کیمونو لباس‌ سنتی ژاپنی

کیمونو یکی از شناخته‌شده‌ترین نوع پوشاک و در واقع سنتی‌ترین لباس رسمی مردم ژاپن است. این لباس پیشینه‌ی بسیار طولانی داشته.

کیمونو، جامه‌ای سرتاسری دارای آستین‌های بلند و گشاداست و تا ساق پا را می‌پوشاند. امروزه، بیشتر زنان کیمونو می‌پوشند؛ آن هم در موقعیت‌های اجتماعی خاص. هنوز نیز عده‌ای از زنان و حتی مردان مسن از کیمونو به عنوان لباس روزانه خود استفاده می‌کنند، اما استفاده اصلی کیمونو در مراسم چای ژاپنی و عروسی است.

طبق اطلاعات بدست آمده از نقاشی ها و منابع مکتوب، لباس دربار ژاپن در زمان باستان کاملا مشابه لباس دربار چین بوده است. کیمونو از فرهنگ چین در سده ۵ (میلادی) نشات می‌گیرد و از دوران موروماچی در ژاپن شایع شد.

در دوره‌ی سلسله‌ی کوفان که یک امپراطوری چینی بوده، به دلیل مهاجرت زیاد از چین به ژاپن و سپس جنگ‌های شدید دو کشور با یکدیگر، فرهنگ این دو با یکدیگر ادغام شد. اصالت کیمونو از لباسی به اسم هانفو که به افتخار خاندان وو wu نامگذاری شده بود، برداشته شده است.

پوششی که فرهنگ شد

استفاده کیمونو از دو بخش ki به معنی پوشیدن و mono به معنی شئ تشکیل‌شده و در واقع تعبیری از لباس است. این لباس معمولا حالت حرف T داشته و به صورت یکپارچه تمام بدن را می‌پوشاند. هرچند که این پوشاک دارای مدل‌های متفاوت است اما یک کیمونوی خوب و اصولی باید از پایین تا مچ پا و در ناحیه‌ی دست تا مچ را بپوشاند. نکته‌ی جالب از سنت‌های پوشیدن این لباس این است که همیشه سمت چپ لباس باید بر روی سمت راست قرار گیرد و تنها در مراسم خاکسپاری می‌توان متوفی را در تضاد با این حالت پوشانید.

كيمونو به عقيده بسياري از ژاپنيها زيباترين گنجينه ملی كشورشان است. كيمونو لباس سنتي ژاپن است و طرح و شكل آن طي دوره هاي تاريخ اين سرزمين تغييرات چشمگيري داشته است كه نشانگر اهميت و نگرش جامعه و فرهنگ هر دوره به اين پوشش است. آنچه امروزه مردان و زنان و كودكان ژاپني به اسم كيمونو ميپوشند تفاوت بسياری با كيمونوهای اوليه دارد.

کیمونو دارای تجهیزات و پوشاک جانبی مختص به خود است که شامل لیست طولانی از زیورآلات تا کفش و زیرپوش‌های مخصوص می‌شود اما در میان این لیست تنها کفش مخصوص که از جنس چوب بوده و شمایی مانند صندل‌های امروزی دارد (به اسم گتا geta) و کمربندی که از پارچه‌ی ضخیم و متناسب با نوع کیمونو انتخاب شده (به اسم ابی obi) باید رعایت شوند و مابقی بر اساس سلیقه و یا طبقه‌ی اجتماعی انتخاب می‌شوند.

سیر تکامل

در ابتدا این لباس هر ‌روزه مورد استفاده بود و پوشیدن لباسی جز آن معمول نبود. این روند را می‌توان در سال‌های ۷۹۰ میلادی تا ۱۲۰۰ به وضوح دید که دوره‌ی گسترش و محبوبیت این پوشش در ژاپن است. البته در این دوران کیمونو با یک پیشبند کوتاه بر روی کمر پوشیده می‌شد. در سال ۱۳۰۰ تا ۱۵۰۰ میلادی این لباس به عنوان زیر‌پوش و با یک دامن جداگانه برای زنان و مردان دوخته می‌شد.

 

در نهایت در سال ۱۶۰۰ میلادی کیمونو به شکلی که امروزه دیده می‌شود، طراحی و دوخته شد و کمربند پهن، صندل‌های چوبی، طرح‌بندی و طیف رنگ‌های مختلف در آن استفاده شد. در دوران امپراطوری میجی در سال ۱۸۵۰ میلادی بود که استفاده از لباس‌های غربی برای ارگان دولتی و مدارس به‌عنوان یک فرم واحد اجباری شد. امروزه کیمونو تنها در مراسم‌های مهم مانند عروسی یا جشن‌های چای‌خوری استفاده می‌شود و تنها افراد سنتی یا کشتی‌گیران سوما این لباس را همیشه به تن دارند.

انواع کیمونو

کیمونو دارای اقسام بسیاری است که هرکدام مخصوص شرایط خاص و بیانگر اطلاعاتی در مورد مصرف‌کننده‌ی آن است. به طور کلی کیمونو را می‌توان از دو نظر تقسیم‌بندی کرد. از نظر نوع دوخت و جنسیت. از منظر دوخت و جنس، لباس کیمونو به دو نوع گوفاکا gofuku و فوتومونو futomono تقسیم می‌شود. گوفاکا از جنس ابریشم بوده و می‌توان آن را یک پوشش اشرافی دانست. در مقابل فوتومونو از الیاف طبیعی مانند پشم یا کتان تولید شده و گاهی می‌توان دوخت ماشینی این لباس را نیز یافت. در غیر این صورت باید گفت که تمامی کیمونوها با دست دوخته می‌شوند.

 

مبنای دیگر تقسیم‌بندی، جنسیت مصرف‌کننده است. در حالی که کیمونوهای مردانه بسیار ساده بوده، کیمونوی زنانه دارای مدل‌های بسیاری است. کیمونوی مردانه با رنگ‌های تیره به دو مدل پنج گل‌میخ و سه گل‌میخ تقسیم می‌شود. مدل پنج گل‌میخ رسمی‌تر بوده و طرح‌های آن معمولا بر روی سینه، شانه‌ها و پشت لباس حک می‌شود.

 

از مدل‌های زنانه‌ی این لباس می‌توان به فیوریسود furisode، هامونگی hömongi، ایروموجی iromoji، کومون komon، موکوفو mokufu و بسیاری موارد دیگر اشاره کرد. نکته‌ی مهم در این مدل‌ها تفاوت آنها با یکدیگر است. به عنوان مثال فیوریسود که آستین‌های بسیار بلندی دارد که معمولا تا زمین می‌رسد، پوشش مخصوص زنان مجرد است. ایروموجی لباسی تک‌رنگ بوده که هیچ نقشی بر آن نیست و معمولا از رنگ‌های شاد در آن استفاده می‌شود. کومون از تکرار یک طرح کوچک در تمام لباس و مدل ادوکومون از تکرار نقاط سفید در پس‌زمینه‌ی سیاه تشکیل شده است. مدل ادوکومون مخصوص سامورایی‌ها بوده و بعدا وارد مدل‌های زنانه شده است.

قیمت

کیمونو نیز مانند لباس‌های سنتی دیگر یک پوشش لوکس به حساب می‌آید. با در نظر گرفتن این موضوع که کیمونو اکثرا با دست دوخته می‌شود و از پارچه‌های ابریشمی یا الیاف طبیعی با کیفیت بالا دوخته می‌شود، می‌توان آن را لباس گرانی دانست.

برش، رنگ، جنس و طرح و تزئينات كيمونو به عواملي چند بستگي دارد:

جنسيت، سن و سال

مجرد يا متأهل بودن فرد مصرف كننده

فصل سال

مناسبت پوشيدن كيمونو

کیمونو، جامه‌ای است آستین‌دار، بلند و صاف که تا ساق پا را می‌پوشاند. سرآستین‌ها معمولا بسیار گشاد است، چنان‌که گاه به نیم‌ متر می‌رسد.

جلوی کیمونو باز است و معمولا از چپ به راست دور بدن را می‌پوشاند. به دیگر بیان تکه چپ آن روی قسمت راست قرار می‌گیرد. کیمونو گاهی هم از راست به چپ به تن می‌شود، به‌ویژه هنگام مراسم تدفین. شالی نیز دور بدن بسته می‌شود که کیمونو را محکم نگاه می‌دارد و ابی نام دارد.

کیمونو را معمولا با پای‌ افزارهای سنتی می‌پوشند مانند گتا یا زوری که از چوپ ساخته می‌شود. جورابی که با کیمونو می‌پوشند تابی نام دارد که شکافی در پنجه پای آن دیده می‌شود. زیر کیمونوهم کیمونوی کوچکتری به‌عنوان لباس زیر پوشیده می‌شود که ناگاجوبان خوانده می‌شود.

گونه دیگر کیمونو یوکاتا نامیده می شود که در فصل تابستان توسط مردان و زنان پوشیده می شود. با توجه به اقتضاء زمان همراه این کیمونو از صندل چوبی استفاده می شود همراه با یک کمربند چرمی یا پارچه ای. یوکاتا معمولاً از کتان بسیار سبک ساخته می شود و رنگ آن معمولاً از ترکیب رنگ های بسیار روشن می باشد و بیشتر زمان فستیوال تابستانی همانند بن ادوری استفاده می گردد.

کیمونو لباس خاصی بوده و برای دوخت آن باید استانداردهای خاصی رعایت شود. یکی از ویژگی‌های خاص کیمونو تخته‌ی پارچه‌ی بکار رفته در آن به اسم تن tan است. این تخته پارچه باید در ابعاد ۳۶ سانتی‌متر عرض و ۱۱.۵ متر طول باشد. جالب توجه است که پارچه‌ی کیمونو فقط دوخته شده و به هیچ عنوان برش نمی‌خورد. همین قاعده باعث شده که به راحتی بتوان کیمونوی قدیمی را برای شخصی با سایز متفاوت آماده کرد. این امر، رواج معاملات کیمونوی دست‌دو را در پی داشته است.

مرتبط:

قلعه مجلل و زیبای اوزاکا در ژاپن

فرهنگ غذای مردم چین

ژاپن و سنت‌های سال نو میلادی