قبل از تاریخ را در این موزه ببینید…

عبدالمالک شنبه‌زاده در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: موزه مردم شناسی در قلعه والی که بیانگر پوشش و آداب و رسوم مردم استان است و  موزه تاریخ کشاورزی واقع در کاخ فلاحتی ک مراحل کاشت ، داشت و برداشت و ابزار مختلف کشاورزی را پیش روی بازدیدکنندگان می‌گذارد و موزه باستان‌شناسی واقع در شهرستان دره شهر که اشیایی از دوران مختلف پیش از تاریخ تا دوران اسلامی در معرض دید علاقمندان قرار داده است.

معرفی ساختمان قلعه والی در مرکز شهر ایلام

ساختمان قلعه والی در مرکز شهر ایلام قلعه‌ای مسکونی _ نظامی بوده و در زمینی به مساحت ۴۶۸۷,۱۷ متر مربع احداث شده که از این مقدار زمین فضای سبزی در ضلع غربی متمایل به جنوب باقی مانده که مساحتی برابر ۱۷۹۲,۴ متر مربع دارد.

این قلعه دارای سه درب ورودی در سه ضلع جنوب، شرق و غرب بوده که ورودی اصلی قلعه در ضلع جنوبی قرار دارد و با ۱۱پله بیست سانتیمتری به داخل اتاق نگهبان و سپس با ۸ پله دیگر به کف حیاط مرتبط می‌شود.

ورودی قلعه به سبک یونانی بنا شده است. درب‌های دیگر قلعه خصوصی بوده و یا برای تردد مهمان‌ها احداث شده‌اند و با راهروهای سرپوشیده به داخل حیاط قلعه مرتبط می‌شوند در منتهاالیه درب‌ها دو هشتی وجود دارد و نور تعدادی از اتاق‌ها از آنجا تامین می‌شود.

این هشتی‌ها که داخل یکی از آنها حوض کوچکی وجود دارد به هشت ضلع منظم تقسیم و با شکستگی در آجرهای دیوار و اجرای انواع قوس بر سر نعل درگاه‌ها و تزیینات آجری بالای آنها و اجرای طاق ضربهایی در دیوار تزیین شده‌اند.

قلعه دو برج نگهبانی بصورت نیم‌دایره در راس ضلع شمال شرقی و شمال غربی دارند و اطراف آن کنگره‌هایی جهت قرار گرفتن نگهبان جهت دیده‌بانی دارد و  دارای تعدادی اتاق زیرزمینی است که به سبک خاصی ساخته شده و دارای اشکال هندسی در سقف است و با فضاهای سرداب مانندی بصورت زیرزمین با پوشش هلالی آجری تعبیه شده است.

نمای خارجی اضلاع مختلف قلعه که مشرف به حیاط است و به کمک ارسی‌ها و پنجره‌های چوبی تزیینی با شیشه‌های رنگی در فرم‌ها و اشکال منظم هندسی مزین شده است.

در تزیینات بیرونی از نمای خوشه گندمی آجرها استفاده از آجرهای رنگی در نماها و بالای قوسها درهای چوبی قوسی شکل و همچنین روزنه‌های دید و شکل جالب توجه سردر مشخص است.

وجود نرده‌های مشبک آجری به رنگ فیروزه‌ای در تراس‌های سرپوشیده ضلع جنوب غربی همراه با پنجره‌های مشبک با شیشه‌های الوان و ارسی‌های قلعه و حوضی مستطیل شکل در صحن جلوی قلعه از جمله تزئینات بیرونی قلعه هستند.

تزیینات فضای درونی آیینه‌کاری در سقف اتاق‌ها معمول بوده که بقایایی از آن در یکی از اتاق‌های ضلع غربی که به نحو بسیار زیبایی اجرا شده برجای مانده است؛ گچبری بر روی دیوارها و سقف اتاق شاه‌نشین در نقوش گل و گیاه اجرا شده است.

قلعه والی در تاریخ سوم آذر ۱۳۷۶ با شماره ۱۷۹۸ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است و هم‌اکنون موزه مردم‌شناسی در این مکان دایر است.

وجود شناسنامه‌ی کشاورزی ایلام در کاخ فلاحتی

کاخ فلاحتی در سال ۱۳۲۶ هجری قمری یعنی در دوره قاجاریه به فرمان «غلامرضا خان»، والی وقت ایلام، ساخته شد.

کاخ فلاحتی هم‌اکنون در محوطه سازمان جهاد کشاورزی استان ایلام قرار گرفته و به موزه کشاورزی نیز تبدیل شده است. به همین دلیل ممکن است که برخی آن را کاخ کشاورزی نیز ‌بنامند.

زمینی که کاخ در آن ساخته شده است، مساحتی در حدود ۸۱۰ مترمربع دارد. خود کاخ نیز زیربنایی بالغ بر ۳۳۷ مترمربع را دارا است. وارد کاخ که شوید، یک هال بزرگ در وسط آن قرار دارد و در اطراف آن دو اتاق تو در تو دیده می‌شوند. در جلوی این هال میانی یک ایوان قرار دارد که هم اتاق‌ها و هم هال به این ایوان ورودی دارند.

دو سمت این اتاق‌ها به صورت چند ضلعی بیرون آمده‌اند و همچنین در میان آن‌ها دو تراس نیز وجود دارد. پنجره‌هایی نیز در هر دو طرف وجود دارند که به لطف ظرافت‌های طراحی همچون طاق نیم دایره‌ای و گچ بری‌های هنرمندانه با نقش‌ و نگارهای گل و گیاه و انسان بسیار زیبا به چشم می‌آیند که این نشان از درک هنری بالای معمار و طراح این بنا دارد. اگر به داخل اتاق‌ها بروید، سادگی و طراحی بدون تزیین آن‌ها کاملا در نظرتان مشهود خواهد بود.

در مورد تراس کاخ نیز باید گفت که سقف آن بر دو ستون تکیه زده و استوار شده است. نکته جالب دیگر در طراحی بنا در سرستون‌های این قسمت است. این سرستون‌ها به شیوه کوفی ساخته شده‌اند و بسیار زیبا هستند. سقف کاخ فلاحتی که شیب‌دار بوده و پوششی از ورق گالوانیزه نیز دارد، به صورت طاق ضربی با تیرهای چوبی و ملاط اندود ساخته شده است.

از مصالح عمده‌ای که در ساخت این کاخ زیبا استفاده شده است، می‌توان به سنگ‌های تراشکاری شده، گچ، چوب و آجرهای مربعی اشاره کرد. ضمن این که کف بنا نیز با آجر فرش شده بود، ولی متاسفانه به دلیل خراب شدن سطح و عدم حفظ و رسیدگی مناسب، بعدا با موزاییک مرمت شده است. همچنین همان گونه که پیش از این هم اشاره کردیم، ورق گالوانیزه نیز در سقف کاخ استفاده شده است .

در سال ۱۳۹۰ کاخ فلاحتی به موزه کشاورزی تبدیل شد. این موزه دارای چهار بخش اصلی است. در بخش اول آن می‌توانید ابزارهای سنگی مربوط به «تپه علی کش» که شامل وسایلی همچون ابسیدین، کوبه، تیغه و ریزتیغه و چند مورد دیگر است و قدمت آن‌ها حتی به ۸ هزار سال پیش از میلاد برمی‌گردد، را مشاهده کنید. تپه علی کش منطقه‌ای در شهرستان دهلران است که کاوش‌های فراوانی در آن صورت گرفته است و اشیای قدیمی زیادی نیز در آن یافت شده‌اند .

در بخش بعدی موزه می‌توانید وضعیت کشاورزی سنتی در شهرستان ایلام در حدود نیم قرن گذشته را تماشا کنید. در دو بخش دیگر نیز می‌توانید مواردی همچون گیاهان دارویی، اسناد اراضی کشاورزی و نمایش خرمن و مهر خرمن را ببینید. درهای این موزه در ساعات اداری به روی علاقه‌مندان باز است.

اولین بنای موزه‌ای ایلام در جوار شهر تاریخی سیمره

موزه باستان شناسی دره‌شهر به عنوان موزه تخصصی استان ایلام در بردارنده بیشترین یافته‌های باستان شناسی در زمینه تاریخ، فرهنگ، هنر و تمدن از دوران پیش از تاریخ تا دوران اسلامی است.

این موزه از جمله موزه‌های دیدنی استان ایلام است که در کنار شهر تاریخی سیمره ایجاد شده است.

ساختمان موزه‌ باستانی شناسی دره‌شهر که اولین بنای موزه‌ای استان است، در سال ۱۳۸۲ در زمینی به مساحت ۸۴۸ متر مربع و با زیر بنای ۵۵۰ متر شروع و در سال ۱۳۸۸ به بهره‌برداری رسید و گشایش یافت، طبقه همکف این موزه شامل بخش اداری، فنی، کتابخانه و آزمایشگاه است.

مجموعه موزه به ۳ قسمت پیش از تاریخ و تاریخی و اسلامی تقسیم شده و ویژگی این است که تمام مجموعه و یا تعدادی زیادی از آن توسط کاوش‌های باستان شناسی در مکان‌های باستانی از جمله شهر تاریخی سیمره به دست آمده است.

برخی از اشیاء هم در نتیجه یافته‌های اتفاقی و حفاری‌های غیر مجاز به دست آمده است و نحوی ارائه و نمایش آثار در فضای موزه بر اساس نمایش مستند آثار در داخل ویترین بوده که شامل ویترین‌های جمعی عمودی و ویترین‌های جمعی افقی است.

آثار کاربردی، وسایل تزیینی و زیورآلات ، ابزارهای جنگی و پیکرک های مفرقی، مهرهای استوانه ای و آثار آیینی و سکه ها است. گالری موزه در زیر زمین ساختمان موزه با ابعاد ۱۹ در ۲۰ متر است.

منبع خبر:ایسنا