در نشست بررسی فرصت‌ها و چالش‌های اکسپو دبی ۲۰۲۰، نخستین گروه از راهنمایان گردشگری اعزامی به این روید بزرگ تاکید کردند: اگر جشن «نوسده» از اکسپو دبی شروع و در جام جهانی قطر ختم شود، ایران، امارات و قطر سه رأس خاورمیانه خواهند شد که در طول تاریخ، برگزارکننده سه رویداد بزرگ بوده‌اند.
آرش نورآقایی، کارشناس گردشگری که در ایده استفاده از راهنمایان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در «اکسپو دبی ۲۰۲۰» نقش داشته است، در گفت‌وگوی مجازی با اعضای نخستین گروه از راهنمایان اعزامی به این رویداد جهانی که به انگیزه بررسی فرصت‌ها و چالش‌ها برگزار شد، درباره مزایا و فرصت‌های حضور ایران در اکسپو گفت: براساس مطالعات تاریخی، به یاد ندارم سه رویداد بزرگ در یک برهه زمانی کوتاه در خاورمیانه اتفاق افتاده باشد؛ اکسپو دبی و بازی‌های جام جهانی قطر که مشهورترین و بااهمیت‌ترین رویدادهای جهانی هستند. خوشبختانه ۱۰ روز پایانی اکسپو دبی مصادف شده با ۱۰ روز نخست که ایران مطابق با گاه‌شمار خورشیدی، وارد سال ۱۴۰۱ و «سده نو» می‌شود و این فرصتی استثنایی است که اختتامیه این رویداد جهانی، همزمان با شروع یک رویداد بزرگ از جانب ایران باشد و پایان آن به جام جهانی قطر ختم شود.
او افزود: با این حساب می‌توان اعلام کرد، ایران، امارات و قطر، سه رأسِ خاورمیانه و برگزارکننده سه رویداد بزرگ جهانی هستند که نه تنها تصویر مثبتی برای ایران می‌سازد، که برای خاورمیانه هم چنین تصویرسازی‌ای خواهد داشت. طرح‌های زیادی به این مناسبت پیشنهاد شده، مثل برگزاری مهمانی بزرگ شام ایرانی، سفره هفت سین بزرگ و صدور ویزای رایگان در طول برگزاری اکسپو دبی و ایده‌های بسیار دیگر که حتی اگر در این چند ماه نتوانیم کار بزرگی انجام دهیم، می‌توانیم با این طرح‌ها تصویر مثبتی از ایران بسازیم. حتی که اکنون از شکل حضور ایران در اکسپو دبی ناراضی باشیم، ولی این فرصت و شانس را همچنان داریم و فکر می‌کنم تهدیدها را می‌توان به فرصت تبدیل کرد. امیدواریم ابعاد این فرصت و شانس را درنظر بگیریم، چون دیگر چنین آوردگاه جهانی در این سطح نداریم.
این راهنمای گردشگری با اشاره به برخی اقدامات دیرهنگامی که ایران در زمان حضور در اکسپو دبی داشته است و بروکراسی‌های موجود در امارات که عامل اجرا نشدن برخی از ایده‌ها و طرح‌ها می‌شود، اظهار کرد: مثلا برای برگزای شب یلدا در پاویون ایران دیر اقدام شد، درحالی‌که مثلا کشوری مثل مراکش جزئی‌ترین برنامه‌های خود از جمله معرفی غذا را در تقویم اکسپو ثبت کرده است، ولی تا زمان انجام این گفت‌وگو ندیدم مراسم شب یلدای پاویون ایران در این تقویم ثبت شده باشد. ما در اطلاع‌رسانی و برنامه‌ریزی برای اکسپو، ضعیف عمل کرده‌ایم. درباره ایده نوسده هم با اینکه چهار سال است از آن صحبت می‌کنم تازه شنیده‌ام قرار است ستاد ملی نوسده را تشکیل دهند که بعید می‌دانم در این فاصله همه کارها پیش برود.
وی اضافه کرد: اطلاع دارم در حدود دو ماه و نیم از زمان برگزاری اکسپو دبی، پاویون ایران سه یا چهار مرتبه برای بسته شدن (پلمب) اخطار گرفته است. در این پاویون از مصالح چوبی استفاده شده که برای آفت‌زدایی و لحاظ کردن سیستم ایمنی و اطفاء حریق، اهمال‌کاری شده است. چه این غرفه را ببندند یا نبندند، اینکه سه بار اخطار رسمی به پاویون ایران داده شده است، در شأن کشور ما نیست.
او یادآور شد که نقدها برای بررسی دلایل و عواملی که ایران را در اکسپو دبی در چنین جایگاهی قرار داده است، مطرح می‌شود و گفت: آنچه در اکسپو نمایش داده شده در واقع نمود تمام اتفاقات پشت صحنه است، نمود اقتصاد ما و کمبود مالی، آموزش ندیدن، رفتارهای جزیره‌ای نسبت به دنیا و خودبرتربینی‌هایی که در آوردگاه جهانی یقه ما را می‌گیرد، اما تصور می‌کنیم اشتباه و خطا فقط از جانب یک مجری بوده است، درحالی‌که ما معمولا سلسله اشتباهاتی داریم که در جایی خود را نشان می‌دهد.
نورآقایی در ادامه، با اشاره به تصمیم معاونت گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای اعزام راهنمایان رسمی برای مدیریت بازدیدها از پاویون ایران در اکسپو برای رفع برخی نقایص، درباره برخی نامهربانی‌هایی که به این طرح شده است، گفت: این راهنماها جای کم‌کاری و بدکاری برخی را توانستند پر کنند. ما به عنوان راهنمای رسمی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای بهبود وضعیت، کاری را به صورت داوطلبانه انجام دادیم. فکر کردیم یک جای کار می‌لنگد و به عنوان راهنما رفتیم کمک کنیم. این کمک‌ها هم داوطلبانه و رایگان بوده است. این راهنماها بعد از دو سال بیکاری، اولین فرصتی را که پیش آمده رایگان انجام دادند و خیلی جای قدردانی دارد.
او اضافه کرد: فکر می‌کنم راهنماهای گردشگری که تا کنون به اکسپو دبی اعزام شده‌اند تنها گروهی بوده‌اند که گزارش مستند، مکتوب و کاملی را از این رویداد که دو ماه و نیم از برگزاری آن گذشته است، ارائه کرده‌اند.
او همچنین توضیح داد: انتخاب راهنماها توسط دفتر بازاریابی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و با نظارت معاونت گردشگری این وزارتخانه و مشاوران و دفتر هماهنگی مستقر در معاونت گردشگری انجام می‌شود. در کشور بیش از ۱۲ هزار راهنمای دارای کارت وجود دارند که حدود سه هزار نفر آن‌ها فعال هستند و با توجه به محدودیت زمانی و مکانی اکسپو، قطعا برای همه این راهنمایان فرصت حضور فراهم نمی‌شود، اما این اقدام را یک قدم رو به جلو می‌دانیم، چون راهنماها قبلا در چنین رویدادهایی حضور نداشتند.
امین عدیلی، عضو نخستین گروه از راهنمایان اعزامی به اکسپو و مدرس گردشگری، درحالی که پیش از این تجربه حضور در اکسپوهای قبلی را نداشته است، به عنوان راهنمای پاویون ایران و بازدیدکننده اکسپو دبی تجربیاتش را شرح داد و با تشبیه اکسپو دبی به دهکده جهانی، بازدید از این رویداد را با توجه به دسترسی آسان‌تر از ایران به نسبت اکسپو ۲۰۲۵ که قرار است در اوزاکای ژاپن میزبان آن باشد، به همه توصیه کرد.
او در بخشی از این گفت‌وگو به نقایص پاویون ایران نیز اشاره کرد و افزود: از نظر معماری معلوم بود تفکر شده است، هرچند در اجرا می‌توانست بهتر باشد. برخی از کشورها پاویون‌های پیش‌ساخته‌ای داشتند، درحالی‌که پاویون ایران یک سازه کامل بود و این از جمله ویژگی‌های مثبت آن به شمار می‌آمد. البته که در اجرا و نرم‌افزار، ضعیف عمل کرده است. البته شنیده‌ام که درحال به‌سازی و اصلاح هستند، اما احتمالا وقتی کامل بشود، اکسپو تمام خواهد شد. به هر حال این فضا و فرصت می‌توانست در تصویرسازی و کاهش اثر ایران‌هراسی مفید باشد.
او اضافه کرد: پاویون ایران بیش از ۲۰۰۰ متر وسعت دارد، اما متاسفانه برخی از این فضاها یا تعطیل بود یا استفاده مفید و کارشناسی نشده است.
عدیلی موقعیت جغرافیایی و مکانی پاویون ایران را یکی از مثبت‌ترین ویژگی‌های آن دانست و استفاده از مهره در نمای بیرونی و رنگ فیروزه‌ای را برای بازدیدکنندگان جذاب دانست.
هادی حرم‌شاهی که راهنمای عرب‌زبان است و همراه با گروه پیشرو راهنمایان گردشگری به اکسپو دبی اعزام شده بود، نیز این رویداد را فرصتی برای عرض‌اندام همه کشورها دانست و بیشتر درباره ویژگی‌های مثبت پاویون ایران سخن گفت و اجرای آن را در مقایسه با برخی کشورها بهتر دانست و افزود: ایران به نسبت جایگاه خودش اجرا و حضور خوبی نداشت، اما نکات مثبت آن به منفی‌ها می‌چربد.
او همچنین گفت: برخلاف بسیاری از کشورها که روی ارائه یک مفهوم متمرکز شده بودند، در ایران به ظرفیت‌های واقعی پرداخته نشده و جای ایده‌پردازی خالی است و گسست مفهوم مشاهده می‌شود.
حرم‌شاهی پاویون‌های پاکستان، آلمان، یمن و روسیه را به زعم خود جزو قوی‌ترین‌های اکسپو دبی معرفی کرد که توانسته بودند از کمترین ظرفیت‌ها و یا با تمرکز روی یک مفهوم، بیشترین بهره‌برداری و بالاترین اثرگذاری را داشته باشند.
او در عین حال تولید صف بلند بازدیدکننده در برخی پاویون‌ها را یکی از سیاست‌های اکسپو و آن کشورها دانست و افزود: پاویون برخی کشورها ظرفیت بازدید همزمان ۲۰۰ نفر را دارند، اما فقط به ۳۰ نفر اجازه بازدید می‌دهند، بنابراین سخت است که صف‌های طولانی را معیار پاویون برتر، جذاب و پرطرفدار دانست.
این راهنمای گرشگری همچنین توصیه کرد: اگر کسی از اکسپو دبی، به‌ویژه پاویون ایران بازدید می‌کند، ای کاش بتواند راهکار ارائه کند و پیشنهاد بدهد تا سریع اصلاح شود و فقط حرص کاستی‌ها را نخورد، چون همه ما برای ایران اقدام می‌کنیم و دوست داریم نام ایران بالا برود.
داوود دهقان، راهنمای گردشگری که از استان یزد به پاویون ایران در اکسپو دبی اعزام شده بود، نداشتن برنامه‌ریزی و لکنت در انتقال مفهوم را مهمترین نقطه ضعف ایران دانست و گفت: من تجربه اکسپوهای قبلی را ندارم، اما به عنوان دانشجوی دکتری گردشگری می‌دانم که در گردشگری، اصلی به نام استفاده از فرصت‌ها وجود دارد و اکسپو بهترین فرصت برای معرفی کشور ما بود.
او ادامه داد: براساس شنیده‌هایم اکسپوهای قدیم بیشتر روی تکنولوژی متمرکز بودند، اما دبی معادلات اکسپو را به هم زده و بیشتر روی رسوم و فرهنگ‌ها متمرکز شده است. از پاویون بیشتر کشورها کاملا مشهود بود که سال‌ها برای این حضور برنامه‌ریزی کرده بودند، موردی که ما همیشه از آن غافلیم و این همان ضعف پاویون ایران است، برای همین از حالا باید برای اکسپو بعدی برنامه‌ریزی کنیم.
دهقان همچنین گفت: تغییر مدیر پاویون ایران هر ۱۲ روز یک بار ایراد مهمی است، تا نفر جدید بیاید و با ساختار آشنا شود، مدت زمان مدیریت ۱۲ روزه‌اش تمام شده و این شیوه مدیریت فاجعه است.
این راهنمای گردشگری که تجربه دو هفته حضور در پاویون ایران در اکسپو دبی را داشته است، نیز معتقد است: پاویون ایران سرگردان مانده و معلوم نیست چه مفهومی را می‌خواهد انتقال دهد، درحالی‌که کشورهای دیگر روی یک مفهوم مانور می‌دهند، مثلا آمریکا روی سفرهای فضایی متمرکز شده است، اما بازدیدکنندگان پاویون ایران در پایان حتی نمی‌دانند ایران چه چیزی را می‌خواسته معرفی کند.
دهقانی هم پاویون پاکستان را در اکسپو دبی فراتر از تصور دانست و عملکرد عربستان را در نشان دادن تصویر مدرن و نقش پررنگ زنان در این کشور بسیار خوب توصیف کرد و از آلمان که با استفاده از عنصر “بازی”، استفاده از انرژی پایدار و مشارکت را در ذهن ماندگار کرده است، به عنوان یکی از پاویون‌های مثال‌زدنی اکسپو دبی یاد کرد و گفت: ما همیشه فکر می‌کنیم باید سخت و پیچیده باشیم، درحالی که بسیاری از کشورها با استفاده از یک عنصر ساده، تصویرسازی عمیق و اثرگذاری داشتند. نظر ما بر این است که پاویون ایران نتوانست یک درصد از این مفاهیم را به تصویر بکشد و بازدیدکننده‌ها را لحظه‌ای درگیر کند.
محسن حاجی‌سعید ـ رییس کانون انجمن‌های صنفی راهنمایان گردشگری ـ هم که در این گفت‌وگوی مجازی، اشاره شد در ایده‌پردازی طرح اعزام راهنمایان گردشگری به اکسپو دبی نقشی داشته است، در سخنانی کوتاه بیان کرد: بازخوردهای خوبی را از وزارت صمت و گردشگری در نتیجه اعزام دو گروه از راهنمایان گردشگری به پاویون ایران در اکسپو دبی دریافت کرده‌ایم که فکر می‌کنم استفاده از راهنمای گردشگری در چنین رویدادهایی جزء لاینفک شده است. تا الان توانسته‌ایم از هفت استان، راهنما در اکسپو مستقر کنیم و امیدواریم این رویه مثبت را پیش ببریم و بتوانیم جمع‌بندی خوبی برای اکسپوها و رویدادهای بین‌المللی بعدی برای حضور راهنمایان گردشگری در کنار دولت داشته باشیم.
اکسپو دبی که از تاریخ ۹ مهر ۱۴۰۰ آغاز شده است، به مدت شش ماه تا ۱۱ فروردین ۱۴۰۱ با شعار اکسپو «پیوند ذهن‌ها، خلق آینده» ادامه خواهد داشت. امارات پیش‌بینی کرده است تا ۲۵ میلیون نفر از اکسپو بازدید کنند. ایران نیز در فضایی به وسعت ۲۰۱۴ مترمربع ایران با روایتی از شهرزاد قصه‌گو و با شعار «ایران؛ تمدن کهن و استوار تنوع اقوام و میزبان ملت‌ها» در اکسپو دبی حضور دارد. بسیاری از کارشناسان، معماران، فعالان اقتصادی، فرهنگی و گردشگری نقدهای صریحی را به محتوا و مدیریت پاویون ایران در اکسپو دبی وارد کرده‌اند.
وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که مسؤولیت بخش گردشگری پاویون ایران را به عهده دارد، پس از دریافت گزارش‌هایی از کیفیت پایین بازدیدها، گروهی از راهنمایان را به این پاویون اعزام کرد. این وزاتخانه معتقد است این اقدام کیفیت بازدیدها را ارتقاء داده است.
منبع: ایسنا
مرتبط:
پاویون ایران در اکسپو دبی چقدر بازدید داشته؟
