آتشگاه، هشت ضلعی گنجینه نصف جهان
در غرب اصفهان خیابانی با قدمت چند هزار ساله قرار دارد که روزگاری به دلیل قرار داشتن آتشگاه و مهم‌ترین معبد زرتشتیان در آن و روزگاری مناری که جنبیدن آن دنیا را به تعجب وا داشته همیشه زبانزد بوده است.
به گزارش خبرنگار ایمنا، در غرب اصفهان و در منطقه کهندژ این شهر خیابان آتشگاه قرار دارد. خیابانی که به واسطه قرار گرفتن در مسیر نجف آباد همچنین وجود چندین جاذبه مهم گردشگری از پرتردد ترین خیابان‌های شهر به حساب می‌آید. محله آتشگاه در اصفهان جزء خیابان‌ها و محله‌های قدیمی شهر بوده و از دیر باز جزء مهم‌ترین مراکز اصفهان بوده است.
کوه آتشگاه
“کوه آتشگاه، روز آبادیش، شکوه مخصوص داشته است. این پرستشگاه مانند مسجد و کلیسا دورش دیوار نداشته و چیزی را از کسی نمی‌پوشانیده. مانند آتش؛ سره و پاکیزه بوده. همان آتش جاودان نماینده پاکیزگی و زیبایی که به سوی آسمان زبانه می‌کشیده و در شب‌های تار از دور دل‌های افسرده را قوت می‌داده و از نزدیک با پیچ و خمِ دلربا با روانِ انسان گفت‌وگو می‌کرده.”
این جملات توصیفاتی است که صادق هدایت در کتاب اصفهان نصف جهان درباره کوه آتشگاه کرده. این کوه همچون سرو در ماربین اصفهان قد علم کرده و از فراز آن تا چندین کیلومتر دشت‌های اطراف از نجف آباد و اصفهان تا سده نمایان بوده. آتشگاه که کوهی از جنس سنگ‌های رسوبی است، زمانی یکی از مهم ترین آتشکده‌ها در آن قرار داشته که هنوز بقایایی از آن باقی مانده.
بر فراز کوه ۱۰۰ متری آتشگاه بنایی خشتی وجود دارد که در اوایل قرن بیستم مورد توجه یک اوستاشناس قرار گرفت. پایه‌های این ساختمان از میانه کوه آغاز شده و در بلندای کوه به استحکام می رسیدند حتی بر روی آن‌ها اتاق‌هایی نیز ساخته بودند. در بنا بقایایی از راه پله‌هایی منظم و تو در تو دیده می‌شود که البته امروزه از بین رفته‌اند.
اما ساختمان اصلی در بالا و بلندترین نقطه تپه است، ساختمان گردی که در زمان خود بلندترین بنا در این منطقه بوده است. این بنا که حکم آتشکده را داشته و موبدان در آن آتش برپا می‌کردند هشت گوشه دارد و در هر گوشه آن پنجره‌ای است. این مجموعه در چهار طرف ساختمان‌هایی داشته اما امروز تنها بخشی از آن باقی مانده.
آتشکده مهربین یکی از هفت آتشکده بزرگ ایران بود که در زمان پادشاه قباد ساسانی ساخته شد و یکی از سه بنای باستانی و تاریخی اصفهان به شمار می رود. برای نخستین بار در کتاب پرستشگاه زرتشتیان نوشته رشید شه‌مردان به این آشکده اشاره شده است. در این کتاب گفته می‌شود که اسماعیلیان در اواخر سده پنجم هجری به این قلعه و آتشکده پناه آوردند.
باتوجه به قرار گرفتن این کوه در کنار جاده نجف آباد به اصفهان و همچنین سالم ماندن بنا در طول سالیان و در زمان حکومت مسلمانان، مورخین معتقدند از این بنا استفاده‌های دیگری نیز می‌شده است. بر اساس برخی پژوهش‌ها در زمان اسماعلیان و در سده‌های پنجم و ششم هجری قمری، برج هشت ضلعی بالای کوه برج دیده‌بانی بوده. همچنین این بنا به دلیل نداشتن بخش‌هایی مانند سرسرا، آب انبار و غیره نمی‌توانسته به عنوان قلعه‌ای مستقل بوده باشد.
این بنا در دهه ۵۰ تا اواسط دهه ۶۰ کاملا استتار شد و به کارگاه مرمتی تبدیل شد و بخش‌هایی از آن مرمت شد. مجموعه آتشگاه اصفهان در طول تاریخ به عنوان یکی از جایگاه‌های آتش مقدس و در دوران‌های اخیر به دلیل موقعیت مذهبی و تفریحی همواره مورد توجه مردم اصفهان و اطراف آن بوده است.
منارجنبان
در فاصله دو کیلومتری کوه آتشگاه، منارجنبان اصفهان که جنبیدن آن جهانی را به حیرت وا داشته است قد علم کرده است. بر اساس کتیبه نصب شده، این بنا در سال ۶۹۵ خورشیدی و در زمان سلطنت محمد خدابنده اولجایتو ساخته شد. منارجنبان اصفهان معروف‌ترین منار ایران است که از دیرباز شهرت زیادی داشته و بسیاری از سیاحان و جهانگردان در کتب خود به آن اشاره کرده‌اند.
در گذشته منارجنبان در مرکز محله‌ای به اسم “کارلادان” قرار داشته که به مرور و با توسعه شهر به بخشی از نصف جهان تبدیل شده تا با زیبایی خود گنجینه ارزشمند میراث فرهنگی این شهر را کامل کند. سازه اصلی منارجنبان بر روی مزار عمو عبدالله کارلادانی ساخته شده و در واقع مزاری دو مناره و تک ایوان به سبک معماری دوران مغول است.
ایوان به ارتفاع ۱۰ متر از سطح زمین قرار گرفته و بر روی ایوان دو مناره هفت و نیم متری ساخته شده که از راه پله بسیار باریکی می‌توان به بالای آن‌ها رفت. دلیل شهرت این بنا جنبیدن دو مناره آن در زمان جنباندن یکی از مناره‌ها است، به طوری که زمانی که داخل یک مناره رفته و به آن ضربه وارد شود دو مناره شروع به جنبیدن می‌کند. این ویژگی منحصر به فرد باعث شده تا منارجنبان اصفهان در جهان از شهرت بالایی برخوردار باشد.
تمام منارجنبان‌های ایران در یک بازه زمانی سی ساله از طول تاریخ ساخته شدند، بسیاری پژوهشگران این معماری را سبک خاص ایرانی اسلامی می‌دانند. آن‌ها همچنین دلیل جنبیدن دو مناره با یکدیگر را حاصل هم وزن و هم ارتفاع بودن مناره‌های واقع در یک خط صاف می‌دانند. البته یکی از مناره‌های منارجنبان اصفهان به دلیل دستکاری‌های تخریبی دیگر نمی‌جنبد و فقط یکی از مناره‌ها را می‌توان تکان داد.
منبع:ایمنا
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.