گردشگری کشاورزی از چه زمانی آغاز شد؟

مژگان ثابت‌تیموری در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص گردشگری کشاورزی اظهار کرد: این نوع گردشگری اخیرا باب شده و در ایران نیز اقبال خوبی نسبت به آن صورت گرفته است. گردشگری کشاورزی از شاخه‌های متنوعی تشکیل شده است. یکی از مقاصد عمده گردشگری، روستاها، مزارع، باغات و عرصه‌های طبیعی وابسته به روستاها بوده که نیازهای گردشگران را از نزدیک‌ترین مقاصد مربوط به تفرجگاه‌های طبیعی تامین کند. به عنوان مثال نیاز گردشگران در سفر به جنگل‌های شمال از اقامتگاه‌های روستایی یافت می‌شود.

وی ادامه داد: یک حوزه جدید در ایران برای افرادی که می‌خواهند به فضاهای بسیار زیبا و متنوع نسبت به زندگی اصلی خود ورود پیدا کنند، قابل احیا است. هدف اصلی از گردشگری کشاورزی آشنایی با نوعی از چشم‌انداز فرهنگی و اجتماعی است، در حالی‌که در کنار آن جاذبه‌های اصلی همانند جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی نیز قابل مشاهده و لمس است.

حفظ اصالت روستاییان، مهمترین رکن در گردشگری کشاورزی

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی افزود: غذایی که در فضای مزرعه و یا خانه‌باغ روستایی به مهمانان ارائه می‌شود، باید اصالت داشته و برگرفته از همان روستا و فضایی باشد که گردشگران به آن وارد شده‌اند. بهره‌برداری از فعالیت‌های کشاورزی و فرهنگ روستایی جاذبه اصلی این نوع از گردشگری است. آن چیزی که آن را از اکوتوریسم متفاوت می‌کند، نوع جاذبه اصلی این نوع از گردشگری کشاورزی است.

ثابت‌تیموری در خصوص مزیت‌های گردشگری کشاورزی خاطرنشان کرد: متنوع سازی کشاورزی، ایجاد درآمد اضافی، حفظ سلامت کسب و کار، حفظ منابع، سنت‌ها و فرهنگ بومی و کمک به پایداری گردشگری از اهداف و مزایای گردشگری کشاورزی است.

درآمد گردشگری کشاورزی مکمل درآمد کشاورزان است، نه درآمد اصلی آنان

وی در پاسخ به این سوال که گردشگری کشاورزی از کجا آغاز شده و به چه دلیلی این نوع از گردشگری شکل گرفته، تصریح کرد: یکی از دلایلی که توصیه می‌کنیم کشاورزان به این سمت‌وسو ورود پیدا کنند این است که درآمد حاصل از گردشگری کشاورزی قرار است درآمدی مکمل برای کشاورزان باشد؛ نه اینکه کشاورز تمام فعالیت‌های خود را مبتنی بر ارائه خدمات به گردشگران قرار دهد و از فضای اصلی کار و تولید خود غافل شود. یک کشاورز با تمام اصالت‌هایی که در مزرعه، باغ و فضای کشاورزی خود دارد، اقدام به پذیرایی از مهمانانی می‌کند که بتوانند از محصولات آن باغ استفاده کرده و با یک خاطره خوب آن مزرعه را ترک کنند.

این فعال گردشگری اضافه کرد: تجربه دوشیدن شیر دام‌های اهلی، دانه دادن، تعریف دام و طیور، تجربه باغداری و کشاورزی، استفاده از ماشین‌آلات کشاورزی و همراهی با کشاورز برای بهره‌برداری از محصول، تجربیاتی است که گردشگر می‌تواند با حضور در باغ و مزرعه کشاورز کسب کند.

ثابت‌تیموری عنوان کرد: وقتی از قاره آمریکا به سمت شرق آسیا حرکت می‌کنیم مزارع گسترده با خانه‌های روستایی در دل آن بیشتر به چشم می‌خورد، در حالی‌که وقتی به سمت شرق، اروپا و آسیا حرکت می‌کنید، روستاهای متراکم‌تر و خانه‌های فشرده‌تر به چشم می‌آیند، که دلیل آن این است که اجتماع مردم روستایی باعث شده بهتر از محیط روستایی خود دفاع کنند. بنابراین اراضی کشاورزی معمولا اطرف روستا قرار گرفته است. زندگی کشاورزی و فعالیت‌هایی که در این دو نوع کشاورزی در شرق و غرب می‌توان مشاهده کرد متفاوت است.

وی به فرایند آغاز گردشگری کشاورزی پرداخت و گفت: آغاز راه گردشگری کشاورزی به اواخر دهه ۱۸۰۰ بازمی‌گردد. در جنگ جهانی اول، سفر شهرنشینان به قصد گریز از خستگی‌های شهری و اقامت کوتاه در منازل اقوام روستایی افزایش پیدا کرد و دلیل دیگر آن رکود اقتصادی شدید و کمبود موادغذایی به دلیل جنگ بوده که در سال‌های ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ اتفاق افتاده است.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی تصریح کرد: فعالیت‌هایی مانند اسب سواری و بازدید از باغ وحش‌های حیوانات خانگی در مزارع در دهه ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ به این نوع از فعالیت‌های گردشگری کشاورزی در مزارع اضافه شد و اقامت شبانه در مزارع از سال ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ ادامه پیدا کرد.

تایلند یکی از مقاصد محبوب در حوزه گردشگری کشاورزی است

ثابت‌تیموری افزود: کشور تایلند در حال حاضر یکی از کشورهای مقصد گردشگری کشاورزی است که به صورت حرفه‌ای و برنامه‌ریزی شده توسعه گردشگری کشاورزی خود را پیش می‌برد. کشورهای اروپایی و آمریکایی که بازاریابی و تبلیغات خوب دارند تنها به عنوان مقاصد گردشگری کشاورزی شناخته نمی‌شوند، بلکه در شرق آسیا نیز این حوزه از گردشگری توسعه یافته است. همچنین اتریش یکی از مقاصد اصلی گردشگری کشاورزی در اروپا محسوب می‌شود. از سال ۱۹۹۲ به صورت رسمی این نوع از گردشگری در اتحادیه اروپا مورد توجه قرار گرفته است. در سال ۱۹۹۶ نیز با محوریت کشور ایتالیا به صورت رسمی ثبت شده است.

وی بیان کرد: همچنین کشور آلمان با سابقه‌ای ۱۵۰ ساله یکی از قطب‌های گردشگری کشاورزی به شمار می‌آید که پس از جنگ جهانی دوم به ویژه در دهه ۱۹۷۰، با توسعه کشاورزی ارگانیک و ایجاد تحولات گسترده در گردشگری کشاورزی رونق پیدا کرد. بیش از ۲۰ هزار مزرعه ارگانیک و بیش از ۴۰۰ مزرعه به خدمات گردشگری کشاورزی در آلمان اشتغال دارند. سازمان جهانی گردشگری رشد ۱۱ درصدی این نوع از گردشگری را تا سال ۲۰۲۹ پیش‌بینی کرده که درآمد هنگفتی را عاید این صنعت می‌کنند.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی اضافه کرد: همچنین تمام استان‎‌های کشور به نوعی اقلیم خاص خود را دارند. بنابراین تمام نقاط ایران علاوه بر اینکه می‌توانند یک فضای خوب و جذاب برای گردشگری مبتنی بر طبیعت باشند، همچنین می‌توانند بسته به نوع محصول تولیدی آن منطقه به عنوان مقصد گردشگری کشاورزی توسط علاقه‌مندان به این حوزه انتخاب شوند.

ثابت‌تیموری ادامه داد: حوزه‎‌های آب‌ریز کشور، ویژگی‌های منحصر به‌فردی برای هر یک از مناطق ایران در حوزه کشاورزی و دامداری رقم زده که می‌توانند جاذبه‌های بسیار عالی برای بازدیدکنندگان به وجود آورند.

منبع: ایسنا