خانه یونسی، اقامتگاهی سنتی در بندر کنگ

خانه یونسی در جنوب شرقی بندر کنگ، محله کوش (از محله های قدیمی) واقع شده است. خانه یونسی در سال ۱۳۹۱  توسط اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان خریداری و با همکاری شهرداری بندر کنگ مرمت و تجهیز شد. این بنا در سال ۱۳۹۵ به اقامتگاه بوم‌گردی تغییر کاربری داده است.

موقعیت طبیعی

بندر کنگ، شهر کوچکی است که بر پهنه اراضی پست ساحلی و دور از بلندی‌های کوهستان در کناره خلیج فارس قرار گرفته است و هیچ گونه عارضه مشخص طبیعی در محوطه و پیرامون آن به جز  بستر خشک مسیلی که در سمت شرق شهر سیلاب‌ها را به دریا می‌رساند، دیده نمی‌شود، اطراف شهر، تمامی دشت از بوته‌زارهای تنک و درختان پراکنده کهور و کنار و عقرب پوشیده شده است.

شهر کنگ به ویژه شرق آن، محصور نخلستان‌های سبز است. پوشش گیاهی و نخلستان‌های آن از بندر لنگه بیشتر است. مراتع طبیعی و نخلستان‌های اطراف شهر موجب شده اهالی کنگ برای دامداری امکانات مناسبی داشته باشند. در تمام فصول، باد مرطوب دریا، شهر را آرام می‌کند و در تابستان شدت رطوبت هوا و گرما، طاقت‌فرساست.

گیاهانی در این منطقه رشد می‌کنند که با اقلیم گرم و مرطوب سازگار هستند. چمن‌زارها، شوره‌زارها، شن‌زارهای سواحل و دامنه‌ها و جلگه‌های ساحلی دارای پوشش گیاهی متنوعی است.

نخل (مغ) از جماه درختانی است که در اغلب منازل یافت می‌شود. این درخت به آب اندکی نیاز دارد و هماهنگ با اقلیم منطقه است. سبزی همیشگی این گیاه موجب زیبایی محیط می‌شود.کهور، کنار (سدر)، انبه، زیتون عربی و گارم زنگی از دیگر درختانی است که در این منطقه وجود دارد.

موقعیت فعلی اثر

خانه یونسی در جنوب شرقی کنگ، از شمال غربی به جاده آسفالته بندر لنگه و از جنوب به خلیج فارس منتهی می‌شود. این بنا در محله کوش میدانچه زیرمهره بندر کنگ و در بافت تاریخی منطقه که با شماره ثبت ۶۵۳۰، واقع شده است.

تاریخ و وجه‌ تسمیه اثر

خانه یونسی با توجه به نقشه سال ۱۳۳۵ متعلق به دوره پهلوی اول است. این بنا متعلق به شخصی به‌نام ابراهیم یونسی است که از سال ۱۳۹۱ در تملک اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هرمزگان قرار گرفته و هم‌اکنون با تغییر کاربری به اقامتگاه بوم‌گردی یونسی تبدیل شده است.

ویژگی اثر

خانه یونسی در همسایگی خانه کرچی، یکی از بهترین نمونه‌های الگوی خانه در بندر کنگ است. تناسب فضای باز و نیم‌باز و بسته در این خانه به گونه‌ای است که در نامناسب‌ترین شرایط آب و هوایی در داخل این بنا، آسایش محیطی برقرار است. این بنا دارای ورودی شاخصی است که با چند پله از سطح معبر جدا می‌شود. فضای داخلی آن فضایی دلنشین است که مستقیما با میان‌سرا در ارتباط است. ساباط‌های این خانه، اطراف میان‌سرا واقع شده‌اند که حدفاصل فضاهای باز و بسته را تعریف می‌کنند. ارتباط با بام به واسطه راه‌پله‌ای در داخل فضای بسته انجام می‌شود.

در فضای میان‌سرا به واسطه وجود مسنی، ارتفاع دیواره‌های حیاط مرکزی افزایش پیدا کرده که این امر سبب سایه‌اندازی بهتر درختان گارم زنگی و نخل شده است. بادگیرهای مرمت شده بر روی بام در کنار سبزی گیاهان حیاط جلوه‌ای خاص ایجاد کرده و موجب جذابیت فضا شده است. این خانه دارای تزئینات  ارزشمند در کتیبه‌های بالای در اتاق‌ها و طاقچه‌های دیوار گتیه است.

مشخصات اثر

بنای یونسی پلانی تقریبا مربع شکل با مساحت حدود ۴۵۰ مترمربع است که دارای شش اتاق، شامل دو اتاق بادگیر در دو ضلع غربی و شرقی، یک مجلسی در هشتی (فضای ورودی)، یک انباری، راه‌پله و سه اتاق دیگر است. ابعاد این بنا ۵۶,۲۵ در ۳۷.۳۰ متر با ارتفاع ۲۷.۱۲ است که از مصالح سنگ و گچ ساخته شده و پوشش سقف آن از چوب چندل و الیاف خرما و خاک رس و کاه‌گل است. در ورودی بنا در سمت جنوب قرار دارد. گودال باغچه با درختان بومی شامل گارم‌زنگی، جم و نارگیل در مرکز بنا پوشیده شده است. تمامی در و پنجره‌های موجود در این بنا چوبی منبت‌کاری شده‌اند. اتاق‌ها نیز با گچبری‌های زیبایی تزئین شده است.

خانه یونسی در سال ۱۳۹۷ به شماره ۳۲۰۸۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

منابع و مآخذ

– گزارش بررسی و شناسایی باستان‌شناسی شهرستان بندر لنگه (جلد اول) تهیه و تنظیم داود آبیان

– مطالعات در بافت قدیم بندر کنگ‌ـمهندسان مشاور ارگ بم کرمان‌ـ‌۱۳۸۳

مرتبط:

بندر کنگان

بندرلنگه، عروس بندرهای خلیج فارس/جاذبه‌های گردشگری بندرلنگه را بهتر بشناسید

دشتستان نگین آثار تاریخی جنوب کشور

وجود آثار تاریخی در شهرهای منطقه دشتستان 

یکی از شهرهای استان بوشهر، دشتستان در شرق استان به مرکزیت برازجان است که می‌توان از قدیمی‌‌ترین شهرهای ایران به لحاظ آثار و ابنیه تاریخی دانست. دشتستان دارای ۹ شهر است. برازجان، آب‌پخش، سعدآباد، شبانکاره، دالکی تنگه ارم، کلمه، بوشکان، وحدتیه از شهرهای دشتستان است.

آثار زیادی در این شهرستان وجود دارد که می‌توان به کاخ زمستانه کوروش، کاروانسرای مشیر، گور دختر، کوشک اردشیر، کاخ چرخاب، کاخ بردک سیاه، آتشکده تاریخی،  کاخ سنگ سیاه و … اشاره کرد.

نخلستان‌های دشتستان قطب تولید خرما 
در این میان نخلستان‌های سرسبز و سر به فلک کشیده شهر آب‌پخش، جذاب‌ترین ورودی در دید هر گردشگر را دارد. نخل‌ها  بیشترین سهم محصولات خرمای کشور را سالانه درحدود ۱۲۰ هزار تن، به خود اختصاد داده است، که سهم مهمی  در اقتصاد کشور و اشتغال‌زایی مردم منطقه دارد.

مهمترین نمونه خرما، خرمای کبکاب، برهی، بریمی، شکر، محبوبی و… است که در نیمه شهریورماه فصل برداشت  و تا پایان آبان‌ماه ادامه دارد. بازار مصرف آن سایر استان‌های کشور است البته به کشورهای آسیای میانه نیز صادر می‌شود.نخلداران، خرمای خود را برای درآمد سالانه بسته‌بندی  و برای فروش آماده می‌کنند.

افتتاح جاده گردشگری در میان نخلستان‌ها
جاده گردشگری به‌منظور تفریحات سالم و ورزش‌های اسب‌سواری پیاده‌روی و… در بین نخلستان‌های شهر آب‌پخش احداث شده است. همچنین در مسیر بین نخل‌ها، استراحتگاه‌ها و کلبه‌های سنتی  از برگ درخت خرما ساخته شده که برای گردشگران جاذبه‌ای زیبا به‌شمار می‌رود  بیشتر صنعتگران صنایع‌دستی از درخت نخل حصیر، بادبزن، زنبیل و… تولید می‌کنند.

لزوم تلاش برای توسعه بیشتر

انتظار می‌رود، با توجه به قدمت چندهزار ساله و همچنین نقش مهمی که این منطقه در صنعت گردشگری، صنایع‌دستی و کشاورزی دارد، مورد توجه ویژه قرار گیرد.

مرتبط:

مرکز دشتستان شناسی به زودی آغاز به کار می‌کند

گردشگری واقعیت مجازی رونق می‌گیرد؟

به‌‌نقل از بی‌بی‌سی ورلد، پاندمی کرونا باعث شد تمام برنامه‌های سفر مردم تمام دنیا در سال ۲۰۲۰ لغو شود. اماکن گردشگری جای‌جای دنیا که زمانی شاهد خیل عظیم گردشگران بودند، حالا متروکه شده‌اند، هتل‌ها خالی مانده‌اند و نمی‌توان هیچ گردشگری را در شهرهای توریستی دنیا پیدا کرد. آمار خود گویای همه چیز هستند: در ۱۳ اکتبر، انجمن حمل و نقل هوایی بین‌المللی (یاتا) عنوان کرد که ترافیک بین‌المللی تقریبا به‌کلی ناپدید شده است، و خطوط هوایی فقط ۱۰ درصد از سطح معمول پرواز دارند. بر اساس تخمین‌های یاتا، آسیب‌های ناشی از کرونا باعث شده‌ است بیش از ۴۱ میلیون شغل در بخش سفر و گردشگری در معرض خطر قرار بگیرد.

در نبود مسافران، پلتفرم‌های گردشگری، هتل‌ها و مقاصد دیدنی به واقعیت مجازی (VR) روی ‌آورده‌اند – فناوری‌ای که هنوز دوران طفولیت خود را طی می‌کند – تا بازدیدکننده‌های بالقوه را مشتاق نگه دارند و انها را برای دوران پساکرونا آماده کنند. چیزی که برای بسیاری یک اقدام موقتی تلقی می‌شد، حالا ممکن است به یک راه‌حل طولانی‌مدت بدل شود. یاتا پیش‌بینی می‌کند که ممکن است تا سال ۲۰۲۴ وضعیت سفر به حالت پیش از پاندمی بازنگردد.

حالا که بسیاری با این واقعیت جدید مواجه شده‌اند، به این باور رسیده‌اند که کوید ۱۹ می‌تواند یک توفیق اجباری برای VR باشد تا آن را از یک حقه بازاریابی هوشمندانه و موقتی به یک راه‌حل دائمی برای بازاریابی گردشگری بدل کند.

جایگزینی برای سفر

رالف هولیستر، یک تحلیلگر گردشگری در شرکت گلوبال دیتا، عنوان می‌کند: «تاثیر کوید ۱۹ می‌تواند این امکان را برای VR فراهم کند که آن تصویرِ بد و منفی‌اش به عنوان یک حقه برای جذب مخاطب در زمینه گردشگری را از بین ببرد. هر چه این پاندمی بیشتر طول بکشد، شانس VR بیشتر می‌شود تا با عادت کردنِ مشتری‌ها به این فناوری، به یک شیوه سفر جایگزین برای مردم بدل شود.»

استیو پریلو رئیس تراول ورلد وی‌آر، یک شرکت بازاریابی و تولید ویدیوی واقعیت مجازی و ۳۶۰ درجه در امریکاست که با تورگردان‌ها، مقاصد گردشگری، خطوط کروز و هتل‌ها همکاری دارد. به نظر او این پاندمی برای فناوری‌های روز به مثابه «یک دوز آدرنالین» بوده است که تا به امروز «وقعا به آن پرداخته نشده بود.» به گفته او، حالا VR می‌تواند محرکی برای برانگیختن اشتهای مخاطبان بالقوه باشد و «گشتاور واقعا بالا رفته است و مفهوم سفر از راه دور را به واقعیت نزدیک کرده است.»

گردشگری واقعیت مجازی

عناصر ضروری

در این محیط، تعدادی از کشورها اقدام به بازاریابی VR کرده‌اند تا برای بهبودی تدریجی صنایع گردشگری خود آماده شوند. در میان این کشورها، یکی از پیشروترین و برجسته‌ترین مللی که این اقدام را انجام داده آلمان است. آلمان از تعدادی پروژه سه‌بعدی رونمایی کرده است تا بر پتانسیل این کشور به عنوان یک مقصد سفر مجازی تاکید کند.

برای مثال، در ویدیو‌های ۳۶۰ درجه که برای دیده شدن در هدست‌های اوکولوس ریف طراحی شده‌اند، هیئت گردشگری ملی آلمان (GNTB) بیننده‌های خود را به سفری در این کشور می‌برد و بخش‌هایی از سواحل دریای بالتیک و دریای شمال را هم به آنها نشان می‌دهد. یک مجموعه ویدیوی دیگر – که برای هولولنزهای مایکروسافت طراحی شده است –نماهایی از شش قلعه و کاخ مشهور در این کشور را در معرض دید بیننده‌های خود قرار می‌دهد.

مدیر اجرایی GNTB، پترا هدروفِر می‌گوید: «برنامه‌های دیجیتالی نمی‌توانند – و قصد هم ندارند – که جایگزین تجربه سفر در دنیای واقعی شوند. اما برنامه‌های VR و AR (واقعیت افزوده) عناصری ضروری در زنده نگه داشتنِ اشتیاق و علاقه افراد به مقاصد گردشگری آلمان در طول محدودیت‌های سفر ناشی از شیوع کرونا هستند و می‌توانند مشتریان بالقوه را نسبت به محصولات ما هیجان‌زده کنند و الهام‌بخشِ سفر در دنیای واقعی باشند.»

VR در نقش تسریعگر

حدود ۱۲۰۰ کیلومتر دورتر از آلمان، مقامات گردشگری ایرلندی حتی پیش از شروع پاندمی کرونا قابلیت‌های VR را بررسی کرده بودند. در نوامبر سال ۲۰۱۹، گردشگری ایرلند یک تجربه VR دو قسمتی راه‌اندازی کرد که برای تبلیغ و ترویج مکان‌های دیدنی ایرلند شمالی طراحی شده بود.

کمپینِ روح غول را در آغوش بکش (Embrace a Giant Spirit) – که در آن با شاعرِ برنده جایزه پولیتزر، پائول مولدون و سینماگر نامزد اسکار، شیموس مک‌گراوی همکاری می‌شد – در صدد ترویج و ارتقای گذرگاه ساحلی غول‌پیکرِ معروف بود و بر نقش ایرلند به عنوان محل فیلمبرداری سریال محبوب بازی تاج و تخت که توسط شرکت HBO ساخته شده است تاکید می‌کرد.

سیوبان مک‌مانامی، مدیر بازاریابی گردشگری ایرلند می‌گوید: «ما می‌دانیم که فناوری آماده متحول کردن شیوه سفر کردن است، و VR در این دنیای پساکرونا می‌تواند تسریعگر و تسهیلگرِ این امر باشد.»

با توجه به اینکه سفر همچنان در وضعیت توقف و محدودیتِ کامل قرار ددارد، هنوز برای ایرلند و آلمان زود است که بتوانند بازگشت سرمایه خود را اندازه‌گیری کنند (یعنی محاسبه کنند چه تعداد از افرادی که یک مقصد گردشگری را به صورت مجازی دیده‌اند، برای دیدن آنجا در دنیای واقعی بلیط می‌خرند و هتل رزرو می‌کنند).

ارزش بازده

طیب محمد، مدیر روابط‌ عمومی و بازاریابی گردشگری مالدیو، معتقد است در حالی که VR به تقویت گردشگری کمک خواهد کرد، اما اندازه‌گیری کردن رابطه همبستگی مستقیمِ آن کار دشواری است. در مورد مالدیو، VR برای نمایش دادن تجارب متنوع در املاک جزیره‌ای این کشور به کار گرفته شده است؛ مثلا یوگای صبح‌گاهی در کنار ساحل، اسنورکل، یا کلاس‌های آشپزی.

طیب محمد می‌گوید: «افزایش میزان سرمایه‌گذاری در VR مستقیما به افزایش تعداد گردشگران در آینده منتهی نخواهد شد. هرچند، تعداد دفعاتی که VR چه در وبسایت‌ها، چه به صورت چاپی یا حتی در طول نمایشگاه‌های مربوط به سفر، استفاده می‌شود، می‌تواند پتانسیل سفر را برای مقاصد مورد نظر افزایش دهد. هر رسانه‌ای یک ارزش بازدهی متفاوت دارد، اما سرمایه‌گذاری در بازاریابی VR قطعا در آینده به کمک گردشگری خواهد آمد.»

گردشگری مجازی

تقویت اعتماد گردشگران

البته برخی بر این باورند که ممکن است مزایای استفاده از VR در سفر خیلی زودتر از این‌ها احساس شود. یکی از این افراد میگل فلِچا، یک متخصص سفر و میهمانپذیری در شرکت مشاوره چندملیتیِ اکسنچر (Accenture) در مادریدِ اسپانیا است. او تصور می‌کند با رفع تدریجی محدودیت‌های سفر در طی ماه‌های آینده، VR یک ابزار حیاتی برای کمک به آشناسازی مسافران با محیط‌های جدید خواهد بود و به تقویت اعتماد در گردشگران کمک شایانی خواهد کرد.

آقای فلچا می‌گوید: «وقتی به تدریج از پاندمی بیرون بیاییم، برخی از افراد هستند  که تمایل و اشتیاق زیادی برای سفر خواهند داشت. جوانتر‌ها به محض اینکه شرایط مهیا باشد، به دنبال خرید بلیت هواپیما و رزرو کردن هتل خواهند بود، اما ممکن است سایر اقشار جامعه چندان متمایل به سفر نباشند. فناوری‌های VR می‌توانند یک روش مقرون‌به‌صرفه و مستعد برای کمک به بازگشت این حس اعتماد، راحتی و تمایل نسبت به سفر در میان تمام اقشار جامعه باشند.

می‌توان به گردشگران اقدامات سلامت و بهداشتی، یا فرایند‌های جدید پذیرش در هتل، سووار شدن به هواپیما یا یک کشتی کروز را به صورت VR نشان داد تا احساس ایمنی بیشتری پیدا کنند. اگر بتوانید راحتیِ یک متقاضی برای سفر را بالا ببرید، احتمال رزرو کردن هتل و خرید بلیط توسط آنها هم بیشتر می‌شود. و این یعنی بازدهی سرمایه – شما در واقع متقاضی را تحریک به سفر کردن می‌کنید.»

البته اینکه یک ایرلاین که VR را جایگزین سفر کند، مفهوم تازه و بکری هم نیست. از سال ۲۰۱۷، فرست ایر، ایرلاین ژاپنی، که خود را «اولین خدمات‌دهنده هوانوردی مجازی» می‌نامد، پرواز‌های VR از توکیو ارائه می‌داده است که شامل مرحله سوار شدن به هواپیما، وعده‌های غذایی در حین پرواز، و کشور‌های مقصدِ برنامه‌ریزی شده از ایتالیا گرفته تا نیوزلند می شدند. به گفته مسئولین این ایرلاین، با شروع پاندمی کرونا، رزرو‌های این شرکت افزایشی ۵۰ درصدی را شاهد بوده است.

تسریعگرِ بزرگ

البته محدودیت‌هایی هم بر سر راه واقعیت مجازی در سفر وجود دارد که به گفته متخصص‌ها در حال حاضر این فناوری را به عقب رانده‌اند؛ یکی از آنها همین هدست‌های بزرگ و سنگین است که لازمه سفرهای مجازی به شمار می‌رود، و دیگری هزینه‌های نسبتا بالای تجهیزات و امکانات این دست سفرهاست.

به گفته آقای فلچا، مهم‌ترین محدودیت این است که دنیا نیاز به یک برند جهانیِ مورد اعتماد دارد تا به VR رو بیاورد. او می‌گوید: «صنعت گردشگری باید به این فناوری باور داشته باشد تا بتوانند موفق شود.»

البته راه‌اندازی آمازون اکسپلور در امریکا در ماه سپتامبر (پلتفرمی که امکان دسترسی به تجربه‌های مجازی یک به یک را همراه با راهنمایان سفر و ساکنین محلی در کشورهای سرتاسر دنیا فراهم می‌کند) شاید اوضاع را کمی تغییر داده باشد. تجربه‌های ارائه شده در یک نسخه فراملیتی با فناوری بسیار به‌روز و بالا، که از تورهای محله‌های کیوتو در ژاپن گرفته تا خرید آثار هنری در کاستاریکا و آموزش آشپزی تاکوی ماهی در مکزیک را شامل می‌شوند، بدون شک می‌تواند نظر مخاطبان و مسئولان گردشگری را تغییر دهد. به اعتقاد آقای فلچا، آمازون اکسپلور می‌تواند تعیین‌کننده  موفقیت یا شکست VR در صنعت گردشگری باشد. سرمایه‌گذاری‌های جدی توسط یک غول فناوری و یک برند قابل‌اعتماد – اپل و سامسونگ هم در حال ورود به دنیای واقعیت مجازی هستند – می‌تواند همان «تسریع‌گرِ بزرگی» باشد که به دنبالش هستیم.

گردشگری واقعیت مجازی در ایران

ایده گردشگری واقعیت مجازی البته چندین سال است که در ایران به راه افتاده است، اما متاسفانه فقط در حد عکس‌ها و ویدیو‌های ۳۶۰ درجه باقی مانده است. این سفرهای مجازی به جاذبه‌های گردشگری ایران فاقد آن حسِ در محیط بودن و زنده بودن هستند و در بیشتر موارد کیفیت عکس‌ها و ویدیو‌ها در حدی نیست که بتوان آن را یک گردشگری واقعی مجازی نامید. به علاوه، به دلیل گران بودن و کمبود امکانات VR، مانند عینک‌های واقعیت مجازی و سایر گجت‌ها، هنوز با رسیدن به سطح بالای این فناوری فاصله زیادی داریم.

مرتبط:

آیا گردشگری مجازی جای تورها را می‌گیرد؟

برج شبلی، نگین استوار دماوند

مقبره برج

در سرداب مقبره، اثری از قبر وجود ندارد. روایت‌های محلی، این مقبره را بنای یادبود او می‌دانند. این برج در میان مردم به «پاگنبذ»، «برج شبلی» یا «شیخ شبلی» شهرت دارد.

شبلی همان عارف مشهور قرن سوم هجری است. در نام و نسب او اختلاف زیادی وجود دارد و در منابع فارسی و عربی او را به نام‌های دلف بن حجدر، حجدر بن خلف، دلف بن جفره، جعفر بن یونس و محمد بن خلف خوانده‌اند.

جیمز موریه در سال ۱۸۱۵ هنگام عبور از دماوندمی نویسد: «شهر در اولین دید به‌وسیله برج‌های قدیمی و بلند به‌طور مشخص نمایان می‌گردد». سپس طرحی از نمای دهکده ترسیم می‌کند که برج شبلی را در قسمت شرقی دهکده بر فراز تپه‌ای که اطراف آن سنگ قبر ریخته شده، دیده می‌شود.

چارلز استوارت نیز چنین گزارش می‌کند که به‌اتفاق همراهانش از رودخانه اصلی دماوند بر دامنه تپه‌ای بالا می‌روند و به یک برج آجری می‌رسند که نه تاریخ ساخت آن معلوم است و نه مورد استفاده آن. فقط از محل این برج، منظره زیبای آبادی و دره به چشم می‌خورد. عکسی که در ضمن سفر ناصرالدین شاه به خراسان در سال ۱۳۰۱ هجری، از برج شبلی (نگاه کنید به عکس) گرفته شده وضعیت بنا را قبل از مرمت‌های دوره اخیر نشان می‌دهد. دونالد ویلبر در کتاب خود در معرفی امامزاده عبدالله دماوند، اشاره کوتاهی به برج شبلی کرده و نوشته است: «در سمت شرقی قریه، برجی وجود دارد که سالم مانده و متعلق به دوره سلجوقی است.» در سال ۱۹۹۶ دیوید استروناخ و کایلر یانگ در مقاله خود تحت عنوان «سه آرامگاه برجی از دوران سلجوقی» ضمن بررسی برج‌های خرقان، برج شبلی را نیز مورد بررسی قرار می‌دهد که توسط مجید ورهرام ترجمه شده و در مجله بررسی‌های تاریخی به چاپ رسیده است. سپس خانم شیبانی مقاله‌ای تحت عنوان «برج شبلی دماوند» با استفاده از نوشته استروناخ و یانگ، به بررسی برج پرداخته است. آخرین مقاله نیز متعلق به خانم شیبانی که تحت عنوان «گزارش تفصیلی تعمیرات استحفاظی سال ۱۳۶۹ برج شبلی دماوند» در مجله اثر به چاپ رسیده است.

برج شبلی

نقشه برج

برج شبلی از بیرون هشت‌ضلعی و از داخل دایره است. پی و پایه از لاشه‌سنگ و ملاط گچ است. ابتدا پلان چهارگوش به وجود آورده سپس پایه هشت‌ضلعی را روی پلان ایجاد کرده، آنگاه ساختمان اجری روی این پایه ساخته و پرداخته شد.

یکی از ویژگی‌های ساختمانی برج «سردابه» است. که به شکل چهارگوش است.

نمای بیرونی برج طرح هشت‌ضلعی دارد که گوشه‌های آن در هر ضلع، ستون‌های نیم دایره‌ای تزئینی دیده می‌شود. این ستون‌های نیم دایره‌ای با آجر پخ ساخته شده و در ساختمان برج هیچ‌گونه عملکردی نداشته و صرفاً جنبه تزئیناتی دارد. بعضی از ستون‌ها در قسمت پایه آسیب دیده‌اند.

برج ابتدا به‌صورت هشت‌ضلعی ساده ساخته شده، سپس تزئینات روکاری آن انجام شده است. به غیر از ورودی که به علت ایجاد درگاه که دو اسپر تزئینی دارد، تمام سطوح جانبی برج سه اسپر عمودی چهارگوش دارد که هرکدام با نقشی مخصوص با آجر تزئین شده‌اند. این تزئینات در روی پایه در بعضی قسمت‌ها آسیب دیده‌اند. ارتفاع کل بنا از پایه اجری تا نوک گنبد ۸۹/۹ متر است.

 گنبد بیرونی به‌صورت هشت ترک است که زوایای تند آن با یک شکستگی (شیب‌دار) به‌طرف رأس متمایل است. عکسی از برج شبلی از آلبوم خانه سلطنتی، گنبد برج را قبل از مرمت‌های دوره اخیر نشان می‌دهد.

ساختمان برج ابتدا به‌صورت هشت‌ضلعی ساده ساخته شده، سپس تزیینات روکاری آن به‌طور جداگانه انجام گرفته است. تزیینات را با سبک خاصی و متفاوت از یکدیگر تزئین کرده‌اند. در کل ۳۰ قاب در اسپر بنا به کار برده‌اند که ۲۲ قاب تزیینات اسپر بنا را تشکیل می‌دهد. ۸ قاب دیگر که در زیر گنبد به‌کاررفته، همگی به‌صورت مستطیل شکل افقی ساده می‌باشند که در هر ضلع تکرار شده است. احتمال می‌رود جای تزیینات کاشی بوده که ریخته است.

اتاق اصلی آرامگاه، دایره‌ای و قطر کف این اتاق ۴/۸۵ متر است مثبت سطوح جانبی این دیدارها تا زیر گنبد، با گچ پوشانده شده است. این دیوارها به‌صورت یکپارچه بود و از کف تا شروع حلقه گنبد تقریباً ۷/۲۷ متر است. این دیوارها از نیمه آن به‌طرف بالا، یک شیب محسوسی به چشم می‌خورد به همین جهت زیر حلقه گنبد از قطر کف آرامگاه ۳۰ سانتی‌متر کمتر است.

 گنبد داخلی به‌صورت کروی و عرقچین است که سطح زیرین آن به شیوه معماری خاص آجرکاری طرح جناغی متحدالمرکز است که شاهکاری از فن معماری است و قابل مقایسه با گنبد ارسلان جاذب است.

*گزارش از شهرام شریفی رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی دماوند

مرتبط:

برج گری‌کوه بستک، اثری از دوره صفویه

برج آزادی ، قدیمی ترین برج تهران

نگاهی به عمارت کلاه فرنگی ماکو

عمارت کلاه فرنگی ماکو یکی از بناهای ارزشمند تاریخی در استان آذربایجان‌غربی است که به واسطه داشتن اریه‌های معماری، نقشه منحصر به فرد و دیگر ویژگی‌ها از معروفیت خاصی در بین بناهای تاریخی منطقه برخوردار است.

تاریخچه

در برخی منابع عمارت کلاه فرنگی ماکو را به یکی از خوانین به نام ماکو به نام علی قلی‌خان بیات نسبت داده‌اند که جهت سکونت شخصی وی در دوران قاجار احداث شده که بعدها توسط اداره بهداری ماکو از فرزندش تقی‌خان بیات خریداری شده و به عنوان ساختمان بیمارستان شیر و خورشید سابق مورد استفاده قرار گرفته است.

در کتاب ارزشمند اسدالله موسوی ماکویی به نام تاریخ ماکو این بنا را به نعمت الله‌خان صدیق‌الدوله نسبت داده‌اند، این بنا در اصل قسمتی از ساختمان بزرگ مالک اصلی بوده که بعد از فروش آن متاسفانه اداره بهداری ماکو بخش‌های دیگر ساختمان را تخریب و به جای آن بناهای جدیدی برای محل بیمارستان احداث کرده و فقط عمارت کلاه فرنگی به عنوان دفتر شیر وخورشید سابق از گزند حوادث سالم باقی مانده است.

بنای فوق با تلاش مسئولین میراث‌فرهنگی و با تهیه پرونده، مستندنگاری، نقشه و مطالب لازم نهایتا پس از طی مراحل و تشریفات قانونی در تاریخ ۳/۱۲/۱۳۷۷ و به شماره ۲۲۱۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و تحت حفاظت سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت.

از زمان ثبت اثر فوق طرح‌هایی برای مرمت و سازماندهی این اثر انجام شده و به ویژه در دهه ۷۰ و ۸۰ هجری شمسی بخش‌های عمده‌ای از این اثر مورد مرمت قرار گرفته است.

مصالح

مصالح اصلی مورد استفاده در بنای عمارت، آجر و خشت خام و چوب و مصالح فرعی سنگ و گچ است، جهت پوشش ساختمان از شیروانی استفاده شده و در مرمت‌های ادواری نیز از تیرآهن به جای ستون‌های چوبی استفاده شده است.

نقشه

عمارت کلاه فرنگی به صورت دو طبقه که از بیرون به صورت هشت‌ضلعی و از داخل به شکل صلیب است، ساخته شده و مساحت کلی آن بیش از ۲۲۵ متر مربع است.

تزئینات

بنای عمارت کلاه‌فرنگی ماکو علی­رغم مساحت و زیربنای اندک به نسبت دیگری بناهای تاریخی و مهم شهر ماکو، دارای تزئینات بسیار مهم و چشمگیری است، از جمله مهمترین این تزئینات می‌توان از آیینه‌کاری، گچ­­بری و نقاشی­های رنگ­و روغن و شیشه­های رنگی و اُرسی­های ارزشمند نام برد که از بسیاری جهات شبیه تالار آیینه کاخ گلستان است.

نقاشی‌های رنگ و روغن

در بدنه دیوار طبقه همکف نقاشی­های نفیسی با رنگ ­و ­روغن ایجاد شده که جذابیت ویژه­ای به فضای داخلی عمارت بخشیده است.

 متاسفانه قسمت‌های زیادی از این نقاشی­ها در اثر نفوذ آب و تخریب‌هایی که به مرور در بنا ایجاد شده از بین رفته است.

عمده‌­ترین آسیب وارده به این نقاشی­ها در اثر مرمت­های غیر اصولی و سفید کاری بدنه داخلی طبقه همکف بوده که باعث از بین رفتن آنها شده است.

 از مجموع نقاشی‌های دیواری تنها تصاویری از سه نقاشی ارزشمند، نقاشی دیواری رم دادن اسب­ها، نقاشی دیواری درگیری نظامی در دریا، نقاشی شکار خرس، بر جای مانده است.

وجود ارزش‌های قابل توجه عمارت کلاه فرنگی ماکو از نظر سبک و پلان معماری و همچنین تزئینات ارزشمندی از قبیل آیینه کاری، قاب‌بندی، گچ‌بری و نقاشی‌های رنگ و روغن این بنا را در ردیف آثار شاخص و فاخر تاریخی در منطقه آذربایجان‌غربی و ماکو قرار داده است.

آثار و شواهد نشان می‌دهد اثر فوق بخشی از مجموعه بزرگی است که امروزه به نام بافت تاریخی ماکو معروف است و از آن تنها چندین بنای مهم همچون ساختمان شهربانی، ساختمان بانک ملی، خانه جمال‌خان تیموری، خانه علی‌خان بیات، حمام و قلعه قبان  و … بر جای مانده و در زمان آبادانی از اعتبار و اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و از نظر رعایت تناسب معماری نیز ساختمانی جا افتاده و خوش ترکیب است.

 با انجام اقدامات زیربنایی در راستای احیا و بهره‌برداری از این بنای منحصر به فرد منطقه می‌توان زمینه جذب هرچه بیشتر گردشگر داخلی و بین‌المللی به خطه شمال غرب به عنوان دروازه ورود به ایران را فراهم کرد.

* گزارش از بهروز خان‌محمدی، کارشناس باستان‌شناسی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌غربی

مرتبط:

عمارت کلاه فرنگی شیراز _آرامگاه کریمخان زند

ارگ کلاه فرنگی بیرجند

عزاداری محرم آذربایجان آمیزه‌ای از اصالت و عشق به ولایت

از مهم‌ترین آیین‌های عزاداری در استان آذربایجان شرقی می‌توان به: دسته‌های شاه حسین گویان (شاه حسین، وای حسین)، علم بندی، مراسم «حجله قاسم (ع)»، مراسم «شمع پای لاماخ» (توزیع شمع)، مراسم «خیمه سوزانی»، مراسم «اللهم لبیک»، مراسم «گرداندن اسب ذوالجناح»، مراسم «شبیه‌خوانی»، مراسم «احسان و نذری» و… اشاره کرد.

بازار مسقف و تاریخی تبریز که سابقه اقتصادی، تجاری، سیاسی و فرهنگی آن بر کسی پوشیده نیست، در حوزه فعالیت‌های مذهبی هم سابقه طولانی‌مدت دارد که برگزاری آیین‌های گوناگون در روزهای محرم یکی از نمودهای عینی این خصوصیت بی‌همتاست.

بازار مسقف تبریز که از آغاز ماه محرم تا اربعین حسینی چهره‌ای متمایز و مشخص با نصب پرچم‌ها و علم مشکی‌رنگ سوگواری به خود می‌گیرد، از چنان سابقه برجسته و افتخارآمیزی بهره‌مند است که در برگ‌های گوناگون تاریخ آن، زوایای تنوع از عشق و علاقه مردم باایمان و ولایی تبریز به خصوص بازاریان آن به اهل‌بیت (ع) دیده می‌شود.

اوچ تیمچه لر (تیمچه‌های سه‌گانه) معروف به تیمچه «حاج شیخ» از جمله مکان‌های بازار بزرگ تبریز است که از اول ماه محرم به مدت ۱۳ روز و در اربعین حسینی میزبان عشاق اباعبدالله (ع) بوده و مراسم روضه‌خوانی به‌طور منظم در آن برپا می‌شود. مراسمی که سابقه آن براساس گفته‌های مغازه‌داران تیمچه به بیش از ۱۵۵ سال پیش می‌رسد و می‌توان ادعا کرد که برگزاری چنین مراسم دینی، احتمالاً در ایران بی‌بدیل و دست‌کم بی‌نظیر باشد.

نوحه‌ها و روضه‌های محرم در تبریز به زبان ترکی همراه با نوایی غم‌انگیز خوانده می‌شوند و عزاداران سیاه‌پوشِ حسینی به نشانه‌ی عزا بر سر و سینه و یا زانوی خود می‌زنند. در ابتدا و پایان گروه، به تقلید از رسم و رسوم قبل که برخی چراغ‌زنبوری روشن می‌کردند، چند ژنراتور روشن می‌سازند و با آن مسیر دسته‌جات را روشن و نورانی می‌سازند. طبل، پرچم و علم‌ها به وسیله هیئت‌های سوگواری تهیه می‌شوند و در طی مراسم سوگواری مورد استفاده قرار می‌گیرند.

بانوان نیز هم‌زمان با محرم و صَفَر با «خاطیر ساخلاماق» و هم اقسام رسوم‌ها مانند «علی‌اصغر بشیگی» که در آن نوزادان شیرخوار را لباس رنگ سبز بر تن می‌کنند و مادران در آرزوی فرزند یا مادران در آرزوی شفا و سلامتی کودکانشان و هر کس بنا به آرزوی خود با روضه آخوند می‌گریند و با نذر پول به ننوی تمثیلی حضرت علی‌اصغر طلب حاجت می‌کنند. همچنین، بانوان با اقسام مرثیه‌ها و انعام‌هایی مانند «خانیم رقیه سوفراسی»، «حضرت ابوالفضل سوفراسی» غذا داده و در این بین به عزای امام و یارانش نشسته و طلب حاجت می‌کنند.

دسته‌های عزاداری شاه‌حسین گویان

شاه حسین‌گویان نوعی مراسم دینی است که در ایام ماه محرم در بیش‌تر نقاط آذربایجان و به‌طور گسترده در تبریز برپا می‌شود. این مراسم از چند روز مانده به ماه محرم تا دهمین روز از همین ماه و ظهر عاشورا ادامه می‌یابد. در زبان ترکی آذربایجانی، مردم به این مراسم «شاخ سی» میگویند که کوتاه شده کلمه «شاه حسین» است.

گروه‌های عزاداری شاه حسین گویان، پیش درآمد تشکیل هیئت‌های سوگوار محرم در آذربایجان شرقی است که مرکب از جوانان و ریش‌سفیدان این استان است که به‌طور مستقل ساعاتی پیش از غروب آفتاب در نزدیکی مسجد یا تکیه جمع می‌شوند.

در این مراسم عزاداری، عاشقان حسین (ع) ابتدا در دو ردیف مجزا قرار گرفته و با دست راست چوب‌دستی را که نمادی از شمشیر است در دست گرفته و با دست چپ حلقه در کمر نفر بعدی می‌زنند و بعد نوحه اختصاصی خوانده و با حرکات ریتمیک پاها و دست‌ها، نوحه‌خوانی می‌کنند.

از نمونه شعرهای این مراسم می‌توان به این اشعار اشاره کرد: یا حسین وای حسین، یا حسین شاه حسین این ترکیب تا شب‌های نخست محرم به این شکل صورت می‌گیرد و از شب‌های پنجم به بعد گروه گردانی به‌صورت گردشی در محلات آغاز می‌شود.

زمان آغاز هیئت‌ها زمانی است که چندین هیئت به هم برخورد می‌نمایند و با فریادهای بلند «یا حسین»، «وای حسین»، «حیدر- صفدر»، «حسینم وای حسینم وای» شنیده می‌شود.

اما امروزه برای تهیج بیشتر دسته‌های شاه حسین گویان از ادوات موسیقی نظیر طبل وسنج نیز استفاده می‌شود.

این مراسم از آنجایی مهم جلوه می‌کند که در هیچ کجا دنیا به غیر از استان‌های آذری نشین کشور من جمله آذربایجان شرقی برپا نمی‌شود.

علم‌بندی

آیین سنتی علم‌بندی به‌صورت کاملاً سنتی در استان آذربایجان شرقی در سومین روز محرم و در شهر مراغه واقع در محله دروازه مراغه برگزار می‌شود که هر سال بازدیدکنندگان اختصاصی خود را دارد.

علم مراغه تقریباً ۵۰ متر است که به وسیله سرپرست هیئت‌های مراغه با اقسام پارچه‌ها و روسری‌ها نصب می‌شود.

بعد از نصب پارچه‌ها و استحکام‌بخشی علم به وسیله سپرها، چند نفر از بالابر استفاده کرده و مابقی دستمال‌ها را بر روی آن نصب می‌کنند، در حین نصب علم‌ها هزاران رأس گوسفند زیر پای علم قربانی می‌شود و هرکس نذری داشته باشد در این روز و در بین اهالی حاضر پخش می‌کند.

این رسم و رسوم از آیین‌های کهن شهرستان مراغه است و تقریباً این علم تا اربعین حسینی به همان صورت باقیمانده و ۲۸ ماه صفر با سینه‌زنی و نوحه‌خوانی هیئت‌ها واچیده می‌شود.

مراسم مشعل‌گردانی

یکی از انحصار به فردترین مراسم عزای حسینی آیین‌های سنتی – دینی در آخرین روزهای دهه اول ماه محرم در بخش‌هایی از جنوب استان آذربایجان شرقی برپا می‌شود، مراسم مشعل گردانی «پولکه» شهرستان عجب‌شیر است.

این مراسم در مناطقی مانند روستاهای شهرستان عجب‌شیر (مثل شیشوان و هروان) و روستای نرج‌آباد شهرستان مراغه با شور و شوق خاصی برگزار می‌شود.

«پولکه» اسم نوعی توپ آتشین ساخته شده از پارچه است که آن را با سیمی می‌بندند و پس از نفت‌اندود کردن، آتش می‌زنند. در شب تاسوعای حسینی و شب عاشورا ده‌ها «پولکه» آتشین در بین سوگواری‌های دیگر و در فضای تاریک‌شب چرخانده می‌شود. «پولکه ها» در تیرگی شب می‌چرخند و یاد ۷۲ خورشید فروزان دشت کربلا را گرامی می‌دارند.

مراسم توزیع شمع

مراسم «شمع پای لاماخ» (توزیع شمع)، این مراسم در غروب روز نهم محرم (تاسوعا) در اغلب نقاط آذربایجان شرقی برپا می‌شود.

طبق آیین عزاداری هر کسی که در طول سال برای باز کردن بخت و گرفتن حاجت نذر کرده است در چنین شبی به درب ۴۱ مسجد می‌رود و در هر کدام یک شمع روشن می‌کند.

به طور معمول صاحبان هیئت‌ها از قبل جایگاهی را به این منظور مشخص می‌کنند که محل افروختن شمع است. در این آیین رسم است که حاجتمندان با پای‌برهنه این رسم را انجام می‌دهند.

غالباً جایگاهی که محل افروختن شمع است بعد از نماز مغرب و عشا محل سینه زدن هیئت است و شاید این کار به دلیل روشنایی باشد که در گرو شمع بوده است، چرا که در سابق روشنایی هیئت‌ها به این طریق تأمین می‌شد.

گرداندن اسب ذوالجناح

بازگشت اسب بی‌سرنشین در دشت کربلا یکی از غم‌انگیزترین صحنه‌های عاشورا است که به‌صورت نمادین در شهرهای گوناگون آذربایجان شرقی بازسازی می‌شود. برای این منظور اسب سفیدرنگی که مجهز به پارچه‌های سبزرنگ و سفیدرنگ است درحالی‌که خون‌آلود نموده‌اند به آن تیر و پیکان‌های چوبی هم وصل می‌نمایند و بعضاً کبوترهای خونین بال را هم سوار بر اسب کرده و در بین دسته عزاداران می‌گردانند.

منبع: میراث آریا

مرتبط:

استقبال گردشگران خارجی از آیین‌های عزاداری محرم یزدی‌ها

مراکش زادگاه بزرگترین و متنوع‌ترین غذاهای جهان

زیبایی‌های منحصر به فرد سواحل اقیانوس اطلس در مراکش، کشوری در شمال غرب آفریقا، مورد توجه بسیاری از گردشگران در سراسر دنیا قرار گرفته است. این روزها ایرانی‌ها هم تمایل زیادی دارند تا به این کشور سفر کنند. آگاهی از غذاها و طعم‌های به یاد ماندنی هر کشوری برای گردشگران اهمیت زیادی دارد که در ادامه به معرفی آن می‌پردازیم.

مراکش به عنوان یک کشور آفریقایی همواره به عنوان یکی از مقاصد گردشگری محسوب می‌شود و هر ساله توریست‌های بسیار زیادی از سراسر دنیا به این کشور زیبا سفر کرده و از آن بازدید می‌کنند. با وجود جاذبه‌های گردشگری متنوع و مختلف در این کشور، یکی از مهم‌ترین فعالیت‌هایی که توریست‌ها در مراکش به آن مشغول می‌شوند، بازدید از رستوران‌ها و خوردن غذاهای محلی این کشور است.

مراکش زادگاه بزرگترین و متنوع ترین غذاهای جهان است. در این کشور به بهترین شکل از مواد اولیه  فصلی استفاده می شود. غذاها نیز ترکیبی از تاثیرات فرهنگی از جمله اقوام مختلف بربر، یهودی، عرب و فرانسوی را به خود گرفته است. آن‌ها بر این باورند که بهترین خوراکی‌های مراکشی در خانه تهیه می‌شوند، بنابراین اگر در کنار یک خانواده مراکشی غذا بخورید یا حداقل به رستورانی بروید که یک خانواده آن را اداره می‌کنند با غذاهای خانگی روبرو خواهید شد. اغلب غذاها با نان سرو می‌شوند و شکل غذا خوردن در مراکش به جای استفاده از کارد و چنگال با دست است.

یکی از غذاهای معروف در کشور مراکش «تاگینه» است که اهالی این منطقه در هر مکانی آن را تهیه کنند. این غذا در ظرفی سفالی با درب مخروطی شکل پخته می‌شود. مواد تشکیل‌دهنده این غذا گوشت گاو، گوشت بره، مرغ و سبزیجات است. تمام این مواد در ظرفی سفالی قرار می‌گیرد تا به آرامی پخته شود. تجین خورشی متشکل از گوشت ترد و سبزیجات به همراه ادویه‌های مختلف است که گاهی به آن زیتون و میوه‌های خشک نیز اضافه و معمولا با نان سرو می‌شود. در آن گوشت گوسفند یا گوساله چرخ شده به شکل توپ در می‌آید و در نهایت در سس گوجه و پیاز پخته شده و روی آن نیز یک تخم مرغ قرار می‌گیرد.

blankblank

 

«ماهی چرمولا» ترکیبی از سبزیجات و ادویه‌جات است که با ماهی بریان، ماهی کبابی و غذاهای دریایی سرو می‌شود. هنگام صرف این ماهی چرمولا می‌توانید طعم پیاز، گشنیز، فلفل قرمز یا زعفران را کاملا احساس کنید. گاهی در کشور مراکش از مواد تشکیل دهنده این ماهی برای تهیه سس نیز استفاده می‌کنند.

blank

 

«کوسکوس» ریشه در فرهنگ اقوام بربر داشته و به قرن سیزدهم باز می‌گردد و غذای اصلی مراکش است. این غذا فرایندی زمان‌بر دارد که در آن دانه‌های سمولینا پیش از آنکه بخارپز شوند با دست ورز داده شده و پس از بخارپز شدن و نرم شدن و پف کردن دانه‌ها با گوشت و سبزیجات، آجیل و میوه‌های خشک سرو می‌شوند. این غذا معمولا جمعه‌ها(روز تعطیل مسلمانان)، در عروسی‌ها، مراسم عزا و در انتهای ماه رمضان پخته می‌شود.

blank

 

مراکشی‌ها نیز مانند هر کشوی غذاهای به اصلاح حاضری دارند. «زالوک» یکی از همان غذاهاست که پخت آن سریع و آسان است. ترکیبات این غذا بادمجان، گوجه فرنگی، سیر، روغن زیتون و ادویه‌جات است. برای تهیه زالوک مراکشی با پنیر کبابی ابتدا بادمجان‌ها را روی حرارت گاز یا ذغال کباب کنید. پس از کبابی شدن، آن‌ها را کنار قرار دهید تا خنک شوند. سپس پوست سوخته بادمجان‌ها را کاملا جدا کرده و گوشت آن را ریز ریز خرد کنید.

blank

 

یک نوع سوپ که در مراکش طرفداران زیادی دارد، «حریرا» نام دارد. این غذا را معمولا در ماه رمضان به عنوان پیش غذا برای باز کردن روزه خود سرو می‌کنند. این غذای سنتی بربر، سوپی غنی و خوشمزه است. هرچند معمولا به عنوان پیش‌غذا سرو می‌شود اما می‌تواند به عنوان غذای اصلی نیز مصرف شود. دستور تهیه  آن از یک منطقه به منطقه دیگر متفاوت است، اما مواد اولیه اصلی آن عبارتند از آرد، نخود، گوجه‌فرنگی، عدس، ادویه و مقدار کمی گوشت بره یا مرغ که مقداری آب لیمو و زردچوبه به آن اضافه شده باشد.

blank

 

«ماهی ساردین» یکی از مهمترین محصولاتی است که از کشور مراکش صادر می‌شود. به طور معمول بسیاری از مراکشی‌ها در طبخ غذاهای خود از این نوع ماهی استفاده می‌کنند. ساردین یکی از لذیذترین غذاهای مراکش است که با سس تند چرمولا در روغن فراوان سرخ می‌شود.

blank

 

«چیکن پاستیلا» از جمله غذاهایی است که با مواد بسیار مقوی تهیه می‌شود اما ظاهر بسیار زیبایی دارد. همین موضوع باعث می‌شود که بیشتر افراد آن را دوست داشته باشند و در بسیاری از کشورهای دنیا اقدام به پخت آن کنند. این غذا که با نام باستیلای مرغ نیز شناخته می‌شود، اصالت مراکشی دارد. با این که این خوراک مرغ از مواد مختلفی تشکیل شده، اما بسیار ساده پخت می‌شود.

blank

 

«ماکودا» در دسته غذاهای سرخ شده کشور مراکش قرار دارد. توپ‌هایی از سیب زمینی که کاملا در روغن سرخ می‌شوند. این توپ‌های سیب زمینی را در سس تند ریخته و برای سرو تحویل شما می‌دهند. از آنجا که ماکودا در خیابان‌های این شهر طبخ می شود، در مراکش به آن غذای خیابانی می‌گویند. ماکودا نوعی کتلت مراکشی تند و خوشمزه به حساب می‌آید. این غذا با سیب‌زمینی، فلفل، تخم مرغ و تخم گشنیز تهیه می‌شود. کتلت مراکشی یک غذای ساده و فوری است که می‌توانید به عنوان ناهار، شام و یا افطار آن را درست کرده و همراه با سالاد و ترشی میل کنید. ماکودا ظاهری شبیه به کیک سیب‌زمینی دارد.

blank

 

یکی از نان‌های محلی مراکش «خبز» نام دارد. این نان ترد معمولا در تنورهای عمومی طبخ می‌شود و همراه بسیاری از غذاها سرو می‌شود. اگر به مراکش رفتید، نان خبز را فراموش نکنید.

blank

 

در گوشه گوشه کشور مراکش می توانید کباب‌های خوشمزه مراکشی را میل کنید. معمولا برای تهیه این کباب، آن‌ را در نمک و ادویه‌جات می‌خوابانند. جالب است بدانید که این کباب‌ها در مراکش را می‌توانید در انواع مختلف گوشت بره، گوشت مرغ و گاو میل کنید.

blank

 

«بیسارا یا خوراک باقالی مراکشی» غذایی که در وعده‌های غذایی مراکش استفاده می‌شود. این غذا معمولا با ترکیبی از باقلای خشک، روغن زیتون و زیره‌ی سبز تهیه می‌شود. بیسارا یا بیصاره، یک خوراک مقوی و غلیظ است که با باقالی‌های خشک در پاتیل‌های بزرگ دکه‌های غذای خیابانی مراکش، پخته شده و با مقدار زیادی نان، روغن زیتون و زیره سبز سرو می‌شود. این خوراک، انتخابی فوق‌العاده برای صبحانه به شمار می‌آید.

مراکشی‌ها به این واقعیت که صبحانه، مهم‌ترین وعده روز است، اعتقاد ندارند و این وعده آن‌ها معمولا متشکل از چای شیرین و تکه‌ای نان است. اما کارگران نیاز به چیزی قوی‌تر و سیرکننده‌ دارند و بیسارا، دقیقا همان گزینه‌ای است که کارگران به آن نیاز دارند. مغازه‌های سوپ‌فروشی از ابتدای صبح در مراکش باز هستند و در وقت ناهار در حال شستن قابلمه‌های خود هستند. بیسارا معمولا پیش از اذان ظهر تمام شده است.

مراکش

 

اگر بخواهید سوغاتی را از مراکش به ایران بیاورید، «بریوات» می‌تواند گزینه انتخابی شما باشد. بریوات نوعی شیرینی است که در روغن سرخ می‌شود و یکی از شیرینی‌های خوشمزه مراکش است که قبل از ترک این کشور باید آن را حتما امتحان کنید. بریوات، شیرینی مثلثی شکلی است که با انواع مغزها و به ویژه بادام تهیه می‌شود و بسیاری از مراکشی‌ها آن را با چای‌های عصرانه میل می‌کنند.

مراکش

 

«شباکیا یا زولبیا فانوسی» نیز یکی از دسرهای خوش طعم مراکشی به شکل گل است که در روغن سرخ و به عسل آغشته می‌شود. «پاتیسری» یکی از انواع شیرین‌های مراکشی است که با آب پرتقال، گلاب، خمیر بادام و سایر مواد مغذی تهیه و با چای نعناع سرو می‌شود. در بازارهای این کشور به راحتی می‌توانید شباکیا را پیدا کنید.

مراکش

 

«چای نعناع» یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌های مراکشی‌ها است که به همراه قند، شیرینی‌های مخصوص مراکش و چند برگ طبیعی نعنا سرو می‌شود و به راستی طعمی متفاوت و دوست داشتنی دارد. آماده کردن این چای نوعی هنر بوده و نشانه‌ی مهمان نوازی تلقی می‌شود. زمستان‌ها وقتی نعناع کمیاب می‌شود از wormwood تلخ استفاده می‌شود. این چای معمولا از قوری‌های فلزی و از ارتفاع زیاد داخل لیوان‌های شیشه‌ای ریخته می‌شود که حباب‌های ایجاد شده آن را خواستنی‌تر می‌کند.

مراکش

منبع: ایسنا

مرتبط:

باغ ماژورل مراکش، از زیباترین باغ های جهان

چارشو _پارچه‌ای که از تولد تا مرگ همراه رامیانی هاست

چگونه جنگل‌های کشور را حفظ کنیم؟

حفاظت از جنگل‌ها همواره یکی از مهم‌ترین موضوعات و مباحث زیست محیطی در دنیا به‌ویژه در ایران است که تنها ۷ درصد از مساحت کل آن را ‌پوشش جنگلی تشکیل می‌دهد. با این حال راهکارهای مختلف و متعددی از سوی کارشناسان به‌منظور حفظ این منابع با ارزش که نقش مهمی نیز در مقابله با تغییرات اقلیمی دارند، ارائه می‌شود که طرح تنفس یکی از آنهاست.

 طرح «تنفس جنگل‌های» شمال کشور یکی از بزرگترین طرح‌های حفاظتی از جنگل‌هایی است که بیش از حد ظرفیت، مورد بهره‌برداری قرار می‌گرفتند. این طرح که از سال ۹۶ در حال اجراست به هیچ بهره‌برداری اجازه قطع درختان جنگلی را نمی‌دهد.

طرح «تنفس جنگل» مانع از تشدید دست اندازی‌ها شد

هادی کیادلیری – رئیس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه آزاد با اشاره به اینکه طرح «تنفس جنگل‌ها» مانع از تشدید دست‌اندازی به جنگل‌های شمال کشور شده است، معتقد است: عوامل طبیعی بیشتر شروع کننده تخریب جنگل‌ها هستند و عوامل انسانی تهدیدات مربوط به تخریب جنگل‌ها را مستعد می‌کنند، تغییر الگو و شدت و حدت آتش سوزی‌ها ناشی از دخالت‌های بی مورد انسان در طبیعت است که حضور دام چندین برابر جمعیت، تغییر کاربری اراضی، توسعه بی قاعده و معضل زباله‌ها از جمله این دخالت‌ها و عوامل تخریب جنگل‌ها به شمار می‌روند.

به گفته وی، مسیری که ما برای توسعه انتخاب کرده‌ایم اشتباه است و همین موجب تخریب جنگل‌ها شده است. جنگل‌های زاگرسی سال‌هاست رها و اکوسیستم آن دچار فروپاشی شده و از آنجایی که این جنگل‌ها تجاری نبودند و برای دولت صرفه اقتصادی نداشتند، دولت اهمیتی به این جنگل‌ها نداده اما جنگل‌های شمال کشور که از نظر تولید چوب پتانسیل خوبی داشت مورد توجه دولت قرار گرفت.

او افزود: در حال حاضر که ظرفیت تولید چوب جنگل‌های شمال کشور رو به اتمام است باز هم در حال رها شدن است. با این حال حداقل نتیجه‌ای که طرح تنفس جنگل‌ها داشت این بود که مانع از تشدید دست اندازی به جنگل‌های شمال کشور شد.

کیادلیری ضمن تأکید بر اینکه باید جلوی گردشگری بی قاعده را گرفت، تعیین مسیر صحیح توسعه را نیز به عنوان گام نخست برای رفع مشکلات جنگل‌ها مطرح و اظهار کرد: ما نباید کشاورزی عقب افتاده را همچنان ادامه دهیم تا بابت آن منابع آبی را هدر ندهیم و اراضی را هم واگذار نکنیم.

جنگل ابر

حفظ جنگل‌های خارج از شمال کشور را نیازمند برنامه و طرح‌های جنگلداری حفاظتی و فنی است

وحید اعتماد – دانشیار گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران و نایب رییس انجمن علمی جنگلبانی حفظ جنگل‌های خارج از شمال کشور را نیازمند برنامه و طرح‌های جنگلداری حفاظتی و فنی دانست و گفت: سازمان جنگل‌ها در گذشته وزارتخانه‌ای بود که منحل و ساختار این سازمان نیز به دلیل قرار گرفتن زیر فشار وزارت جهاد کشاورزی هر روز ضعیف تر شد،  بنابراین تغییر رویکرد سازمان جنگل‌ها و افراد مرتبط با جنگل‌ها امری ضروری است و حفظ جنگل‌های خارج از شمال کشور نیازمند برنامه ریزی و طرح‌های  فنی است.

او نیز بسیاری از معضلات محیط زیستی را ناشی از دخالت عمدی و غیرعمدی انسان‌ها دانست و افزود: هر نوع پروژه عمرانی و توسعه‌ای در کشور باید با ملاحظات محیط زیستی کامل همراه باشد اما متاسفانه در خیلی موارد این ملاحظات رعایت نمی‌شود و بیشتر رنگ و بوی سیاسی به خودش می‌گیرد.  تغییر اقلیم جهانی نتیجه افزایش میزان کربن در طبیعت و زیاده خواهی انسان و عدم بهره برداری از دانش روز است. جنگی که بین سرمایه‌داری جهانی و انسانیت شکل گرفته به ضرر محیط زیست و جنگل‌ها تمام می‌شود.

اعتماد با بیان اینکه نسبت دست اندازی به طبیعت از جمعیت بیشتر شده گفت: با وجود اینکه دخالت در طبیعت روز به روز در حال افزایش است اما علم و دانش و دانایی ما هم نسبت به طبیعت خیلی بیشتر شده است.

نایب رییس انجمن علمی جنگلبانی با اشاره به اینکه بسیاری از طرح‌های جنگلداری و ساخت آزادراه شمال جنگل‌های کشور را تخریب می‌کند گفت: طرح جنگلداری در خیلی از نقاط نباید اجرا می‌شد و اگر هم اجرا شد به بدترین شکل ممکن بوده است.  ازدیاد جمعیت، توسعه کشور و افزایش شهرها و رویکرد حاکمیت به این قضیه و به طور خلاصه عوامل انسانی منجر به تخریب جنگل‌ها شده و بنابراین برای میزان استفاده از طبیعت ضروری است که طرح‌های مناسبی ارائه شود.

اعتماد همچنین پشتیبانی از تولید گیاهی در طبیعت و زیستگاه پرندگان را یکی از کارکردهای جنگل‌ها برشمرد و خاطرنشان کرد: داشتن برنامه و طرح جنگلداری یک رویکرد چندمنظوره و نگاه سیستمی است.

جنگل دلند-

 

 

 

 

حفاظت از جنگل‌ها به یک فرهنگ تبدیل شود

محمدحسین بازگیر- کارشناس محیط زیست- نیز درصد بالایی از تخریب جنگل‌ها را ناشی از عوامل و دخالت‌های انسانی دانست و تأکید کرد: حفاظت از محیط زیست به ویژه جنگل‌ها باید در پروژه‌ها تعریف و به یک فرهنگ تبدیل شود.

او ادامه داد: جنگل‌های کشور از حدود ۱۸ میلیارد هکتار در گذشته، هم اکنون به ۱۲ تا ۱۴ میلیون هکتار کاهش یافته است. عبور دادن خط انتقال نفت و آب و برق و جاده از درون جنگل آن هم به بدترین شکل ممکن و تصرف عرصه‌های جنگلی و آتش سوزی‌ها و آلودگی‌ها متاسفانه جنگل‌ها را نابود کرده است. همچنین سایر دخالت‌های انسانی از جمله گردشگری‌های غیرمسئولانه و برخی عوامل طبیعی و بیماری‌ها و فرسایش خاک نیز در تهدید و نابودی جنگل‌های کشور موثر هستند.

این کارشناس محیط زیست با بیان اینکه ظرفیت جنگل‌های کشور برای تولید چوب یک میلیون متر مربع است گفت: استفاده بیش از حد از این ظرفیت و بهره برداری‌های غیراصولی و بی رویه در راستای نابودی جنگل‌هاست. بهره‌برداری اصولی و مناسب از جنگل‌ها نیازمند شناخت جایگاه و ظرفیت آن‌ها، ارائه آموزش به جامعه، برنامه‌های مدیریتی و سیاست‌های شفاف است و لازم است یک فرهنگ حمایتی از جنگل‌ها را ایجاد کنیم و بهره‌برداران و حاشیه نشینان جنگل را با خود همراه کنیم و مشارکت دهیم.

او با تأکید بر فرهنگ سازی و آموزش جدی در این مورد تصریح کرد: ما در مورد جنگلها و محیط زیست باید به اندازه‌ای فرهنگ سازی کنیم که تبدیل به یک باور شود زیرا فقط در این صورت است که می‌توان به تغییر رفتارها امیدوار بود.

این کارشناس محیط زیست حفاظت خاک و تولید آب و تلطیف هوا را از مهم ترین کارکردهای جنگل‌هابرشمردو خاطرنشان کرد: جنگل‌های زاگرس ۴۰ درصد منابع آب شیرین را برای کشور تولید می‌کند و اگر این کارکرد را از دست دهد ما با کمبود آب و مشکلات بسیار زیاد دیگری مواجه خواهیم شد.

بازگیر بر لزوم هماهنگی بیشتر بین دستگاه‌ها و وزارت خانه‌های ذی‌ربط در این زمینه تأکید کرد و گفت:سازمان‌های متولی نیزبایدتقویت و برنامه‌های آن‌ها اجرایی شوند.

منبع: ایسنا

مرتبط:

جنگل‌های هیرکانی گلستان، فسیل زنده منحصربه‌فرد جهان

معرفی انواع مختلف اقامتگاه، از هتل ۵ ستاره تا کلبه جنگلی

اینفلوئنسرهای سفر با دغدغه‌ای از جنس افغانستان

تحولات افغانستان با حضور دوباره طالبان، موجی از نگرانی‌ها را در بین شخصیت‌های شناخته شده و تاثیرگذارِ سفر و گردشگری تشدید کرده است و با به اشتراک گذاشتن تصاویری از زیبایی‌های افغانستان و بحران تازه این کشور، مردم جهان را به همدردی و همبستگی با افغانستان دعوت کرده‌اند.

درو بینسکی (Drew Binsky) ماجراجو و گردشگر آمریکایی که تا کنون دو بار به افغانستان سفر کرده و با انتشار تصاویری از واقعیت‌ها و چهره کمتر شناخته شده این کشور، سعی در معرفی آن داشته و به دیگران هم جرأت سفر به این کشور را داده است، اکنون با همدردی با مردمِ سرگردان و ترسیده افغانستان، تصاویری زیبایی را از این کشور با پیام «افغانستان به به کمک شما نیاز دارد»، به اشتراک گذاشته است.

درو گلدبرگ که در شبکه‌های اجتماعی با نام درو بینسکی شناخته می‌شود تا کنون به ۱۹۵ کشور سفر کرده و ویدئوهای او از این سفرها و ماجراجویی‌ها جزو پرمخاطب‌ترین‌ها به شمار می‌آید. گزارش‌های قبلی این جهانگرد یهودی ـ آمریکایی از افغانستان که با توصیفی از مهربانی مردم کوچه و بازار، زیبایی و قدمت آثار تاریخی این کشور همراه است، در بسیاری از رسانه‌های خارجی بازتاب داشته. او تا کنون دوبار به افغانستان سفر کرده که آخرین بار در سال ۲۰۲۰ همزمان با همه‌گیری کرونا، آغاز مذاکرات صلح طالبان و خروج نیروهای آمریکایی بود.

این ماجراجوی آمریکایی که افغانستان را در فهرست پنج کشور محبوب خود و پیشنهاد شده برای سفر قرار داده است، برای حال این روزهای مردم افغانستان با اشاره به گذشته‌ای که طالبان در این کشور در برخورد با زندگی زنان و دختران، تحصیل و آزادی‌های اجتماعی و فردی داشته، نگرانی‌های دیگری از جمله چگونگی تامین ایمنی بهداشتی مردم افغانستان برای دریافت واکسن کووید با وجود تفکر طالبان، مطرح کرده و نوشته است: «افغانستان عشق است. افغانستان زیبا است. افغانستان دوستانه است. افغانستان آسودگی است. به‌راستی، قلبم شکست و ویران شد. من در دو سفر جداگانه یک ماه از زندگی‌ام را در افغانستان گذراندم. یک بار سال ۲۰۱۸ و دیگر بار ۱۰ ماه قبل. هفت استان را دیده‌ام که حالا کنترل آن‌ها به دست طالبان افتاده است. فرودگاه‌ها بسته شده و ویزای شهروندان افغانستانی تعلیق شده و مرزها هم به روی آن‌ها بسته است. ما در حال بررسی وضعیتی هستیم که در آن بیش از ۳۷ میلیون افغانستانیِ بی‌گناه ـ پاک‌ترین و فروتن‌ترین افرادی که در این کره خاکی ملاقات کرده‌ام – در خطر جدی هستند…»

blankدرو بینکسی، جهانگرد آمریکایی به همراه کودکان افغانستانی در سفری که سال ۲۰۲۰ به این کشور داشت

اوا زو بک (Eva zu beck) اینفلوئنسر اروپایی و نویسنده سفر که به تازگی در ایران هم بوده است، دیگر چهره شناخته شده در بین بلاگرهای سفر است که با یادآوری تجربه دیدار از افغانستان و برای همدردی با حال روزهای این کشور، نوشته است: «من خوش‌شانس بودم که در ماه مارس امسال از افغانستان دیدن کردم، مردم از خروج قریب‌الوقوع نیروهای آمریکایی پس از حضور ۲۰ ساله و احتمال تصرف گروه طالبان ابراز نگرانی می‌کردند. حالا، زندگی بسیاری در تهدید است …»

او هم به زعم خود به تهدیدهایی که به‌ویژه حقوق زنان و دختران افغانستان را نشانه گرفته است، اشاره کرده و از آن‌ها که پیگیر وضعیت افغانستان هستند خواسته با مردم این کشور همبستگی داشته باشند و با راه‌اندازی کارزارها و جمع‌آوری امضا از مقامات کشورهای خود بخواهند که به مردم افغانستان کمک کنند.

شخصیت‌های تاثیرگذار دیگری در صنعت سفر و گردشگری نیز با گزارش‌های روزانه از وضعیت و اخبار افغانستان، به معرفی مقام‌های و افراد محلی مؤثر اما ناشناختۀ افغانستان ـ از جمله «سلیمه مزاری»، فرماندار شهرستان کنت ـ که در برابر طالبان ایستادگی و مقاومت کردند، پرداخته‌اند.

blank

 

افغانستان در سال‌های اخیر، مورد توجه گردشگران بیشتری قرار گرفته بود. آمار بانک جهانی نشان می‌دهد از سال ۲۰۱۸ روند سفر گردشگران به این کشور صعودی شده بود، به طوری که درآمد این کشور از محل گردشگری از ۱۶ میلیون دلار در سال ۲۰۱۷ به ۸۵ میلیون دلار در سال ۲۰۱۹ رسیده بود. شرکت‌های خصوصی و راهنماهای محلی درحال جان گرفتن بودن و تعامل با بیشتر کشورها، از جمله ایران برای جذب گردشگر آغاز شده بود که دوباره با حضور طالبان، چهره امن افغانستان زیر سوال رفته است.

در ۱۵ سال اخیر نیز مرمت آثار تاریخی و همچنین استرداد میراث فرهنگیِ به غنمیت رفته از این کشور آغاز شده بود که اکنون با حضور دوباره طالبان، نگرانی‌ها برای در امان نگه داشتن این آثار تشدید شده است، هرچند که طالبان در بیانیه‌ای اعلام کرده به آثار تاریخی صدمه‌ای وارد نمی‌کند.

blank

blank

blank

blank

blank

منبع: ایسنا

مرتبط:

درخواست باستان‌شناسان برای حفظ میراث فرهنگی افغانستان

نگرانی از تخریب میراث فرهنگی افغانستان

ژئوتوریسم/راهی برای آشنایی با طبیعت بی جان

ژئوتوریسم از دو کلمه Geo به معنی زمین و Tourism به معنی گردشگری تشکیل شده است. ژئوتوریسم یکی از شاخه های صنعت توریسم است که در آن به مطالعه پدیده های طبیعی و بی جان زمین پرداخته می شود، بر خلاف اکوتوریسم که در آن به مطالعه پدیده های جاندار زمین پرداخته می شود.

ژئوتوریسم چیست؟

ژئوتوریسم در واقع پیوندی بین گردشگری و زمین شناسی است. در این نوع از گردشگری می توان از یک زاویه و نگرش متفاوت به جاذبه های گردشگری و عناصر طبیعی و عوارض آن نگریست. با این نگرش می توان به شکل بهتری به اهمیت عناصر طبیعی پی برد و آگاهانه به پایداری طبیعت کمک کرد. ممکن است فکر کنید که این فعالیت مختص زمین شناسان و یا علاقمندان به این رشته می باشد اما اینطور نیست بلکه این شکل از صنعت توریسم شامل همه افراد می شود.

هدف ما از ژئوتوریسم مطالعه و آشنایی با طبیعت بی جان است و نه حیوانات و گیاهان و سایر جانداران که در شاخه دیگری مانند اکوتوریسم قابل مطالعه هستند. اگر هدف شما آشنایی با پوشش گیاهی و جانوران یک منطقه باشد در این صورت شما به عنوان یک اکوتوریست محسوب می شوید. اما اگر با هدف شناسایی و آشنایی با انواع سنگ ها و بافت های زمین شناسی به منطقه ای سفر کنید شما یک ژئوتوریست می باشید.

تاریخچه ژئوتوریسم

ژئوتوریسم به صورت شکل مدرن و امروزی اش تا اواسط سال ۱۹۹۰ چندان شناخته نشده بود و تعریف واضحی از آن ارائه نشده بود. این واژه در استرالیا رواج پیدا کرده بود و به مردمی اشاره داشت که برای دیدن و یادگیری جنبه های زمین شناسی مسافرت می کنند.

واژه ژئوتوریسم به طور مفصل برای اولین بار در سال ۲۰۰۸ توسط راس کی داولینگ و دیوید نیوسام در کتاب ژئوتوریسم مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت.

داولینگ و نیوسام در سال ۲۰۱۱ تعریف جدیدتری از ژئوتوریسم ارائه کردند و تعریف خود را از این واژه به این گونه بیان می کنند که ژئوتوریسم گردشگری را برای ژئوسایت ( به معنی مکان دارای میراث زمین شناسی) و حفاظت ژئودایورسیتی (به معنی تنوع زمین شناختی) و فهم و شناخت علوم زمین از طریق درک و یادگیری ترویج می دهد.

ژئوتوریسم

اصول ژئوتوریسم

ژئوتوریسم از اصول گردشگری پایدار پیروی می کند. ژئوتوریسم پایدار روشی از گردشگری برای جذب جهان گردان است که از منابع طبیعی موجود در منطقه استفاده می کند. ژئوتوریسم پایدار در عین رفع نیاز گردشگران، وضع زندگی و سطح رفاه ساکنین را نیز بهینه می کند.

ژئوتوریسم یا زمین شناسی توریستی با تکیه بر پدیده های زمین شناسی به موضوع گردشگری می پردازد.

از جمله فعالیت های ژئوتوریسم دیدن پدیده های طبیعی همچون فرسایش های زمین و گسل ها و غارنوردی از زاویه دید زمین شناسی و همچنین بازدید از لایه بندی ها و ارتفاعات و چین خوردگی ها و … بخشی از فعالیت های مربوط به این نوع گردشگری  است.

این نوع از گردشگری به معرفی پدیده های زمین شناسی به بازدید کنندگان با حفظ هویت مکانی آنها می پردازد. این فعالیت از علوم زمین شناسی کمک گرفته و از علاقمندان به طبیعت و زمین شناسی برای بازدید از جاذبه های طبیعی زمین دعوت می کند. این نوع گردشگری امروزه در سراسر دنیا شناخته شده و طرفداران زیادی پیدا کرده است.

هدف ژئوتوریسم

یکی از مزایای ژئوتوریسم ارتقا و افزایش دانش در مورد منطقه ای خاص است

فعالیت ژئوتوریسم تنها مختص زمین شناسان و دانشمندان و افراد علاقمند به این رشته  به منظور بالا بردن دانش علمی و تحقیقات میدانی نمی باشد. این فعالیت حتی ممکن است مورد توجه افرادی باشد که در زمینه علم زمین شناسی هیچ گونه تخصص و تجربه ای نداشته و هدف آنها تنها آشنایی و درک بهتر پدیده های طبیعی می باشد.

فعالیت ژئوتوریسم در همه کشور های دنیا وجود دارد و حتی در برخی از کشور ها موزه های زمین شناسی و جاذبه هایی که بر  اثر فرسایش ایجاد شده اند وجود دارد.

اهداف ژئو توریسم شامل موارد زیر می باشد:

• شناخت پدیده های زمین شناسی

• مطالعه علل وقوع حوادث و پدیده های طبیعی

• شناخت و آشنایی با پدیده های طبیعی

• لذت بردن از جاذبه های طبیعت بی جان

• ارائه روش ها و راه کارهایی برای محافظت و از آثار طبیعی و با ارزش

• حفظ و نگهداری از پدیده های زمین شناسی

ژئوتوریسم

ژئوتوریسم چه مزایایی دارد؟

یکی از مزایای گردشگری زمین شناسی ارتقاء و افزایش آگاهی مردم منطقه مورد بازدید و پیشرفت فرهنگی آنها می باشد. برای این افراد ایجاد اشتغال شده و با آگاهی کسب کرده می توانند یک تجربه متفاوت برای گردشگران و بازدید کنندگان ارائه دهند.

شناساندن این جاذبه ها و موهبت های طبیعی و تاریخی و فرهنگی زمین شناسی به گردشگران غیر بومی سبب ایجاد حس غرور و افتخار بین بومیان شده و بیشتر به ارزش های خود و منطقه پی می برند.

جذب گردشگران زمین شناسی به منطقه برای افراد بومی که به نوعی در این فعالیت به عنوان راهنما و لیدر و تأمین کننده نیاز گردشگران شراکت می کنند موجب رشد اقتصادی منطقه می شود.

برای ساکنان بومی منطقه توریستی زمین شناسی موقعیت و فرصتی برای معرفی آداب و رسوم و فرهنگ شان ایجاد می شود، مخصوصا زمانی که بازدیدکنندگان از کشورهای خارجی باشند. همچنین ساکنان این مناطق نیز به طور همزمان با فرهنگ های مختلف آشنا می شوند در نتیجه باعث رشد فرهنگی این منطقه می شود.

از دیگر مزایای این فعالیت ایجاد دوستی و مراودات فرهنگی دوطرفه بین گردشگران و ساکنان بومی می باشد.

blank

ژئو سایت

ژئو سایت (Geosite) به مکانی اطلاق می شود که دارای میراث زمین شناختی است. این گونه اماکن باید از نظر زیبایی شناسی و علمی ارزشمند باشند و قابلیت بازدید عمومی داشته باشند. ژئو سایت منطقه ای به ابعاد چند متر تا چند کیلومتر مربع با اهمیت زمین شناسی و علمی است که مشخصات زمین شناسی آن مانند معدنی، ساختاری، ژئومورفولوژی و فیزیوگرافی دارای یک یا چند معیار مشخص است تا بتوان آن را طبقه بندی کرد.

برای طبقه بندی یک ژئوسایت به عنوان مکانی ممتاز و برجسته معیار های زیادی وجود دارد. اما ممکن است برای اینکه یک مکان یا سایت زمین شناسی شایسته انتخاب به عنوان بخشی  از میراث ما باشد تنها یک ویژگی کافی باشد.

ویژگی هایی که می تواند به عنوان معیار طبقه بندی یک سایت ممتاز اهمیت داشته باشد شامل موارد زیر است: ارزش علمی، جذابیت ژئوتوریسم، ارزش آموزشی، ارزش تاریخی، ارزش فرهنگی، ارزش معنوی و اجتماعی، ارزش اقتصادی،  اهمیت بین المللی، پیوند با تنوع زیستی، پناه گاه برای گونه های نادر یا در حال انقراض، ارزش زیبایی شناختی، ارزش جهانی و غیره.

ژئوسایت دارای اهداف راهبردی است که همیشه باید آن ها را به یاد و خاطر داشت. این اهداف شامل بهبود دانش در مورد تکامل محیط ها، زندگی و در نتیجه تکامل خود ما، قابلیت دسترسی برای همه به طوری که هیچ کس نتواند از مناطق ژئوسایتی برای اهداف و منافع شخصی استفاده کند، کمک به پیشرفت اقتصادی منطقه و یا کل بشریت و داشتن ارزش زیبایی شناختی می باشد.

ژئوپارک قشم

 

ژئو پارک

ژئو پارک به مکانی گفته می شود که دارای بیش از یک ویژگی نادر یا زیبا باشد و از لحاظ زمین شناسی نیز قابل توجه باشد. این ویژگی ها باید نمایانگر تاریخ زمین شناسی منطقه و همچنین رویدادها و فرایند های شکل دهنده آن باشد.

ژئو پارک در حقیقت یک منطقه واحد است که حفاظت و استفاده از میراث زمین شناسی را به روشی پایدار پیش می برد و باعث رفاه و پیشرفت اقتصادی افراد بومی ساکن در آن منطقه می شود. ژئو پارک ها مجموعه ای از ژئوسایت ها هستند و در انواع ملی و جهانی وجود دارند.

ژئو پارک ها از پدیده های زمین شناسی برای بالا بردن سطح آگاهی جامعه درباره فعالیت های پویایی کره زمین استفاده می کنند. بسیاری از ژئو پارک ها باعث افزایش آگاهی از خطرات زمین شناسی مانند آتشفشان ها، زمین لرزه ها و سونامی ها می شوند و بسیاری از آنها با فراهم کردن برنامه های راهبردی برای کاهش بلایای طبیعی به جوامع کمک می کنند.

ژئو پارک ها سوابق تغییرات شرایط اقلیمی را ثبت می کنند و شاخص های آب و هوایی فعلی را نشان می دهند و بهترین روش برای استفاده از انرژی های قابل برگشت را نشان می دهند و بهترین استاندارد های توریسم سبز را به کار می گیرند.

ژئوتوریسم واقعی

یک ژئوتوریسم با هدف کشف و آشنایی با عناصر ناشناخته زمین شناسی در جستجوی ویژگی هایی است که بر تفاوت ها و مشخصه های مخصوص یک منطقه تأکید می کند. افرادی که علاقمند به این فعالیت هستند نسبت به زیبایی های طبیعت و میراث تاریخی آگاهی داشته و سعی دارند در عین شناختن و بازدید از این مناطق به همراه دوستان هم فکر و با اهداف مشترک هیچ گونه آسیبی به این عناصر وارد نکرده بلکه در پی یافتن راهی باشند برای از بین بردن مشکلاتی که به طبیعت آسیب زده و باعث ایجاد آلودگی ها و هدر رفتن انرژی های طبیعی شده است.

گردشگران ژئوتوریسم همواره در پی راهی برای به اشتراک گذاشتن تجربیات و آموخته های با ارزشی هستند که در بازدید شان از مناطق مختلف به دست آورده اند. آنها با این کار علاقمندان دیگر را نیز تشویق به این فعالیت می کنند و در نتیجه باعث تداوم و رشد فرهنگی و اقتصادی منطقه می شوند.

برای ژئوتوریسم بودن نیازی به برخورداری از دانش آکادمیک در سطوح بالا نیست. اساس این فعالیت فقط یادگیری است این اصل برای متخصصان در این زمینه نیز صدق می کند. برای این کار کافی است یک آشنایی مختصر با این رشته علمی داشته باشید تا بتوانید با زاویه دیگری به جاذبه های طبیعی بنگرید و از بودن در طبیعت لذت بیشتری ببرید.

پیشنهاد می شود این نوع برنامه ها را مخصوصا برای دانش آموزان اجرا کنید تا علاوه بر افزایش دانش و تجربه علمی در این زمینه در راستای حفظ محیط طبیعی کوشا باشند.

ژئوسایت های قشم-منطقه آزاد قشم

ژئوتوریسم در ایران

ایران از جمله کشور هایی است که به لطف دارا بودن پدیده های بکر زمین شناسی و جاذبه های طبیعی می تواند به عنوان یک مقصد مهم برای علاقمندان به این فعالیت باشد. از این رو ایران دارای پتانسیل زیادی برای رشد فرهنگی و اقتصادی و برگزاری تورهای زمین شناسی دارد.

برای مثال می توان ژئو پارک های مهم ایران مانند ژئو پارک راگه، ژئو پارک قشم و ارسباران را نام برد.

یکی از مهمترین ژئوپارک های ایران در منطقه قشم واقع شده است. جزیره قشم در زمینه ژئوتوریسم تنوع وسیعی دارد. یکی از منحصر به فرد ترین این مناطق دره ستارگان می باشد.

دره ستارگان شامل ستون ها و پستی و بلندی های عجیب ماسه ای است که به علت فرسایش در طول زمان به وجود آمده است. اما بنا بر باور عموم این دره بر اثر سقوط یک ستاره تشکیل شده است و با توجه به شکل ظاهری عجیب و غریبش محل رفت و آمد اجنه بوده است.

اما لزوما برای آشنایی با پدیده های زمین شناسی نیازی به سفر به خود این مناطق نمی باشد بلکه می توان به مناطقی که دارای عناصر و پدیده های مشابه زمین شناسی هستند نیز سفر کرد که خوشبختانه ایران در این مورد بسیار غنی است. پدیده هایی مانند چشمه های آب گرم و چشمه های بی نظیر و منحصر به فردی مانند باداب سورت، گل فشان های سیستان، گنبد های نمکی و … نمونه های بسیار بی نظیری از این جاذبه ها هستند.

در دهه اخیر منطقه لرستان با دره شیرز، دریاچه گهر و منطقه کوهدشت به عنوان پایتخت ژئوتوریسم ایران انتخاب شده است. در دامنه های کبیر کوه این منطقه در حدود ۱۱ هزار سال پیش رانش زمین بسیار بزرگی رخ داده است که در نوع خود بسیار بی نظیر بوده و می تواند فرصتی برای مطالعه زمین شناسان و علاقمندان باشد.

به طور کلی این استان به لطف طبیعت بی نظیرش و مناظر حیرت انگیز و جاذبه های طبیعی فراوانی که دارد می تواند یکی از مهمترین پتانسیل ها در زمینه ژئوتوریسم محسوب شود، به همین علت این منطقه به عنوان موزه ژئوتوریسم ایران انتخاب شده است.

منبع: بیتوته

مرتبط:

کشف یک ژئوسایت جدید در ژئوپارک جهانی «قشم»