عمارت کلاه فرنگی شیراز _آرامگاه کریمخان زند

در زمان زندیه و به ویژه دوران حکومت کریمخان زند، شیراز به آبادانی بسیار رسید. عمارت ها و بناهای متعددی که به دست کریمخان زند ساخته شدند و هنوز هم بسیاری از آنها پابرجا باقی مانده اند، همگی گویای این مطلب هستند. حمام وکیل ، مسجد وکیل، بازار وکیل، عمارت کلاه فرنگی و باغ های بسیار زیبای شیراز با عمارت های خاص شان چشم همگان را به خود خیره می کنند و حقیقتا شکوهمند هستند.

تاریخچه عمارت کلاه فرنگی شیراز

عمارت چهار فصل یا باغ حکومتی نام های دیگر این ابنیه می باشند. چنانچه گفته شد عمارت کلاه فرنگی متعلق به زمان زندیان می باشد. در آن زمان گردهمایی های رسمی و انواع مراسم ها را در این عمارت برپا می کردند.

همچنین این بنا مکانی مناسب برای پذیرایی و حضور مهمانان و سفیران خارجی محسوب می شده است. عمارت کلاه فرنگی شیراز در یک باغ واقع شده است. این باغ کوچک که اکنون شما می توانید به بازدید آن بروید بازمانده یک باغ بسیار بزرگ به نام باغ نظر می باشد. ناگفته نماند که باغ نظر مرکز حکومتی شیراز در زمان زندیان بوده است.

نام دیگر این عمارت کلاه فرنگی شیراز آرامگاه وکیل در نظر گرفته شده است و علت این نامگذاری وصیتی است که کریمخان زند کرده بود. کریمخان زند وصیت نموده بود که مقبره او در شاه نشین شرقی عمارت قرار بگیرد. از این رو به عمارت کلاه فرنگی شیراز آرامگاه وکیل نیز گفته می شود و جالب است بدانیم که این عمارت در یکی از باغ های دلنشین شیراز واقع شده است.

شاید برای شما هم جالب باشد بدانید که اگرچه پس از مرگ کریمخان زند او را در این باغ دفن کردند اما در زمان حکومت آقا محمد خان قاجار به علت اینکه او دل خوشی از زندیان نداشت، دستور داده شد که استخوان های کریمخان را بیرون کشیده و به کاخ گلستان برده و در آنها دفن نمایند. و اما بار دیگر در دوره حکومت پهلوی استخوان های او را جابه جا نموده و به این باغ انتقال دادند

معماری عمارت کلاه فرنگی

معماری این عمارت به نحوی طراحی شده که یک بنای هشت ضلعی ایجاد نموده است. از نظر تزئینات و نقش و نگار ها انواع طرح های اسلیمی، بخش هایی از داستان های قدیمی، گل و مرغ و همچنین استفاده از کاشی کاری های زیبا در آن دیده می شود. کریمخان زند برای ساخت عمارت کلاه فرنگی به شکل یک بنای هشت ضلعی از عمارت هشت بهشت اصفهان الهام گرفته است.

عمارت کلاه فرنگی یک عمارت بزرگ محسوب نمی شود بلکه بیشتر گویای خلق و خوی کریم خان زند می باشد. در درون بنا شما یک تالار با مرکزی گنبددار مشاهده می نمایید. همچنین چهارشاه نشین جانبی نیز وجود دارد.

در چهارسمت این عمارت چهار آب نما قرار گرفته است که یکی از آنها آسیب بسیار دیده است. داخل عمارت حوضی از مرمر در وسط وجود دارد و چهار شاه نشین و اتاق هایی در چهار گوشه هستند. وجود یک آبنمای زیبای ساخته شده از سنگ مرمر، فضای درونی بنا را به طرز چشم گیری چشم نواز نموده است.

 

ماهیت کنونی عمارت کلاه فرنگی شیراز

در سال ۱۳۱۵ با پیگیری های بسیار شادروانان علی اصغر حکمت شیرازی ، فریدون توللی و علی سامی این عمارت را تغییر کاربری دادند و آن را به موزه تبدیل کردند. هم اکنون موزه پارس درون عمارت کلاه فرنگی قرار گرفته است و اشیاء مربوط به ماقبل تاریخ و همچنین دوران اسلامی در آن نگهداری می شوند.

موزه پارس
چنانچه گفت شد موزه پارس درون عمارت کلاه فرنگی شیراز واقع شده است. این موزه که در سال ۱۳۱۵ احداث گردید آثاری همچون کتب خطی، تابلو های نقاشی، آثار لاکی و ظروف سفالی مربوط به دوران پیش از تاریخ و دوران اسلامی را در خود جای داده است.

اگر بخواهیم به صورت خاص تر، برخی از اشیاء موجود در موزه پارس را عنوان نماییم می توانیم به قرآن های خطی که به امیر المومنین (ع) و امام حسن (ع) و امام صادق (ع) منسوب شده اند، اشاره نماییم.

از بین قرآن هایی که در این موزه قرار گرفته اند دو نمونه ویژه در بین آنها مشاهده می شود که یکی از آنها قرآنی است که در قرن ششم آن را در دروازه قرآن شیراز قرار دادند و دیگری قرآنی با خط عثمان خلیفه سوم می باشد.

قرآن قرار گرفته در دروازه قرآن در قرن ششم توسط سلطان ابراهیم بن شاهرخ تیموری نوشته شده است. در سال ۱۳۱۶ که یکسال از احداث موزه پارس گذشته بود این قرآن را به آنجا برده و نگهداری نمودند. چیزی که درباره این قرآن جالب است بدانید این نکته می باشد که در بین عموم مردم شایع شده بود هر برگ این قرآن وزنی برابر ۱۷ من دارد و وزن کل قرآن نیز ۱۷ من است.

در این موزه یک تابلو از کریم خان زند در حال قلیان کشیدن نیز وجود دارد. در این تابلو که شهرتی به نسبت زیاد دارد افرادی معروفی را نیز نقاشی نموده اند. جعفر نقاش، خالق این اثر شناخته شده است. در موزه پارس آثار دیگری از نقاشان دیگری همچون میرمصور و صدرالدین شایسته که شاگردان کمال الملک بوده اند نیز دیده می شود.

شمشیر کریمخان زند نیز در این موزه نگهداری می شود.

یکی از آثار تاریخی قابل توجه یک سنگ مدور و به شکل استوانه در بخش غربی باغ است. به این سنگ لوح تاریخ می گویند و در سه دوره تاریخی مختلف سلجوقی، صفوی و قاجاریه بر روی آن به خطوط ثلث نسخ پهلوی و نستعلیق سه کتیبه نگاشته اند.

عمارت کلاه فرنگی کجاست؟

مکان عمارت کلاه فرنگی شیراز که اکنون با نام موزه پارس نیز شناخته شده است به شرح زیر است:

آدرس: فارس – شیراز – خیابان زند – بین بازار وکیل و ارگ کریمخانی

زمان بازدید: ۸-۱۳:۳۰ و ۱۴-۱۸٫

این موزه مانند سایر موزه ها، دوشنبه ها تعطیل می باشد.

مرتبط:

سرای مشیر _گلشنی در شیراز