میانکاله و مصائب تمام‌نشدنی آن

منطقه محافظت شده میانکاله که میزبان پرندگان مهاجر از جمله فلامینگو، پلیکان، انواع قو، انواع غاز، اردک سر سفید، مرگوس ، عقاب دریایی دم سفید و پرندگان خشکی مانند قرقاول خزری و دراج است، با عناوین پناهگاه حیات وحش، تالاب بین‌المللی و ذخیره‌گاه طبیعی زیست‌کره، تحت حفاظت محیط زیست قرار دارد.

پرندگان که به دلیل برودت هوا در فصل سرد سال، رخت سفر می‌پوشند و به ایران که آب و هوایی نسبتا گرم دارد، مهاجرت می‌کنند. این شبه جزیره همچنین محل تخم‌گذاری و زیستگاه اصلی بسیاری از ماهیان دریای خزر به ویژه کپور و کفال و ماهیان خاویاری نیز است، نزدیک به نیمی از خاویار ایران از آب‌های این منطقه صید می‌شود.

متاسفانه این روزها دست ویرانگر بشر این تالاب را آبستن حوادث ناگواری کرده است، آتش سوزی های سریالی هر ساله در این شبه جزیره بخش های مهمی از پوشش گیاهی این منطقه را از بین برده است؛ بنا به گفته کارشناسان پوشش درختچه‌ای یکی از مؤلفه‌های ایمن‌سازی زندگی موجوداتی از جمله پرندگان مهاجر است که می‌توانند درون آن‌ها آشیانه‌سازی کنند؛ بنابراین حتی زمانی‌که آتش در این منطقه خاموش می‌شود تا چندین سال نمی‌توان امنیت لازم را برای پرندگان بوجود آورد تا بتوانند به آن منطقه بازگردند و آشیانه‌سازی کنند.

بر اساس بررسی های محیط زیست استان مازندران بیشتر این آتش سوزی ها عامل انسانی داشته و پیش بینی عمدی یا سهوی بودن آن سخت است، متاسفانه هفته گذشته نیز ۳۴۰ هکتار از این پناهگاه حیات وحش در آتش سوخت  که ۶۰ درصد آن انارستان و ۴۰ درصدنیز پوشش گیاهی سازیل، تمشک و گز بوده است.

از آتش سوزی که بگذریم بحث دیگری که چندین ماه تیتر داغ سال گذشته رسانه ها بوده، تلف شدن پرندگان مهاجر بسیار در زمستان ۹۸ در تالاب میانکاله بود.

در زمستان سال گذشته اخباری مبنی بر تلفات تعداد زیادی پرنده در تالاب میانکاله دست به دست شد که نگرانی زیادی به همراه داشت؛ بعد از آن سازمان‌های مربوطه از جمله حفاظت محیط زیست و دامپزشکی وارد عمل شدند و در اولین حرکت به جمع‌آوری لاشه‌ها اقدام کردند تا از تلف شدن پرندگان بیشتر بر اثر تغذیه از لاشه‌ها جلوگیری کنند، سازمان دامپزشکی هم‌زمان اقدام به نمونه‌برداری و آزمایش از لاشه‌ها کرد و در مراحل اولیه بیماری آنفلوآنزا و نیوکاسل را رد کردند که بعد از انجام آزمایشات تخصصی اعلام داشتند که علت تلف شدن پرندگان، سم بوتولیسم است.

به گفته متخصصان، بوتولیسم تیپ C نوعی بیماری برای پرندگان و آبزیان است که بر اثر میکروب کلوستریدیوم بوتولینوم ایجاد و به آن مسمومیت طبیعی هم گفته می‌شود.

کارشناسان در آن زمان اعلام کردند با توجه به این که آب تالاب میانکاله نیز راکد و باتلاقی است، بیماری بوتولیسم نیز ناشی از همین شرایط منجر به تولید سم در گیاه و آب در این منطقه شده و با تغذیه پرندگان از این آب و گیاه منجر به تلفات آن‌ها شده است.

همین عوامل و گاها شکارهای غیرمجاز سبب شده میزان مهاجرت پرندگان در این تالاب زیبا که می تواند سایت گردشگری فوق العاده ای برای علاقه مندان به پرنده نگری باشد  کم شده است.

اگر پوشش گیاهی مناسبی برای مسکن گزینی پرندگان مهاجر وجود نداشته باشد یا امنیت آن ها در این تالاب به خطر افتد قطعا در سال‌های آینده شاهد ریزش آمار مهاجرت پرندگان به ان تالاب خواهیم بود.

متخصصان معتقدند که، میانکاله اگر درست حفاظت شود می تواند درآمد هنگفتی از راه گردشگری برای مازندران کسب کند، در همه جای دنیا دو ابزار برای مدیریت حیات وحش وجود دارد که شامل اکوتوریسم و شکار می‌شوند.

زمانی که اکوتوریسم بیشتر می‌شود شکار کاهش پیدا می‌کند، اکوتوریسم این قابلیت را دارد که به شکل ملموس برای مردم محلی درآمدزایی داشته باشد. به‌عنوان مثال در میانکاله کسانی که سابق شکارچی بودند درحال‌حاضر در ارائه خدمات به گردشگران درگیر شده و از این طریق امرار معاش می‌کنند.

در واقع شکارچیان به واسطه علاقه به حیات وحش به سادگی جذب فعالیت‌های گردشگری می‌شوند و آسیب‌های وارده به منطقه را به خوبی درک می‌کنند.

به اعتقاد کارشناسان اکوتوریسمی که در میانکاله باید دنبال شود نباید سازه محور باشد، مردم محلی توان سرمایه‌گذاری برای تاسیس سازه‌ها را ندارند. درحالی‌که آنها می‌توانند خدمات گردشگری را به بهترین شکل ارائه کرده و  صنایع دستی خود را نیز به گردشگران عرضه کنند؛ چنین رویکردی سبب می‌شود مردم در امر حفاظت درگیر شده و حیات وحش به بهترین شکل حفظ شود.

مرتبط:

میانکاله _ هتلی برای پرندگان مهاجر

بهشت پرندگان اینجاست؛ میانکاله سرای پرندگان