زنان عشایر؛ فعالان گمنام اقتصادی
آذربایجان غربی به واسطه شرایط اقلیمی و جغرافیایی خود از ظرفیت قابل توجهی در بخش عشایر برخوردار و تنوع زیستی و تولیدات این بخش زبانزد خاص و عام است؛ ظرفیتی که بی‌شک بخشی از آن به همت زنان عشایر در فعالیت‌های اقتصادی و تولیدی مربوط می‌شود.
به گزارش همشهری، در استانی که اقتصادش بر پایه کشاورزی، باغداری و دامپروری پایه‌ریزی شده است، زنان همیشه دوشادوش مردان در فعالیت‌های اقتصادی از جمله کشاورزی حضور داشته‌اند تا چرخ اقتصاد بسیاری از خانواده‌ها سریع‌تر به چرخش درآید. در جامعه عشایری هم زنان از کودکی تا کهنسالی در فعالیت‌های اقتصادی و تولیدی مشارکت دارند. در آذربایجان غربی حدود ۱۰۴ هزار نفر جمعیت در ۱۵ هزار و ۵۹۹ خانوار عشایری زندگی می‌کنند که ۹ درصد جمعیت عشایری کشور را به خود اختصاص داده‌اند. این استان ۱۲ ایل و ۲۱ طایفه مستقل دارد و ۳۳۶ روستا هم ویژه عشایر است؛ عشایری که در شهرستان‌های چالدران،خوی،پلدشت،ماکو،مهاباد،سلماس و شاهین دژ ییلاق و قشلاق می‌کنند. همچنین ۲ میلیون و ۶۷۰ هزار هکتار اراضی مرتعی در این استان وجود دارد که از این مقدار یک میلیون و ۶۰۰ هزار هکتار با ۵۹ درصد تحت پوشش عشایر استان است.
- سهم بزرگ زنان عشایر در اقتصاد خانوار
«منیره» بانویی از عشایر شهرهای شمالی آذربایجان‌غربی با اشاره به این‌که زنان در زندگی عشایر در واقع ستون خانواده به شمار می‌روند، اظهار می‌کند: زنان در زندگی عشایر چیزی به اسم زمان تلف‌شده ندارند چراکه از صبح زود تا غروب آفتاب برای زندگی خود و فرزندانشان در تلاش هستند و شاید اغراق نباشد اگر بگویم سهم بزرگی از مسئولیت خانواده در این نوع سبک زندگی بر عهده بانوان است. این بانوی عشایر که به خاطر ادامه تحصیل در مرکز استان ساکن شده است، ادامه می‌دهد: در سال‌های اخیر خیلی از بانوان به یادگیری و آموزش مهارت‌های مختلف و البته ادامه تحصیل تشویق شده‌اند و کم نیستند تعداد افرادی که از همین نوع سبک زندگی آمده و اکنون در کارهای مختلف مشغول کار هستند. آنها در کنار فعالیت اجتماعی به تولیدات سنتی خود هم می‌پردازند.
«الهام» دیگر زن عشایری استان هم می‌گوید: برای فعالیت‌های اقتصادی و درآمدزایی با مشکلات زیادی روبه‌رو هستیم. زنان عشایر در زمینه تولید محصولات لبنی و صنایع‌دستی فعالیت خوبی دارند، اما یکی از مشکلاتی که در اقتصاد جامعه عشایر وجود دارد در مرحله عرضه به بازار است که موجب شده سطح تولیدات زنان کاهش پیدا کند. این در حالی است که تولید وظیفه سنگین زنان عشایر است. نگاه مردم به استفاده از تولیدات سنتی تغییر کرده و گرایش به مصرف تولیدات صنعتی زیاد شده است. این مساله و در کنار آن نبود حمایت از سوی مسئولان موجب شده است بسیاری از عشایر، به‌ویژه زنان، تغییراتی در سبک زندگی‌شان ایجاد شود. مشکلات می‌تواند به کم شدن توان و ظرفیت‌های اقتصادی زنان عشایر منجر شود.
- ۲۴ صندوق خرد زنان عشایری در استان
سرپرست اداره کل امور عشایری آذربایجان غربی در این باره می‌گوید: در حال حاضر ۸ حوزه کارآفرینی ویژه زنان عشایر در استان فعالند که مطابق خواست این بانوان و همچنین ظرفیت‌های زندگی عشایری تدارک دیده شده‌اند. «علی بهادری» با بیان این‌که حوزه فعالیت‌های زنان عشایر شامل تولید صنایع‌دستی، تولید مواد لبنی، دامپروری، پرورش مرغ بومی، تولید گیاهان دارویی، پرورش قارچ، بافت قالی و قالیچه و همچنین تولید بافتنی‌های مخصوص عشایری است، اظهار می‌کند: در حال حاضر ۲۴ صندوق خرد زنان عشایری در آذربایجان غربی فعالند و اقدامات لازم را برای تولید محصولات عشایری انجام می‌دهند. این مسئول با اشاره به این‌که ۶۰۰ زن روستایی و عشایری در این صندوق‌های خرد عضو هستند، می‌افزاید: توانمندسازی زنان روستایی و عشایری از مهم‌ترین اهداف این سازمان است و بر این اساس برنامه‌های آموزشی، ترویجی و مشارکتی به منظور ایفای نقش موثرتر آنان در بخش کشاورزی و صنایع‌دستی اجرا می‌شود.
- غفلت از ظرفیت‌های گردشگری عشایری
نباید تمام ظرفیت‌های عشایر را به حوزه‌های اقتصاد و تولید محدود کرد، زیرا جامعه عشایری آذربایجان غربی – همچون دیگر استان‌های کشورمان – از ظرفیت‌های گردشگری ویژه‌ای برخوردار است. تاکنون ۳۷ مرکز گردشگری در شهرستان‌های عشایرنشین این استان شناسایی شده‌اند که از ظرفیت بالایی برای طبیعت‌گردی و جذب گردشگر برخوردارند. مناطق عشایری آبشار سولک، دریاچه دوقلوی کوه بی‌چول، دریاچه مام‌شیخ در ارتفاعات دالامپر، دریاچه گرزرین، آبشار سوله‌دکل، ارتفاعات بوزسینا، ارتفاعات دالامپر، آبگرم هفت‌آباد، تفرجگاه دره بنار و ارتفاعات بره‌سور از جمله این مناطق گردشگری به شمار می‌روند که می‌توانند به منبعی درآمدزا برای گردشگری شهرستان‌های خوی،سلماس،اشنویه،ماکو،چالدران،شاهین دژ،مهاباد،پیرانشهر،سردشت و نقده تبدیل شوند.
معرفی مناطق زیبای کوهستانی و جنگلی و همچنین راه‌اندازی تورهای بازدید از سیاه‌چادرهای عشایری، خرید تولیدات ارگانیک عشایری و صنایع‌دستی زیبای عشایر که چرخ آن از سوی زنان عشایر می‌چرخد، می‌تواند مردم را با فرهنگ، آداب و رسوم مردم و طبیعت این مناطق آشنا کند. در این زمینه استاندار آذربایجان غربی هم بر توجه به ظرفیت‌های گردشگری بخش عشایر تاکید می‌کند و می‌گوید: مناطق عشایرنشین آذربایجان غربی جلوه‌های زیبایی از طبیعت دارند و می‌توان از این ظرفیت‌ها برای توسعه صنعت گردشگری در استان بهره لازم را برد. «محمدمهدی شهریاری» بر این باور است که تاکنون اقدام موثری برای توسعه صنعت گردشگری عشایری صورت نگرفته و این صنعت در مقایسه با استان‌های دیگر مغفول مانده است.
این مسئول با اشاره به میزان اعتبار اختصاص‌یافته به توسعه مناطق عشایرنشین آذربایجان غربی ادامه می‌دهد: ۲۰ میلیارد ریال از محل اعتبارات مالیات بر ارزش افزوده برای توسعه مناطق عشایرنشین استان اختصاص خواهد یافت. وی تاکید می‌کند: این مبلغ باید برای توسعه مناطق عشایرنشین هزینه شود و دستگاه‌های اجرایی موظفند بر اجرای امور نظارت داشته باشند. تقویت عشایر، رونق تولیدات، بهبود سطح رفاه و گسترش فعالیت‌های این قشر از اولویت‌های دولت و مسئولان استانی و کشوری است.
***
زنان عشایری، با حدود ۶۰۰ هزار نفر جمعیت، ۵۰ درصد جمعیت عشایری کشور را شامل می‌شوند و ۵۰ درصد اقتصاد عشایر به فعالیت آنان وابسته است. در آذربایجان غربی هم زنان نیمی از جمعیت عشایری را تشکیل می‌دهند و برای تعیین جایگاه آنها در توسعه پایدار نیاز است برنامه‌ریزان با شناخت و آگاهی بیشتر به این جامعه و تحولات آن نگاه کنند. زنان عشایر هم توان و هم امکان مشارکت گسترده را در همه زمینه‌ها دارند، به‌ویژه در فعالیت‌های بهداشتی و حفظ محیط زیست که به توسعه پایدار کمک می‌کنند.
منبع خبر:همشهری
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.