بازار بزرگ اصفهان گنجینه پر رمز و راز تاریخ

 بازار اصفهان دالانی از انبوه گنبدهایی است که پشت سر هم قطار شده اند و تا آنجا که چشم کار می‌کند پیش می‌روند. در میانه‌های بازار و در تلاقیراسته‌ها، گنبدخانه چهارسو رخ می‌نماید. گنبدخانه‌ای بلند که بیننده را از هر چهارسو به سوی بازار و سراها راه می‌نماید و درهمین اثنا همه هوش و حواس بیننده را معطوف به نقش‌های آجری تاریک و روشن در گرداگرد و زوایایش می‌کند. تاق چشمه‌ها با زیبایی تمام گراگرد ستون نوری که از بیرون به داخل گنبدها هدایت شده رخ نمایی می‌کنند و این تکرار زیبایی بر همه‌ی سقف‌ها و در و دیوار بازار است.

بیننده در بازار محو تماشا می‌شود. با وارد شدن به بازار انگار پا به شهری مسقف گذاشته که ساکنانش بازاریان و تاجران و حجره داران با  پیشه‌های مختف اند که گاه در حجره و گاه در سرا و گاهی هم در تیمچه گذر زمان می‌کنند. مس می‌کوبند، پارچه نقش می‌زنند، نقره قلم می‌کوبند، نگارگری می‌کنند، نخ می‌فروشند و هزار صنعت و کار و بار دیگر که همه جملگی مشق زندگی بر دفتر روزگار بازاراست.

 

بازار اصفهان را از هر طرف بگیری از میدان کهن شهر(میدان عتیق) در بازار نظامیهیا از سردر قیصریه از راسته چیت سازان در میدان نقش جهان، جهانی آمیخته از زیبایی، سادگی، شکوه ،جلال و ابهت است که یک جا چهره در نقاب دالان‌ها و گنبدها کرده است.

محور بزرگ بازار اصفهان که انبوه راسته‌ها و سراها را در خود جا داده دو بزنگاه تاریخی در اصفهان را یادآور می‌شود، یکی زمان سلجوقیان و دیگری زمان صفویان  که در هر دو دوره شهر تحولی بزرگ و بنیادین را از سر گذرانده است.

بازار اصفهان  با تمام رگ و پیوندهایش راهش را از مسجد عتیق آغاز کرده است.جایی که اولین میدان شهر یعنی میدان عتیق در یکی از کهن‌ترین بخش‌های شهر شکل گرفته است. بیش از هشتصد سال پیش بازار اصفهان  پاییدن گرفت، رشد کرد و مسیرش را رو به میدان نقش جهان و بازاری که بعدها در دوره صفویه ساخته شد ادامه داد.

بازار بعد از شروع حکومت‌های اسلامی در ایران در کنار مسجد جامع و عمارت‌های حکومتی تکامل یافت و از اهمیت زیادی برخوردارشد تا جایی که این سه به عنوان مراکز اقتصادی ، مذهبی و سیاسی در کنار هم و در یک میدان به عنوان مراکز ثقل حکومت قرار می‌گرفتند. ساختار بازار اصفهان در دو دوره حکومت سلجوقیان  و صفویان شکل گرفته است؛ یکی در میدان عتیق در کنار مسجد جامع عتیق و ارگ ملکشاه  و دیگری در میدان نو یا همان میدان نقش جهان در کنار مسجد جامع عباسی و عمارت عالی قاپو.

بازار در کنار عناصر اقتصادی‌اش که کوچک‌ترین واحد آن حجره است، عناصر مذهبی، علمی و خدماتی مثل مساجد، مدرسه‌ها، کاروانسرها و حمام‌ها  را هم در دل خود جای داده است.

سقف راسته‌های بازار اصفهان گنبدی و آجری است و در محل تلاقی دو راسته چهارسوها با گنبدهای بلندتر و باشکوه‌تر از گنبد راسته‌ها قرار دارند. حجره‌های راسته،  محل عرضه کالاها و صنایع  و سراها محل تجمع کالاها و تولیدات هستند.

سراها با معماری چهار ایوانهیا با صحن‌های هشت ضلعی و یا مدور گاه روباز و در برخی موارد سرپوشیده اند. حیاط‌های گشوده سراها گاهی با یک حوض میانی همراه بوده که ضمن زیبایی، موجب تلطیف هوا می‌شود. سراها در یکیا دو طبقه مشتمل بر حجره‌هایی هستند که محل کالاهای راسته مربوطه است. در مقیاس بعدی بازار،سراهای سرپوشیده در بازار به تیمچه  معروف اند. تیمچه‌ها از سراها کوچکتراند، سرپوشیده اند و از  معماری و تزئینات زیباتری برخوردار هستند. تیمچه‌ها حجره‌های مرغوب‌تری دارند و بیشتر دفاتر کار تاجران و بزرگان بازار ومحل ملاقات و دادوستد آنها با تاجران دیگر است.

 

بازاراصفهان یکی از بزرگترین و قدیمی ترین بازارهای سنتی ایران است که توانسته با حفظ بسیاری از عناصر معماری و همین طور با دربرگرفتن آثار تاریخی‌ای که بخشی از ماهیت اجتماعی و فرهنگی و مذهبی را تشکیل می‌دهند، گردشگران زیادی را برای بازدید جذب کند.

استان اصفهان به عنوان قطب گردشگری کشور بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی این استان شناسایی شده و یکهزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و چهار اثر آن به نام‌های میدان امام (نقش جهان)، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع به ثبت جهانی رسیده است.

منبع:ایرنا

مرتبط:

چهارباغ زیبای اصفهان شاهکاری دلگشا و فرح بخش

مسجد حکیم اصفهان

معرفی خانه مشیر الملک اصفهان