چگونه شهر خلاق داشته باشیم؟

امروزه دیگر در نمای ساختمان‌ها نیز خبری از به‌کارگیری فضای سبز نیست و بسیاری از افراد اطلاعاتی در خصوص زیباسازی و طراحی فضای سبز ندارند؛ در واقع اثری از خلاقیت برای زیباسازی شهر دیده نمی شود.

 شهرهای مدرن امروزی، با توجه به نیازهای متغیر زندگی و ارائه خدمات هرچه بهتر برای شهروندان در حال تغییر هستند. اما این تغییرات باید بر مبنای خلاقیت صورت گیرد تا فضای شهری برای گردشگران، سرمایه گذاران و ساکنان، محیطی جذاب بوده و به خلاقیت ذهنی آنها کمک کند. در این میان ایده هایی هستند که می تواند منجر به داشتن شهری خلاق و زیباسازی فضای شهری شود.

مراکز فعالیت های خلاق

مرکز فعالیت خلاق به فضای کاری مشترکی گفته می شود که در آن جامعه ای از متخصصانِ مستقل و آزاد گرد هم جمع می شود، به گونه ای که علاوه بر برخورداری از فضای کاری مشترک، بر روی ایده ها و پروژه های مشترک فعالیت می کنند. همچنین در این مراکز رویدادهای مورد علاقه و متنوع، سازمان دهی می شوند و بنابراین می توان از آن به عنوان مکان مهم برای ظهور و به وقوع پیوستن ایده ها نام برد. نمونه این مراکز موفق، مرکز خلاقیت “ Poligon” در اسلوونی است که دارای ۶۰ میز اختصاصی، ۷ دفتر کار، اتاق کنفرانس، سرویس خدمات عکس، بازار، فروشگاه کتاب و فضای مورد نیاز برای انجام رویدادها است که به صورت تمام وقت و نیمه وقت در اختیار کاربران قرار می گیرد و به این صورت همگی افراد می توانند در این مکان تولید ایده کنند.

طراحی شهری ویژه با مشارکت شهروندان

فضای عمومی یک شهر زیبا، مکانی نیست که درآن هر فردی آن چه را دوست دارد در جلوی آپارتمان و محل سکونت خود بنا می کند، بلکه فضایی است که برای ایجاد آن، از نهادهای تخصصی با آموزش های مناسب و سلیقه زیبایی- شناختی کمک گرفته می شود. بنابراین هر یک از شهروندان می توانند با ایده های خود در طراحی شهری شرکت کرده و از فضای شهری به صورت کارآمد استفاده کنند.

محبوبیت نماد شهری

یک شهر خلاق توسط نماد شهری خود شناخته می شود که می تواند یک مجسمه مشهور، یک ورزش محلی و یا نوعی فعالیت منحصر به فرد باشد. این در حالی است که برخی از شهرهای اروپایی به واسطه همین نمادها در جهان شناخته می شوند. برای مثال Mdina واقع در مالت یک شهر قدیمی است که تنها بر اساس مدل دیوارهای شهرهای قرون وسطی ساخته شده است.

بازسازی شهرهای قدیمی

هر شهری اغلب دارای شهرستان های قدیمی است که ساکنان آنها یک تصویر کلیشه ای در مورد فضای شهری شان دارند؛ برای آن ها فضای شهری شامل پیاده روها، ساختمان های و کافی شاپ هایی است که هنور به حالت قدیمی پا برجا هستند. این در حالی است که یک شهر قدیمی باید با حفظ قدمت خود، بناهای مدرن و ساختمان های بازسازی شده قدیمی را نیز در خود داشته باشد. یکی از این پروژه های موفق نوسازی در Soroca، شهر شمال مولداوی در حال اجرا است؛ بافت قدیم شهر از حیث اینکه به طور اصولی نوسازی شده، توانسته به عنوان جاذبه توریستی مولداوی شناخته شود.

همگانی کردن استفاده از دوچرخه برای شهروندان

محبوبیت استفاده از دوچرخه به جای حمل و نقل عمومی دارای مزایای زیادی است که از جمله مهمترین آن می توان به افزایش خلاقیت شهری اشاره کرد. دوچرخه بیشتر به معنای استفاده کمتر از اتومبیل، جاده های کم ترافیک و فضای باز بیشتر برای عابران پیاده است. همچنین گردشگران می توانند از دوچرخه برای بازدید از مکان های اطراف شهر نیز به راحتی استفاده کنند. شهری که در آن که افراد از دوچرخه ها استفاده می کنند، از لحاظ گردشگری دوستانه است، زیرا موقعیت مناسب برای کشف “چهره به چهره” را برای توریست فراهم می کند. همچنین عمومیت دوچرخه سواری امکان کسب و کارهای مختلف نظیر اجاره دوچرخه، فروش دوچرخه و تعمیرات آن را برای شهروندان فراهم می کند.

برگزاری نمایشگاه های خیابانی

به گفته Mihail Stamati، کارشناس فضای عمومی، طراحی فضاهای شهری باید به گونه ای باشد که هنر را نیز به فضای خیابان بکشاند؛ ما تنها در مورد هنر گرافیک و یا نقاشی های دیواری صحبت نمی کنیم، بلکه منظور برگزاری نمایشگاه های شهری است. به عنوان مثال می توان به نمایشگاه مجسمه های ساخته شده از آهن زنگ زده در حومه شهر Chisinau اشاره کرد. برگزاری چنین نمایشگاه های ساده و البته شرکت در دوره های فرهنگی به شهروندان کمک می کند تا به معرفی فرهنگ، اقتصاد فعال، صنایع خلاق و فرهنگی و افزایش خلاقیت شهری بیشتر پرداخته شود.

تأثیر رنگ ها در زیباسازی فضای شهری

توجه به زیبایی شهری به عنوان عنصری ضروری برای پاسخگویی به نیازهای روحی شهروندان محسوب می شود؛ به ویژه اینکه امروزه به سبب تغییر شیوه‌های زندگی و ظهور نیازهای جدید، پرداختن به این مسئله از هر زمان دیگری مهم تر است. حال در صورتی که شهر را به عنوان یک محدوده جغرافیایی مشخصی در نظر بگیریم آنچه سبب هویت یافتن این محدوده می‌ شود، انسان و مسائل مربوط به آن مانند فرهنگ و ویژگی‌های فرهنگی و اعتقادی آن است.

بنابراین تعاریفی که از زیبایی در فضاهای شهری ارائه می‌شود تحت تأثیر فرهنگ‌های حاکم در هر شهر صورت می‌گیرد که بر این اساس مفهوم زیبایی شهری، تغییرپذیر و نسبی خواهند بود. اما در این میان عواملی مانند رنگ و نور، فرم، مصالح و مواد وجود دارند که به‌عنوان مظاهر زیبایی شهری در همه‌جا شناخته می‌شوند و البته تأثیرگذاری و تأثیرپذیری فرهنگ را نمی‌توان در کاربرد آن‌ها نادیده گرفت.

البته موضوع مهم این است که رنگ بدون  نور هرگز مفهومی نخواهد داشت و نور در ساعات مختلف روز و فصول مختلف بر رنگ‌ها اثر می‌گذارد و درنتیجه ادراک افراد نیز از رنگ‌ها و فضاها برحسب شرایط زمانی گوناگون متفاوت می شود. بنابراین توجه به هماهنگی رنگ و فرم نیز می‌تواند در تقویت تأثیرگذاری و زیباسازی فضای شهری بر شهروندان نقش مهمی را ایفا کند. علاوه بر این انتخاب فرم‌ها در فضاهای شهری باید متناسب با فضا و مخاطبان آن فضاها صورت گیرد و اندازه آن‌ها باید با فضا تناسب داشته باشد، زیرا در غیر این صورت نه‌تنها موجب برانگیختن حس زیبایی در شهروندان نمی‌ شود بلکه اثری نامطلوب از آن فضا در ذهن آنها نقش می‌بندد.

علاوه بر این، نوع مصالح به کار رفته در بافت ساختمان ها در ایجاد حس زیبایی برای شهروندان بسیار مهم است. استفاده از مصالح بومی و یا معماری های مرتبط با فرهنگ منطقه در نمای ساختمان‌ها و تجهیزات شهری سبب می‌شود تا شهرها از حالت یکنواختی دور شوند و ظاهر پویاتری را در شهر شاهد بود؛ با همین ایده های خلاق می توان مفهوه “شهر زیبا” را برای شهروندان به ارمغان آورد و حس تعلق خاطر و هویت شهری را در ساکنان تقویت کرد.

منبع:ایمنا