فین کاشان، مشهورترین باغ ایرانی ثبت شده در یونسکو
به گزارش تابناک جوانبه نقل از الی گشت، باغ‌های ایرانی از نمونه‌های برتر معماری در سراسر جهان به شمار می‌رود چرا که تلفیقی از تاریخ، معماری و طبیعت محسوب می‌شوند و در تمامی آن‌ها اصول معماری به شکل هوشمندانه‌ای به کار رفته است. این منحصربه فرد بودن به اندازه چشمگیر است که هنوز هم بعد از گذشت صد‌ها سال از همان شیوه‌ی معماری برای ساخت باغ‌های جدید استفاده می‌شود و همه نگاه‌ها را به سمت خود جذب می‌کنند.
همزمان با ورودتان به باغ فین کاشان جلوه‌های بی نظیر این باغ شما را افسون خواهد کرد به طوری زمان از دستتان خارج می‌شود. این باغ یکی از برترین نمونه‌های باغ‌های ایرانی است و همین خود دلیلی بوده تا در فهرست آثار تاریخی یونسکو به ثبت برسد.
درون این درختان سر به فلک کشیده، فواره‌های کوتاه و بلند و همچنین صدای عبور آب در دل سنگ فرش‌های باغ همگی در کنار هم بازدیدکنندگان را محسور خواهد کرد.
مساحت باغ فین کاشان برابر با ۳۳۷۰۰ مترمربع بوده و دیوار، بارو و برج‌های استوانه‌ای شکل، حیاط مرکزی این باغ شگفت انگیز را در بر گرفته اند تا آن را از تبار باغ قلعه‌های ایرانی جلوه دهند. با استفاده از همین دیوار‌ها ساکنان می‌توانند در پناه برج و بارو باغ بستری امن پیدا کنند و به خاصر حجم، شکل و ارتفاع آن جلال و شکوهی شاهانه را به نمایش بگذارند.
فلسفه نامگذاری باغ فین کاشان
نام این باغ در گذشته باغ شاه نیز بوده که دلیل آن معنای کلمه‌ی شاه که بزرگ بوده و اشاره به مساحت بالای این باغ نیز داشته است. اما در حال حاضر این باغ به فین مشهور است و دلیلش هم قرار گرفتن آن در منطقه فین کاشان است. کلمه فین که از کلمه فینه گرفته شده و فینه نام کلاه‌هایی بوده که مردم این ناحیه بر سر می‌گذاشتند.
باغ فین کاشان به دلیل اهمیت و ارزش بالایی که از لحاظ تاریخی دارا می‌باشد به منظور حفاظت بیشتر و بهتر از آن در سال ۱۳۱۴ نام آن در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
معماری باغ فین کاشان
از لحاظ معماری باغ فین کاشان تمام اصول استاندار ساخت باغ را رعایت کرده است. آنچه که در این باغ بیش از همه به چشم می‌آید حضور آب و درخت است که در واقع عناصر زنده و جذاب این مکان هستند و توانسته اند در کنار بنا‌های مجموعه به عنوان عناضر ثابت معماری فضایی جالب را به وجود بیاورند. از جمله ارکان مهمی که در طراحی این باغ به کار رفته است حفظ تقارن بوده که از اهمیت ویژه‌ای هم در آن زمان برخوردار بوده، اما به تدریج با دخالت شاهان حاکم بر این شهر از میزان آن کمتر و کمتر شده است. بیشترین میزان عدم تقارن در این باغ هم در زمان صفویه به وجود آمده است.
دلیل استفاده از عنصر آب در باغ فین کاشان
عمده دلیل استفاده از عنصر آب در باغ فین کاشان به وجود آمدن آرامش به واسطه نگاه کردن انسان در آب / خنک کردن هوا در فصل تابستان / طنین انداختن موسیقی آب به ویژه در قسمت‌های غیر مسکونی بوده است.
دو حوض بسیار زیبا در این مجموعه وجود دارد که عبارتند از:
حوض جوش
یکی از حوض‌های درون این مجموعه تاریخی، حوض جوش است که بسیار هم شگفت انیز می‌باشد. حوض جوش بسیار جذاب است و دلیلش هم کف پوش آن است که نقشی مانند قالی‌های ترج و محراب کاشان را دارا می‌باشد. کاشی‌های این حوض از نوع زرین فام و کاری از خاندان اَبی طاهر، خاندان هنرمند کاشی ساز کاشانی، بوده و روی لعاب کاشی‌ها از طلا استفاده شده است. این کاشی‌ها تا اویل دوره رضا شاه در این حوض وجود داشتند، اما غارتگرانی به نام نایبی‌ها به سمت این حوض حمله کردند و کاشی‌های آن را دزدند. بعد‌ها افراد بسیاری برای بازسازی و مرمت این حوض دست به کار شدند که هیچ کدام نتوانستند کاری از پیش ببرند.
عملکرد جالب حوض جوش باغ فین کاشان
در باغ فین کاشان ۱۶۰ حفره در حوض وجود دارد که هر یک به منزله یک گل از قالی بوده است. عملکرد این حفره‌ها به این صورت که اگر اولین حفره به صورت فواره‌ای عمل می‌کرده، دومین حفره کار مکش آب را انجام می‌دهد. به این ترتیب حدود ۸۰ حفره فواره و ۸۰ حفره مکنده در این حوض‌ها وجود دارد که به یکسان بودن ورود و خروج آب کمک می‌کنند تا سرریزی نداشته باشد. امروزه آب سرریز این حوض به وسیله ۳ جدول کاشی از وسط گذرگاه‌های باغ عبور می‌کند.
در باغ فین کاشان ۱۶۰ حفره در حوض وجود دارد که هر یک به منزله یک گل از قالی بوده است. عملکرد این حفره‌ها به این صورت که اگر اولین حفره به صورت فواره‌ای عمل می‌کرده، دومین حفره کار مکش آب را انجام می‌دهد. به این ترتیب حدود ۸۰ حفره فواره و ۸۰ حفره مکنده در این حوض‌ها وجود دارد که به یکسان بودن ورود و خروج آب کمک می‌کنند تا سرریزی نداشته باشد. امروزه آب سرریز این حوض به وسیله ۳ جدول کاشی از وسط گذرگاه‌های باغ عبور می‌کند.
حوض دوازده فواره
این حوض هم در زمان محمدشاه قاجار و همچنین همزمان با حوض جوش و اتاق شاه نشین در این باغ ساخته شد و امروز هم با نام حوض دوازده فواره آن را می‌شناسند. درون این حوض فواره‌هایی وجود دارد که در این حوض حکایت از ساختار ایرانی باغ و شاهکار معماری در گذشته‌های دور نیز دارد که بدون وجود هیچ نیرویی از خارج، جریان عمودی را برای آب درون حوض به وجود می‌آورد.
حمام فین
خوب از معروف‌ترین بخش‌های باغ فین کاشان مربوط می‌شود به دو حمامی که در این باغ وجود دارد و نام هیچ یک از آن‌ها فین نیست، اما به دلیل قرارگرفتن آن‌ها در باغ فین به این نام نیز مشهور هستند. عمده علت شهرت این حمام‌ها به قتل رسیدن امبیرکبیر نخست وزیر آن زمان در حمام نیز بوده است.
کوشک صفوی
دیگر بنایی که در باغ فین کاشان حتما شما را مجذوب خودش می‌کند کوشک صفوی است که سال ساخت آن به دوره ۹۸۶ هجری شمسی بر می‌گردد. این بنای تاریخی به دستور شاه عباس و به همت آقا خضر نهاوندی حاکم وقت کاشان در مرکز باغ و در روبروی دروازه باغ نیز ساخته شده است. این بنای تاریخی در گذشته ۴ طبقه داشته و دو طبقه فوقانی آن به شکل کلاه فرنگی بوده، اما زلزله سال ۱۱۵۶ صدماتی جدی به آن وارد کرد و در زمان بازسازی تنها دو طبقه از آن ساخته شده است. امروزه این ساختمان ۱۴ متر ارتفاع دارد و مصالحی که در آن بکار رفته عبارت از سنگ لاشه در پی ساختمان و خشت خام در دیواره‌ها می‌باشد. پیشنهاد می‌کنیم حتما از داخل این بنای تاریخی و دیدنی بازدید کنید.
اتاق شاه نشین
اتاقی به عنوان شاه نشین هم در این باغ وجود که حدود ۱۲۱۸ شمسی به دستور محمد شاه قاجار ساخته شد. در اطراف این بنا اتاق‌هایی با عنوان اتاق‌های گوشواره وجود دارد که فضای برای خدمه اتاق نیز بوده اند. بنابر احترامی که خدمه برای شخص شاه قائل بودند، تشریفات، از درب‌های جانبی صورت می‌گرفت و هیچ گاه از درب اصلی وارد این اتاق نمی‌شدند. در جلوی بادگیر این اتاق و قسمت وسط و قبل از حوض این ساختمان، تشریفات آن زمان انجام می‌شده است.
چایخانه
با گذر از کنار شاه نشین در کنار بنای کوشک قاجار بنای دیگری به نام چایخانه وجود دارد که در گذشت نام آن چشمه زنانه بوده است. در این بخش تمام آب ورودی به باغ تقسیم می‌شود و یک سوم از آب چشمه اصلی به آن می‌ریزد و پس از تقسیم شدن به ۳ شاخه راه خود را در باغ ادامه می‌دهد.
کوشک قاجار یا شترگلوی فتحعلی شاهی
بنای دیگری درون باغ فین کاشان قرار دارد که به دستور فتحعلی شاه در سال ۱۱۸۹ شمسی ساخته شده و با نام شترگلوی فتحعلی شاهی یا صوفه فتحعلی شاهی نیز شناخته می‌شود. در این بنا بخش‌های مختلفی وجود دارد که عبارتند از: حوضخانه، چهار طاقی باحیاط خلوت کریم خانی
در بخشی از این باغ حیاط خلوت کریم خانی وجود دارد که به دستور شخص کریم خان زند و به همت آقا سلیم آرانی در این باغ ساخته شده است. این قسمت حیاط خلوت کریم خانی نام دارد که شامل یک حیاط کوچک و اتاق‌های پنج دری و اتاق‌های ساده است و سال ساخت آن به حدود ۱۱۴۱ هجری شمسی باز می‌گردد.
موزه ملی کاشان
و آخرین بخشی که در باغ فین کاشان می خواهیم به آن اشاره کنیم، موزه ملی کاشان است. این موزه با عنوان موزه ملی کاشان در سال ۱۳۴۶ به همت مرحوم سید محمد تقی مصطفوی مدیر کل باستان شناسی وقت بر روی خرابه های برجا مانده از بنای خلوت نظام الدوله ساخته شده است. این موزه دارای سه بخش باستان شناسی و مردم شناسی و صنایع دستی است. بیش از ۴۰۰ قطعه اثر از جمله ظروف سفالی متعلق به دوره های پیش از اسلام و پس از آن از جمله اشیای مفرغی و سرامیک و پوشاک و خط و کتابت و انواع بافته‌ها در این موزه به نمایش در آمده که از هزاره هفتم قبل از میلاد تا دوره معاصر را دربر می‌گیرد. اشیای بخش باستان شناسی این موزه نیز از حفاری‌های انجام شده در تپه سیلک و چغازنبیل و حسنلو و خوروین و لرستان و… به دست آمده اند.
دسترسی به باغ فین کاشان
زمان بازدید: همه روزه به جز تاسوعا و عاشورای حسینی، ۲۱ رمضان شهادت امام علی، ۲۸ صفر رحلت پیامبر، ۱۴ خرداد رحلت امام خمینی، ۲۵ شوال شهادت امام جعفر صادقساعت بازدید: ۰۹:۰۰ تا ۱۸:۳۰ در شش ماه اول سال و ۰۹:۰۰ تا ۱۶:۰۰ در شش ماه دوم سال
هزینه بازدید: ۲۵۰۰ تومان برای اتباع ایرانی و ۲۵۰۰۰ تومان برای اتباع خارجی
آدرس: استان اصفهان، بخش مرکزی شهر کاشان، قصبه فین کوچک از روستای فین، خیابان امیرکبیر
منبع خبر:تابناک جوان
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.