طعم پاییزه جنگل‌های مازندران
جنگل‌های شمال محصولات طبیعی متعددی دارند که در ماه‌های مختلف سال مورد توجه بومیان قرار می‌گیرند و از آنها استفاده می‌کنند؛ از انواع گیاهان دارویی گرفته تا قارچ و میوه‌های جنگلی، اما معمولا میوه‌های جنگلی هستند که بیشتر از سایر محصولات خودرو جنگل‌های شمال مورد توجه قرار دارند. میوه‌هایی مانند ولیک، خرمندی یا خرمالوی وحشی، تلکا، کِنِس و چند میوه کمتر شناخته شده دیگر که عمدتا در پاییز روی درختان به چشم می‌آیند.
در بین این میوه‌های فانتزی و کوچک، کِنِس بیشترین محبوبیت و شهرت را دارد؛ میوه‌ای که بومیان مناطق مختلف مازندران با نام‌های «کِنِس»، «کِندِس»، «کُنُس» و «کاندِس» از آن یاد می‌کنند و غیر بومی‌ها هم به آن ازگیل وحشی می‌گویند. برخی‌ها هم عنوان گلابی جنگلی را برای این میوه خوشمزه پاییزی انتخاب کرده‌اند. این تعدد نام نشان می‌دهد که میوه قهوه‌ای کوچک جنگل‌های شمال در گستره‌ای زیاد از شمال کشور وجود دارد و طرفداران آن کم نیستند.
- سلام بازار به میوه‌های جنگلی
در بازار کم‌کم می‌توان این میوه‌های کوچک جنگلی را مشاهده کرد که پس از چیدن توسط بومیان به شهرها عرضه می‌شوند. ازگیل جنگلی یا کِنِس شمالی‌ها خواص زیادی هم دارد. پتاسیم، منیزیم، منگنز، روی و آهن زیادی در این میوه وجود دارد و برای درمان بیماری‌هایی مانند سنگ کلیه،فشار خون و التهاب روده‌ای بسیار مناسب است. کِنِس سرشار از آنتی‌اکسیدان است و به سیستم دفاعی بدن کمک زیادی می‌کند. از سوی دیگر به دلیل قند کمی که دارد یکی از میوه‌های مناسب برای بیماران دیابتی است.
این‌ها فقط بخشی از ویژگی‌های این میوه کوچک جنگلی پرطرفدار هستند؛ ویژگی‌هایی که در کنار یک مزیت دیگر، سبب خاص شدن آن شده‌اند؛ کِنِس مزه‌ای کاملا خاص و منحصر به فرد دارد. همه این ویژگی‌ها می‌توانند فرصتی برای معرفی یک میوه جنگلی از مازندران به عنوان یکی از برندهای گردشگری باشند. اقدامی که به نظر می‌رسد با توجه به استقبال از مصرف این میوه و مشتقات آن در بازار کاملا قابل انجام است و می‌توان روی آن برای برندسازی در گردشگری پاییزی مازندران برنامه‌ریزی کرد.
«رحمت حسینی» یکی از بومیان منطقه دودانگه ساری است که هر سال با آغاز فصل چیدن این میوه جنگلی برای تهیه و فراوری و عرضه آن اقدام می‌کند. وی در گفت‌وگو با همشهری با بیان این‌که کِنِس در سال‌های اخیر طرفداران بیشتری پیدا کرده است، گفت: این میوه‌ها از دیرباز بین مردم مازندران جایگاه خاصی داشتند و همواره به عنوان یکی از میوه‌های اصلی فصل پاییز استفاده می‌شدند. حتی یکی از میوه‌های ثابت سفره شب یلدا در مازندران همین کِنِس است، اما افزایش سفر به مازندران و خاص بودن طعم این میوه باعث شده که در سال‌های اخیر متقاضیان بیشتری داشته باشد.
وی افزود: امسال با توجه به بارندگی‌های خوب بهار، میوه‌های جنگلی وضعیت خوبی دارند و احتمالا می‌توانیم درآمد بهتری نسبت به سال قبل داشته باشیم. البته ما تمام محصول برداشت شده را برای تازه‌خوری عرضه نمی‌کنیم. بخشی از این میوه‌ها برای تهیه فراورده ازگیل شور استفاده می‌شود و بخش دیگری را نیز به رب ازگیل تبدیل می‌کنیم که طرفداران بسیار زیادی دارد. چیدن ازگیل جنگلی در مازندران از همین روزها عمدتا به صورت گروهی آغاز می‌شود.
علاقه‌مندان به چیدن این میوه معمولا در قالب گروه‌های محدود از صبح تا غروب را در دل جنگل‌های مازندران می‌گذرانند و مناطقی که محل رشد درختان این میوه است. پس از چیدن میوه‌ها و جدا کردن بخشی از محصول برای تازه‌خوری، در صورت رسیده بودن کِنِس‌ها فرایند چندین ساعته پخت را آغاز می‌کنند. در صورتی هم که میوه‌ها هنوز رسیده نباشند، چند روز منتظر می‌مانند تا ازگیل‌ها به مرور نرم شوند و سپس کِنِس‌دِشو یا رب ازگیل تهیه می‌کنند.
- فراورده‌ای خاص
رب ازگیل فراورده‌ای کمتر شناخته شده است که معمولا بین بومیان مازندران بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. به دلیل زمان‌بر بودن تولید آن و همچنین محدود بودن مقدار فراوری شده، با قیمت بیشتری نسبت به خود محصول یا فراورده شور آن به مشتری عرضه می‌شود. در نتیجه سود بیشتری نصیب تولیدکننده می‌کند. رب ازگیل در مازندران به کِنِس‌دِشو نیز معروف است. این محصول فراوری شده طعمی خاص و منحصر به فرد بین انواع رب‌های ترش تولید شده از محصولات مختلف دارد.
تهیه این فراورده خاص جنگلی در مازندران با آیین‌ها و رسومی همراه بوده است، همین امر سبب شد که در سال‌های اخیر، جشنواره‌هایی با عنوان کِنِس‌دِشو در فصل چیدن این میوه در مازندران برگزار شود. تاکنون در آمل ۵ دوره جشنواره ویژه برداشت کِنِس برگزار شد. آذر پارسال پنجمین دوره این جشنواره بود و احتمالا امسال نیز ششمین دوره آن برگزار می‌شود. گستره رشد ازگیل جنگلی در شمال ایران گسترده است. حتی با این‌که این محصول میوه‌ای جنگلی به حساب می‌آید، اما در مناطق جلگه‌ای نیز درخت آن به بار می‌نشیند.
نابراین امکان برنامه‌ریزی برای بهره‌برداری از این فرصت به صورت گسترده وجود دارد. البته با توجه به غیر باغی بودن این محصول و جنگلی بودن آن، امکان برنامه‌ریزی مانند روال مرسومی که برای سایر میوه‌ها از سوی سازمان جهاد کشاورزی به کار گرفته می‌شود، وجود ندارد، اما می‌توان با برنامه‌ریزی برای برپایی تورهای طبیعت‌گردی و استفاده از فرصت اقامتگاه‌های بوم‌گردی که در نزدیکی مناطق جنگلی قرار دارند، گردشگری پاییزه مازندران را با این طعم خاص جنگلی پیوند زد. امکان برپایی تورهای پاییزه جنگل‌پیمایی در مازندران برای چیدن یا حضور در مراسم پخت این محصول وجود دارد. فقط به اندکی برنامه‌ریزی برای ساماندهی این اقدامات نیاز است تا این میوه و فراورده‌های پرطرفدار آن سود بیشتری نصیب گردشگری پاییزه مازندران کنند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.