گُل غَلتان
آیین سنتی گُل غَلتان، با قدمتی بیش از ۴۰۰ سال، یکی از رسوم سنتی زیبا و با طراوتِ به یادگار مانده از قرون قبل است که امروزه در مناطق مختلفی از شهرستان دامغان نظیر شهر امیریه روستای حسن آباد، جزن و غیره برگزار می شود. این آیین هر سال در اولین بهار از زندگی نوزادان، به طور معمول در اردیبهشت ماه توسط یکی از بانوان نزدیک نوزاد همچون مادر، عمه، خاله و یا مادربزرگ با همراهی اهالی منطقه انجام می شود. این مراسم جزء میراث معنوی ثبت شده در شهر امیریه، شهرستان دامغان، قرار دارد که مقدمات ثبت جهانی آن نیز صورت گرفته است.
طبق اعتقادات مردم محلی، غلتاندن نوزاد در بین برگ های گل محمدی موجب سرزندگی و شادابی نوزاد می شود و علاوه بر این، طراوت برگ های این گل خوشرنگ و معطر از پوست نوزاد محافظت کرده و مصون ماندن از انواع بیماری ها و خوش رویی نوزاد را به دنبال دارد. مراسم گل غلتان از هنگام تولد تا زمان یک سالگی نوزاد انجام می شود. بر اساس این آیین سنتی، برای نوزادانی که در فصل بهار متولد می شوند، در دهمین روز از تولد آنان، پس از حمام و غسلِ روز دهم نوزاد مراسم گل غلتان را انجام می دهند و برای نوزادانی که در فصول دیگر سال متولد می شوند نیز این رسم را در اولین فصل بهار پس از تولد آنان برگزار می کنند. در فصل بهار هم زمان با رویش گل های محمدی تعدادی از بانوانِ خانواده ی نوزاد تازه متولد شده در ساعات آغازین صبح برای چیدن گل به مزارع و باغ های گل محمدی رفته و با همراهی صلوات و خواندن اشعاری چون:
«همه کوه و کمر بوی تو داره یا محمد کدوم گل قامت و روی تو داره یا محمد
همون ماهی که از کوه می‌زنه سر نشان طاق ابروی تو داره یا محمد»
به جمع آوری گل برای اجرای این مراسم می پردازند. (خانواده هایی که زمان تولد فرزندشان به غیر از فصل بهار باشد نیز در طول سال اقدام به نگهداری برگ گل محمدی (در یخچال) نموده و به هنگام تولد نوزاد به انجام این مراسم جالب و زیبا می پردازند). پس از اتمام جمع آوری گل های چیده شده آن ها را پرپر می کنند. چهار تَن از بانوان هر یک چهار گوشة پارچه ای سفید رنگ را گرفته و در میان آن گل های پرپر شده را می ریزند. پس از حمام و خشک کردن بدن نوزاد، او را در میان این پارچه ی پر گل نهاده و همراه با ذکر نام پنج تن، ختم صلوات، با خواندن اشعار و ابیاتی نظیر:
«ای سرو شنا از کجا آمده ای ای خرمن گل ز باغ جان آمده ای خون شد جگرم برای دیر آمدنت ای خرمن گل ز باغ جان آمده ای»
و توصیفِ زیبایی‌های کودک خود شروع به انجام این آیین و غلتاندن و تطهیر بدن نوزاد در بین برگ گل ها می نمایند. پس از اتمام مراسم از مهمانان با نوشیدنی و شیرینی پذیرائی می شود.
شستو و حمام نوزاد، قرار دادن و پيچاندن او در پارچه ی سفيدِ پر از برگ گل محمدی غسل تعميدِ رایج در ميان ديگر اديان را در ذهن تداعی می کند. اين آيين به يكی از افسانه های قديمي ايران با نام «گل خندان» برمی گردد كه در آن انسان هايی مقدس و پاك نوید و بشارتِ تولد نوزادي مبارك را می دهند كه با هر بار خندیدن او از دهانش گل می شکفد و با هر بار گريه اش، اشك‌های او تبديل به مرواريد شده و خشت های زير پايش با هر قدمی که بر می‌دارد به طلا و نقره تبديل مي شوند. گمان می رود که مراسم سنتی «گل غلتان» نیز آيينِ «گل خندان» باشد تا با تولد نوزادان، خوشبختي و بركت را برای خانواده هايشان به ارمغان آورند.
همه ساله اجرای این مراسم زیبا گاه در قالب جشنواره ی سنتی اجرا شده و سبب حضور گردشگران و بازدیدکنندگان فراوانی به این منطقه می شود. در کنار اجرای آیین سنتی غلتاندن نوزادان در میان گل های محمدی، موسیقی محلی، رقص چوب محلی، بازی های محلی، بازارچه های فراورده های سنتی و محلی، امکان بازدید از جاذبه های تاریخی، طبیعی و تفریحی شهر، پخت همزمان سمنو، نان و فتیر محلی، بازدید از کارگاه های کَرباسبافی و همچنین کالسکه و شترسواری از برنامه های این جشنواره ی جالب و دیدنی است.
منبع خبر:ایران ویزیت
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.