بیم و امید در موزه ملی افغانستان
گالری‌های موزه ملی افغانستان که اخیرا تحت نظارت طالبان بازگشایی شده است، گنجینه‌ها و سایر آثار تاریخی مجموعه‌های آن از غارت در امان هستند اما شمار بازدیدکنندگان که نیروی حیاتی هر موزه‌ای محسوب می‌شوند کاهش یافته است.
به نقل از نیویورک تایمز، بسیاری از افراد تحصیل‌کرده که معمولا از موزه‌ها بازدید می‌کردند از کشور گریخته‌اند، برخی از مدارس تعطیل شده‌اند و گردشگر چندانی هم برای بازدید از کابل وجود ندارد.
این موزه که در ماه اوت زمانی که طالبان کنترل را به دست گرفت تعطیل شد، در ماه نوامبر بازگشایی شد تا نشانه مثبتی باشد برای کسانی که امیدوارند این بار محدودیت‌ها کمتر باشد و تخریب صورت نگیرد.
آخرین باری که طالبان قدرت را به دست گرفت، یعنی در فاصله بین ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱، حدود ۷۰ درصد از مجموعه ۱۰۰هزار اثری موزه کابل غارت شدند. طالبان همچنین مجسمه‌های تاریخی تندیس‌های بودا در بامیان را که در دل صخره‌ای واقع در شهر تاریخی بامیان کنده‌کاری شده بودند منفجر کردند.
امید شریفی که یک هنرمند افغانستانی ساکن ویرجینا است می‌گوید خبر بازگشایی موزه ملی افغانستان باعث خوشحالی او شده است. شریفی بیان می‌کند: «تاریخچه ارتباط طالبان با هنر و فرهنگ تاریک است… وقتی شنیدم موزه کابل دوباره غارت نشده احساس آرامش کردم. گفتم خدایا شکر این بار دیگر شاهد آن اتفاقات نیستیم.»
با این حال، هنوز موسیقی در اماکن عمومی ممنوع است، نقاشی‌های دیواری پوشانده شده‌اند و برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی محدود شده‌اند، بنا بر گفته برخی از کارشناسان تصمیم بازگشایی موزه فقط تلاش طالبان برای به نمایش گذاشتن تصویری است که کمتر ناهنجار باشد.
«سمیع‌الله نبی‌پور» رئیس سابق دپارتمان سینما در دانشگاه کابل می‌گوید بازگشایی این موزه بیشتر از آن که برای اهمیت دادن به هنر و فرهنگ باشد، یک اقدام سیاسی است.
موزه ملی افغانستان در دوران آرامش، همچون جواهری در حوزه فرهنگی افغانستان می‌درخشید و شش روز در هفته مملو از بازدیدکنندگانی بود که علاقه داشتند از مجموعه باارزش آن بازدید کنند. این موزه که در سال ۱۹۱۹ تاسیس شد از دهه ۳۰ میلادی در ساختمان کنونی قرار داشته است. مجموعه این موزه آثار تاریخی مختلفی از دوران مختلف تاریخ را در برگرفته است که از میان آن‌ها به نسخه‌های خطی، سلاح‌ها و مجسمه‌ها می‌توان اشاره کرد اما تمرکز اصلی این موزه بر گذشته افغانستان است و مجسمه‌ها و نقاشی‌های معاصر در آن نمایش داده نمی‌شوند.
اکنون موزه فقط دوشنبه‌ها، چهارشنبه‌ها و جمعه‌ها باز است و بارها نیز قطعی برق اتفاق می‌افتد. کارکنان موزه حقوق‌شان را دریافت نکرده‌اند و بازدیدکنندگان نیز باید نامه مجوزی را که برای ورود به موزه از دولت دریافت کرده‌اند ارائه کنند.
نگهبانان موزه در جریان گفت‌وگوهایی که این هفته صورت گرفت اعلام کردند با بازدیدکنندگان به خوبی رفتار کرده‌اند و هیچ یک از آثار داخل موزه نیز ربوده نشده و یا آسیب ندیده است.
اما در یک بازدید دوساعته از این موزه در صبح یکی از روزهای هفته گذشته هیچ بازدیدکننده‌ای در موزه وجود نداشت و بازدید نیز با قطعی برق همراه بود.
آسوشیتدپرس در ماه جاری اعلام کرده بود، روزانه بین ۵۰ تا ۱۰۰ نفر از این موزه بازدید می‌کنند.
«فابیو کولومبو» که یک مرمت‌گر است و در سال‌های پس از خروج طالبان پروژه مرمتی را در موزه ملی افغانستان اجرا کرد می‌گوید به خوبی به یاد می‌آورد که چطور در آن سال‌ها بازدید از موزه کم کم افزایش پیدا کرد. اما در سال ۲۰۱۹، آخرین سالی که کولومبو در موزه حضور داشت این موزه کاملا مملو از جمعیت بود.
کولومبو حتی هزاران تکه از آثار تاریخی را که در سراسر زمین موزه پخش شده بودند به یاد می‌آورد. او می‌گوید به همراه تیم سعی کرده بسیاری از مجسمه‌ها را مرمت کند.
شریفی بیان می‌کند که با یادآوری آن‌چه در آخرین حضور طالبان در افغانستان رخ داد، ناچار شد زمانی که طالبان در ماه اوت به کابل رسید مجسمه‌های خودش را از بین ببرد و تابلوهای نقاشی را که خلق کرده بود پنهان کند.
شریفی در واکنش به پوشانده شدن دیوارنگاره‌هایی که دوستان هنرمندش خلق کردند و هنرمندانی که ناچار به گریز از کشور شدند می‌گوید: «هیچ خبر مثبتی برای هنرمندان یا هنر و فرهنگ وجود ندارد… اما بازگشایی موزه یک قدم بسیار کوچک در این شرایط نگران‌کننده است. این اقدام همچون نور یک شمع است. نمی‌دانیم ادامه این روند چطور خواهد بود اما تصمیم مثبتی است.»
جیل استین که استاد دانشگاه باستان‌شناسی در دانشگاه شیکاگو است معتقد است این را که طالبان اجازه داده محمد فهیم رحیمی در سمت خود به عنوان رئیس موزه باقی بماند باید نشانه مثبتی در نظر گرفت.
طالبان در بیانیه‌ای که ماه فوریه منتشر شد عهد کرد از میراث فرهنگی طالبان حفاظت کند و مردم را از غارت کردن بازدارد.
بر اساس تعبیر طالبان از اسلام، هنر غیراسلامی و هنری که تصویرگر موجودات زنده باشد غیرقابل پذیرش است و مردم نگران هستند این نگرش از آخرین بار تاکنون تغییر نکرده باشد.
منبع: ایسنا
مرتبط:
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.