آثار باستانی را قورت بده!

چند سال پیش در خبرها آمده بود که چاپ سه بعدی دنیا را دگرگون می‌کند. در سال ۲۰۱۱، هفته نامه اکونومیست، یک ویولن با چاپ سه بعدی را در صفحه اول خود به نمایش گذاشت و ادعا کرد که «چاپ سه‌بعدی ممکن است تاثیر عمیقی مانند انقلاب صنعتی بر جهان داشته باشد». گویا امیدها به این وعده بزرگ صنعت دیجیتال و به ویژه چاپ سه بعدی بیش از واقعیت بوده است. اما تاثیرات مورد نظر بالاخره تحقق خواهد یافت.

در چند سال گذشته شاهد یک روند ثابت و رو به افزایش از آزمایش‌ها، تجارب و پیشرفت‌های فنی بوده‌ایم. سازندگان و صنعتگران فهمیده‌اند چاپ سه بعدی دارای محدودیت‌های بسیاری است و برای استفاده موفقیت‌آمیز از آن باید  این محدودیت‌ها شناسایی شوند. علاوه بر این بسیاری معتقدند، هیجان اولیه جامعه از اختراع این فناوری بیش از حد بود. اما با این وجود، اشتیاق و درخواست زیاد مردم برای استفاده از این فناوری را نمی توان نادیده گرفت. این فناوری و کاربردهای آن فقط نیاز به کمی زمان، آزمایش و ارزیابی بیشتر دارد تا به زندگی روزمره ما وارد شود.

طی دهه گذشته، موزه‌ها و سایر موسسات فرهنگی در سراسر جهان یکی از هیجان انگیزترین بسترها برای  بکارگیری چاپ سه بعدی  بوده‌اند. این احتمالا به دلیل ماهیت اشیا و مکان‌های موسسات فرهنگی درجهت مطالعه و جمع‌آوری آثار و نمایش آن‌هاست. آثاری که با توجه به آسیب‌پذیری و اهمیت تاریخی آن‌ها، نمی‌توان لمس شان کرد و معمولا در پشت قاب‌های شیشه‌ای محصور، به نمایش گذاشته می شوند. اما این روند در حال تغییر است.

لطفا دست بزنید!

یکی از شناخته‌شده‌ترین پروژه های دیجیتال، ماکت مقبره توت عنخ آمون در دره پادشاهان مصر است که توسط شرکت Factum Arte ساخته شد. ماکت  یا همان کپی (به نقل از  این شرکت) به گردشگران این امکان را می‌دهد که داخل مقبره پادشاه را تجربه کنند بدون این‌که به محل دفن اصلی آسیب برسد.

^{ماکت سه بعدی مقبره توت عنخ آمون}

از سوی دیگر، موزه تاریخ طبیعی آمریکا از دانشجویان خواسته تا استخوان های دایناسورها را  چاپ سه بعدی و مونتاژ کنند  و مانند دیرینه شناسان به شناسایی گونه‌های مختلف بپردازند. همچنین آزمایشگاهی در موزه هنر متروپولیتن نیویورک، ماکت‌های خوراکی آثار باستانی را از موادی مانند شکلات، پنیر و برنج تولید کرده تا بازدید کنندگان  هم از طریق طعم و مزه و هم تماشای آن‌ها از آثار باستانی لذت ببرند.

^{ماکت های خوراکی}

همچنین موسسه فرهنگ و هنر Google، ازهمکاری گسترده با  چند شرکت دیگر در پروژه   open Heritage خبر داده است. هدف این پروژه احیا مهمترین میراث فرهنگی و آثار باستانی جهان با تولید نسخه‌هایی در مقیاس کوچک از آن‌هاست.این نمونه‌ها وسعت کاربرد چاپ سه بعدی در میراث فرهنگی را نشان می‌دهند. برخی از این کاربردها غیرعادی به نظر می‌رسند. مثلا موضوع اصالت آثار هنری در مقایسه با تولید  این مدل‌های جعلی بحث برانگیز است. یا  ممکن است در زمینه حق استفاده و توزیع گسترده آنلاین مدل‌های سه بعدی آثار باستانی مشکلاتی ایجاد کند. با این وجود، به نظر می‌رسد تمام این فعالیت‌ها یک هدف مشترک دارند؛ آن هم این‌که افراد بتوانند از طریق تجربیات چند حسی، میراث فرهنگی را  بشناسند، از آن لذت ببرند و درک بهتری داشته باشند.

قدرت ماکت‌ها

ماکت‌ها از مدت ها قبل تولید می شده‌اند. کپی اشیا موزه‌ای برای  قابل لمس کردن آن‌ها، قرن‌ها بود که با استفاده از روش‌های سنتی ساخته می‌شدند. از این گذشته، جنبه مادی اشیا نقش مهمی در توانایی ما در درک و فهم جهان از طریق تجربیات  واقعی دارد. اجازه لمس،  وارسی شکل و شمایل، وزن و حتی بوییدن ماکت یک اثر باستانی، می‌تواند تجربیات  ما از میراث فرهنگی را تغییر دهد. در واقع، این نوع ارتباط نزدیکترین برخوردی است که اکثر مردم تاکنون با اشیا میراث فرهنگی داشته‌اند.

آن‌چه که در مورد ماکت‌های دیجیتالی متفاوت است، جزییات دقیق و شباهت بسیار زیاد آن با نسخه اصلی است،  این فرآیند دوباره‌سازی بی‌نقص به لطف استفاده از اسکنرهای لیزری با تکنولوژی بالا انجام می گیرد. قدرت ماکت‌های دیجیتال نیز در ماهیت دیجیتالی آن‌ها نهفته است. بدان معنی که به راحتی در سراسر جهان قابل دسترسی، ویرایش و اشتراک‌گذاری هستند.

به عنوان مثال، افراد علاقه‌مند به میراث فرهنگی می‌توانند از وب سایت موزه‌ها به این ماکت‌های دیجیتال دسترسی پیدا کنند و آن‌ها را در خانه یا فبلب با یک چاپگر سه بعدی رومیزی چاپ کنند. مهمتر از همه، این  ماکت‌های دیجیتال همچنین می‌توانند به راحتی دست‌کاری یا سفارشی‌سازی شوند تا نیازهای مخاطبان مختلف را در حوزه‌های متفاوت، برآورده سازند.

غلبه بر موانع

با توجه به تنوع برنامه‌ها و محبوبیت این فناوری، بررسی چگونگی درک مردم از ماکت‌ها و ارتباط با آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. محققان دانشگاه برایتون انگلیس به دنبال فهم ارتباط فیزیکی مخاطب با ماکت‌ها هستند. فقط با تجزیه و تحلیل این تعاملات قادر خواهیم بود بهترین ماکت‌ها و فعالیت‌های ممکن را برای تامین نیاز مخاطبان طراحی و تولید کنیم.

این محققان  همچنین پتانسیل ماکت ها را برای جذب مخاطبان متنوع در موسسات فرهنگی بررسی می کنند. به عنوان مثال، افراد دارای نقص بینایی اکنون می توانند ماکت هایی از میراث فرهنگی را لمس کنند تا درک خود را از آثار باستانی تاریخی تقویت کنند.

هنگام بررسی تعامل مردم با ماکت‌های سه بعدی در گالری باستان شناسی جدید موزه برایتون، مشاهده شد که بازدید کنندگان از لمس ماکت‌ها یا  یا وارسی  آن‌ها اجتناب می‌کنند. جالب است که گویا ماکت‌ها از نسخه اصلی خود، خاصیت «لطفا دست نزنید»  را به ارث برده‌اند!

در این خصوص، راهنمایی شفاف، طراحی متفکرانه و ایجاد انگیزه در مخاطب برای تعامل با ماکت‌ها و محیط‌های  موزه‌ای، راه‌گشاست. با وجود تلاش‌هایی که در این بخش شده، به نظر می‌رسد  مردم از ارتباط فیزیکی با آثار باستانی موزه  اجتناب می‌کنند و شاید این تاثیر موانع ذهنی است که سال‌ها به ما آموخته شده است. اما با  پژوهش و تکرار می‌توان راه‌هایی برای غلبه بر این آموزه در برخورد با ماکت آثار باستانی پیدا کرد.

منبع خبر:اسکان