اینجا، نخلستانش زیباتر از کویر و کویرش اعجاب انگیزتر از طبیعت بکر و با صفایش است، معماری کویر و دشتش آنقدر زیباست که قلم قادر به وصفش نیست، ۴۰۰ کیلومتر از شهر اصفهان به سمت شرق استان حرکت کنی با دریای زیبایی های شهرستان خور و بیابانک مواجه می شوی.
جاده های کویری زیباست اگر زیبا بیندیشیم، آری- کویر عظمتی بی پایان و سرزمین بی انتهاست، این چه قدرتی است که در شگفت آن حیرانیم.

اینجا خور و بیابانک است، هوایش بس دل انگیز و رقص نور خورشید را بر قله های کوچک رنگی می بینی که همه و همه جلوه ای از زیبایی های خداوندی است که تو را به تامل وا می دارد.
زیبایی های جادویی کویرواقعا وصف نشدنی است، شب های پرستاره آن حیرت افزاست، اینجا آنقدر آسمان به زمین نزدیک است که می توان دل به آن بسپاری، جلوه نمایی ستارگانش در تار و پود اقیانوس زمان و مکان این خطه دیدنی است.
نسیم خنک جان فزای شب کویر دل انگیز است و آسمان عظمت خود را در اینجا به رخ کویر می کشد، با ماه همقدم سفر رمل های ماسه ای می شوی.
طلوع صبحش از شب و شبش از سپیده دمش زیباتر است، کویر آنقدر سرگرمی و راز در دل خود دارد که می‌ توانید روزهایی طولانی را به آن اختصاص دهید و حتی در لحظه‌ بازگشت نیز دلتنگ آن شوید.
جمعی از گردشگران بعد از گذاران و دیدن این همه اعجایب طبیعی خور و بیابانک اظهار کردند که خاطره انگیزترین و رویایی ترین سفرشان را در این خطه رقم زدند.
خور و بیابانک که قدمتی به بلندای تاریخ دارد، شهرستانی با جاذبه های تاریخی و طبیعی فراوان، طبیعت بکر، شب های پرستاره و آرام، نخل های زیبا، اشکال لانه زنبوری یکدست، رمل های ماسه ای دلفریب، کوه های سر به فلک کشیده، خانه های تاریخی و بوم گردی چشم هر بیننده ای را خیره و سفری خاطره انگیز و به یادماندنی در کارنامه سفر هر گردشگری ثبت می کند.
در کنار این زیباییهای طبیعی، شتر سواری، سافاری، موتور سواری در کویر مصر از آن دست تجربه ‌هایی است که خاطره‌اش برای همیشه در ذهن باقی می‌ ماند.
این شهرستان استان اصفهان با دارا بودن جاذبه های کم نظیر یک مقصد مهم گردشگری در کشور، استان و حتی بین المللی تبدیل شده است و با وسعت بسیار و تنوع جغرافیایی، بومی یکی از گزینه های بسیار مناسب برای سفرهای نوروزی به مرکز کشور محسوب می شود.

جاذبه‌های گردشگری منحصر طبیعی و تاریخی خور و بیابانک موجب شده تا این شهرستان به عنوان یکی از جذاب ترین مناطق گردشگری کشور، همه ساله پذیرای صدها هزار مسافر و گردشگر داخلی و خارجی باشد.
به خاطر داشته باشیم شرایط اقلیمی حاکم در این شهرستان متنوع است و مکان مناسب برای گردشگری و طبیعت گردی محسوب می شود اما بافت تاریخی و معماری کویری روستاهای گردشگری، مهمانوازی و پذیرایی گرم کویرنشینان این فرصت را فراهم کرده که شهرستان دارای بهترین گنجینه های گردشگری باشد.
به اعتقاد بیشتر گردشگران، بهترین فصل برای گشت و گذار و تماشای خور و بیابانک با توجه به گرمسیری بودن منطقه، فصل زمستان و نیمی از فصل بهار است.
قلعه های جندق، بیاضه، ایراج و گرمه، دیوان خانه اردیب، مسجد جامع جندق، مسجد جامع فرخی، مسجد جامع بیاضه، گنبد شمس الدین حاجی محمد مهرجان، بادگیرها، آب انبارهای همت و شاه در شهرخور، امام زادگان، ایوان های گنبدی شکل و ساباط ها، مقبره استاد حبیب یغمایی، مسجد عربها در شهرخور، خانه یغما، خانه کافی در شهر جندق از جمله آثار تاریخی منطقه هستند.
در خور و بیابانک هر یک از آثار تاریخی و طبیعی مجموعه ای از فرصت های گردشگری است و این موضوع نه تنها در آثار تاریخی و طبیعی بلکه در ارزشهای فرهنگی و دینی آن نهفته است؛ فرصت ها و امکاناتی که اگر آنها را در کنار آداب مهمان نوازی، پذیرایی گرم و صمیمانه کویرنشینان قرار دهیم باید گفت این شهرستان دارای بهترین گنجینه گردشگری است.
منابع طبیعی موجود در خور و بیابانک به طور عمده بر اساس کویری شکل گرفته است، وجود چشم اندازهای کویری و دیگر جلوه های بکر طبیعی در مناطقی چون کویر مصر، ریگ جن، دریاچه نمک، ازجمله جاذبه های منطقه در جهت فعالیت های مرتبط با طبیعت گردی است و علاوه بر مناطق کویری، چشمه های طبیعی و چشم اندازهای روستایی نیز از قابلیت طبیعت گردی برخوردارند.
برخی از روستاهای مصر، فرحزاد، گرمه، اردیب، ایراج، مهرجان، بیاضه، آبگرم، عروسان و محمدآباد کوره گز با برخورداری از جلوه های متنوع طبیعی و بافت تاریخی منحصر به فرد و معماری خاص نشان می دهد که گردشگری روستایی در این شهرستان رونق گرفته است.
جاذبه های دلفریب و مناطق بکر دیدنی خور و بیابانک علاوه بر خلق چشم اندازهای بصری و امکان توسعه فعالیت های کویری گردی، شتر سواری، سافاری و با برخورداری از قابلیت ها و ویژگی های خاص و متنوع امکان توسعه تورهای آموزشی و تحقیقاتی را فراهم کرده است.
شهرستان خور و بیابانک ۱۵۰ اثر تاریخی شناسایی شده دارد که ۱۱ اثر در فهرست آثار ملی به ثبت رسید که مربوط به دوره های ساسانی، پهلوی، ایلخانان، قاجاریه، صفویه، صدر اسلام، سلجوقی و قرن هفتم است.
در زمان حاضر این شهرستان ۵۲ بوم گردی، ۲ هتل و یک اقامتگاه سنتی، یک سفره خانه، یک مهمانپذیر و یک مجتمع گردشگری دارد و ظرفیت اقامت در تاسیسات گردشگری شهرستان سه هزار و ۳۷۵ نفر در شبابه روز است و در مراکز گردشگری منطقه ۳۶۱ تخت و ۶۶۷ اتاق برای اقامت میهمانان فراهم است.

واقع شدن این شهرستان در مرکز ایران و در مسیر ارتباطی استان های خراسان جنوبی، سمنان، یزد و اصفهان به اعتقاد کارشناسان امر می تواند بازار وسیع برای جاذبه های گردشگری موجود در منطقه را فراهم آورد.
گردشگران می توانند با استفاده از بوم گردی از فرهنگ، آداب و رسوم و آیین های مناطق مختلف، غذاهای سالم و طبیعی، نحوه فعالیت روستاییان، صنایع دستی زنان و مردان روستانشین و مناظر طبیعی زیبا و دیگر جاذبه های گردشگری این مناطق بهره مند شوند.
به تاکید صاحبنظران امر، صنعت گردشگری در شهرستان خور و بیابانک با توجه به ظرفیت های تاریخی و طبیعی موجود باید با حمایت های همه جانبه و برنامه ریزی های اصولی بیش از پیش توسعه یابد.
به گزارش ایرنا، در تعطیلات نوروز سال گذشته دست کم ۲۰۰ هزار گردشگر داخلی و خارجی از جاذبه های تاریخی، طبیعی، فرهنگی و مذهبی خور و بیابانک دیدن کردند.
استان اصفهان با بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی که یکهزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و چهار اثر آن به نام های میدان نقش جهان، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع به ثبت جهانی رسیده، کانون توجه گردشگران داخلی و خارجی است.
همچنین در این استان ۹۰ موزه تاریخی، مردم شناسی، فرهنگی و طبیعت وجود دارد که در اختیار بخش دولتی و خصوصی است.
در استان اصفهان ۹۰ هتل و ۶۵ مهمانپذیر و بیش از ۶۰۰ خانه تاریخی وجود دارد.
براساس آمار موجود در تعطیلات نوروزی سال گذشته ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر به استان اصفهان سفر کردند.

منبع: ایرنا

همه خوب می دانیم که فردوسی که بود و با سرایش بزرگترین کتاب اشعار حماسی به زبان پارسی چه خدمتی به ایران و ایرانیان کرد و شاید علت اقبال و رغبت ایرانیان به بازدید از آرامگاه این شاعر شهیر به عنوان دومین جاذبه فرهنگی، تاریخی و هنری کلانشهر مشهد نیز از همین روست.
اشعار فردوسی نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از دانشگاههای شناخته‌ شده دنیا مانند دانشگاه کمبریج انگلستان و دیگر دانشگاههای اروپایی و آمریکایی مطالعه و تحقیقات و پژوهشهایی در رابطه با آنها انجام شده است.
توس این شهر نام آشنا و قدیمی، آرامگاه شاعر پرآوازه ایران را در خود جای داده است. این آرامگاه در باغی با صفا و زیبا به وسعت ۶ و نیم هکتار در ۲۰ کیلومتری شمال شرقی مشهد در مسیری منشعب از جاده مشهد به قوچان قرار دارد.
در میان جمع کثیری از مشتاقان زیارت حضرت امام علی بن موسی الرضا (ع) که جهت ارادت و صفای قلب به خراسان رضوی مشرف می شوند کمتر کسی را می توان یافت که از آرامگاه حکیم ابولقاسم فردوسی و مجموعه های دیدنی اطراف آن همچون موزه فردوسی و سنگهای تراش خورده هفت خوان رستم، بنای هارونیه، ارگ توس، آرامگاه غزالی و مسجد و مدرسه تاریخی متعلق به قرن پنجم هجری دیدن نکند.

* آرامگاهی مملو از هنر و حماسه
آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی شاعر بزرگ ایران زمین پیوند دهنده هنر معماری با حماسه سرایی است. خشت خشت بنای این آرامگاه یادآور حماسه، عظمت و استواری شاهنامه و فردوسی است و غنای شاهنامه را تداعی می کند.
اندیشه ساخت آرامگاه برای فردوسی به سال ۱۳۰۵ خورشیدی باز می گردد که جمعی از فضلا، اندیشمندان و ایران دوستان تصمیم گرفتند همزمان با کنگره بزرگداشت هزاره فردوسی که قرار بود در سال ۱۳۱۳ برگزار شود آرامگاهی در خور شان این شاعر نامدار بسازند.

* طرحهای گوناگون بنای آرامگاه فردوسی
در سال ۱۳۰۵ خورشیدی به پیشنهاد انجمن آثار ملی ایران مقرر شد همزمان با برگزاری کنگره هزاره فردوسی، بنای آرامگاه این حکیم فرزانه در توس به شیوه‌ ای باشکوه و درخور ساخته و رونمایی شود.
طرح اولیه بنا از سوی مهندس کریم طاهرزاده بهزاد تهیه شد که گفته می شود از فعالان انقلاب مشروطه و ظاهرا نخستین فرد ایرانی بوده که به ‌صورت آکادمیک در رشته معماری در آلمان تحصیل‌ کرده است.
نخستین کار در ساخت بنای آرامگاه، پیدا کردن محل دقیق دفن فردوسی بود که بر اساس اسناد تاریخی از جمله کتاب ‘چهار مقاله’ نظامی عروضی در سال ۵۴۰ هجری قمری و نیز با تحقیقات محلی مزار وی در باغ شخصی او در سال ۱۳۰۶ شمسی پیدا شد.
این طرح تا حدودی شبیه به آرامگاه حافظ در شیراز بود با سکویی برای نصب مجسمه عظیم شاعر بر روی آن و سازه‌ ای ساده و گنبدی که بر روی پایه ‌هایی جای می گرفت.
طرح مرحوم طاهرزاده پذیرفته و عملیات ساخت طرح آغاز شد اما با اجرای سکوی اولیه، عملیات متوقف شد که علت آن نیز اعتراض برخی به مطلوب نبودن این طرح عنوان شده است.
پس از آن با اعمال‌ نفوذ تیمورتاش، طراحی بنای آرامگاه فردوسی به”آندره گدار” فرانسوی واگذار شد که طرح وی بنایی هرمی شکل شبیه اهرام مصر بر روی سکوی ساخته ‌شده پیشین بود.
طرح “گدار” اگرچه بر روی همان سکوی ساخته شده توسط طاهرزاده نصب ‌شده بود اما این طرح هم به دلیل عدم تناسب با سنت معماری و تاریخ ایران، مورد اعتراض اصحاب فرهنگ قرار گرفت و از سوی دیگر پس از ساخت هرم، سقف آن شکست و به همین دلایل، کار متوقف شد.

* بنای کنونی آرامگاه
با شکست طرح “گدار”، متولیان انجمن آثار ملی ایران دوباره از مهندس طاهرزاده بهزاد خواستند طرحی نو برای ساخت این بنا ارائه دهد.
طرح جدید مرحوم طاهرزاده بهزاد شبیه بنای کنونی بود اما از وی خواسته شد آن را به مقبره کوروش در پاسارگاد شبیه‌ تر سازد و در نهایت در سال ۱۳۱۲ خورشیدی طرح نهایی به تصویب رسید و اجرای آن به حسین لرزاده معمار واگذار شد اما وی بدون رعایت محاسبات مهندسی، بنا را ساخت و سال بعد در ۲۰ مهر ۱۳۱۳ این بنا به شکل رسمی با حضور جمعی از بزرگان علم و ادب جهان افتتاح شد.
در این مرحله نیز مهندس طاهرزاده بهزاد مسئول طراحی بنای آرامگاه فردوسی بود. بنابر اطلاعات موجود، مرحوم حسین لرزاده یک مهندس یا معمار به معنای آکادمیک آن نبود بلکه به دلیل استعداد خود در این زمینه به‌ صورت تجربی آموخته‌ هایی داشت و در زمان طراحی و ساخت بیمارستان امام رضا (ع) در مشهد نیز مسئولیت امور بنایی را زیر نظر طاهرزاده بهزاد بر عهده داشت.
فقدان تخصص علمی مرحوم لرزاده سبب شد که در زمان ساخت بنای آرامگاه فردوسی به ملاحظات ظریف و پیچیده و اصول مهندسی و مکانیک خاک توجهی نشود حال ‌آنکه در دشت توس به دلیل همجواری با کشف رود و وجود آبهای زیرسطحی این ملاحظات باید بیشتر مورد توجه قرار می‌ گرفت.
رعایت نکردن این موارد باعث شد بنای آرامگاه فردوسی که سازه ‌ای بسیار سنگین و فاقد هرگونه پی‌ سازی متناسب با حجم و وزن آن بود در مدت اندکی پس از اتمام ساخت، دچار نشست و شکستگی در بخشهای مختلف شود به ‌گونه ‌ای که در طول ۳۰ سال پس ‌از آن بارها نیازمند تعمیر و مرمت اساسی شد.
این رویه تا جایی پیش رفت که دیگر مرمتهای متعدد پاسخگوی سرعت روند تخریبیِ نشست این ساختمان نبود لذا در سال ۱۳۴۳ خورشیدی با تصمیم انجمن آثار ملی کل بنا برچیده شد و دوباره با طراحی و نظارت مرحوم مهندس هوشنگ سیحون و اجرای مهندس “گیو جودت” با در نظر گرفتن تمام ملاحظات فنی ساخت بنا، آرامگاه فردوسی به شکل ظاهری پیشین ساخته شد.
در این تجدید بنا تالاری به مساحت ۹۰۰ مترمربع در زیربنا ساخته شد و قبر فردوسی از جایگاه پیشین که بر روی سکویی با ارتفاع دو متر قرار داشت به زیرزمین انتقال یافت.
بنای کنونی در سال ۱۳۴۷ خورشیدی افتتاح شد و مهندس سیحون در کنار بازسازی بنای آرامگاه، باغ آرامگاه فردوسی را هم بر اساس الگوی چهارباغ ایرانی از طریق رعایت قرینه ‌سازی و تعبیه آب‌ نماهای متعدد و جویهای آب پیوسته و گسسته در فضای باغ محوطه سازی کرد.
به اهتمام مرحوم سیحون برخی تأسیسات جانبی مورد نیاز از قبیل کتابخانه و ساختمانهای مسکونی هم برای کارکنان و بخشهای اداری در مجموعه باغ آرامگاه فردوسی ایجاد شد.
۵۰ سال از ساخت بنای کنونی و ۸۴ سال از ساخت بنای اولیه آرامگاه فردوسی در توس می‌ گذرد اما همچنان این بنا و هنر معماری به کارگرفته شده در آن خاص محسوب می شود.

* اصلاح یک اشتباه
در مورد نحوه طراحی بنای آرامگاه فردوسی و طراح اصلی آن ‌که مرحوم مهندس کریم طاهرزاده بهزاد است آگاهی های اندکی وجود دارد.
به علت طول عمر مرحوم حسین لرزاده که در سن ۹۸ سالگی از دنیا رفت و معروفیت وی به خاطر طراحی و ساخت مسجد اعظم قم در بسیاری از سایتها و مراجع اینترنتی از جمله ویکی‌پدیا به ‌اشتباه طراحی بنای آرامگاه فردوسی به وی منسوب شده است.
ویژگی آرامگاه فردوسی با طراحی نهایی مهندس سیحون، تلفیق معماری ایران باستان و ایران اسلامی است که با اضافه شدن زیرزمین به بنای فعلی نوعی هنر اسلامی – ایرانی را تداعی می کند زیرا در سبک اسلامی، مقبره ها در سرداب قرار می گیرد و سنگ قبر به صورت نمادین نصب می شود که نمونه آن مضجع شریف رضوی است که قبر حضرت امام رضا (ع) هشت متر پایین تر از ضریح قرار دارد اما ظاهر بیرونی آرامگاه کنونی حکیم توس برگرفته از معماری پاسارگاد و تزئینات سرستونهای هخامنشی است.
هم اکنون آرامگاه فردوسی دارای بخش اداری، کتابخانه، سالن غذاخوری، موزه و نیز بقایایی از توس قدیم است و تندیسی از فردوسی به عنوان شاهکار هنری ابوالحسن خان صدیقی از مجسمه سازان مشهور در آن نصب شده است.
در محوطه درون باغ آرامگاه فردوسی، مهدی اخوان ثالث (متولد ۱۳۰۷ و متوفی به ۱۳۶۹) شاعر نامدار معاصر، مشهور به “میم. امید” به خاک سپرده شده است. پیکر استاد آواز ایران “محمدرضا شجریان” نیز ۱۹ مهر ماه سال ۱۳۹۹ در جوار مقبره فردوسی به خاک سپرده شد.
در ۵۰ متری بیرون از باغ آرامگاه فردوسی نیز آرامستان شعرای مشهد قرار دارد که در آن شاعران نامدار معاصر از جمله عماد خراسانی، احمد گلچین معانی، احمد کمال پور، محمد قهرمان و عشرت قهرمان به خاک سپرده شده اند.
فردوسی در اوایل قرن چهارم هجری به سال ۳۱۹ خورشیدی در روستای پاژ از توابع توس خراسان دیده به جهان گشود و در اواخر قرن چهارم هجری به سال ۳۹۷ خورشیدی در سن ۷۸ سالگی چشم از جهان فرو بست.

منبع: ایرنا