خوزستان| عبابافی بهبهان میراث ۵۰۰ ساله صنایع دستی که در آستانه نابودی است

هنر عبابافی از گذشته‌هایی دور در جای جای کشورمان رونق داشته است که بیشتر شهرت صنعت عبابافی بهبهان به خاطر کیفیت مواد اولیه به‌کار رفته در ساخت آن و همچنین شیوه قدیمی و سنتی بافت آن است.

به گزارش خبرگزاری تسنیم از بهبهان، لباس هر انسان چیزی‌ است که به وسیله آن تن خود را می‌پوشاند اما برای ایرانیان، لباس چیزی فراتر از یک پوشش معمولی برای بدن آن‌ها است چون  ایرانیان نه فقط به تناسب آب و هوایی که در آن زندگی می‌کنند بلکه با توجه به موقعیت اجتماعی و اقتصادی افراد پوشش‌های بسیار متنوعی را برای مردان و زنان داشته‌اند و یکی از این پوشش‌های سنتی «عبا» لباسی بسیار ساده و سبک است که معمولا آن را بر روی لباس‌های دیگر می‌پوشیدند.

طبق سنت‌های ایرانیان عبا معمولا جامه و لباس اهالی علم و روحانیون بود، هر چند به دلیل راحتی این لباس تا همین یک دهه پیش بسیاری از مردان ایرانی در خانه‌هایشان آن را بر روی دوش‌های خود می‌انداختند اما استفاده از پوشش عبا در کشور گستردگی بسیاری داشته و نمی‌توان آن را به مکانی خاص تعمیم داد.

شهرهایی همچون بهبهان، بوشهر، نایین و مشهد از جمله شهرهایی بودن که عبابافی در آنها رونق چشم‌گیری داشته است که در این شهرها، کارگاه عبابافی بسیاری به فعالیت و تولید عبا مشغول بوده‌اند اما این سنت کهن در اغلب شهرهای کشور در سایه عدم نگاه جدی مسئولان مربوطه به فراموشی و به ورطه نابودی رسیده است.

شهرت عبای بهبهان

علت اصلی شهرت صنعت عبابافی در بهبهان به‌خاطر کیفیت مواد اولیه به‌کار رفته در ساخت و شیوه قدیمی و سنتی بافت آن است. نخ این عبا به‌وسیله مواد و رنگ دانه‌های طبیعی و به شیوه کاملا سنتی رنگ‌آمیزی و در رنگ‌های مشکی، خرمایی، خاکستری و شیری در بازار عرضه می‌شوند.

در شهر تاریخی بهبهان می‌توان بیش از ۱۰ کارگاه عبابافی فعال  را پیدا کرد که اکثر این کارگاه‌ها در بافت قدیمی این شهر و خانه‌های با صفا و حیاط‌دار آن بر پا شده‌اند.

استادکاران بسیاری عبابافی بهبهان را رونق بخشیده‌اند، علی خوب، غلام عظیمی، تقی پریزاد، ایرج مهدیان، اسدالله پریسوز، اسدالله یوسفی، ناصر مویدی، حسین مترصد، محمد دهداریان و جعفر مشغول الذکر معروف‌ترین کارگاه‌های عبابافی شهر بهبهان هستند که بیشتر این کارگاه ها در خیابان پیروز بهبهان و در مجاورت مسجد مکتب‌المهدی یا در کوچه شهید قنبریان واقع شده‌اند.

استاد خوب، میراث‌دار میراث ۵۰۰ ساله بهبهان

استاد علی خوب درباره صنعت عبابافی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در بهبهان اظهار داشت: این هنر از دیرباز در مناطق مختلف ایران مانند بوشهر، نائین و مشهد رواج داشته و حتی در کتب تاریخی آمده است، از زمان پیامبر بافت عبا در شهرهای عربستان مرسوم بوده و پس از آن، تولید عبا در بهبهان متمرکز شده و حدود ۵۰۰ سال است که هنر عبابافی به عنوان یکی از صنایع دستی مهم در بهبهان محسوب می‌شود.

وی در تشریح  تفاوت بافت عبا کنونی در مقایسه با دوران پیشین، افزود: شیوه بافت عبا در بسیاری از شهرها در مقایسه با گذشته متفاوت است و از دستگاه‌های مدرن یا پنبه‌های کارخانه‌ای در بافندگی استفاده می‌شود اما در بهبهان، بافندگان عبا همان شیوه قدیمی را که از اجدادشان به یادگار مانده است در بافت  به‌کار می‌برند و دستگاه های عبابافی ساختاری قدیمی و سنتی دارند.

این صنعت کار سنتی با اشاره به این که عبای بهبهان در رنگ‌های سفید، قهوه‌ای، سیاه یا خاکستری از پشم گوسفند بافته می‌شود، بیان کرد: برای بافت هر عبا با رنگ مخصوص از پشم گوسفندی با همان رنگ استفاده می‌شود، پشم‌های گوسفند پس از چیده شدن، شسته و پس از تبدیل شدن به نخ در بافت عبا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی گفت: هر نخ شانه مخصوص دارد، نخ‌ها از لحاظ ضخامت با یکدیگر متفاوت هستند و هر نخی با میزان ضخامتی که دارد روی شانه مخصوص قرار می‌گیرد اگر هر نخی شانه خودش را نداشته باشد، پارچه به خوبی بافته نمی‌شود، عبا بعد از بافته شدن از دستگاه جدا می‌شود و در دستگاه دیگری پرداخت و در مرحله آخر اتوکشی می‌شود.

این صنعت کار سنتی عنوان کرد: در حال حاضر در شهرهایی مثل مشهدمقدس، قم و شهرهای جنوبی و کشورهای حاشیه خلیج فارس روحانیون یا محلی‌ها عبا سفارش می‌دهند اما در مقایسه با سال‌های گذشته به ویژه ۴۰ سال پیش میزان سفارشات کمتر شده است چون سال‌های قبل از انقلاب عبابافی در ایران با رکود روبه‌رو شد و پس از اشغال کویت ضربه دیگری به این صنعت وارد شد اما در حال حاضر تلاش‌های زیادی برای احیا و توسعه این هنر می‌شود.

استاد خوب تصریح کرد: بهترین راه برای توسعه این هنر، سرمایه‌گذاری و کارآفرینی است. با استخدام جوانان علاقه‌مند و تاسیس کارگاه‌های آموزشی این هنر و مشغول به کار شدن استادان و متخصصان صنعت نساجی، صنعت عبابافی توسعه پیدا می‌کند و کمک فراوانی به اقتصاد کشور و پیشگیری از رکود این هنر می‌شود.

وی ادامه داد: کارگاهی که من در آن مشغول به‌کار هستم، سنتی است و در حیاط خانه ام ساخته شده است اما سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی بهبهان قصد دارد تا اعتباراتی را برای ساخت کارگاه های جدید یا مرمت کارگاه های قدیمی اختصاص دهد و امیدواریم با برنامه‌ریزی صحیح و تلاش های مسئولان، از رکود این صنعت جلوگیری شود.

منبع خبر:خبرگزاری تسنیم