تاریخچه و افسانه های مربوط به بقایای فانوس اسکندریه

محل قرار گیری فانوس اسکندریه

فانوس اسکندریه، یکی از سازه های تاریخی کشور مصر است که در جزیره ی فاروس قرار گرفته است. مصر، یکی از دیدنی ترین کشور های جهان است و آثار باستانی موجود در مصر، به اندازه ای طرفدار دارند که سالانه حجم انبوهی از گردشگران را به خودشان جذب می کنند. فانوس اسکندریه، تنها یکی از آثار باستانی مشهور و دیدنی است که در مصر قرار دارد.

افرادی که به کشور مصر سفر می کنند، علاوه بر دیدن کردن از بقایای فانوس اسکندریه، از اهرام مصر نیز دیدن می کنند. جزیره فاروس، جزیره ای به نسبت کوچک بود که فانوس اسکندریه در آن ساخته شد. در گذشته، از فانوس اسکندریه برای راهنمایی کشتی ها به شهر اسکندریه استفاده می شده است. شهر اسکندریه، یک شهر باستانی است و امروزه، شهری به این نام وجود ندارد.

بقایای به جا مانده از فانوس اسکندریه

شاید برخی از افراد گمان کنند که بقایای فانوس اسکندریه پس از گذشت بیش از دو هزار سال، هنوز پا برجا است. اما متأسفانه اینگونه نیست و در اثر وقایع زمین شناختی مانند زمین لرزه، و همچنین موج های سهمگین، فانوس اسکندریه نابود شد و تقریبا هیچ اثری از آن باقی نماند.

پس از گذشت سال ها، باستان شناسان فرانسوی دریافتند که بقایای فانوس اسکندریه هنوز در دریا وجود دارند و می توان آنها را از دل دریا بیرون کشید. از آنجایی که فانوس اسکندریه از جنس سنگ بود، مقاومت به نسبت بالایی داشت و قطعاتی از این فانوس، تا کنون به جا مانده اند. سر انجام، در سال ۱۹۹۰ میلادی، باستان شناسان توانستند که قطعاتی از فانوس اسکندریه را در قسمت شرقی بندرگاه اسکندریه بیابند و آن را در معرض عموم قرار دهند.

نکته ی مهم این است که تمام قطعات مربوط به فانوس اسکندریه، از آب بیرون کشیده نشده اند و هنوز برخی از قطعات آن در دل دریا هستند. با استفاده از تکنولوژی های امروزی نظیر ماهواره ها، باستان شناسان توانسته اند که قطعات دیگر فانوس اسکندریه را در آب دریا شناسایی کنند و به مختصات آنها دست پیدا کنند.

پس از پیدا شدن تمام قطعات به جا مانده از فانوس اسکندریه، ابتدا تصمیم گرفته شد که این قطعات نیز از آب بیرون بیایند و در معرض دید عموم قرار بگیرند. اما دولت مصر به فکر عملی کردن یک ایده ی بهتر بود. دولت مصر تصمیم گرفت که در منطقه فانوس اسکندریه، یک پارک آبی بسازد. در این پارک آبی، گردشگران می توانند با پوشیدن لباس های غواصی، وارد آب بشوند و بقایای باقی مانده از فانوس اسکندریه را داخل آب مشاهده کنند.

با وجود اینکه فانوس اسکندریه متلاشی شده است و تنها قطعاتی از آن به جا مانده است، اما گردشگران زیادی از آثار به جا مانده از فانوس اسکندریه دیدن می کنند.

تاریخچه فانوس اسکندریه

جالب است بدانید که فانوس دریایی اسکندریه، اولین فانوس دریایی ساخته شده به دست انسان است. این فانوس به دستور بطلمیوس و در دوره فرمانروایی پادشاهی بطلمیوسی ساخته شد. شاید برخی از افراد گمان کنند که علت نامگذاری این فانوس، ساخته شدن آن توسط اسکندر است، در حالی که اینگونه نیست. فانوس اسکندریه، سال ها پس از مرگ اسکندر ساخته شده است. البته باید به این نکته اشاره کرد که شهر اسکندریه، توسط اسکندر ساخته شده است.

فانوس اسکندریه، در قرن سوم پیش از میلاد توسط معماری به نام سستراتوس ساخته شد. سستراتوس، یکی از معماران خبره یونانی بوده است که توانست فانوس اسکندریه را به بهترین شکل بنا کند.

فانوس اسکندریه، در قرن سوم قبل از میلاد ساخته شده است. همانطور که پیش تر به آن اشاره کردیم، نخستین پادشاه بطلمیوس، دستور ساخت فانوس اسکندریه را در قرن سوم پیش از میلاد صادر کرد. سستراتوس، معمار این بنای باستانی و بزرگ، از سنگ مرمر برای ساختن فانوس اسکندریه استفاده کرد. البته باید به این نکته توجه کرد که سنگ مرمر به تنهایی نمی تواند در سازه هایی به بزرگی فانوس اسکندریه استفاده شود. در نتیجه، سستراتوس تصمیم گرفت که ساختمان فانوس اسکندریه را با سرب و ساروج تقویت کند.

فانوس اسکندریه بر روی جزیره ی فاروس ساخته شده بود. این جزیره هم اکنون مانند گذشته نیست و مکان فانوس اسکندریه در طول زمان از بین رفته است. علت از بین رفتن بخش های بسیاری از جزیره فاروس، جنس این جزیره است. جزیره ها، ممکن است از جنس های متفاوتی مانند سنگی، شنی، مرجانی و… باشند. جنس جزیره فاروس، سنگ آهک بوده است، و به همین دلیل از مقاومت بسیار بالایی برخوردار نبوده و در طول زمان بخش هایی از آن، از جمله محل قرار گیری فانوس اسکندریه، از بین رفته است.

ویژگی های فانوس اسکندریه

با اینکه امروزه تنها آثار به جا مانده از فانوس اسکندریه، قطعات سنگ مرمری هستند که در دل دریا بیرون کشیده شده یا هنوز در آن قرار دارند، اما فانوس اسکندریه در دوران باستان، به عنوان یکی از بلند ترین سازه ها شناخته می شده است. فانوس اسکندریه، قدمتی نزدیک به بیش از ۲۳۰۰ سال دارد و از این رو، به عنوان یکی از کهن ترین آثار باستانی جهان شناخته می شود.

قدمت فانوس اسکندریه، به اندازه ای است که گردشگران بسیاری از نقاط مختلف جهان، به مصر سفر می کنند تا بقایای آن را پس از دو هزاره مشاهده کنند. با اینکه فانوس اسکندریه از بین رفته است و تنها بقایای آن به جا مانده است، اما با این حال به عنوان یکی از عجایب هفت گانه جهان باستان شناخته می شود و بسیاری از باستان شناسان، با دیدن بقایای این فانوس، به شگفت می آیند.

ساختار فانوس اسکندریه، بسیار پیچیده نبود. این فانوس، بر روی یک پایه سنگی قرار داشت. این پایه سنگی، حدود شش متر ارتفاع داشته است. فانوس اسکندریه از سه بخش اصلی تشکیل شده است. پایین ترین بخش آن که با پایه سنگی تماس دارد، یک بخش مکعبی است که ارتفاع آن ۷۳ متر است.

بخش میانی فانوس اسکندریه، یک هشت وجهی به ارتفاع ۳۵ متر بوده است. بخش بالایی فانوس اسکندریه حالت استوانه ای داشته و ارتفاع آن ۱۸ متر بوده است. سه بخش ذکر شده، در کنار هم فانوس اسکندریه را تشکیل می دهند. شاید برخی از افراد گمان کنند که ورودی فانوس اسکندریه در بخش پایینی فانوس قرار دارد، در حالی که اینگونه نیست.

شاید تصورش برای برخی ها سخت باشد، اما فانوس اسکندریه می توانست نور آتش بازتاب شده از آینه ها را تا فاصله ۱۶۰ کیلومتری بفرستد. این پدیده، باعث می شد که کشتی های تجاری، بتوانند از دوردست، محل قرارگیری شهر اسکندریه را شناسایی و به سمت آن جهت گیری کنند. آینه ها، مهم ترین بخش های فانوس اسکندریه بودند. وجود آینه های منحنی و بزرگ در فانوس اسکندریه، باعث می شد که نور ایجاد شده از آتش، به فواصل دور تری برسد.

نام فانوس، از جزیره فاروس آمده است. از آنجایی که فانوس اسکندریه، اولین فانوس ساخته شده به دست انسان است، در نتیجه انتظار می رود که نام فانوس نیز مربوط به مکان آن باشد. در نتیجه، در زبان فارسی، به برجی که می تواند کشتی ها را به سمت بندر راهنمایی کند، فانوس گفته می شود.

افسانه های مربوط به فانوس اسکندریه

یکی از داستان هایی که در مورد فانوس اسکندریه وجود دارد، این است که در قسمت پایه ی این فانوس، بازاری وجود داشته است که مردم می توانستند در این بازار، خوراکی تهیه کنند و از منظره دریا لذت ببرند.

یکی از افسانه های جالب در مورد فانوس اسکندریه، این بوده است که فانوس اسکندریه، علاوه بر راهنمایی کشتی ها، نقش دفاعی نیز داشته است. برخی از افراد می گویند که فانوس اسکندریه، می توانست نور را به اندازه ای در یک نقطه متمرکز کند که باعث آتش گرفتن کشتی های دشمن شود. البته باید به این نکته نیز توجه کرد که دانشمندان این داستان را رد کرده اند و گفته اند امکان رخ دادن این اتفاق بسیار کم است و می توان گفت که تقریبا غیر ممکن است. با این حال، برخی از تحقیقات نشان داده اند که چنین چیزی ممکن بوده است.

یکی دیگر از افسانه هایی که در مورد فانوس اسکندریه وجود دارد، این است که در دوران باستان، مردم و مقام های شهر اسکندریه، برای اینکه از وضعیت شهر قسطنطنیه با خبر شوند، از آینه های فانوس اسکندریه کمک می گرفتند و می توانستند با استفاده از این آینه ها، شهر قسطنطنیه را بزرگ نمایی کنند و سپس به مشاهده آن بپردازند.

دانشمندان، این مورد را نیز تا حدودی رد کرده اند و گفته اند که امکان پیش آمدن چنین حالتی بسیار پایین است.

به طور کلی، افسانه های بسیار زیادی در مورد فانوس اسکندریه وجود دارد که بسیاری از آنها حقیقت ندارند، اما امکان حقیقی بودن برخی از این افسانه ها وجود دارد.

مرتبط:

آشنایی با بندر باستانی پرین ، جاذبه گردشگری ترکیه