نگینی در بازار بزرگ اصفهان

به گزارش خبرنگار ایمنا، محمدابراهیم ملک التجار اگرچه نتوانست بناهای زیادی را از موج ویرانی‌های ظل السلطانی نجات دهد اما با دستی که در کار خیر داشته و بناهای زیبایی که از خود به جای گذاشته، در تاریخ معاصر اصفهان ماندگار شده است. یک کاروانسرا، یک تیمچه، یک تکیه و یک انگورستان یادگارهای مردی است که تاریخ اصفهان دست کم برای در امان ماندن عالی قاپو و چهلستون به او مدیون است.

بازار اصفهان پر از تیمچه‌ها و سراهایی است که به عمق و وسعت بازار افزوده‌اند و به آن توان فعالیت اقتصادی و معاملات از هر نوع را داده‌اند. این تیمچه و سراها، حجره‌ تجار و کسبه عمده بازار را در بر دارند و بسته به نوع فعالیت و غنای کسبه آن دارای تزیینات و نقوش متنوع هستند. از میان تیمچه‌های بازار اصفهان تیمچه ملک شهرت خاصی دارد. این شهرت از یک سو به خاطر غنای تزییناتش و از دیگر سو به سبب طرح خاص معماری آن است.

تیمچه ملک یکی از آثاری است که در راسته شرقی بازار بزرگ اندکی جلوتر از بازار زرگرها و عصارخانه شاهی و به دست ملک التجار بنا شده و یکی از زیباترین و در عین حال کامل‌ترین تیمچه‌های بازار بزرگ است تیمچه و سرای ملک متعلق به دوره قاجار است و در کتیبه اشعار فارسی داخل تیمچه تاریخ ۱۳۲۲ هجری ثبت شده است. این اثر در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۰۶۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است.

این تیمچه هر سه بخش سنتی خود را حفظ کرده است. این مجموعه دو طبقه با آجرکاری‌ها و کاشی کاری‌ها و معماری طاق و چشمه‌ای زیبایش نمونه‌ای شایسته از معماری اصیل دوره قاجار است.

این تیمچه که از دیرباز محل کسب و کار عمده فروشان یا بنکداران طلا بوده است از سه بخش مجزا تشکیل شده است. بخش ورودی که با گنبدهای زیبایی مسقف شد و با دالانی باریک به بخش دوم که حیاطی روباز است مرتبط می‌شود. بخش سوم را بهاربند یا بارانداز تیمچه می‌گویند که در قدیم محل تخیله بار کاروان‌ها بوده است. تیمچه ملک امروزه یکی از مکان‌های ویژه بازار بزرگ اصفهان است که علاوه بر جاذبه‌های گردشگری، دانشجویان معماری و هنر را نیز به خود جذب می‌کند.

دور تا دور صحن تیمچه در هر دو طبقه ده حجره به صورت قرینه قرار گرفته که ورودی این حجرات سه دری‌های اورسی است. تیمچه توسط یک ورودی که در شرق آن قرار گرفته به بازار متصل می‌شود، این ورودی به شکل راهرویی است که دو طرف آن حجره‌هایی قرار گرفته و در قسمت ابتدایی آن سقف به صورت تیر و توفال و مسطح است. حجره‌های آن در یک اشکوب می‌باشند و در نقطه اتصال به تیمچه این راهرو دو آشکوبه می‌شود با سقف رسمی بندی که رسمی بندی آن از نوع ۱۲ شاقولی است. در ضلع غربی و درست در روبروی راهروی ورودی، راهروی یک اشکوبه‌ای با سقف تخت و تزیینات آلت و لقط وجود دارد که فضای تیمچه را به سرا متصل می‌کند.

تیمچه ملک از نظر تزیینات به کار رفته در آن از غنی‌ترین تیمچه‌ها است. از جمله تزیینات به کار رفته در این تیمچه، کاشی معقلی، کاشی معرق و کتیبه‌های کاشی هفت رنگ است. حجره‌های تیمچه با ارسی‌های چوبی کار شده‌ای پوشانده شده‌ است. کاربندی‌های سقف تیمچه نیز با کاشی معرق آراسته شده‌ است.

منبع:ایمنا