روستای هدف گردشگری « ورکانه» با قدمت ۴۰۰ سال به عنوان نگین روستا های استان همدان معروف است که پس از گذشت سالیان دراز همچنان بافت سنگی تاریخی خود را حفظ کرده است.
روستای ورکانه یکی از روستاهای دهستان الوند کوه شرقی در شرق شهرستان همدان است که در دامنه کوه قرار دارد و کو ه‌های سرده در سه کیلومتری شمال شرقی، کوه سرخ بلاغ در سه کیلومتری جنوب غربی و کوه قره داغ در چهار کیلومتری شرق این آبادی قرار دارند.
روستای ورکانه به دلیل اینکه در پیرامون آن معادن سنگ به فراوانی مشاهده می شود، نام ورکانه را به خود گرفته و وجه تسمیه روستای ورکانه را معادل محلی که در نزدیکی معدن یا ورکان است، آورده‌اند و شاید ورکانه را به دلیل قرار گرفتن این روستا در کنار رود و جوی آب به این نام خوانده اند زیرا در زبان کردی، کانه به معنای چشمه است.
روستای ورکانه همدان که به عنوان نگین گردشگری روستایی این استان شهرت یافته است با سنگ های لاشه که تمام کوچه های روستا را احاطه کرد ه اند ساخته شده است. این سنگها زیر نور به رنگ قهوه ای سوخته در می آیند که یادآور تصاویر اروپای دوران رنسانس است. تداخل نورهایی که از بالا و پایین دیوارها و خانه ها را احاطه کرده اند با رفتن خورشید خود را بیشتر به رخ می کشند. در هر کوچه این روستا که قدم بگذاری، فرش سنگی زیر پا، احساسی زیبا را در وجود انسان ایجاد می کند، تمام کوچه ها جدول کشی شده و مانند شهری زیبا به نظر می رسد و چراغ های روشنایی زیبایی که مناسب سنگفرش هاست کنار پیاده رو تعبیه شده است.
روستای ورکانه در دامنه جنوبی زاگرس مرکزی قرار گرفته و روستا های این منطقه به دلیل کوهستانی بودن و برخورداری از طبیعت زیبا از مناطق بسیار بکر به شمار میروند.
وجود دره های فراوان از جمله دره های زیبای یورد صفرخان، دره خان، تخته سنگ، جن دره و سوبلاغ در مجاورت روستا از خصوصیات طبیعی منطقه است به طوری که دره بارانی در جنوب و جنوب شرق آبادی واقع شده است. شیب عمومی این منطقه و وجود دره های فراوان در اطراف روستا موجب شکل گیری رودخانه های فصلی شده است.
رودخانه های فصلی ورکانه از ارتفاعات یخچال ها سرچشمه می گیرند و بعد از عبور از اراضی سیمین ورکانه به رودخانه فصلی ارزانفود می ریزند.
باغ به عنوان فضای اصلی زندگی برای مردمان این روستا مطرح است و در جای جای زندگی افراد رخنه کرده است به طوری که حضور باغ، هر چند کم وسعت، در حیاط خانه‌ها به وفور دیده می شود. با گذری بر کوچه پس کوچه های روستای سنگی ورکانه در فصل تابستان، به پرورش درختان گردو، سیب و زردآلو در حیاط برخی از خانه ها پی می برید.
گذشته از این، محور ارتباط اصلی روستا از شهر همدان نیز دارای مناظر و چشم اندازهای زیبایی است که می تواند به عنوان محوری توریستی مطرح شود، این محور از جاده همدان – ملایر منشعب می شود و پس از عبور از سد اکباتان و روستاهای یلفان، شمس آباد و علی‌آباد به ورکانه می رسد.
برخی بناها و فضاها که بیشتر در بخش مرکزی روستا و جاهایی که قدمت بیشتری دارند، در هم ادغام شده و بافت همگن ایجاد کرده‌اند. کاربرد سنگ نه تنها در پی، بلکه در قسمت اعظم بناها در ساخت دیوارهای باربر و دیوارهای محوطه و حیاط ها مورد استفاده قرار گرفته است و اکثر سنگ لاشه است که توسط ملات گل کار شده و پهنای این دیوارهای سنگی در طبقه همکف به یک متر هم می رسد و تنها عامل اتصال در دیوارهای سنگی نیز استفاده از تیرهای چوبی است.
سنگ، سنگ لاشه، سنگ مالون، خشت و آجر انواع مصالح متعارف ساختمانی در ابنیه روستای ورکانه است و عنصر سنگ به عنوان اصلی ترین مصالح در ابنیه روستای ورکانه بیش از هر چیز در بازدید از روستا به چشم میخورد و به نظر می رسد کاربرد سنگ در روستا به علت فراوانی این عنصر در روستا و سختی و مقاومت آن در برابر تغییرات جوی و همچنین کمبود آجر و خشت در منطقه بوده است.
این روستا زادگاه پرفسور توفیق موسیوند، سازنده نخستین قلب مصنوعی جهان است که در سال ۱۳۱۵ در این دیار چشم به جهان گشود.
بافت کالبدی روستای ورکانه همدان به دلیل ویژگی خاص فرهنگی، به عنوان میراثی ارزشمند از نیاکان به شمار می رود و حفظ و نگهداری آن را مورد تأکید قرار می دهد.
ورکانه در فصل های بهار و تابستان علاوه بر پذیرا بودن اقوام کوچنده و چادرنشین، گردشگران و مسافران زیادی را به خود جذب می کند و ییلاقهای تخته سنگ و دریخان، باغ‌های گردو، سیب و بادام از محبوبترین گزینه های یک سفر خانوادگی برای مردم همدان و سایر شهرهای دیگر محسوب می شود.
تابستانهای خنک و دلپذیر و زمستانهای سخت و خشن دستاورد اقلیم کوهستانی برای ورکانه است که شبها همچو نگینی در دل کوه می درخشد.
چهره روستا همیشه تمیز و بهداشتی است و همین پاکیزگی و نورهای درخشنده کوچه ها پس از غروب آفتاب، ورکانه را به یکی از زیباترین و پرطرفدارترین روستاها در بین مردم همدان تبدیل کرده است.
جادبه های گردشگری روستا
قلعه اربابی مهری خانم یکی از بناهای تاریخی ورکامه است که ساختمان آن با پلان چلیپایی طراحی شده و به مهری خانم، ارباب روستا تعلق داشته است. این بنا در ابعاد ۱۲×۲۰ متر و با زیربنای ۳۳۰ مترمربع در دو طبقه ساخته شده و دو پله از دو طرف ورودی طبقه همکف به طبقه اول منتهی می‌شود. این بنا در فاصله ۱۰۰ متری در ضلع جنوبی روستا و در بستر سبز کوهپایه و مشرف به روستا قرار دارد.
مرتبط:
یونسکو در همدان _دروازه جهانی به سوی رونق گردشگری
پیست اسکی تاریک‌دره همدان
همدان و تبریز دو خواهر خوانده
