نخستین پایتخت ایران را بیشتر بشناسید

هگمتانه نام شهری است که پایتخت تابستانی هخامنشیان و نخستین پایتخت ایران به حساب می‌آید. این شهر کهن از معدود شهرهای باستانی است که هنوز زنده است و همچنان اهمیت خودش را حفظ کرده است.

بنا بر این گزارش، به گواه تاریخ شهر هگمتانه ساخته دیا اکو، نخستین پادشاه مادها بوده و هفت دیوار داشته که هر کدام آنها به رنگ یکی از سیاره ها بوده است.

 این شهر در سال ۵۵۰ پیش از میلاد به تسخیر کوروش درآمد و در سال ۳۳۰ پیش از میلاد و همزمان با سقوط حکومت هخامنشیان به دست اسکندر مقدونی تخریب شد.

شایان ذکر است از جمله ویژگی‌های شهر باستانی هگمتانه می توان به معماری و طرح و نقشه منظم این شهر اشاره کرد  که در بین آثار باستانی به دست آمده کم‌ سابقه است. آثار کشف شده حاکی از وجود یک شبکهٔ منظم و پیشرفتهٔ آب‌رسانی در شهر حکومتی مادها و پارت ها است.

در فواصل بین کانال‌های آب رسانی، معابری با عرض ۵/۳ متر وجود داشته و کف این معابر با آجرهای مربع شکل و منظمی فرش شده‌ است. بنا بر آنچه در نتیجه تحقیقات به دست آمده، در فواصل ۳۵ متری بین معابر، دو سری واحدهای ساختمانی قرار دارند که هر کدام دربرگیرنده یک حیاط مرکزی بوده که اتاق‌ها و انبارهایی به صورت قرینه در گرداگرد آن وجود داشته اند.

در اینجا باید گفت قدمت تاریخی حفاری‌های علمی تپه هگمتانه به سال ۱۹۱۳ برمی‌گردد ولی نتایج اولیه کاوش‌های این تپه هرگز منتشر نشد.

به طور کلی در یکصد سال اخیر باستان‌شناسان داخلی و خارجی بارها این تپه را حفاری کرده‌اند. ضمناً در طول حفاری‌های انجام شده، آثار ارزشمند و بی‌نظیری کشف گردیده، که اغلب متعلق به دوران هخامنشیان و نیاکان آنهاست.

گفتنی است؛ از آثاری که بر اثر حفاری در تپه‌های هگمتانه یافت شده می توان به لوح زرین به نام آریا، لوح زرین به نام آرشام، لوح زرین به نام داریوش دوم، لوح زرین به نام اردشیر دوم، کوزه‌ای شکسته به جا مانده از دوره خشایارشا پسر داریوش یکم، بشقاب نقره‌ای با قطر دهانه ۲۰ سانتیمتر از دوره هخامنشی، بشقاب یا جام نقره مربوط به دوره اردشیر یکم هخامنشی و پایهٔ ستون سنگی مربوط به اردشیر دوم هخامنشی اشاره کرد.