزد و دیگر جاهای ایران هم دیده می شود. این یک مضمون پری هاست، پری هایی که می آیند روی زمین و بعد زیرِ زمین پنهان می شوند، پری های شهید شونده اند. این ها کهنه ترین شکل های شهادت الهه های نباتی است که بعد ایزدان نباتی شهیدشونده جای آنها را می گیرند.

مرتبط:

سفرنامه ی قلات، چله گاه اردکان و تنگه تیزاب

سفر به اردکان _ سیری در کوچه‌های کویر

ایزدبانوی آب در معبد آناهیتا بیشاپور

 معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی ،گردشگری و صنایع دستی گیلان بیان کرد: تعداد موزه های گیلان از ۱۵ مورد به ۱۹ موزه افزایش یافت.

رییس جامعه حرفه‌ای هتل‌های کرمان با بیان اینکه باید کرونازیستی را یاد بگیریم و در این شرایط کرونایی علی‌رغم همه محدودیت‌ها، کار و زندگی کنیم تاکید کرد: باید سفرهای هوشمند و مسئولانه با رعایت کامل شیوه‌نامه‌های بهداشتی را ترویج دهیم که قطعا با این نوع برنامه ریزی هتل‌ها از وضعیت بحرانی بیرون خواهند آمد.

آبشار گل آخور یکی از جاذبه های گردشگری استان آذربایجانشرقی است که در حوالی روستای گل آخور (گورئیل) از توابع دهستان ارزیل بخش خاروانا شهرستان ورزقان ۷۰ کیلومتری غرب ورزقان در دامنه های غربی کوه کسبه و در میان جنگلهای ارسباران قرار گرفته‌است.

واژه گل آخور در زبان ترکی آذربایجانی به معنای تالاب جاری می باشد.

آبشار گل آخور که از جاذبه‌ های این روستا می‌ باشد، از سه چشمه پرآب و  خنک، تشکیل شده و با شدت به پایین سرازیر می‌شود. آب بسیار خنک این آبشار، از کوه‌ های شمالی و مرتفع این روستا سرچشمه گرفته و پس از عبور از داخل روستا در آخر به یک آبشار زیبا تبدیل می‌ شود که ارتفاع آن، حدود ۱۲ متر است و سپس در ادامه، پس از عبور از دره زیبا و سر سبز و پردرخت و گذر از روستای ارزیل با رود طرزم به یکدیگر می‌ پیوندند و رود بزرگی نشکیل داده و به سمت روستای حاجیلار و کبود گنبد سرازیر می گردند. اهالی روستا به این آبشار چرنا می‌ گویند.

احتمالا آبی که از این آبشار جاری است از دامنه های کوهها ی زنوز و روستای کوه کمر جاری میشود زیرا مسیری که ادامه این آبشار می پیماید به ارتفاعات روستای کوه کمر منتهی میشود.

آبشار گل آخور ورزقان در موقعیت جغرافیایی E460724 N383337  در استان آذربایجان شرقی قرار دارد.

مسیرهای  دسترسی به آبشار:

۱- جاده تبریز صوفیان – شش کیلومتر پس از پلیس راه – جاده امند و امتداد جاده حدود پنجاه کیلومتر تا روستای ارزیل و ادامه مسیر حدود سه کیلومتر تا گل آخور.

طول جاده کلا آسفالت بوده و مسیر کوهستانی می باشد لذا در رانندگی دقت زیاد می طلبد و فاقد هرگونه تابلو های راهنما جهت رسیدن به گل آخور می باشد لذا پس از روستای امند و گذر از سه راهی ایوند به سه راهی ایری می رسیم که به سمت چپ ادامه مسیر داده و به سه راهی النجق – طرزم میرسیم که در اینجا تابلو شما را به سمت راست هدایت می کند که پس از عبور از روستای قیز کندی و طرزم به روستای ارزیل می رسیم و سمت چپ جاده شما راه به روستای گل آخور هدایت می نماید. مسير بين ارزيل و گل آخور بسيار ديدني است يكطرف باغها سرسبز و يكطرف رودخانه پر آب و كوهاي سر به فلك كشيده آنقدر  لذت بخش است كه آدمي دوست دارد همان جا بماند و ديگر به شهر برنگردد.

 

۲- تبریز – اهر – ورزقان – خاروانا (سه راهی ممد آقا) روستای ارزیل و نهایتا گل آخور  بمسافت حدود ۲۱۰ کیلومتر. اگر اين مسير را به گل آخور انتخاب كنيد احتمال اينكه شب را بايد در روستاي ارزيل و يا گل آخور بمانيد زياد است چون مسير طولاني و  طول مسير جا هاي ديدني زياد است.

 

۳- تبریز – جاده بابا باغی و ادامه مسیر تا روستای آبخواره و سپس تغییر مسیر به سمت خاروانا – سه راهی ممد آقا – روستای ارزیل و نهایتا گل آخور بطول ۱۳۵ کیلومتر.(در سه راهی ممد آقا بعد از پیچیدن به جاده فرعی و طی حدود پنج کیلومتر راه به روستای ارزیل رسیده و از ارزیل تا خود آبشار باید یک کیلومتر راه خاکی را طی کرد، معدن طلای اندریان نیز در این منطقه قرار دارد.)

 

در طول مسیر رود آبشارهای کوچکی و جود دارد که دیدن آنها خالی از لطف نیست.

از ارزيل تا روستاي گل آخور ۱۰ دقيقه با ماشين فاصله داريد صبح اول وقت پياده روي در اين مسير( ارزيل تا آبشار) صفاي ديگري دارد در ضمن بخاطر داشته باشيد در اين مسير از ورزقان تا گل آخور پمپ بنزين وجود ندارد فقط يك سوپر ماركت در روستاي ارزيل وجود دارد كه در صورت ضرورت ميتوانيد يك گالن از ايشان بنزين بگيريد پس يادتان نرود در ورزقان به مقدار بنزين دقت كنيد. در ضمن بعد ۲ كيلومتر از ورزقان كه رد شديد منطقه اي بنام زر آباد وجود دارد كه در سمت راست جاده است واقعا” ديدني است .

 

امکانات رفاهی :

سرویسهای بهداشتی در حد قابل قبول وجود دارد.

تعدادی آلاچیق جهت اسکان مسافران وجود دارد لذا جداً از نشستن یا چادر زدن در باغات شخصی خود داری فرمائید.

آب آشامیدنی ( بلاغ) در نزدیکی وجود دارد.

مغازه و بوفه کوچک جهت خرید و سایل مورد نیاز وجود دارد.

روستای گل آخور:

روستای گل آخور(گول آخئر) از توابع بخش خاروانای شهرستان ورزقان قرار گرفته و در ۷۰ کیلومتری شهر ورزقان واقع شده است. در اطراف این روستا چشمه ها و آبشار طبیعی و غار های زیر زمینی وجود دارند که مشهورترین آن ها یک آبشار زیبا و دل انگیز با ارتفاع ۱۲ متر در قسمت شرقی روستا است که آب آن به رودخانه ارزیل می ریزد.

این روستا با معماری کم نظیر خود سالانه پذیرای میهمانان و گردشگران زیادی می باشد.

لبنیات محلی و عسل از سوغات این روستا می باشد.

مناطق گردشگری روستا:

علاوه بر این آبشار، قله جلا داغی این روستا و ییلاق‌های با لادست قله مورد توجه گردشگران  و کوهنوردان قراردارد.

موقعیت جغرافیایی روستا:

روستا گل آخور یکی از روستاها و جا‌ذبه‌های استان آذربایجان شرقی است که از توابع دهستان ارزیل بخش خاروانا ، شهرستان ورزقان است.

این روستا در مسیر ورزقان-خاروانا در منطقه ای به نام سه راهی ممد آقا واقع شده است و در ۷۰ کیلومتری مرکز شهرستان قرار دارد که روستای گل آخور بدلیل وجود آبشار گل آخور و نیز آب و هوای ییلاقی منطقه ای مستعد برای گردشگری در استان می‌ باشد که همه ساله هزاران نفر را جهت بازدید از جاذبه هایش بسوی خود می‌ کشاند.

کوه کسبه، از یک طرف به منطقه جنگلی چیچکلی و از جهت‌های دیگر به ایری داغ، قرمزلی، اوزمدل و قلعه جوشین وصل می‌شود, وجود رودخانه ای دائمی که از دل کوه خارج می‌شود، دره فوق العاده سرسبز و آسیاب‌های آبی، روستای گل آخور  را به مجموعه سیاحتی دلپذیری در قلب ارسباران تبدیل کرده است.

آب و هوای منطقه:

آب و هواي ورزقان در تابستان معتدل تا گرم و در زمستان سرد و يخبندان و پربرف است.

مرتبط:

طبیعت تابستانی و زیبای سد خونیق اهر

قلعه بابک _جاذبه‌ای تاریخی بر فراز کوه

سفر کلیبر _بهشت آذربایجان