میراث صنعتی چیست؟

فرشید خدادادیان، رئیس واحد پژوهش و تاریخ شفاهی مدیریت موزه‌ها و مرکز اسناد صنعت نفت در دومین همایش سالانه توسعه گردشگری پایدار اصفهان که از صبح تا عصر ۲۶ آذرماه در تالار شیخ بهایی دانشگاه صنعتی اصفهان برگزار شد، گفت: بحث توریسم صنعتی یکی از مهم‌ترین مباحثی است که کارشناسان مدت‌هاست بر روی آن تمرکز کرده‌اند. یونسکو نیز در تعریفی که از منظر شهری ارائه می‌دهد درباره بخش‌های مختلفی حرف می‌زند و می‌گوید ما باور داریم آثار و بقایای کارخانه‌ها و مؤسسات صنعتی یکی از موضوعاتی است که می‌توان به آن به چشم فرصت نگاه کرد.

وی ادامه داد: حفاظت از آثار صنعتی در دنیا سابقه‌ای طولانی دارد و کمیته‌ای نیز به نام کمیته حفاظت از میراث صنعتی در جهان تشکیل‌شده که این موضوع را در دنیا رهبری می‌کند.

رئیس واحد پژوهش و تاریخ شفاهی مدیریت موزه‌ها و مرکز اسناد صنعت نفت، خاطرنشان کرد: در ایران وزارت نیرو و نفت پیش‌قدم در امر گردشگری صنعتی شدند و چهار موزه در شهرهای تهران، آبادان و سبزوار ایجاد شد.

خدادادیان تصریح کرد:  ۳۰ طرح موزه‌ای دیگر نیز در مناطق مختلف کشور در دست انجام است اما باید گفت که وزارت نفت موزه‌دار نیست و تنها با تجهیز تأسیسات در سطح معیارهای جهانی آن را برای بهره‌برداری به بخش خصوصی واگذار می‌کند.

وی با بیان اینکه اصفهان در حوزه‌های مختلف میراثی پتانسیل‌های بالایی دارد، گفت: ظرفیت اصفهان در حوزه گردشگری صنعتی نیز بسیار مهم است و تنها در یک مورد می‌توان گفت که تاریخ ریسندگی در ایران با اصفهان پیوند می‌خورد.

رئیس واحد پژوهش و تاریخ شفاهی مدیریت موزه‌ها و مرکز اسناد صنعت نفت، اقتصاد اصفهان را در حوزه گردشگری سنتی دانست و اظهار کرد: در حوزه صنعت وجود پالایشگاه، ذوب‌آهن، فولاد، پلی اکریل و صنایع دیگر، قابلیت ایجاد موزه‌های صنعتی را در خود دارند.

خدادادیان خاطرنشان کرد: در کشور ما صنایع را برای محیط‌زیست و توسعه پایدار مضر می‌دانند درحالی‌که بسیاری از صنایع ما گواهینامه‌هایی که کشورهای هم‌جوار به‌سختی آن را اخذ می‌کنند دارا هستند اما چون این اطلاعات به مردم داده نمی‌شود باعث شده که اگر این صنایع ۱۰ درصد سهم در آلودگی هوا داشته باشند مردم این سهم را تا ۵۰ درصد اضافه‌تر تلقی کنند.

وی، یکی از اقداماتی که می‌تواند در جهت تغییر این باور به صنایع کمک کند، ایجاد موزه‌ای در کنار مجموعه آن دانست و گفت: اگر گواهینامه‌ها و اقداماتی که این صنایع برای کمک به محیط‌زیست کسب کرده و انجام داده‌اند در این موزه‌ها به نمایش گذاشته شود تلقی مردم نیز اصلاح خواهد شد.

خدادادیان با طرح این پرسش که چطور می‌توان اصفهان را مقصد گردشگری صنعتی کرد؟ ادامه داد: ابتدا بخش‌های دولتی و خصوصی باید به این باور برسند که  گردشگری صنعتی از منظر فرهنگی اهمیت دارد و از منظر اقتصادی نیز پول‌ساز است به این معنی که خیلی از پژوهشگران جهان حاضرند پول خرج کنند تا از این موزه‌های صنعتی بازدید کنند.

رئیس واحد پژوهش و تاریخ شفاهی مدیریت موزه‌ها و مرکز اسناد صنعت نفت با اشاره به اینکه هنوز بسیاری از خانواده کارکنان صنایعی مثل ذوب‌آهن و مجتمع فولاد نمی‌دانند عزیزانشان در کدام بخش به چه‌کاری مشغول‌اند، گفت: تصور کنید موزه‌ای ایجاد شود و کودکان بتوانند در همان مسیری که آهن مذاب حرکت می‌کند سرسره بازی کنند! چنین اقداماتی باعث ایجاد تعامل صنایع با مخاطب می‌شود و بیشتر از پاورپوینت‌هایی که در سایت این صنایع بارگذاری می‌شود در اطلاع‌رسانی اثرگذار است. ضمن اینکه برای کارخانه‌های تعطیل شده‌ای مثل ریسباف نیز درآمدزایی ایجاد می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: برای برنامه‌ریزی علمی و اجرای درست پروژه‌های توریسم صنعتی در اصفهان چند نکته اهمیت دارد که نخستین آن باور به اهمیت میراث صنعتی از منظر فرهنگی، پول‌ساز و کارآفرین بودن است.

خدادادیان افزود: ایجاد و تسهیل اجرای پروژه‌های میراث صنعتی و توریسم صنعتی برای مالکان و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی از سوی متولیان دولتی و حاکمیتی، توجه و تبیین تعریف و ارزش‌های میراث صنعتی با بهره‌مندی از مشاوران علمی مجرب و متون دکترین بین‌المللی، شناخت، پژوهش و ثبت میراث‌های صنعتی و تهیه سناریوهای علمی با بهره‌مندی از تجربیات جهانی، حراست قانونی، حفظ و نگهداری میراث صنعتی، آموزش و تعلیم ارزش‌های وجودی به مبادی داخلی و خارجی و مراکز و مؤسسات و کمیته‌های داخلی و خارجی و ایجاد سایت جذاب و ارائه خدمات به شهروندان، گردشگران، پژوهشگران، دانشجویان و دانش آموزان ایرانی و خارجی، از دیگر مواردی است که باید برای برنامه‌ریزی علمی پروژه توریسم صنعتی به آن توجه کرد.

منبع:ایسنا