هیجان و ماجراجویی، گردشگری از نوعی دیگر

ایران به واسطه مناطق کوهستانی، بیابان‌های صعب‌العبور و جنگل‌های انبوه یکی از کشورهایی است که قابلیت‌های بالایی در گردشگری ماجراجویانه دارد‌

قدم‌زدن در بیابان‌های بی‌انتها، بانجی‌‌جامپینگ، صعود به قله‌های مرتفع، تراورس در دامنه‌های پرشیب، شبی بارانی را در جنگل به صبح رساندن، گام‌نهادن در کوهستان زمانی که طول مسیر پاکوب از برف پُر شده و هر‌گام تو را به عمقی نامعلوم فرو‌می‌برد و کولاک تو را هر دقیقه به سویی می‌کشد؛ اوج کشمکش با قدرت طبیعت در لحظه رسیدن به قله برف‌خیز؛ زمانی که دره از آب پر می‌شود و کوچک‌ترین حرکت می‌‌تواند عواقب جبران‌ناپذیر داشته باشد. این تجربه‌ها با وجود دشواری در دنیا هواداران بی‌شماری دارد و گردشگرانی هستند که مسافت‌های طولانی را برای تجربه یکی از این موارد طی می‌کنند. گردشگری ماجراجویانه یکی از انواع گردشگری است که می‌تواند هم موارد بالا و هم در یک شیب ملایم‌تر رفتینگ‌، آفرود، طبیعت‌گردی‌ در مسیرهای مشخص، پاراگلایدر و… را شامل شود.

به سفرهای با هدف خاص برای کاوش تجربیات جدید که اغلب شامل ریسک‌کردن یا کنترل خطر همراه با چالش شخصی، در یک محیط طبیعی یا عجیب و غریب، گردشگری هیجانی و یا ماجراجویانه اطلاق می‌شود. در جهان برخی کشورها نظیر کنیا، نیوزلند، نپال و تانزانیا از جمله مشهورترین مقاصد گردشگری ماجراجویانه محسوب می‌شوند. جمهوری اسلواکی نیز یکی از مقاصد محبوب گردشگران ماجراجوی اروپایی است؛ قاره‌ای که گرچه عنوان سبز را بر خود دارد، اما به لحاظ کوهستان آنچنان‌که باید غنی نیست و از این‌رو هیجان‌طلبان را به اسلواکی می‌کشاند.

ظرفیت هیجان در ایران

ایران به واسطه مناطق کوهستانی، بیابان‌های صعب‌العبور و جنگل‌های انبوه یکی از کشورهایی است که قابلیت‌های بالایی در گردشگری ماجراجویانه دارد؛‌ شاهد آن تشکیل نخستین گروه‌های کوهنوردی در ایران در سال‌های ابتدایی دهه ۲۰ شمسی است، پس از آن نیز آرام‌آرام اغلب گروه‌های کوهنوردی در تهران و سایر شهرستان‌ها شکل گرفتند. اکنون نیز اگر در شهرستان‌ها، شهرها و حتی روستاها آژانس‌های گردشگری وجود نداشته باشد اما گروه‌های کوهنوردی و جمع‌های گردشگری ماجراجویانه سفرهای متعدد سالانه‌ای را برای خود برنامه‌ریزی می‌کنند و این در حالی است که این نمونه از گردشگری نیاز به تجهیزات و ابزارآلات تخصصی دارد و اغلب کسانی که این‌گونه سفرها را برگزار می‌کنند به چنین تجهیزاتی مجهز نشده و حتی از ارائه کمترین امکانات امداد به همسفران خود نیز عاجزند. در کنار این گروه‌ها آژانس‌هایی هم هستند که بخش اعظم برنامه‌های خود را روی گردشگری ماجراجویانه متمرکز کرده و خدمات مناسب را به علاقه‌مندان این حوزه عرضه می‌کنند.

گردشگری ماجراجویانه؛ مکمل گردشگری فرهنگی

آنچه از گفته‌های عقدایی برمی‌آید، نشان‌دهنده آسیب‌پذیری گردشگری ماجراجویانه در برابر حوادث غیرمترقبه است، در عین حال این نمونه از گردشگری به واسطه نیاز اندک به زیرساخت‌های گردشگری می‌تواند مکمل مناسبی برای گردشگری فرهنگی باشد.

حسین نظر، کارشناس گردشگری مهیج و ورزشی به صنعت و توریسم گفت: بسیاری از گردشگران هیجانی را کوهنوردان و ورزشکاران تشکیل می‌دهند و بسیاری از شاخه‌های مختلف این حوزه در رده گردشگری ورزشی نیز تقسیم‌بندی می‌شوند.

او افزود: بیشترین طیف گردشگری هیجانی به کوهنوردان مرتبط است. دیگر اقشار گردشگری هیجانی ماجراجو بوده و به ماجراجویی در طبیعت علاقه‌مند هستند که با گذراندن دوره‌های خاص به حوزه‌هایی از گردشگری هیجانی مانند پاراگلایدر و دیگر شاخه‌های مرتبط می‌پردازند.

نظر عنوان کرد: شاخه‌هایی مانند دره‌نوردی و بانجی‌جامپینگ نیز از دیگر حوزه‌های گردشگری هیجانی هستند. گروهی کوهنورد بوده، گروهی به دلیل علاقه در دوره‌های آموزشی گردشگری هیجانی شرکت می‌کنند و گروهی دیگر نیز به‌طور آماتور به این ورزش‌ها می‌پردازند.

او افزود: دره‌نوردی در تابستان، پاراگلایدر در هوای معتدل و بانجی‌جامپینگ در برخی از نقاط تهران انجام می‌شوند. در کویر آفرود که با خودرو و موتورهای مخصوص انجام می‌شود نیز بخشی دیگر از گردشگری هیجانی است. همچنین موتورسواری و یا دوچرخه‌سواری در کوهستان از دیگر شاخه‌های گردشگری هیجانی به‌شمار می‌روند.

نظر اظهار‌کرد: دره‌نوردی به‌طور آکادمیک، پیمایش‌های طولانی در جنگل‌ها، آفرود، پاراگلایدر، موتور و دوچرخه کوهستان از شاخه‌های فعال هستند.

به گفته او اکنون گردشگری هیجانی درآمد چندانی در ایران ندارد و به‌صورت تفریحی اجرا می‌شود. نظر افزود: تمامی ظرفیت‌های این حوزه در ایران وجود دارد و فعالان این حوزه به‌طور خودجوش در آن فعالیت می‌کنند.

تلفات جانی در اثر رفتارهای ناشیانه

در ایران یکی از مشکلات عمده آن است که موارد ایمنی در گردشگری هیجانی رعایت نمی‌شود و این امر موجب تلفات جانی شده است.

کیانوش محرابی، رئیس هیات‌مدیره انجمن رفتینگ ایران به صنعت و توریسم گفت: من در خارج از کشور دوره‌های مخصوصی را گذرانده‌ام و این روشی که در ایران پیاده می‌شود شبیه به هیچ‌‌جای دنیا نیست. در ایران احتیاط وجود ندارد و اصول ایمنی نیز رعایت نمی‌شود و بر اساس فیلم‌هایی که می‌بینند گردشگری هیجانی را انجام می‌دهند که اصولی نیست.

عضو هیات‌مدیره فدراسیون جهانی رفتینگ اظهار کرد: بسیاری از فعالیت‌هایی که انجام می‌دهیم در محیط‌های طبیعی انجام می‌شود و زمانی که پای خود را در طبیعت می‌گذاریم، هیجان آغاز می‌شود. قایقرانی، اتومبیلرانی، شنا و تمامی فعالیت‌هایی که در طبیعت انجام می‌شوند، هیجان‌انگیز هستند و با توجه به شرایط آب و هوایی نیز تغییر می‌کنند.

او افزود: به عنوان نمونه در حال قایقرانی در یک رودخانه هستید که باران شدیدی شروع به باریدن می‌کند و این به خودی خود هیجان‌انگیز است، یا اینکه در حال کوهنوردی هستید که باد مخالف با شدت هرچه بیشتر می‌وزد و حتی ممکن است برف ببارد. تمام این فعالیت‌ها هیجانی هستند و میزان هیجان بسته به افراد مختلف متفاوت است.

او افزود: فعالیت‌های ماجراجویانه در طبیعت نیازمند رعایت استانداردهای ویژه است. نخست مهارت افراد، دوم تجهیزات لازم و سوم نحوه عملکرد افراد است که نبود هریک از اینها به معنای وقوع حادثه در طبیعت است. بسیاری از افرادی که به طبیعت می‌روند کاملا ناآگاه هستند.

محرابی عنوان کرد: ما ایرانی‌ها ارزشی برای رعایت اصول ایمنی قائل نیستیم و فاصله میان فعالیت هیجان انگیز و فعالیت خطرناک بسیار اندک است.

منبع خبر:توریسم پرس