«وزیرخان»؛ تزئین‌شده‌ترین مسجد به جای مانده از دوران مغول

پاکستان کشوری مسلمان بوده که از نظر جمعیت مسلمان دومین کشور در بین کشورهای اسلامی است. این کشور دارای مساجد، حسینیه‌ها، مدارس، حوزه‌های علمیه، نهادهای فرهنگی و مذهبی بسیاری است. «مسجد وزیرخان» در پاکستان از دسته مساجدی بوده که معماری آن همواره در طول تاریخ باعث شکوه و عظمت آن بوده است.

این مسجد در مرکز استان پنجاب شهر لاهور، رو به میدان وزیرخان و دروازه چتا واقع شده است. وزیرخان که از قرن هفدهم به یادگار مانده یکی از مهمترین نشانه‌های شهر پاکستان است که چشمان بازدیدکنندگان خود را خیره خواهد کرد.

گفته می‌شود ساخت این مسجد در سال‌های ۱۶۳۴ یا ۱۶۳۵ آغاز شده و تکمیل آن چیزی حدود هفت سال به طول انجامیده است. سالی که ساخت این مسجد تخمین زده شده پاکستان تحت سلطنت امپراطور مغول «شاه جهان» بوده است.

البته برخی معتقدند که نام این مسجد از حاکم آن زمان استان پنجاب پاکستان «حکیم علم‌الدین انصاری» معروف به وزیرخان گرفته شده است. مسجد وزیرخان در زمان شاه جهان بخشی از مجموعه ساختمان‌هایی بوده که مواردی چون حمام‌های شاهی همام را در بر می‌گرفته است.

در خصوص شهرت این مسجد می‌توان گفت که وزیرخان یکی از تزئین شده‌ترین مسجد به جای مانده از دوران سلطنت مغول‌ها است. کاشی‌کاری‌ها و نقاشی‌های پیچیده این مسجد تا به امروز افراد زیادی را به این شهر و کشور کشانده است، افرادی که در کنار علاقه به تاریخ به مذهب نیز توجه دارند و ساخت چنین مسجد با این مدل تزئینات را شگفت‌انگیز می‌دانند.

 

گفته می‌شود که وزیرخان در تزئینات خارق‌العاده‌ای که چشمان هر بیننده‌ای را خیره خواهد کرد از مناطق مختلف تاثیر گرفته و با دیگر آثار تاریخی شهر لاهور که از زمان مغول‌ها و شاه جهان به یادگار مانده قابل قیاس نیست.

این مسجد با سبک معماری مغولی که دارای چهار منار هشت ضلعی، حیاطی بزرگ، پنج گبند و … است به دست هنرمندان ایرانی ساخته شده است و این خود یکی از ویژگی‌های مسجد وزیرخان به حساب می‌آید.

در خصوص زیبایی‌های معماری این مسجد باید گفت که وزیرخان هم در داخل و هم در بیرون، با نقاشی و کاشی کاری‌های زیبا به رنگ‌های آبی، سبز، نارنجی، زرد و بنفش تزیین‌ شده است و منطقه‌ای که این مسجد در آن واقع شده است به واسطه حضور آثار تاریخی منحصر به‌فرد یکی از شگفت‌انگیزترین نقاط لاهور به شمار می‌آید.

ورودی این مسجد با دروازه‌ای بزرگ به سبک تیموری به سمت میدان کوچک شهر باز می‌شود و سر در ایوان آن که دو بالکن دارد به عربی شهادتین نوشته شده است. در بالاترین قسمت ایوان ورودی اصلی شبستان مسجد وزیرخان نیز آیاتی از سوره بقره به چشم می خورد که حاجی «یوسف کشمیری» خوشنویس آن بوده ‌است.

در ورودی شبستان، کاشی کاری‌هایی به سبک دوره صفویه به چشم می‌خورد که روی آن آیات قرآنی، احادیث نبوی، کلمات قصار با خط ثلث و نسخ به صورت کتیبه نوشته شده است که متاسفانه در حال حاضر بسیاری از آن‌ها از بین رفته‌اند. در داخل شبستان‌های پنج‌گانه نقاشی روی گچ و گچ‌بری آیات قرآن و احادیث به چشم می‌خورد.

 

از دیگر تزئینات این مسجد همچنین می‌توان به کاشی‌کاری‌های دو طرف ایوان مسجد اشاره کرد که دو رباعی به زبان فارسی و به خط «محمدعلی خوشنویس» نگاشته و نصب شده است. البته وجود نقاشی‌های دیواری گورکانی از دیگر ویژگی‌های برجسته این مسجد به حساب می‌آید که بازدیدکنندگان را به وجد خواهد آورد.

حیاط این مسجد ۳۲ اتاق کوچک دارد که گفته می‌شود به طلاب اختصاص داشته و حوض میانی مسجد به بسیاری از مساجد مغول در هند شباهت دارد. گنبدهای مسجد وزیرخان صدها سال قدمت دارد و مزین به آیات قرآنی و اسماء الهی است و همین امر گردشگران محلی و خارجی بسیاری را به خود جذب کرده است.

یکی دیگر از ویژگی‌های این مسجد که معماری ایرانی را در مسجد به تصویر می‌کشد نمای بیرونی وزیرخان است که با کاشکی کاری‌هایی به سبک ایرانی پوشانده شده‌ است و نمای رو به حیاط نیز از نقوش ایرانی متعلق به قرن هفدهم تاثیر پذیرفته است.

محراب‌های پنج‌گانه نیز در این مسجد به گونه‌ای جالب طراحی شده‌اند. طاق‌نماها و طاقدیس‌ها به سبک معماری صفویه است که در دوره شاه جهان و اورنگ زیب این نوع معماری زیاد استفاده می‌شده است.

 

یکی از نکات جالب توجه در مورد این مسجد این است که وزیرخان به واسطه تزیینات و کاشی کاری‌های زیبای خود در لیست سازمان جهانی یونسکو به ثبت رسیده است؛ همچنین در سال ۲۰۰۹ این مسجد تحت نظارت آژانس اعتماد آقاخان برای فرهنگ و دولت پنجاب با کمک برخی از کشورهایی اروپایی مانند آلمان و نروژ تحت مرمت و بازسازی قرار گرفت.

منبع: ایسنا

مرتبط:

پاکستان مقصد برتر گردشگری سال ۲۰۱۹