نگاه‌های تک بعدی و عدم توجه به مهارت باعث شده با وجود جاذبه‌های گردشگری بسیار نتوانیم گردشگری اثرگذاری در سطح بین المللی داشته باشیم، امری که نیازمند بررسی، تحقیق و توجه ویژه علمی است.
امروز صنعت گردشگری با وجود کرونا ضربه سختی خورده، ضربه‌ای که اگر پیش از آن خود را آماده کرده بودیم، مهارت را افزایش داده و به مسیرهای جدید برای رونق آن اندیشیده بودیم، شاید این ضربه آن چنان کمر این صنعت را نمی‌شکست. حال امری که مهم است این است که باید برای این صنعت در پساکرونا برنامه داشته و با فکر و ایده متناسب با سطح جهانی پیش برویم.
مرکز گردشگری علمی ـ فرهنگی دانشجویان ایران با همکاری جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی، پنجمین دوره سلسله نشست‌های چشم انداز صنعت گردشگری در ایران را برگزار کرد. این نشست به همت معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی، مرکز گردشگری علمی ـ فرهنگی دانشجویان ایران، خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) و سازمان دانشجویان شعبه خراسان جنوبی با رویکرد آموزش تا مهارت برای دانش‌آموختگان رشته‌های گردشگری برگزار شد.
نگاه تک بعدی به گردشگری ممنوع
دکتر محمد اسکندری ثانی؛ دبیر اولین کنفرانس بین المللی گردشگری بیابان لوت و عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند در این نشست گفت: بدون توجه و برنامه‌ریزی برای گردشگری نمی‌توانیم موفق باشیم.
وی با بیان اینکه در ابتدای امر باید آموزش را از نگاه سیستمی ببینیم، افزود: یکی از معضلات در کشور ما در بخش‌های مختلف اقتصادی، عدم نگاه سیستمی به مباحث است؛ گردشگری نیز از این مورد مستثنی نیست.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه نگاه بخشی و جزیره‌ای به بخش‌های مختلف سبب می‌شود که آن چنان بهره برداری از بخش گردشگری نداشته باشیم، تصریح کرد: هنوز ما منطقه خلاق و گردشگری خلاق رادر کشورمان نداشته و نتوانسته‌ایم از آن بهره ببریم چون نگاه سیستمی نداریم؛ در خراسان جنوبی بخش کشاورزی و محصولات استراتژیک کار خود را جداگانه انجام می‌دهد بدون توجه به بخش گردشگری و این یک معضل است.
اسکندری ثانی ادامه داد: تجارت، معدن و صنایع دستی به عنوان پتانسیل‌های استان جزیره‌ای کار می‌کنند و این سبب شده هم افزایی بخشی نداشته باشیم؛ نباید از یاد ببریم که در مباحث توسعه‌ای، یک به علاوه یک سه می‌شود و هم افزایی بخش‌ها باعث به وجود آمدن بخش جدیدی می‌شود.
مزیت منحصر به فرد تولید نکرده‌ایم
وی با بیان اینکه بسیاری اوقات جاذبه‌های گردشگری و مواهب طبیعی داریم، اما از آن بهره نمی‌بریم، افزود: اینها مزیت‌های عمومی و خدادادی هستند، اما هنر ما استفاده از مواهب عمومی و طبیعی برای تبدیل به مزیت منحصر به فرد است که دیده نمی‌شود.
دبیر اولین کنفرانس بین المللی گردشگری بیابان لوت با بیان اینکه در مرحله پیش از توسعه و توسعه ابتدایی رخ داده به سمت کارآفرینی گردشگری حرکت نکردیم و علت این است که مزیت‌های عمومی را تبدیل به مزیت‌های منحصر به فرد نکرده‌ایم، ادامه داد: اگر محصولات استراتژیک را با گردشگری تلفیق کردیم مزیت منحصر به فرد ودرآمدزایی کرده‌ایم.
اسکندری ثانی با بیان اینکه استان خراسان جنوبی یکی از استان‌هایی است که در مثلث گردشگری طلایی ایران قرار دارد، تصریح کرد: وقتی بسته‌ها و مواهب گردشگری را تعریف کردیم و تک فضایی نگاه نکریم، موفق خواهیم شد.
وی با بیان اینکه هیچ گاه فراتر از آن چیزی که باید زندگی خود را نگاه نکرده‌ایم، افزود: اگر به طور مثال با اصفهان ارتباط برقرارکرده و بسته منحصر به فرد تعریف کنیم، گردشگری اثرگذاری خواهیم داشت.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه با استان یزد که قطب دیگر گردشگری است چگونه ارتباط برقرار کرده‌ایم، اظهار کرد: هیچ کاری در این زمینه نکرده‌ایم و اینجاست که مزیت منحصر به فرد که می‌تواند کارآفرینی و ثروت خلق کند و منحصر به فرد باشد، نداریم.
عدم تعاملات با بازارهای هدف و نداشتن برند سبب شده از قافله گردشگری عقب بمانیم
اسکندری ثانی با بیان اینکه عدم تعاملات با بازارهای هدف و نداشتن برند سبب شده از قافله گردشگری عقب بمانیم، افزود: پیوندهایی که بتواند ثروت زا باشد برقرار نکرده‌ایم و این پیوندها پیوند بین بخش‌های اقتصادی و مباحث جغرافیایی است.
وی با بیان اینکه اگر این حوزه‌ها را تعریف نکردیم مزیت‌ها خاصیت رقابتی خود را از دست می‌دهند و در آینده حرفی برای گفتن نخواهیم داشت، اظهار کرد: نگاه سیستمی و سطح پایین تر شهرهای خلاق و طبقه خلاق از دریچه نگاه سیستمی، اساس کار است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه گردشگری بنیاد استان و مردم استان است و گردشگری را باید در سطح عموم دید، بیان کرد: سوال اینجاست که چگونه گردشگری را که قبلا به عنوان یک نیاز غیرضروری بوده، امروزه به عنوان یک نیاز ضروری برای مردم جا بیندازیم و چگونه مردم هدایت شوند تا نقش عمل کننده جذب گردشگر باشند.
اسکندری ثانی ادامه داد: باید دید مردم می‌توانند برای گردشگری چه کنند؟ به عنوان فردی که در حوزه سرمایه‌گذاری کار می‌کنیم چگونه هدایت کننده باشیم و سرمایه مالی، فکری، طبیعی و هوشمندی را به سمت کارآفرینی ببریم؟
وی بیان کرد: مطالعات نشانگر این موضوع است که توسعه شهری یکی از بحث هایی که با رویکرد فرهنگ محور مطرح شده نظریه شهرخلاق است. در این راستا مفهوم طبقه خلاق که در اوایل دهه گذشته توسط افرادی نظیر آلن اسکات، ریچارد فلوریدا، چارلز لاندری، ری و اندرسون مطرح شده و مورد استفاده قرار گرفت، در مدت زمانی کوتاه جایگاهی اساسی در ادبیات توسعه شهری پیدا کرد. از میـان این متفکران ریچارد فلوریدا در بیان موضوع و نهادینه کردن این مفهوم جایگاهی ویژه دارد و نقش اصلی را در تحول جامعه برعهده دارد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه باید به دنبال تحول اساسی باشیم نه تغییر، افزود: شهرهای خلاق در حال ایجاد شدن هستند که به دنبال تعریف فرمولی هستیم که چگونه از مزیت‌های طبیعی و عمومی به تولید ثروت برسیم؛ نگاه نخست این است که تفاوت بین منطقه خود و مناطق دیگر را برجسته و تبدیل به برند کنیم.
اسکندری ثانی اظهار کرد: اتفاق بعدی هویت سازی است؛ گاهی هویت نداریم چراکه در طراحی هویت متفاوت کار نکرده‌ایم و وقتی وابستگی به مکان به وجود آمد در نهایت طبقه خلاق شکل خواهد گرفت؛ وقتی طبقه خلاق تعریف شد اشتغال صورت می‌پذیرد و توجیه پذیر می‌شود؛ سرمایه گذاری طبقه‌ای به نام کارگران دانش شکل می‌گیرد و وقتی کارگران دانش شکل گرفتند موفق خواهیم شد و فرمول تبدیل می‌شود به استعدادهای جدید.
ثروت اندوزی کنیم
وی با بیان اینکه در شهرهای خلاق حوزه‌هایی بسیار فعال هستند، افزود: بخش مهمی از گردشگری، صنایع فرهنگی خلاق هستند که به معنای ریشه داشتن در استعداد و بخشی در منطقه است.
دبیر اولین کنفرانس بین المللی گردشگری بیابان لوت با بیان اینکه باید دید بخش‌های مختلف و استعدادها چگونه تبدیل به ثروت می‌شوند، افزود: باید به پتانسیل‌هایی که وجود داشته و تاکنون به آن توجه نشده، توجه کرد.
وی با بیان اینکه طبقه خلاق فرایندی را به نام صنایع خلاق شکل می‌دهد، تصریح کرد: سوال اینجاست به طور مثال چقدر حوزه گردشگری انیمیشن تولید شده و برای چند معماری منحصر به فرد که متناسب با اقلیم و منطقه ما بوده، نرم افزار در بخش گردشگری تولید شده و اصلا چند شرکت هنری در بخش گردشگری داریم ؟
اسکندری ثانی اظهار کرد: نگاه ما تک بعدی و غیرسیستمی است و کشورهای دنیا با تولید انیمیشن‌ها حتی برای کودکان گردشگری و مزیت‌های خود را نشان می‌دهند، اما ما چه کرده‌ایم؟. این یک ضعف است.
وی با بیان اینکه ما دانش تبدیل به ثروت را داریم و خلاقیت اجتماعی لازم داریم، افزود: دانشجویان دانش دارند اما نتوانسته‌اند به ثروت تبدیل کنند چراکه در بخش دانشگاهی بسیار کم کار کرده‌ایم و مجبور به تغییر حتی در بخش تعریف رشته‌های دانشگاهی هستیم.
رشته تاریخ و افزودن فارغ التحصیلان بیکار
اسکندری ثانی با بیان اینکه کشورهای دیگر از رشته تاریخ کسب ثروت می‌کنند اما ما تنها از این رشته فارغ‌التحصیلان بیکار کشور را زیاد کرده‌ایم، تصریح کرد: رشته‌ها می‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کرده تا تعریف درستی ارائه شود چراکه گردشگری را نمی‌توانیم تنها ببینیم و مواردی را باید در وجود خود نهادینه کنیم.
وی با بیان اینکه در این بخش برخلاف فرهنگ ما که جاه طلبی را درست نمی‌داند باید جاه طلب و با نگاه بلندمدت بود که از دنیا عقب نمانیم، افزود: اراده، منابع انرژی و افزایش قدرت رهبری در این حوزه مهم است.
دبیر اولین کنفرانس بین المللی گردشگری بیابان لوت بیان کرد: ما با داشتن ظرفیت‌های موسیقی مقامی می‌توانستیم برندی را در حوزه موسیقی مقامی ایجاد کنیم که به علت عدم انتقال این دانش از ستاد حرفه‌ای این موسیقی و از بین رفتن او، این برند از بین رفت.
اسکندری ثانی با بیان اینکه ایجاد مرکز فرهنگی یکی از ضروریات است، افزود: اکنون سرمایه گذاری در فرهنگ نداریم و از گردشگری که در اختیار ماست خلق ثروت نکرده‌ایم.
وی با بیان اینکه آورده بخش گردشگری چیست؟، از فعالان گردشگری خواست گردشگری را یک بسته ببینند که تک بعدی نمی‌توان به آن نگریست و باید در طبقات اجتماعی مختلف آن را دید.
مهارت در کنار آموزش، لازمه کار راهنمایان تور
احمد کاشانی، رئیس انجمن گردشگری پایدار نیز در این نشست با اشاره به چالش‌های پیش روی گردشگری، گفت: فعالان گردشگری به تنهایی نمی‌توانند باعث تحول و بازدهی ثروت شوند.
وی بیان کرد: دانش آموختگان گردشگری که به صورت آکادمیک گردشگری را می‌آموزند و یا در دوره‌ها اصول را فرامی‌گیرند، گاها از نبود شغل رنج می‌برند و فعالان حوزه گردشگری نیز از اینکه نمی‌توانند خوب کار کرده و خوب گردشگری کنند شکایت دارند.
رئیس انجمن گردشگری پایدار با تاکید بر رعایت مرز بین دانش و مهارت، افزود: وقتی فعال گردشگری دارای دانش می‌شود بسیار مهم است که آن را به مهارت و ثروت تبدیل کند، مسیر روشنی برای گردشگری تعریف شده که گاهی می‌خواهیم میانبر زده و یا با عجله این مسیر را طی کنیم.
وی با بیان اینکه عموم مردم جامعه تاریخ را فراموش کرده و گاهی فعالان گردشگری و یا راهنمایان تور تاریخچه یک روستا را نمی‌دانند، تصریح کرد: وقتی راهنمای تور دانش و مهارت لازم را داشته و راجع به یک بنای تاریخی صحبت می‌کند، لذت دوچندان می‌شود، حتما باید نگاه دوباره‌ای به تاریخ ایران داشته باشیم.
لطفا کمی کتاب تاریخی بخوانید
رئیس انجمن گردشگری پایدار با بیان اینکه در تاریخ طبری بسیار زیبا و شایسته راجع به فردوس صحبت شده و راهنمای تور لازم است آن را بخواند، اظهار کرد: دانش آموختگان حوزه گردشگری اگر وارد مباحث تاریخی شده و ر خصوص تاریخ مطالعه کنند، موفق تر خواهند بود.
کاشانی با بیان اینکه یک راهنمای تور باید به تاریخ مسلط بوده و گردشگر را جذب کند، تصریح کرد: باید باور داشته باشیم که اگر لیدر تور جذابیت نداشته باشد به لحاظ اقتصادی موفق نخواهد بود.
وی بیان کرد: راهنمای توری که وارد خراسان جنوبی می‌شود و می‌خواهد در مورد ایران توضیح دهد باید به تاریخ شفاهی و بومی و محلی منطقه نیز مسلط باشد چراکه داستان‌ها و روایت‌هایی که در تاریخ نهفته است بسیار جذاب بوده و سبب جذب گردشگر می‌شود.
رئیس انجمن گردشگری پایدار با بیان اینکه امروز دو مسیر را می‌توان پیشنهاد داد، ادامه داد: راهنمایان تور باید وارد مکان‌ها شده و با افراد بومی محلی صحبت کنند و یا از کتاب‌هایی که آماده شده استفاده کنند چراکه به طور مثال، تمام تاریخ و روایت‌های مدرسه شوکتیه بیرجند را می‌توان در یک کتاب دید.
کاشانی با بیان اینکه راهنمای توری که این کتاب را بخواند به راحتی می‌تواند در این مورد صحبت کند، افزود: در حوزه تاریخ شفاهی علاوه بر مطالعه کتاب‌ها، صحبت با جامعه محلی مهم است و در این بخش، توجه به افسانه‌ها مهم است.
وی ادامه داد: اینها نکات تمایزی است که شاید در هیچ دانشگاهی آموزش ندهند؛ بنابراین راهنمایان تور ابتدا باید آموزش آکادمیک دیده و سپس مهارت آموزی داشته باشند، اکنون آمار مطالعه پایین آمده، اما نباید فراموش کنیم که خوانش سفرنامه‌ها بسیار مهم است.
رئیس انجمن گردشگری پایدار با بیان اینکه خواندن سفرنامه‌ها می‌تواند باعث کسب مهارت شود، بیان کرد: موقعی که سفرنامه‌ها را می‌خوانید تصویرسازی صورت می‌گیرد و راهنمای تور در حوزه کویر همان اندازه که لازم است دوره‌های آموزشی عملی را ببیند همانقدر لازم است سفرنامه را بخواند.
کاشانی با بیان اینکه سفرنامه‌های دیروز و امروز قطعا می‌تواند به راهنمایان گردشگری کمک کند، تصریح کرد: خواندن مداوم سفرنامه‌ها می‌تواند این امکان را بدهد که فرد روایت گری را آموزش دیده و آنچه خوانده را تبدیل به مهارت کند.
وی با بیان اینکه شاید ماحصل و یادگار یک راهنمای گردشگری سفرنامه خودش باشد، افزود: راهنمای تور از فروش سفرنامه نیز می‌تواند ایجاد درآمد کند و امری که اینجا مهم بوده، خلاقیت است.
رئیس انجمن گردشگری پایدار با تاکید بر ایجاد مزیت در حوزه گردشگری، افزود: مستنداتی که در حوزه تولید محتوا تهیه شده و امروز در اختیار عموم مردم قرار گرفته تنها به معرفی جاذبه‌ها می‌پردازد.
کاشانی با بیان اینکه خراسان جنوبی در یک نقطه طلایی قرار گرفته، اما ما هیچ وقت مسیر گردشگری تعریف نکرده‌ایم، افزود: با تعریف دقیق گردشگری بخش عمده‌ای از چالش‌ها مرتفع می‌شود؛ باید مسیری را تعریف کنیم که به طور مثال از کرمان آغاز و به خراسان جنوبی برسد.
وی با بیان اینکه راهنمای تور زمانی که بتواند مسیری را تعریف کند می‌تواند بر روی مسیرهای خود درآمدزایی داشته باشد، افزود: اگر راهنمای تور بتواند مسیرهای جدید و ترکیبی تعریف کند، می‌تواند درآمدزایی بیشتری داشته باشد.
رئیس انجمن گردشگری پایدار ادامه داد: پس از رایزنی‌ها برای حضور گردشگران اروپایی در خراسان جنوبی به نکات جالبی رسیدیم؛ یکی از نکات این بود که متوجه شدیم که باید یک استان همجوار را در کنار تور خود بگداریم تا میزان اقامت بین استان‌ها تقسیم شود.
کاشانی اظهار کرد: تجربه جالب دیگر این بود که گروهی از اروپایی‌ها هستند که در خیل عاشقان به ایران هستند؛ بخشی به خاطر ارزشمندی پولشان در ایران و بخشی به علت داشتن جاذبه‌هایی که شاید در کشور خودشان نیست و بخشی دیگر عاشق فرهنگ و تاریخ ایران هستند و این علاقمندی یک فرصت بود برای اینکه خراسان جنوبی و استان‌هایی مانند خراسان جنوبی از آن بهره ببرند.
وی با بیان اینکه با تعریف جدید مسیرهای گردشگری می‌توانیم وارد حوزه جدیدی شویم، افزود: ما یک روستای خلاق در استان داریم، روستای اصفهک یک روستای خلاق است و تمام مواردی که برای شهر خلاق داریم روستای اصفهک نیز دارد و بازآفرینی این روستا پس از زلزله مورد بررسی قرار داده شد و جامعه محلی آن، کار علمی و اقتصادی انجام می‌دهند و پس از زلزله در مقابل بافت تاریخی، بافت جدید روستا را تشکیل دادند.
از تجربیات کشورهای دیگر در دوران کرونا بهره ببریم
رئیس انجمن گردشگری پایدار با بیان اینکه بافت قدیمی این روستا سیستم گردشگری را تعریف کرد، اظهار کرد: در شرایط کنونی وب سایت جهانی گردشگری را بسیار مطالعه می‌کنم چرا که باید بدانیم دیگر کشورها در روزهای کرونایی چه می‌کنند.
کاشانی تصریح کرد: امروز که کرونا صنعت گردشگری را خوابانده، دنیا چه کرده است؟ می‌توان محتوا تولید کرد و باید نحوه سفر کردن خود را تغییر داده و مسیرهای جدیدی را تعریف کنیم؛ تصور کنید پس از کرونا تقاضای سفر در تمام مردم دنیا ایجاد شود و اگر در این مواقع، مسیرهای جدیدی تعریف کردیم می‌توانیم در مقابل بمباران تبلیغاتی پس از کرونا در کشورهای مختلف، ایستادگی کرده و حرفی برای گفتن داشته باشیم، باید ببینیم از این تقاضا چگونه به نفع اقتصادی منطقه استفاده کنیم.
تولید محتوای خلاق و آمادگی برای پساکرونا
وی ادامه داد: اکنون فعالان گردشگری در بهت و حیرت ضربه سنگینی هستند که کرونا به اقتصاد زد؛ هنوز از این بهت درنیامده‌ایم درست است که ضربه سنگین بود اما چاره این نیست که دست روی دست بگذاریم؛ باید محتوا تولید کنیم؛ انیمیشن‌های جذاب را تولید کنیم تا به صورت خوراک آهسته آهسته به مردم داده شود.
رئیس انجمن گردشگری پایدار با بیان اینکه باید بین‌المللی فکر کرد، ادامه داد: راهنمای گردشگری و دانش آموخته حوزه گردشگری حتما باید به زبان انگلیسی مسلط باشد، اکنون و در شرایط کرونا زمان خوبی است که انگلیسی یاد بگیریم چراکه محتواها باید در سطح بین‌المللی باشند.
کاشانی تصریح کرد: گردشگری، آسان ترین راه برای ورود ارز به کشور است چراکه شما فرهنگ، زیبایی، تاریخ و امنیت ایران را معرفی می‌کنی و مخاطب بی واسطه ارز را خرج می‌کند؛ بنابراین این صنعت، یکی از مهم ترین راحت ترین صنایع برای ارزآوری و پول آوری است.
وی با بیان اینکه به طور مثال، صنعت خودروسازی نقطه تاریک و رکود دارد و روش راحتی برای ارزآوری نیست، افزود: امروز در نقطه تاریک صنعت گردشگری در جهان هستیم که می‌توانیم از این فرصت برای آینده بهره برده و به سمت بازدهی ثروت در حوزه گردشگری برویم.
رئیس انجمن گردشگری پایدار بیان کرد: باید طبقات را کنار هم جمع کنیم، تیم کاری تشکیل داده و سپس فعالیت کنیم که در قالب سازمان‌های مردم نهاد به راحتی می‌توان این کار را انجام داد.
کاشانی با تاکید بر بهره‌گیری از افراد کاربلد در حوزه‌های مختلف برای تولید محتوای گردشگری و سودآوری در این حوزه، یادآور شد: همه مردم حوصله دیدن یک مستند دو ساعته ندارند؛ بنابراین باید کلیپ‌های کوتاه هدفمند را نیز تهیه کنیم؛ کلیپ‌هایی که باکیفیت بوده، دارای تصاویر هوایی باشد، نریشن و متن زیبا داشته باشند.
منبع:ایسنا
مرتبط:
لزوم توسعه گردشگری شهر ملی طلای سنتی ایران
فناوری، راهبردی موثر در تقویت گردشگری بین‌المللی
دورنمای گردشگری ۲۰۲۱
