بیابان لوت سه سال پس از جهانی شدن

۲۷ تیر ۹۵ درحالی که نشست یونسکو آخرین ساعات چهلمین اجلاس خود را در استانبول پشت سر می‌گذاشت بیابان لوت ایران با موافقت بیشتر کشورهایی که در وصف آن سخن گفتند به ثبت جهانی رسید.

تا قبل از آن، ایران دارای ۱۹ اثر ثبت شده در میراث جهانی بود که همه آنها جزو آثار فرهنگی ایران محسوب می‌شدند و هیچ اثر طبیعی از ایران در فهرست میراث جهانی وجود نداشت.

این میراث جهانی در جنوب شرقی ایران و میان سه استان خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان واقع شده است.

بیابان لوت در عرصه ای به وسعت ۲۲ هزار و ۷۸۰ کیلومتر مربع گسترده است اما حریم آن ۱۷ هزار و ۹۴۱ کیلومتر محاسبه شده که شامل ریگ یلان (تپه های ماسه ای)، کلوت ها، نبکاها، رودخانه شور، هامادا (دشت ریگی)، پهنه بازالتی گندم بریان و غیره است.

در این میان کلوت ها در غرب و ریگ یلان در شرق با چشم اندازی زیبا و شگفت انگیز خودنمایی می‌کنند.

بعد از انتشار اخبار امیدبخش ثبت جهانی شدن بیابان لوت انتظارها بر این مدار قرار گرفت که اهداف یونسکو برای ثبت یک اثر طبیعی با دستاوردهایی امیدآفرین به مرور زمان محقق شود.

این گزارش به دنبال آن است که سهم خراسان جنوبی را در معرفی این میراث جهانی مشترک بین سه استان مشخص کند و به دستاوردهای جهانی شدن این اثر طبیعی برای جوامع محلی بپردازد.

یک طبیعتگر و کارشناس گردشگری در خراسان جنوبی معتقد است که اقدامات ارزشمندی برای معرفی و حفاظت از بیابان لوت بعد از جهانی شدن انجام گرفته است.

احسان درستکار، تاسیس پایگاه‌های جهانی بیابان لوت در سه استان کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی را در این زمینه یادآور شد و به خبرنگار ایرنا گفت: جلوگیری از ورود گروه‌های کاروانی غیر مجاز به عرصه لوت از مواردی بود که در راستای حفاظت بیابان انجام گرفته است.

وی به پاکسازی محوطه های حریم و عرصه لوت با همکاری انجمن‌های مردم نهاد اشاره کرد و افزود: برگزاری اولین همایش بین المللی گردشگری بیابان لوت، فرصت‌های محلی و بین المللی در اردیبهشت ماه امسال به میزبانی خراسان جنوبی نیز به معرفی بیابان لوت در ابعاد جهانی کمک کرد.

موفقیت خراسان جنوبی در حفاظت از پوشش گیاهی و جانوری لوت

این طبیعتگر ادامه داد: از طرفی با توجه به جهانی شدن لوت نگاه‌های بین المللی به این اثر روز به روز بیشتر شده و گردشگران خارجی تمایل بیشتری پیدا می‌کنند تا از این جاذبه طبیعی بازدید کنند.

وی با اشاره به شکننده بودن پوشش گیاهی و جانوری لوت تصریح کرد: به طور قطع ایجاد حساسیت در حفظ و نگهداری از جانب گردشگران باید انجام شود که خوشبختانه تاکنون بخصوص در حوزه خراسان جنوبی شاهد ایجاد آسیب به منظر عرصه و حریم لوت نبوده‌ایم.

درستکار ادامه داد: اما در بخش‌هایی از استان کرمان بخصوص حاشیه نبکاها با توجه به تردد پرشماری از خودروهای ۲ دیفرانسیل آسیب زیادی به بافت خاک و منظر منطقه وارد شده که با برنامه ریزی لازم می‌توان از وخیم‌تر شدن اوضاع جلوگیری کرد.

گردشگری انبوه آسیب جدی برای بیابان لوت

وی گردشگری انبوه را یکی از آسیب‌های جدی دانست که بیابان لوت را تهدید می‌کند و گفت: باید از بروز این پدیده جلوگیری کرد و با مدیریت گردشگری، بیابان لوت را در مقابل آسیب های انسانی مصون نگهداشت.

کارشناس گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی با تاکید بر اینکه آموزش جوامع محلی نقش بسیار موثری در دستیابی به اهداف توسعه پایدار منطقه لوت ایفا می‌کند افزود: در این راستا از ابتدای امسال دوره های آموزش با عنوان نقش جوامع محلی در توسعه گردشگری پایدار در شهرستان نهبندان از طریق معاونت گردشگری، سرمایه گذاری و تامین منابع اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی برگزار شده است.

وی با اشاره به وسعت عرصه و حریم بیابان لوت اظهار داشت: برنامه‌ریزی برای مدیریت این عرصه و حریم نیازمند همکاری و تعامل تمام دستگاه‌های اجرایی متولی و نهادهای مرتبط است.

درستکار تصریح کرد: با این اقدامات می توان در بلند مدت به آینده گردشگری این منطقه بسیار امیدوار بود که انتظار می‌رود هر گردشگر برای ورود به عرصه و حریم لوت ملاحظات زیست محیطی را رعایت کند.

سکوت ثبت جهانی بیابان لوت بعد از گذشت سه سال

با این حال اما یک فعال دیگر در حوزه گردشگری معتقد است که خراسان جنوبی در زمینه معرفی بیابان لوت ضعیف عمل کرده است.

احمد کاشانی با بیان اینکه ارزش اثر جهانی به این است که از مرزهای یک کشور فراتر رفته و در عرصه بین المللی معرفی شود گفت: ثبت جهانی یک اثر می‌تواند باعث تحول اقتصادی در شهرها و روستاهای اطراف آن شود که یکی از اهداف ثبت یونسکو نیز همین است.

وی تعیین بودجه‌های بین المللی تعیین می شود و پلان توسعه گردشگری را از دیگر آثار ثبت جهانی شدن یک اثر عنوان کرد و افزود: بیابان لوت به عنوان اولین میراث طبیعی ایران در یونسکو در سکوت کامل مسئولان خراسان جنوبی به ثبت رسید.

فعال حوزه آژانس های مسافرتی در خراسان جنوبی ادامه داد: این سکوت به قدری است که حتی جشن ثبت جهانی شدن هم بعد از سه سال هنوز برگزار نشده در حالی که هدف مهم برگزاری این قبیل جشن‌ها معرفی آن منطقه در بُعد ملی و بین المللی است.

وی هیاهوی رسانه‌ای جهانی شدن جنگل های هیرکانی را در برابر سکوت ثبت جهانی بیابان لوت مقایسه کرد و گفت: فضای مجازی و رسانه ملی در ابعاد مختلف جنگل‌های هیرکانی را به عنوان دومین اثر طبیعی ایران در یونسکو به مردم معرفی کردند اما در حوزه ثبت جهانی بیابان لوت به خصوص در خراسان جنوبی هیچ اتفاق نیافتد و فقط به چند تیتر رسانه ها محدود شدیم.

عقب ماندگی خراسان جنوبی در برند سازی بیابان لوت

کاشانی با این اعتقاد که مهمترین نقش برای معرفی این اثر جهانی به دوش استانداری و به خصوص کارگروه گردشگری است گفت: بیایان لوت پهنه وسیعی است که بین سه استان تقسیم و به اشتراک گذاشته شده و در این بین به لحاظ امنیت موجود خراسان جنوبی و کرمان بیشترین سهم را از گردشگری این اثر جهانی می‌توانند داشته باشند.

وی به موفقیت‌های استان کرمان در برندسازی بیابان لوت اشاره کرد و گفت: با توجه به اینکه پهنه عظیم و شگفت انگیز ریگ یلان در خراسان جنوبی است اما هیچ معرفی شایسته‌ای برای آن صورت نگرفته است.

این فعال گردشگری با تاکید بر اینکه پتانسیل‌های بیابان لوت در حوزه خراسان جنوبی همچنان قابلیت برند سازی را دارد اظهار داشت: انتظار می‌رود بخش دولت دست بخش خصوصی را در این زمینه به گرمی فشرده و به توصیه‌ها گوش فرا دهند.

وی یکی از این قابلیت‌ها را روستای «دِهسلم» در حاشیه بیابان لوت عنوان کرد و گفت: دهسلم به عنوان زمرد سبز کویر مرکزی ایران نزدیکترین روستای قابل اقامت به ریگ یلان و بیابان لوت است که کوتاهترین، مهمترین و ایمن‌ترین محور مواصلاتی محسوب می‌شود اما از آن غافل هستیم.

کاشانی با انتقاد از وضعیت نامناسب جاده دسترسی نهبندان به دهسلم و شهداد ادامه داد: این جاده با عرض کم و ترانزیت بالا خودروهای سنگین، مناسب گردشگری نیست در حالی که می‌تواند پولسازترین محور باشد.

وی بیان کرد: اکنون با گذشت سه سال از ثبت جهانی لوت بیش از ۹۰۰ روز را از دست دادیم اما هنوز هم فرصت هست.

مدیر یکی از آژانس‌های مسافرتی در خراسان جنوبی گفت: ۶۰ هزار نخل ایستاده و سرسبز با ۱۵ نوع خرما ویژه و منحصر به فرد در دهسلم از پتانسیل‌های برندسازی است که می توان بر روی آن تمرکز کرد تا به اقتصاد مردم این روستا و روستاهای اطراف کمک شود.

وی فروش صنایع دستی روستاهای اطراف بیابان را از دستاوردهای دیگر معرفی مناسب این اثر جهانی دانست و افزود: فرصت‌های خوبی در سطح بین المللی بعد از ثبت جهانی بیابان لوت وجود دارد تا بتوان گردشگران حرفه‌ای را به استان جذب کرد اما این کار نیازمند اطلاع رسانی است.

کاشانی تصریح کرد: وجود فرودگاه بین المللی در بیرجند، ۹ هتل در خراسان جنوبی و اقامتگاه‌های متعدد بومگردی در راستای سفر راحت، ایمن و ارزان به بیابان لوت می‌تواند تبلیغ شود.

وی به برگزاری همایش بین المللی بیابان لوت در اردیبهشت ماه امسال اشاره کرد و گفت: گرچه در حوزه علمی و تئوری به این همایش خوب پرداخته شده اما جای خالی تورگردانان ملی و بین المللی انتقادی است که بر این همایش می‌توان وارد کرد.

این فعال گردشگری ادامه داد: نحوه برگزاری بخش میدانی همایش و حضور در بیابان لوت نیز به سبکی برنامه‌ریزی شده بود که بازخورد خوبی نداشت در صورتی که این بخش از همایش می‌توانست بسیار جذاب تر انجام شود.

وی با تاکید بر اینکه مهمترین هدف معرفی و برندسازی در بیابان لوت است بیان کرد: خراسان جنوبی در مقایسه با استان کرمان برای این موضوع ضعیف عمل کرده و نیاز به توجه بیشتر دارد.

کاشانی گفت: سکوت ثبت جهانی بیابان لوت در خصوص قنات بلده، روستای خراشاد و باغ و عمارت اکبریه هم دیده می‌شود در صورتی که اگر استان‌های همجوار فقط دو اثر جهانی داشتند با کمک موج خبری و رسانه ای می‌توانستند دستاوردهای اقتصادی خوبی برای استان و روستاهای اطراف آن رقم بزنند.

بازدید سالانه ۱۰ هزار گردشگر از بیابان لوت در خراسان جنوبی

مدیر پایگاه میراث جهانی بیابان لوت در خراسان جنوبی هم به خبرنگار ایرنا گفت: بعد از ثبت جهانی بیابان لوت سالانه حدود ۱۰ هزار گردشگر خارجی و داخلی از این میراث جهانی و روستاهای اطراف آن در خراسان جنوبی دیدن می‌کنند.

زهرا رضایی ملکوتی به اقدامات پژوهشی انجام گرفته در زمینه فلور این بیابان و بررسی نقش امنیت اجتماعی در توسعه گردشگری روستای دهسلم و بیابان لوت اشاره کرد و افزود: بعد از پوشش گیاهی، پژوهش در خصوص پوشش جانوری و زمین شناسی از اولویت های بعدی پژوهش در بیابان لوت است که به تناسب اعتبار اختصاص یافته انجام می‌شود.

به گفته وی بعد از ثبت جهانی ۶۰۰ میلیون تومان اعتبار به خراسان جنوبی اختصاص یافت که این اعتبار در تجهیز و تکمیل پایگاه میراث جهانی بیابان لوت استان خراسان جنوبی، مسیرهای دسترسی و بهسازی و زیباسازی نخلستان روستای دهسلم به عنوان ورودی بیابان هزینه شده است.

مدیر پایگاه میراث جهانی بیابان لوت در خراسان جنوبی افزایش اقامتگاه‌های بومگردی و ساخت کمپ گردشگری را از دستاوردهای ثبت جهانی لوت در روستاهای حاشیه آن عنوان کرد و ادامه داد: برای افزایش شمار خانه‌های بوم‌گردی نیازمند اعتبار هستیم.

منبع خبر:ایرنا