ضرورتی به نام «میراث پدیا»

پیام انتخابی، که هفتم آذرماه برای سخنرانی درباره این ایده، به دهمین همایش نکوداشت اصفهان دعوت شده بود، با قرائت بخش‌هایی از متون کهن تمدن‌های مختلف که در آن به‌ضرورت حفظ آثار میراث فرهنگی توصیه‌شده بود، گفت: فروردین‌ماه سال جاری، معاون وقت سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اعلام کرد که به‌واسطه حادثه سیل، ۷۳۰ اثر از میراث فرهنگی کشور در استان‌های غربی آسیب‌دیده است. از سوی دیگر، در هشت‌ماهه نخست سال ۹۸ نیز ۸۹ اثر میراثی تخریب‌شده است و از این آمار می‌توان نتیجه گرفت که جهان امروز، بسی سریع‌تر از آنکه بتواند میراث فرهنگی-تاریخی خود را ثبت و حفاظت کند، آن را از دست می‌دهد.

وی ادامه داد: بلایای طبیعی و فجایع انسانی، مثل جنگ، تخریب‌های عمدی ایدئولوژیک، توسعۀ ناموزون سیاسی-اقتصادی و به‌ویژه آزمندیِ انسانِ معاصر و نیز قانون‌گریزی، بی‌توجهی و دردناک‌تر از همه مرمت‌های غیراصولی، بی‌ضابطه و بی‌هوّیت، نیروی پیشرانۀ بولدوزر تخریب و نابودی میراث‌اند.

انتخابی، تصریح کرد: اگرچه باید با تمام امکانات از روند تخریب میراث روبه‌زوال پیشگیری و در جهت حفاظت از آن تلاش کنیم اما درعین‌حال، نمی‌توانیم هر آنچه را داریم حفظ کنیم و همه را نجات دهیم. به ناگزیر مهم‌ترین گزینۀ پیشِ رو، مستند نگاری، مستندسازی و مدیریت داده‌های آثار میراثی است پیش از آنکه از میان بروند.

وی افزود: در این میان به دلیل سنت دیرین شفاهیِ غالب بر فرهنگ ما، متأسفانه بخش مستندسازی و مدیریت داده‌ها بیشتر مغفول مانده است. چه‌بسا پروژه‌های مهمی که اتفاقاً مستند نگاری خوبی هم شده‌اند، به دلیل نبود مرکز اسناد نظام‌مند، اطلاعات آن‌ها به‌مرورزمان ازمیان‌رفته است و یا به دلیل عدم دسته‌بندی و طبقه‌بندیِ روش‌مندِ اطلاعات، دستیابی به داده‌ها در زمان نیاز بسیار دشوار است.

مدیر اجرایی «میراث پدیا» با اشاره به اینکه دسترسی به مراکز اسناد مراکز مختلف بسیار سخت است، گفت: امیدواریم که با اشتراک‌گذاری این اسناد بتوانیم آن‌ها را در دسترس پژوهشگران قرار بدهیم.

انتخابی، روند کند ثبت ملی میراث فرهنگی کشور را نیز یادآور شد و تصریح کرد: از سال ۱۳۰۹ که قانون حفظ آثار تصویب‌شده تا سال ۱۳۹۸ که سازمان میراث فرهنگی به وزارت خانه تبدیل‌شده، تنها سه درصد از میراث کشور ثبت ملی شده است و برای رفع این کمبود، می‌توان از توان همه علاقه‌مندان و دانشجویان به‌منظور به اشتراک گذاشتن این آثار و مستندات آن در دانشنامه میراث پدیا بهره برد.

ایده پرداز دانشنامه تخصصی «میراث پدیا»  ادامه داد: ایدۀ میراث پدیا به‌عنوانِ یک بستر برای تبدیل‌شدن به یک مرکز اسناد دیجیتالِ مشارکت‌گرا و گسترش‌پذیر در حوزۀ میراث طبیعی و میراث فرهنگی ملموس و ناملموس در گسترۀ ایران بزرگ، پروژه‌ای غیردولتی، غیرسیاسی و غیرانتفاعی تعریف‌شده است که به‌صورت سرمایۀ جمعی  و انبوه‌سپاری، تلاش دارد تا با جمع‌آوری مستندات علمی و تاریخی و مدیریت روش‌مند و نظام‌مندِ اطلاعات، برای شناخت و درک بهتر ارزش‌های ذاتی میراث فرهنگی و طبیعی و همچنین حفظ و انتقال دانش به نسل‌های آینده گامی اساسی بردارد.

وی خاطرنشان کرد: پروژۀ میراث پدیا در نظر دارد با آموزش و اشتراک‌گذاری تجربیات، بنیانی استوار برای بهبود مستند نگاری، مستندسازی و مدیریت اطلاعات میراث فرهنگی و طبیعی کشور بنا کند و برای آشنایی بیشتر با این دانشنامه می‌توان به نشانی miraspedia.org مراجعه کرد.

منبع:ایسنا