قلعه ایزدخواست ، قلعه‌ای بی همتا و نفوذ ناپذیر در دوره ساسانی
ایران کشوری با تمدن ۲۵۰۰ ساله است اما، واقعا چقدر در مورد فرهنگ و تاریخ کشور خودمان اطلاعات داریم؟ شاید اگر از ما در مورد ابنیه تاریخی ایران بپرسند، تنها پاسخ خودمان را به تخت جمشید،ارگ بم، سی و سه پل و از این قبیل مکان‌ها محدود کنیم. اما آیا واقعا تمام جاذبه‌های دیدنی ایران همین چند مکان هستند؟ اصلا در موردقلعه ایزدخواست چیزی شنیده‌اید؟ ایزدخواست یک شهر باستانی و یک دژ قدیمی است که تمدنی کهن را دل خود جای داده است. ایزدخواست در استان فارس و در دویست و هفتاد کیلومتری شیراز قرار دارد.
شهر باستانی ایزدخواست
اگر در حین سفرتان در نزدیکی استان فارس یا اصفهان قرار داشتید، بهتر است کمی در مورد برنامه سفر خود دوباره فکر کنید. زمانی که از محدوده استان اصفهان خارج شدید، در میانه جاده شهرضا به آباده، به دنبال تابلوی خروجی شهر باستانی ایزدخواست بگردید. در حقیقت استان فارس شگفتی‌های زیادی برای ما دارد، شگفتی‌هایی که تنها محدود به تخت جمشید و پاسارگاد نیستند!
شهر باستانی ایزدخواست زادگاه تمدنی غنی در دوران خود بوده. برخلاف ظاهر امروزی آن که بی آب و علف و متروکه است، روزگاری شهری بزرگ و دژی مستحکم در این مکان آن را تبدیل به یک قطب مهم کرده بود. قدمت این شهر باستانی به دوران ساسانی باز می‌گردد و البته که بنا‌هایی از دوران صفوی نیز در نزدیکی اینجا به چشم می‌خورند.
اگر به آثار باستانی و کشف راز دوران قدیم علاقه دارید، قلعه ایزدخواست قطعا برای شما جاذبه‌های دیدنی زیادی خواهد داشت. خیلی تاسف بار است که گردشگران خارجی زیادی تنها به دلیل دیدن این قلعه زیبا راهی ایران می‌شوند و اکثر ما حتی از وجود آن نیز باخبر نیستیم!
قلعه ایزدخواست
زمانی که کمی در این شهر باستانی قدم بزنید، ناگهان در قسمت جنوب شرقی چشمتان به یک دژ بسیار بزرگ خواهد خورد. بزرگی این دژ به حدی است که در نگاه اول مات و مبهوت عظمت آن خواهید شد. یک بنای خشتی بزرگ و طبقاتی که در یک نقطه مرتفع ساخته شده است.
جالب است بدانید که در طول تاریخ، قلعه ایزدخواست اولین بنای خشتی چند طبقه است. وسعت این قلعه خشتی بسیار زیاد بوده و در کنار ارگ بم می‌توان آن را سنجید. البته شاید تعجب کنید اگر متوجه شوید که بعد از ارگ بم، قلعه ایزدخواست بزرگترین قلعه خشتی جهان است و نام آن در سازمان جهانی میراث فرهنگی ثبت شده.
این واقعا جای تاسف دارد که چنین بنای زیبایی در کشورمان وجود دارد و حتی ما از وجود آن آگاه نیستیم. از طرف دیگر متاسفانه مرمت و بازسازی زیادی روی این قلعه زیبا و بزرگ انجام نمی‌شود. البته خوشبختانه تا به امروز سالم و سلامت باقی مانده و هنوز شکل ظاهری بکر و دست نخورده خود را حفظ کرده. اما آیا وسعت و چند طبقه بودن آن است که باعث خاص شدن قلعه ایزدخواست شده؟
قلعه ایزدخواست، قلعه‌ای نفوذ ناپذیر
قلعه ایزدخواست همانند یک پدر دلسوز از خانواده خود در طول تاریخ به خوبی دفاع کرده. در حقیقت مهم‌تر از نحوه ساخت و معماری این قلعه، مکان قرارگیری آن است که بسیار هوشمندانه و عالی انتخاب شده. قلعه ایزدخواست روی ارتفاعی حدود پنج تا پانزده متری واقع شده. تنها قسمت غربی، ارتفاعی هم سطح زمین دارد و همین مساله باعث شده تا دشمنان قادر به نفوذ نباشند. قسمت عمده‌ای از شکوه و عظمت قلعه ایزدخواست نیز دقیقا به همین خاطر است.
حتی مجهزترین سلاح‌های جنگی آن زمان نیز قادر نبودند که به این قلعه خشتی زیبا و عظیم نفوذ کنند و سربازان کافی بود که تنها از ضلع غربی قلعه دفاع کنند. همین مساله باعث شد تا هیچ گاه دشمنان موفق به فتح این قلعه نشوند. به همین دلیل است که قلعه ایزدخواست را قلعه‌ای غیر قابل نفوذ در طول تاریخ به شمار می‌آورند.
درب ورودی قلعه در ضلع جنوبی واقع شده. در گذشته و پیش از آسیبی که در حال حاضر به قلعه وارد شده، پلی متحرک در این قسمت قرار داشت. سربازان در مواقع جنگ پل متحرک را بالا می‌کشیدند و به این ترتیب اجازه ورود هیچ کس به قلعه داده نمی‌شد. از نظر امنیت و سیستم دفاعی، قلعه ایزدخواست در مقام بسیار بالایی قرار داشته. متاسفانه در حال حاضر سردر قلعه و پل متحرک به صورت کامل نابود شده و جای خود را به پلی ثابت قدیمی و سردری محقر داده است.
نحوه ساخت قلعه ایزدخواست
در ساخت قلعه ایزدخواست از چوب و کاه گل استفاده شده. دلیل استفاده از کاه گل و چوب، سبک شدن وزن سازه است. در نگاه اول شاید به یاد منطقه گردشگری دیگری بیافتید. بله! حق با شماست! ساخت این قلعه دقیقا مشابه به خانه‌های شهر زیبای ماسوله است. در حقیقت قلعه ایزدخواست به شکلی ساخته شده که سقف هر خانه، حیاط خانه بالایی است. به این ترتیب تنها طبقه پنجم، پشت بام مستقلی برای خودش داشته.
در بیرون از قلعه که هم اکنون بی آب و علف شده روزگاری کشاورزی می‌کردند. مردم در آن زمان با نگاه کردن از پنجره خانه خود می‌توانستند مزارع کشاورزی را ببینند. فضای ساخت این شهر بسیار زیبا، مهندسی و هوشمندانه بوده.
جزئیاتی دیگر از قلعه
در قلب قلعه یک آتشکده وجود دارد که متعلق به زرتشتیان بوده. جالب است بدانید که پس از مسلمان شدن مردم منطقه، این آتشکده بزرگ تبدیل به مسجدی زیبا شد و در آنجا عبادات خود را به جای می‌آوردند. در نزدیکی قلعه ایزدخواست دو بنای تاریخی دیگر وجود دارند که می‌توانید از دیدن آنها لذت ببرید. یکی از آنها کاروانسرای شاه عباسی مشهور و دیگری پل صفوی است. در نتیجه اگر مسیرتان به شهر باستانی ایزدخواست خورد، از بازدید این دو بنای تاریخی زیبا نیز غافل نشوید. پل صفوی برای عبور از رودخانه ایزدخواست و کاروانسرای شاه عباسی مکانی برای استراحت مسافران خسته بوده.
در نهایت باید گفت که خیلی سخت است ببینید قلعه‌ای که هیچ دشمنی نتوانست در طول تاریخ به آن گزندی برساند، تسلیم گذر زمان شده. هیچ چیز و چیز کس یارای مقابله با زمان را نداشته و ندارد. البته خوشبختانه آسیب زیادی به این دژ زیبا وارد نشده و تا به امروز در مقابل بلایای طبیعی مقاومت خوبی از خود نشان داده.
منبع خبر:عصر اقتصاد
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.