درب‌دلاکان و پشت‌بازار؛ قدیمی‌ترین هیئت‌های خرم‌آباد

به گزارش ایسنا، مردم منطقه‌ زاگرس به‌ویژه استان آیین‌های عزاداری خاصی دارند که این منطقه را در ایام ماه محرم به یکی‌از مقاصد گردشگری مذهبی در ایران تبدیل کرده است. جوانان لرستانی از همان روزهای اول محرم با برپا کردن خیمه‌های عزاداری و نصب پلاکارد در جای جای این اس‍ت‍‍ان بار دیگر ح‍‍ال و ه‍و ای ع‍‍اش‍ورای‍‍ی را ب‍ه ت‍ص‍وی‍ر م‍‍ی‌ک‍ش‍‍ان‍ن‍د.

با آغاز ماه محرم جوانان با تهیه پارچه‌های سیاه و داربست‌های فلزی به شیوه سنتی تکیه‌های عزاداری در سطح محلات مختلف دایر می‌کنند و افراد مسن‌تر نیز با آماده کردن ابزار عزاداری خاص این استان همچون زنجیر، چهل چراغ، علم عزاداری و بلندگوها و طبل‌ها خود را برای عزاداری امام حسین(ع) آماده می‌کنند.

مردم این دیار در این ایام با حضور در محل‌های عزاداری و تشکیل مجالس نوحه‌سرایی و سینه‌زنی به گرامیداشت این روزها می‌پردازند.سینه‌زن‌ها و دسته‌های زنجیرزنی دسته دسته گردهم می‌آیند و با کامل شدن هیئت‌ با تشکیل دو ستون به عزاداری می‌پردازند

گرچه به ظاهر تفاوت‌های اندکی میان نوع عزاداری در بین مردم شهرستان‌های مختلف استان لرستان مشهود است، اما در واقع همه مردم این استان به یک شیوه خاص خود عزاداری می‌کنند که تفاوت‌های بسیار زیاد با نوع عزاداری دیگر اقوام دارد.

قدمت ۱۵۰ ساله تکیه درب‌دلاکان خرم‌آباد

در خرم‌آباد تکایای محلی، محل خاصی از عزاداری جوانان این شهر است، قدیمی‌ترین تکایا که به استناد کتیبه آن دارای ۱۵۰ سال قدمت است، در محله درب‌دلاکان خرم‌آباد قرار دارد که در حال حاضر نیز میعادگاه سوگواران حسینی است.

در دهه‌ اول ماه محرم و چند روز مانده به روز عاشورا روز هفتم محرم که آن را روز «تراش عباس» می‌نامند، عزاداران به حمام می‌روند و بعد از اصلاح سر و صورت خود، لباس‌های تمیز بر تن می‌کنند. بعد از آن عده‌ای شروع به جمع کردن هیزم می‌کنند. دلیل این کار این است که اگر در روز عاشورا و برگزاری مراسم گِل‌مالی هوا سرد شد، آتش روشن کنند که عزاداران با گرمی آن به مراسم و عزاداری خود ادامه دهند.

در روز تاسوعا عزاداران گِل باغچاله (گل‌رس) فراهم می‌کنند و در جاهای مخصوصی می‌ریزند که با آجرچینی در مقابل خیمه‌ها و تکیه‌های شهر درست می‌شوند و در روز عاشورا این خاک را با گلاب مخلوط می‌کنند و گل روز عاشورا مهیا می‌شود.

آیین به گِل افتادن، پیشینه این آیین مربوط به پیش از اسلام است که در ایران پیش از اسلام برای برگزاری مراسم سوگ بزرگان، قهرمانان و جوانان و عزیزترین درگذشتگان انجام می‌شده است، در استان لرستان نیز این آیین در سوگ عزیزان از دست رفته معمول بوده و اکنون نیز در سوگ سرور و سالار شهیدان و یاران باوفایش انجام می‌شود گِل نماد عزاداری و ماتم، از داغ سوگ سیاوش است و لرها این رسم را زنده نگه داشته‌اند و وارث این سنت شده‌اند.

در صبح روز عاشورا و قبل از طلوع آفتاب، جمعیت عزادار با صدای دلگیر ساز و دهل با نوای سوزناک و غم‌انگیزی به نام «چمریونه» به سمت میدان‌های شهر و محل اجرای مراسم گل‌مالی می‌روند؛ «چمر»، «چمری» یا «چمریونه» که نوعی موسیقی و آهنگ غم‌انگیز است، در سوگ و ماتم بزرگان به‌وسیله‌ «سرنا» و «دهل» نواخته می‌شود. با نواختن این ساز همه‌ مردم می‌فهمند که بزرگی از میان طایفه فوت کرده است و در صبح عاشورا زمین و زمان از این حادثه مطلع شده و بر سیدالشهدا و یاران باوفایش می‌گریند.

مردم در غالب دسته‌های عزاداری سینه‌زنان به سمت میادین راه می‌افتند و در تکیه‌های محل با گِل‌مالی کردن خود، بر گرد آتش جمع می‌شوند تا از سرما محفوظ بمانند و به سینه‌زنی و عزاداری می‌پردازند.

ماندن در خانه در روز عاشورا میان مردم این منطقه ناپسند است و همه به خیابان‌ها می‌آیند و پس‌از گِل‌مالی، عزاداری‌کنان به سمت میدان اصلی شهر می‌روند. دسته‌های زنجیرزن جلوی هر خیمه متوقف می‌شوند و مداح آن تکیه، مداحی کرده و سپس به سمت تکیه‌ بعدی می‌روند. شاید این عزاداری خاکی‌ترین عزاداری برای امام حسین و عرض ارادت به پیشگاه شهدای کربلا باشد.

از قدیمی‌ترین هیئت‌های قدیمی شهر خرم‌آباد می‌توان به هیئت‌های پشت‌بازار و درب‌دلاکان اشاره کرد. در این روز بازار تعطیل است و همه‌ مغازه‌ها پرچم سیاه بر سر در خود نصب کرده‌اند. در روز عاشورا تمام شهر خاک و گل عزا بر سر می‌کند و گرد و غبار ماتم بر چهره‌ شهر می‌نشیند.

عزاداران همه باهم سینه می‌زنند و می‌خوانند: «این بدن از کیست که سر ندارد عزیز زهرا است کفن ندارد» عزاداران ابتدا به‌صورت نشسته و با یک دست سینه می‌زنند و زمانی‌که نوحه‌خوان می‌گوید «ای وای شهیدان به دشت کربلا»، همه به پا می‌خیزیند و به نوحه‌خوان جواب داده و در مقابل هم با دو دست سینه می‌زنند. این مراسم تا ظهر ادامه می‌یابد و با سنتی به نام «طوق اشگس» به پایان می‌رسد.

منبع خبر:ایسنا