عنوان صنایع زیبا به جای صنایع دستی استفاده شود

 حسن بلخاری قهی، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در یادداشتی نوشت:

نخستین اصل اساسنامه انجمن آثار و مفاخر فرهنگی که عنقریب شاهد صد سالگی‌اش خواهیم بود، پرداختن به احیای صنایع فرهنگی ایران زمین است: «ازدیاد علاقه عامه به آثار قدیمی تاریخی و علمی و صنعتی ایران و نگهداری صنایع مستظرفه و صنایع دستی و حفظ سبک و شیوه قدیم آن‌ها. این انجمن در طول حیات خویش در باب تحقق این اصل، زحمات گرانقدری را متحمل و آثاری درخشان به ویژه در حوزه ساخت بناهای یادمانی برای بزرگان این مرز و بوم و نیز انتشار آثار مهم دانشمندان بزرگ ایران و اسلام انجام داد.

انسان به عنوان خالق آثار عظیم هنریِ سنّتی و دستی، خود بزرگ‌ترین صنعت دستی پروردگاراست: «لِمَا خَلَقْتُ بِیَدَیَّ»، این آیة شریفه بیانگر آن است که حضرت حق انسان را با دست خویش آفرید. بنابراین اصطلاح صنایع دستی مبنای قرآنی نیز دارد و در حوزه حکمت اسلامی به ویژه آرای اخوان‌الصفا نیز، اصطلاح صنایع دستی، اصطلاح رایج و شایع است.

در دوره قاجار برای تمایز میان کلیت صنعت و فن (که گستره‌ای وسیع داشت) و وجه زیبایی‌شناسانه آن، اصطلاح صنایع مستظرفه باب شد. این مفهوم که هم اشارت به زیبایی و ظرافت داشت و هم متأثر از مفهوم حکمی «ظرفا» در فرهنگ حکمی و عرفانی ما بود، مرزی کشید میان آثار صناعی و جمالی. آثار جمالی یا مستظرف آثاری بود که محور و مبنای آن علاوه بر کارکرد (که جان‌مایه هنرهای سنتی است) زیبایی و ظرافت نیز بود. بیان صفت مستظرفه اشاره به وجه زیباشناسانه این آثار داشت.

اینک در جامعه امروزی ایران، اصطلاح رایج در باب بخشی از هنرهای سنّتی ایران، اصطلاح صنایع دستی است. روز صنایع دستی در تقویم ملی ایران و نیز بخشی از عنوان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی عناوین رایج فرهنگ امروز ماست. به دلایلی ضروری است عنوان صنایع دستی به صنایع زیبا تغییر یابد.

از جمله: مفهوم صنعت و صنایع در اصطلاحاتی چون صنایع و هنرهای صناعی اشاره و ارجاع به هنر و تمامی معنا و مفهوم این واژه در فرهنگ چند هزار ساله ایران است بنابراین بیش و پیش از اینکه نوعی مهارت باشد هنر به معنای اصیل کلمه است و از این رو که در فرهنگ ایرانی اسلامی زیبایی و ظرافت از عناصر ذاتی هنر محسوب می‌شود. فلذا ضرورت تامه دارد از عنوانی برای اظهار و بیان آن استفاده کنیم که بیانگر زیبایی نیز باشد. از همین رو به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع و همچنین فرهنگستان هنر پیشنهاد می‌شود به صورت رسمی اصطلاح صنایع در فرهنگ رایج امروز را به صنایع زیبا تغییر دهند تا هم ماهیت این آثار ظهور یابد و هم از مفهوم کلی صنعت متمایز شود.

منبع:

مرتبط:

رونق صادرات در حوزه صنایع دستی کشور