قلعه ناصری

ناصرالدوله، حاکم کرمان و بلوچستان در زمان قاجار، دستور ساخت قلعه‌‎ای نظامی را در ایرانشهر صادر کرد و نام خود را نیز بر آن جاودان ساخت. با موافقت ناصرالدین‌شاه قاجار با پیشنهاد ناصرالدوله برای ساخت قلعه‎ای در ایرانشهر، در سال ۱۲۶۴ خورشیدی، «استاد حسین معمارباشی» از کرمان به ایرانشهر فراخوانده می‎شود تا کار ساخت این قلعه را آغاز کند. ساخت قلعه هفت سال به طول می‎انجامد و پس از آن، تبدیل به مقر حکومت بلوچستان می‎شود.

این قلعه که در اواخر حکومت قاجار به نام قلعه «دوست محمد خان» معروف می‌شود، یک‎ بار دیگر به شکل مقر حکومتی درمی‌آید. با قدرت گرفتن رضاخان و استقرار حکومت مرکزی، قشون رضاخان به فرماندهی «تیمسار امان‌الله جهانبانی» به بلوچستان حمله و این قلعه را تصرف می‎کنند.

با روی کار آمدن حکومت پهلوی و حتی در دوره حکومت محمدرضا شاه، این قلعه به عنوان پادگان نظامی و بعدها به عنوان مدرسه به کار گرفته شد. بعد از انقلاب اسلامی، مدتی قلعه متروکه بود و به تدریج رو به ویرانی می‌رفت که متاسفانه در سال ۱۳۶۱ هجری شمسی بخش گسترده‌ای از بنا تخریب می‌شود و فقط سردر و حصار آن باقی می‌ماند. با اینکه از معماری داخلی چیزی باقی نمانده است اما آجرهای تزیینی سردر ورودی و برج‌های کناری آن که در دو طرف سردر همچنان قرار دارند.

استاد حسین معمار باشی برای ساخت قلعه از خشت، گل و آجر استفاده کرد. گفتنی است برای ساخت قلعه ناصری زمینی به مساحت هفت هزار و پانصد متر در نظر گرفته بودند.

در ساخت قلعه ناصری، بیش از ۱۵۰ اتاق شامل مال بند، حوضخانه، انبار، اصطبل، حمام، سرباز خانه و حاکم نشین در نظر گرفته شده بود. همچنین برای تزئینات سازه قلعه در قسمت بالایی از طرح‎های هندسی، لوزی و دندان موشی بهره گرفته شده و در سردر برج نیز تزئینات آجرکاری با هنرمندی اجرا گردیده است. نتیجه آن شد که قلعه ناصری در ذهن گردشگران، فرم ارگ بم را تداعی می‎کند.

قلعه ناصری بعد از قلعه بمپور،مهم ترین ارگ منطقه محسوب می شود و اکنون در شهرستان ایرانشهر میزبان گردشگران استان سیستان و بلوچستان است.

منبع:ایران ویزیت