گذاری کوتاه به آرامگاه خیام نیشابوری

 آرامگاه خیام اثری از «هوشنگ سیحون» است که در باغی که مقبره امامزاده محروق در آن واقع است، در جنوب شرقی شهر نیشابور و در انتهای خیابان خیام قرار دارد.

 آنچه می خوانید سخنی کوتاه درباره آرامگاه خیام دهری است:

– باغی که آرامگاه در آن ساخته شده ۲۰ هزار متر مربع وسعت دارد.

– خیام سه شخصیت دارد، ریاضی دان، منجم و شاعر که باید هر سه شخصیت در بنا نشان داده می شد.

– در سال ۱۳۳۸ ساخت آرامگاه آغاز شد و سال ۱۳۴۱ به پایان رسید.

–  اطراف آرامگاه با درختان کاج محاصره شده و نمونه ای از تلفیق هنر معماری مدرن و قدیمی ایرانی را به نمایش گذاشته است.

–  سازه این بنا از نام خیام که به معنی خیمه دوز است الهام گرفته شده و شکلی از یک چادر یا خیمه که خود را بالا کشیده به نمایش می گذارد و به کلاه درویشان یا قطعه الماسی تراش خورده نیز شباهت دارد.

– مقبره و استخوان بندی اصلی این آرامگاه فلزی و محاط در پوشش بتنی است.

– طول مقبره خیام ۱۸ متر است و بلندای آن به ۲۲ متر می رسد.

– این بنا ده پایه دارد که عدد ۱۰ اولین عدد دو رقمی ریاضی و پایه اعداد اصلی را نشان دهد. از هر پایه دو تیغه به شکل مورب و مارپیچ بالا رفته که در انتها یکدیگر را قطع کرده و سقف بنا را می سازند. این تیغه ها در سمت دیگر فرود می آیند و شکلی پیچیده از طرح را نشان می دهند. چنین شکل هندسی و عدد پنج نمادی از دانش ریاضی خیام هستند.

– زمانی که تیغه ها در این سازه با یکدیگر برخورد می کنند فضاهایی پر و خالی به وجود می آورند که در قسمت های بالایی به شکل ستاره هایی دیده می شوند. از میان این ستاره ها آسمان آبی نیشابور پیدا است. در نزدیکی گنبد آرامگاه، ستاره ها کوچک و کوچک‌تر می شوند و در آخر ستاره پنج‌پَر گنبد را کامل می کند. این ستاره ها و نقشی که از آسمان پیدا است و شکل قرارگیری آن، وجه ستاره شناسی خیام را به نمایش بگذارد.

– در طراحی آرامگاه لوزی هایی بکار رفته است که از برخورد تیغه ها با هم ایجاد شده اند. این ده لوزی با کاشی کاری هایی به خط تعلیق و شکسته نستعلیق و به روش خطاطان بزرگی مانند میرعماد، با ۲۰ رباعی خیام تزیین شد. انتخاب رباعی ها و اشعار بر عهده جلال همایی بود و خط آن هنر مرتضی عبد الرسولی است. در تاریخ معماری ایران، آرامگاه خیام اولین سازه ای بود که در آن از خط تعلیق و شکسته نستعلیق استفاده می‌شد. این لوزی ها به غیر از خطاطی به وسیله نقش هایی از گل، برگ و پیچک و با استفاده از کاشی معرق تزیین شده است که می خواهد به شاعربودن خیام اشاره داشته باشد.

– آرامگاه حکیم عمر خیام در سال ۱۳۵۴ توسط وزارت فرهنگ و هنر با شماره ۱۱۷۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

منبع:ایمنا