قلعه ایرج پیشوا، صدمین پایگاه ملی میراث فرهنگی کشور
فرماندار شهرستان پیشوا با اشاره به سفر معاون اجتماعی معاون اول رئیس جمهوری از قلعه ایرج، اعلام کرد: براساس پیگیری‌های انجام شده، صدمین پایگاه ملی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در قلعه ایرج شهرستان پیشوا راه‌اندازی میشود.
حسین عباسی، فرماندار شهرستان پیشوا گفت: آثار باستانی و میراث فرهنگی، هویت ملی کشور بوده و نشان‌دهنده تمدن، نبوغ و خلاقیتی است که اجداد و نسل‌های گذشته داشته‌اند و در هنرهای مختلف و آثار تاریخی خود را نمایان می‌کند.
وی افزود: شهرستان پیشوا به واسطه پیشینه تاریخی و فرهنگی بسیار غنی، از آثار و محوطه‌های تاریخی فراوانی برخوردار است که قلعه ایرج یکی از مهم‌ترین این آثار است که مربوط به دوره ساسانیان و بزرگ‌ترین قلعه‌های خشتی جهان محسوب میشود.
عباسی با اشاره به سفر معاون اجتماعی معاون اول رئیس جمهوری به شهرستان پیشوا و پیگیری راه‌اندازی پایگاه ملی میراث در قلعه ایرج گفت: در سفر ۲۴ فروردین‌ماه امسال مهدی علیخانی معاون هماهنگی امور اجتماعی معاون اول رئیس جمهوری و بازدید وی از قلعه تاریخی ایرج، موضوع استقرار پایگاه میراث فرهنگی در این اثر تاریخی با حضور معاون سازمان میراث فرهنگی استان تهران مورد بررسی قرار گرفت که با پیگیری‌های صورت گرفته، استقرار این پایگاه مورد موافقت قرار گرفت.
فرماندار پیشوا تصریح کرد: با راه‌اندازی پایگاه ملی قلعه ایرج، زمینه حفاظت و صیانت از اثر فراهم شده و فعالیت‌های پژوهشی و کاوش به صورت مداوم انجام میشود.
وی تصریح کرد: تاکنون کاوش چندانی برای این اثر انجام نشده و چندین مرحله مستندسازی، گمانه زنی و لایه برداری صورت گرفته که خیلی محدود است.
فرماندار پیشوا افزود: این پایگاه به صورت متمرکز بر روی قلعه ایرج کار می‌کند و این امکان را فراهم می‌آورد تا ارتباط فرهنگی قلعه ایرج را با سایت‌های اطراف در شهرستان و خارج از شهرستان بررسی نموده و به تعیین حریم و حفاظت از سایر آثار شهرستان و شناسایی و معرفی بهتر آنها کمک می‌کند.
وی گفت: با فعالیت این پایگاه شرایط برای ثبت جهانی اثر آماده میشود و میتواند به عنوان اثر منتخب استان تهران برای ثبت جهانی یونسکو انتخاب گردد که فرصت بسیار ارزشمندی است.
وی اظهار کرد: در نخستین گام و با توافق میراث فرهنگی و سازمان برنامه و بودجه مبلغ ۵۰ میلیارد ریال برای پایگاه ملی قلعه ایرج در نظر گرفته شده است.
قلعه ایرج، به عنوان یکی از آثار تاریخی مهم شهرستان پیشوا در تاریخ یازدهم شهریور ماه سال ۸۲ به شمار ۹۸۳۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده ، اثری قدیمی و منحصربه‌فرد که عدم توجه ویژه به مسوولین ، تاخت و تاز عوامل طبیعی و دخالت های انسانی آن را در معرض نابودی قرار داده است.
نظر مورخین به این امر است که قلعه ایرج یک دژ نظامی بوده و نظامیان در آن مستقر بوده اند گرچه مشخص نیست که چه سلسله‌ای و در چه تاریخی آن را بنا کرده اند ولی برخی آن را مربوط به دوره کیانیان می دانند که آن را برای مقابله از حمله تورانیان احداث نموده‌اند.
آجرهای به کار رفته در این قلعه به دوره ساسانیان بر می گردد و آثار کشف شده از این قلعه قدیمی قدمت آن را به بیش از ۳ هزار سال پیش از میلاد می‌رساند.
طول این قلعه یک هزار ۲۱۴متر و عرض آن یک هزار و ۱۵۰ متراست که در ضلع شمالی ۳۴ برج ، ضلع جنوبی ۴۲ برج و بر روی اضلاع شرقی و غربی ۳۶ برج وجود داشته و امروز اثری از این برج‌ها دیده نمی‌شود.
این قلعه یکصد هکتاری به صورت مستطیل کامل بوده و از چهار دروازه جنوبی، شمالی، غربی و شرقی تشکیل شده که دروازه شمالی کاملا در مقابل قله دماوند قرار گرفته به طوری که اگر جنوب به آن دروازه شمالی نگاه کنید قله دماوند مانند قاب عکسی زیبا در میان دروازه شمالی خود نمایی می‌کند.
دیواره‌های این قلعه که از خشت خام و گل درست شده تا ۲۵ متر ارتفاع داشته که هم اکنون بیشترین ارتفاع این دیواره‌ها که بر اثر فرسایش آبی و بادی تخریب شده ۱۶ متر می باشد ضخامت دیواره‌ها در برخی از مناطق قلعه بین ۱۷ تا ۲۲ متر بوده به طوری که در برخی از دیواره‌ها حفره‌هایی احداث شده بوده که ارابه‌های جنگی از داخل آن عبور می کرد و در مرمت‌های صورت گرفته در دیواره شرقی برخی از این اتاقک‌ها بازسازی شده است.
منبع: ایسنا
