مرگ با طعم سودای گنج‌

هر روز آماری از حفاری‌های غیر مجاز از اقصی نقاط کشور به گوش می‌رسد، سوداگرانی که جان خود را به بهانه دستیابی به آثار عتیقه کف دست می‌گیرند و به دل بیابان می‌زنند تا به گنج برسند اما غافل از آنکه مرگ در کمین آن‌ها نشسته است.

بر اساس آمار منتشر شده از سوی یگان حفاظت وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ۵۸ نفر طی سه سال‌ اخیر جان خود را در حین حفاری‌های غیر مجاز در سراسر کشور از دست دادند، این آمار تلخ تکان‌دهنده باید درس عبرتی برای سوداگران شود.

بیشترین آمار مرگ و میر ناشی از این حفاری‌های غیرمجاز مربوط به استان کرمانشاه با ۱۱ نفر فوتی طی سه سال اخیر است.

مرگ در گودال با گازگرفتگی

مرداد سال ۹۹ بود که در شهرستان گیلان‌غرب پنج جوان ۳۴ تا ۴۳ساله برای پیدا کردن گنج به دامنه ارتفاعات غار مشرف به روستای کلاه دراز سفلی دهستان چله رفتند و گودالی را به دهانه حدود ۵۰ سانتی‌متر و عمق ۹ متر حفر کردند که متاسفانه به دلیل گازگرفتگی فوت کردند و یک نفر هم توسط پرسنل نیروی انتظامی دستگیر شد.

بر اساس بررسی انجام شده توسط یگان حفاظت میراث‌فرهنگی استان کرمانشاه و بنابر اظهارات فرمانده نیروی انتظامی شهرستان گیلانغرب، این پنج نفر به قصد دستیابی به اموال تاریخی اقدام به حفر تونل در صخره‌ای در نزدیکی روستای کلاه دراز سفلی که فاقد داده تاریخی بود، کردند.

همچنین در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ بود که چهار نفر دیگر از استان کرمانشاه اقدام به حفاری غیر مجاز در تپه‌ای بنام سنجان که بین دو روستای محمد آباد و زمانی از توابع بخش دینور شهرستان صحنه واقع شده است، کردند و چاهی را به عمقی حدود ۳۰ متر حفر و موتور برق و دستگاه پیکور را به درون چاه منتقل کردند که در نهایت سه نفر از این حفاران به علت گازگرفتگی جان خود را از دست دادند و با تلاش نیروهای آتش نشانی و انتظامی جسد آن‌ها از درون چاه خارج می‌شود، همچنین یک نفر نیز توسط پرسنل نیروی انتظامی دستگیر شد.

طی بررسی انجام شده توسط کارشناسان، این تپه ثبت یا شناسایی نشده بود و برابر اعلام آن‌ها دارای یک یا دو لایه آثار سکونت تا عمق نیم متر بوده است. حفاران غیرمجاز براساس توهم گنج‌یابی تاوان سنگینی را به قیمت از دست دادن جان خود پرداخت می‌کنند.

ریزش آوار و برق‌گرفتگی

بعد از استان کرمانشاه استان اصفهان با هشت فوتی طی سال‌های ۹۸ و ۹۹ رتبه دوم را در مرگ و میر ناشی از این حفاری‌های غیرمجاز به خود اختصاص داده است. ازاین تعداد چهار حفار غیرمجاز که سه نفر آن‌ها بین ۴۰ تا ۴۶ سال سن داشتند در شهر کهریزسنگ و یک نفر ۴۲ساله در شهر گلدشت کشته شده‌اند. متوفیان در کهریزسنگ در حین انجام عملیات حفاری در چاه دچار گاز گرفتگی شده ومتوفی گلدشت در حین حفاری به سیستم انتقال برق زیرزمینی برخورد کرده و دچار برق گرفتگی شده است.

همچنین در سال ۱۳۹۸ یک فرد ۳۵ساله در حین حفاری در یک خانه تاریخی در بافت تاریخی شهر اصفهان براثر ریزش آوار خانه تاریخی در زیر آوار مدفون می‌شود و فوت می‌کند.

استان‌های خراسان رضوی و ایلام هر کدام با پنج فوتی رتبه‌های بعدی آمار مرگ و میر ناشی از حفاری‌های غیرمجاز طی سال‌های ۹۸.۹۹ و ۱۴۰۰ به خود اختصاص داده است. همچنین میانگین سنی فوت شدگان در استان خراسان رضوی ۳۲ تا ۳۵ سال بوده است.

استان‌های فارس، گلستان و گیلان طی سه سال اخیر چهار فوتی، استان‌های همدان و مرکزی سه فوتی، مازندران، کردستان، اردبیل و آذربایجان غربی با دو فوتی و استان‌های آذربایجان شرقی، خوزستان و زنجان با یک فوتی کمترین آمار مرگ و میر ناشی از حفاری‌های غیرمجاز را داشتند.

خوشبختانه استان‌های البرز، بوشهر، تهران، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، سمنان، سیستان و بلوچستان، قزوین، قم، کرمان، کهگیلویه و بوبراحمد، لرستان، هرمزگان و یزد هیچ آمار فوتی طی سه سال گذشته نداشتند.

سوداگران حفاری‌های غیرمجاز که به جای رسیدن به «گنج» به کام «مرگ» رفته‌اند. آمار فوتی‌ها ناشی از حفاری‌های غیرمجاز طی سال‌های ۹۸. ۹۹ و ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که میانگین سنی افرادی که به کام مرگ کشیده شده‌اند ۳۲ تا ۴۵ سال است، جوانانی که با سودای گنج‌یابی زندگی خود و خانوادهَشان را نابود کردند.

* گزارش از مرضیه امیری