آرامگاه بوعلی سینا پزشک و فیلسوف مشهور ایرانی

ابوعلی سینا مشهورترین فیلسوف ایران زمین و ملقب به شیخ الرئیس در سال ۴۱۶ در همدان دار فانی را وداع گفت. بنای فعلی آرامگاه بوعلی سینا در میدان اصلی شهر همدان و در زمان حکومت محمدرضا شاه پهلوی ساخته شده است.

آرامگاه ابو علی سینا در همدان

استان همدان با قدمتی تاریخی از استان های زیبا و دیدنی غرب ایران است که در گذشته های دور با نام هگمتانه پایتخت تمدن ایران بوده است. همدان به دلیل قدمت دیرینه خود مجموعه ای از دیدنی ها و بناهای تاریخی ارزشمندی را در خود جای داده است.

یکی از این آثار تاریخی ارزشمند همدان آرامگاه بوعلی سینا مشهورترین فیلسوف ایران زمین است که در میدان اصلی شهر همدان خوش می درخشد.

ابوعلی حسین بن عبدالله مشهور به ابوعلی سینا، ابن سینا، بوعلی سینا و ملقب به شیخ‌الرئیس در شهر بخارا به دنیا آمده است و در سال ۴۱۶ هجری در همدان از دنیا رفته است.

ابوعلی سینا به دلیل رویکردش در زمینه فلسفه ارسطویی و مهارتش در زمینه پزشکی بسیار در ایران و جهان حائز اهمیت است.

کتاب قانون ابوعلی سینا یکی از جامع ترین و معروف ترین کتب تاریخ پزشکی است که در دانشگاههای پزشکی سراسر جهان نیز تدریس می شود.

از دیگر آثار ارزشمند وی نیز می‌توان به کتاب شفا که دانشنامه علمی وفلسفی جامعی است، اشاره کرد. تاریخ تولد بوعلی سینا در تقویم به عنوان روز پزشک نامگذاری شده است.

تاریخچه ی ساخت آرامگاه بوعلی سینا

آنگونه که در کتب تاریخی ذکر شده است ابن سینا از پزشکان خاص دربار سامانی بود که پس از سقوط پادشاه سامانی و روی کار آمدن سلطان محمود غزنوی از بخارا مهاجرت کرده و در طول مدت زندگانی در شهرهای مختلفی از جمله اصفهان سکنی گزیده است. سرانجام ابن سینا در سفری از اصفهان به همدان در میانه راه بیمار می شود و در شهر همدان دار فانی را وداع می گوید.

گفته شده است که ابن سینا در حیاط خانه دوستش به خاک سپرده شده است و پس از مدتی دوستش نیز فوت می کند.

محل دفن ابن سینا در پشت دژ جنوبی همدان بوده است که تا اواخر قرن سیزدهم نیز چهارطاق کوچکی به عنوان مقبره بر سر مزار گذاشته شده بودند که به مرور این چهارطاقی تخریب و فرسوده شد.

آرامگاه بوعلی سینا در زمان حکومت قاجار و به دستور نوه فتحعلی شاه به نام نگار بازسازی شد و گنبدی اجری به جای چهار طاق قدیمی بر فراز مقبره گذاشته شد و سنگ مزارها نیز تعویض شدند.

سال ها بعد دیواری کوتاه به دور آرامگاه بوعلی سینا کشیده شد و همچنین تالار بزرگ و کوچک به عنوان کتابخانه ساخته شد.

در زمان حکومت محمدرضا شاه پهلوی آرامگاه بوعلی سینا بر اساس معماری قدیم و جدید احداث شد. طراحی بنای فعلی آرامگاه بوعلی سینا توسط مهندس هوشنگ سیحون به سبک معماری دوره‌ای که ابن سینا در آن می‌زیسته و بر اساس قدیمی‌ترین بنای آن زمان یعنی گنبد قابوس انجام شده است.

برای احداث آرامگاه بوعلی سینا باید مقبره های قدیمی تحریب می شدند و پس از نبش قبرها استخوان ها و جمجمه ها نگهداری شدند و در محل جدید با رعایت موازین شرعی و آداب کفن و دفن قرار داده شدند.

 

آرامگاه بوعلی سینا و مشخصه های آن

آرامگاه بوعلی سینا بر روی ۱۲ ستون سر به فلک کشیده از جنس سنگ گرانیتی در میدان اصلی شهر همدان ساخته شده است و در سال ۱۳۷۶ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است و سالانه مسافران زیادی از این آرامگاه بازدید می کنند.

تفاوت ساختاری گنبد قابوس و آرامگاه بوعلی سینا

آرامگاه بوعلی سینا به دلیل موقعیت محلی و محدود بودن فضای آرامگاه و برای صرفه‌جویی در مخارج، در نصف ابعاد گنبد قابوس ساخته شده است.

همچنین در ارامگاه بوعلی سینا فاصله بین ستون ها باز و گشاده است و امکان رفت و آمد از بین آنها وجود دارد ولی در گنبد قابوس بین ستون ها هیچ شکاف و روزنه ای به جز در قسمت ورودی وجود ندارد و درون آن همچون دخمه، تاریک و فاقد نور و روشنایی است.

البته بازگذاشتن فاصله میان ستون ها در آرامگاه بوعلی سینا به دلیل وجود بادهای سنگین و طوفان‌های پاییزی و زمستانی شهر همدان نیز بوده است.

تالارهای ارامگاه بوعلی سینا

دو تالار شمالی و جنوبی در آرامگاه بوعلی سینا وجود دارد که تالار جنوبی موزه نگهداری اشیای قدیمی، سکه، سفال، برنز و اشیای کشف شده مربوط به هزاره‌های قبل از میلاد و دوران اسلامی است.

تالار شمالی کتابخانه ای با ۸ هزار جلد کتاب نفیس خطی و چاپی ایرانی و خارجی است. همچنین آثار ابوعلی سینا و شعرا و نویسندگانی همدانی نیز در این تالار نگهداری می شود.

در غرفه آثار بوعلی، عکسی از جمجمه وی در معرض دید گذاشته شده که گمان می‌رود به هنگام تخریب مقبره قدیمی تهیه شده است.

بر بالای درِ منتهی به خیابان سمت رودخانه بر لوحی مرمرین، رباعی از بوعلی (که به اشتباه به عمر خیام نسبت داده‌اند) نوشته شده است.

با وجود اینکه بنای آرامگاه بوعلی سینا در سال های اخیر ساخته شده است و قدمت تاریخی زیادی ندارد ولی از هر لحاظ با مجلل‌ترین بناهای تاریخی کشور برابری می‌کند و همچنین از لحاظ رعایت اصول مهندسی و نکات فنی ساختمانی، بر بیشتر آثار تاریخی کشور برتری دارد.

مقبره های موجود در آرامگاه بوعلی سینا

مقبره ابن سینا در سمت راست آرامگاه و مقبره ابوسعید دخدوک، دوست ابن سینا نیز در سمت چپ قرار دارد. همچنین مقبره ابوالقاسم عارف قزوینی، شاعر ملی ایران هم در حیاط شرقی آرامگاه روبروی در ورودی قرار گرفته است.

محوطه ارامگاه بوعلی سینا

در محوطه آرامگاه بوستانی نیم دایره ای با فضای سبز و باغچه ها و چشمه هایی در حیاط  ورودی وجود دارد.

تندیس ابن سینا نیز بر روی پایه‌ ای در ضلع شرقی میدان قرار دارد و ابیاتی به خط نستعلیق نیز روی آن نوشته شده است.

مکان و زمان بازدید از آرامگاه بوعلی سینا