«سماور و ظروف ورشوسازی» ۸۰ ساله رونمایی شد

 ورشو سازی از صنایع دستی مرتبط با فلزات محسوب می‌شود، قلمزنی ورشو؛ هنر و صنعت تولید اشیای فلزی با استفاده از آلیاژ ورشو است و با هنر مسگری رابطه و شباهت دارد. بیشترین تفاوت این دو هنر، در جنس ماده اولیه به کار رفته در تولید ظروف است که در مسگری، از فلز مس و در ورشوکاری، از آلیاژ ورشو استفاده می‌شود.

حرفه ورشوسازی در دوره قاجار و پهلوی در برخی شهرهای ایران رواج داشته‌است و امروزه نیز کارگاه‌های تولید ورشو به صورت محدود در بروجرد فعال هستند؛ تاریخچه ورشوسازی در استان لرستان به قرن نوزدهم برمی‌گردد که وسایل پذیرایی چای از روسیه به ایران آمد. آن زمان چلنگران بروجردی که با ابزارآلات فلزی سروکار داشتند به سمت ورشوسازی روی آوردند و به مرور استادان بنامی در بروجرد مطرح شدند.

پویا محمودیان معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور روز پنجشنبه در حاشیه بازدید از نمایشگاه گردشگری و صنایع دستی تهران با حضور در غرفه استان لرستان ضمن دیدار و گفت و گو با مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و هنرمندان این استان، از یک مجموعه سماور و ظروف پذیرایی ورشوسازی با قدمت دوران پهلوی اول در سال ۱۳۲۰، رونمایی کرد.

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور گفت: سال گذشته شهر بروجرد به عنوان شهر ملی ورشوسازی به ثبت رسید، هنر صنعت ورشوسازی بیش  از یک قرن در این شهر قدمت دارد، هنرمندان بسیار ماهری در بخش ورشوسازی و قلم زنی روی ورشو در این شهر فعالیت می کردند که این هنر به طریق استاد شاگردی در این شهر حفظ  شده است و برخی از این آثار در جهیزیه و اسباب زندگی مادربزرگان در خانواده های بروجردی دیده می شود.

 

محمودیان با بیان اینکه سال گذشته (۱۳۹۸) بروجرد به عنوان شهر ملی ورشو ثبت ملی شد، افزود: ورشو ورق آلیاژ فلزی است و بیش از یک قرن پیش در ورشو لهستان تولید می‌شده است و عموما کاربرد نظامی صنعتی هم داشته است. بر اساس مستندات از اوایل دوره پهلوی اول که این فلز به ایران وارد شد با ورق های آن ظروف آشپزخانه و وسایل فلزی مورد نیاز در خانه را می ساختند و هنرمندان ایرانی با ذوق و سلیقه خود روی آن قلم زنی می کردند.

معاون صنایع دستی وهنرهای سنتی کشور در این بازدید با هنرمندان رشته قلم زنی روی ورشو و ورشو سازی، مشبک سازی با چوب گردو، گوهرتراشی و زیورآلات و جواهرات سنتی حاضر در غرفه استان لرستان از نزدیک آشنا شد و درباره نوع و شیوه ساخت هنر بازار صادرات و فروش و مسائل صنفی آنها گفت و گو کرد.

محمودیان با تاکید بر رعایت کامل شیوه نامه های بهداشتی، ابراز امیدواری کرد همه گیری و بحران کرونا به زودی در جهان و کشور پایان یابد و بازار صنایع دستی و هنرهای لرستان و کشور مجدد پر رونق شود.

سید امین قاسمی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان لرستان درباره قدمت سماور ورشوسازی رونمایی شده در نمایشگاه تهران، گفت: قدمت این سماور و تجهیرات و ظروف کنار آن شامل آفتابه و لگن به دهه ۱۳۲۰ هجری شمسی حدود (۷۵سال) پیش باز می گردد، اما چون در سال ۱۳۳۴ وقف و یا اهدا شده روی آن مهر و امضا سازنده آن در این سال ثبت شده است. این سماور از همان دوران نسل به نسل حفاظت شده است که امروز در نمایشگاه گردشگری و صنایع دستی تهران رونمایی و به نمایش گذاشته شد.

هنر قلمزنی روی ورشو بروجرد توسط میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به عنوان یک هنر اختصاصی ویژه بروجرد به ثبت ملی رسیده است، «قلمزنی روی ورشو در شهر بروجرد» به شماره ۱۵۶۰ در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت ملی رسیده است و پرونده ثبت بروجرد به عنوان شهر ملی ورشو هم در سال ۱۳۹۸ مطرح و به تصویب رسید.

حدود یک قرن پیش فلزی که برای ورشوسازی به کار می‌رفت از چندین کشور به ایران وارد می‌شد اما از آنجا که این فلز بیشتر از ورشو پایتخت لهستان می‌آمد، این ورق فلزی به‌نام ورشو معروف شد. اگر چه در زمان های گذشته شهرهای دیگری از ایران همپای هنرمندان بروجردی پای در عرصه این صنعت نهادند، اما در بازار تاریخی بروجرد صنعت ورشوسازی در رونق فراوانی داشت و بخش وسیعی از بازار قدیمی این شهر به ورشو سازی اختصاص ‌داشت و اکنون تنها شهری است که هنوز تعدادی کارگاه، موزه و هنرمندان فعال در این زمینه دارد.

هنر و صنعت قلم زنی روی وروشو با حرفه‌های دیگری چون سماورسازی و دواتگری نیز ارتباط دارد. بزرگترین سماور دنیا در حیاط تاریخی خانه افتخار الاسلام طباطبایی بروجرد قرار گرفته است این سماور به وزن ۲ تن و با گنجایش ۴۰۰ لیتر آب توسط استاد محمد بادآور از هنرمندان ورشو ساز بروجردی ساخته شده است.

نمایشگاه (تخصصی) گردشگری و صنایع‌دستی تهران با شعار سفرهای ایمن و مسئولانه از روز سه‌شنبه (پنجم اسفند ۹۹) افتتاح شد و به مدت چهار روز تا هشتم اسفند در محل دائمی نمایشگاه‌ها در تهران ادامه دارد.

این نمایشگاه که برای نخستین بار به دلیل همه‌گیری کرونا با شرایط خاص برگزار می شود در چهار سالن آماده اطلاع رسانی در خصوص موضوعات گردشگری و صنایع دستی است. در این نمایشگاه که حدود ۱۶۰ شرکت فعال در حوزه گردشگری حضور دارند سه سالن به حوزه گردشگری و یک سالن به صنایع دستی و هنرهای سنتی اختصاص دارد.

نمایشگاه گردشگری و صنایع دستی تهران به صورت کاملا تخصصی برگزار می‌شود و صرفا از بخش‌های خدمت‌دهنده گردشگری کشور دعوت شده است و با توجه به شیوه نامه های بهداشتی ابلاغی ستاد ملی کرونا، به هیچ عنوان بازدید عمومی برای حضور مردم در این دوره در نظر گرفته نشده است.

منبع:ایرنا

مرتبط:

ورشوسازی میراثی ماندگار در بروجرد