جریان زندگی در قلعه ای چند هزارساله
ارگ قورتان در شرق اصفهان دومین بنای خشتی جهان و قلعه شهری است که همچنان زندگی در آن جریان دارد و هنوز هم پس از هزاران سال محل سکونت مردم روستا است.
به گزارش خبرنگار ایمنا، شرق اصفهان را می‌توان سرزمین کشف نشده ایران نامید این قسمت از اصفهان پر از روستاهای چند هزار ساله و تاریخی است که داستان‌های زیادی در قلب ترک خورده خود دارد. روزی روزگاری گاوخونی مانند مادری مهربان که از زنده‌رود تنفس می‌کرد، باعث شکل گیری تمدن‌ها، شهرها و روستاهای متعددی در این منطقه شد. شهرها و روستاهایی که هر کدام با تاریخ غنی و فرهنگ منحصر به فرد، جاذبه‌های خاص خود را دارند.
روستای “قورتان” در ۱۱۰ کیلومتری شرق اصفهان یکی از روستاهای ناشناخته شرق است که جاذبه‌های گردشگری فراوانی دارد. اولین چیزی که در این روستا جلب توجه می‌کند، گویش و لهجه خاصی است که “ولایتی” نام دارد و فقط در این روستا صحبت می‌شود. این روستا با معماری ابتدایی همچنان بافت تاریخی خود را حفظ کرده و قدم زدن در آن مانند گام برداشتن در میان تاریخ است. در این روستا همچنان خانه‌های خشتی زیادی دیده می شود و تصویر یک روستای تاریخی مرکز ایران را به خوبی می‌توان در قورتان دید.
منحصربه فردترین و جذاب‌ترین بخش روستا اما ارگ آن است، “ارگ قورتان” یک مجموعه بی نظیر چند هزار ساله است که همچنان در آن افرادی سکونت دارند. این قلعه درست در مرکز روستا واقع شده، به گفته مردم محلی قدمت این قلعه به زمان ساسانی و پادشاهی بهرام پنجم ساسانی برمی‌گردد. حتی در کاووش‌های این محل، اشیایی مربوط به دوره هخامنشی پیدا شده است. “ارگ قورتان” جزو معدود قلعه‌های خشتی و گلی در دنیا بوده که همچنان ساکنانی در آن هستند.
این قلعه پهناور از چندین بخش تشکیل شده و دورتادور آن با دیواری به ارتفاع بیش از سه متر و برج‌های دیدبانی محافظت می‌شود. ارگ قورتان تا سال ۱۳۳۵ به عنوان محل مسکونی قلمداد می‌شده اما فشارهای حکومتی و نبود مالکیت شخصی بر زمین‌ها و نداشتن توان مالی برای ساخت و ساز خانه در محدوده خارج از ارگ، سبب باقی ماندن مردم در ارگ برای سالیان طولانی شد. این بنا حتی در سال ۱۳۸۷ به ثبت ملی نیز رسید اما همچنان چند خانوار در آن سکونت دارند.
اکنون با افزایش ساخت و سازهای خارج از قلعه، بسیاری از ساکنان ارگ قورتان را ترک کرده‌اند و این مکان به محلی برای علوفه‌ها و نگهداری دام‌ها تبدیل شده است. همچنین بخش قدیمی‌تر قلعه که خارج ازسکنه شده در معرض تخریبات فراوانی قرار گرفته و حتی بخش‌هایی از آن برای استفاده‌های کشاورزی تخریب شد است.
قلعه قورتان حدود پنج هکتار مساحت دارد و دورتادور آن با دیواری که ۱۴ برج دیدبانی در آن تعبیه شده، پوشیده شده است. این بنا تماما با خشت و گل ساخته شده و دارای دو باروی ۲۵۰ و ۱۸۰ متری است، همچنین قطر دیوارهای قلعه بین سه تا چهار متر است. ارتفاع دیوار قلعه به حدود ۹ متر می‌رسد و برج‌ها نیز ارتفاعی ۱۴ متری دارند که از بالای آنها دشت وسیع شرق اصفهان تا دور دست‌ها پیدا است.
قلعه یا ارگ قورتان را می‌توان یک شهر نامید چرا که روزگاری در آن سه مسجد، دو حمام، بازار، آسیاب، کاروانسرا و حتی دو قلعه خان نشین وجود داشته است. مسجد اهله در حال حاضر شاخص ترین بنا داخل قلعه است که با دیگر بخش‌های آن، معماری متفاوتی دارد. مسجد بالا که قدمت آن به اوایل اسلام برمی‌گردد و مسجد ابراهیم دیگر مسجد قلعه است که ساخت آن به ۱۰۸۴ قمری و دوران سلطنت شاه سلطان حسین مربوط می شود.
کبوترخانه ارگ نیز در ضلع شمال غربی آن قرار گرفته است. این کبوترخانه‌ها در نمای بیرونی خود ۱۲ سیلو به صورت هلالی دارد که هرکدام از آنها یک پایه بنا محسوب می‌شوند، ارتفاع این سیلوها در حدود ۱۵ متر و قطر آنها ۱۲ متر است. از دیگر بخش‌های شاخص قلعه می‌توان به آرامگاه و نخلدان اشاره کرد که هر کدام با گچبری خاص دارای اهمیت فراوانی از نظر معماری بوده‌اند.
“قلعه قورتان” در شرق اصفهان و در مسیر گردشگری شرق قرار دارد و می‌تواند به عنوان جاذبه‌ای در کنار دیگر بخش‌های گردشگری منطقه مانند ورزنه و گاوخونی مطرح شود. ارگ قورتان به عنوان دومین بنای خشتی بزرگ جهان شناخته می‌شود، اما شرایط کنونی این بنای ارزشمند به هیج وجه در خور این جایگاه نیست. ارگ قورتان بیش از هرچیز نیاز به ساماندهی و ترمیم دارد تا بیش از این تخریب نشود. این ارگ یک جاذبه جذاب و مهم گردشگری اصفهان است و می‌تواند در حلقه طلایی گردشگری منطقه جای گیرد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.