زور زور؛ کوچک مقدس

به گزارش خبرنگار ایمنا، کلیسای زور زور در سال ۱۳۱۴ میلادی توسط اسقف اعظم کلیسا تادئوس، زکریا ساخته شد و این کلیسا به یکی از مراکز اصلی دینی و آموزشی ارامنه در منطقه ارمنستان تبدیل شد و مبلغان مسیحی در آن مستقر شدند. این مبلغان سعی داشتند به دیگران بگویند که اروپاییان برای نجات از دست مغولان به آنها کمک خواهند کرد به شرطی رهبری پاپ را بپذیرند. یکی از این مبلغین هوانس زور زورتسی بود که مسئولیت مرکز مذهبی زور زور را برعهده داشت و نام این کلیسا گرته برداری از اسم وی است.

بسیاری از بلند پایه‌ترین عالمان دینی مسیحی در زور زور پرورش یافته‌اند از جمله آنها می‌توان به اسقف هوانس که در سال ۱۳۳۰ میلادی به عنوان رئیس مرکز علمی دیرکرنا در نخجوان انتخاب شد اشاره کرد. پس از فوت هوانس زور زورتسی در سال ۱۳۳۷ میلادی این کلیسا رونق علمی گذشته خود را از دست داد و تا قرن هفدهم میلادی به عنوان یک مرکز دینی به فعالیت خود ادامه داد اما در زمان جنگ‌های بین ایران و عثمانی و پس از آن از این کلیسا متروکه‌ای به جا ماند.

داستان زور زور بار دیگر در سالهای پس از انقلاب جان گرفت، در سال ۱۳۶۶ شمسی وزارت نیرو تصمیم به تاسیس سد بارون گرفت. بر اساس نقشه کار کلیسا زور زور به طور کامل زیر آب فرو می‌رفت، اما با پیگیری‌های شورای خلیفه‌گری و مدیریت اجرایی میراث فرهنگی تصمیم به جابجایی این کلیسا گرفته شد. این پروژه با همکاری کارشناسان میراث فرهنگی و  متخصصین معمار جمهوری ارمنستان انجام شد و نهایتا کلیسا ۶۰۰ متر جابجا و در بالای صخره‌ای مشرف بر سد قرار گرفت.

این جابجایی ۲۵ روز به طول انجامید و با شماره گذاری آجرها بنا انتقال یافت، پس از این جابجایی با استفاده از اسنادی که در دست بود عملیات مرمت این کلیسای مقدس آغاز شد و زور زور به شکل اولیه خود بازگشت. عملیات مرمت و جابجایی این کلیسا از مهمترین اتفاقات در تاریخ میراث فرهنگی کشور است که هنوز تکرار نشده است.

معماری این کلیسا ببیندگان را یاد فیلم‌های قرون وسطایی می‌اندازد، سنگ‌های روی هم چیده شده و گنبد سنگی که بر روی آن صلیبی وجود دارد یادآور تمام کلیساهای قرون وسطایی است ضمن اینکه تفاوت میان سنگ‌های باستانی این کلیسا و سنگ‌های جدیدی که در دوره مرمت استفاده شدند کاملا بارز است. این کلیسا یک در ورودی دارد که بنا بر شنیده‌ها این در ، همان در اصلی و قدیمی کلیسا است.

کلیسا زور زور کلیسای مقدسی برای ارامنه است، این کلیسا به دلیل قرار گرفتن در مکانی دیدنی و طبیعتی بکر همچنین دارا بودن سرگذشتی پر پیچ و خم از خاص‌ترین جاذبه‌های ایران و یکی از جاذبه‌های شهرستان ماکو است. ماکو در آذربایجان غربی جاذبه‌های گردشگری بسیاری دارد و زور زور یکی از مهمترین آنهاست که در برنامه‌های گردشگری ماکو جایگاه بسیار ویژه‌ای دارد. برای رسیدن به کلیسای مقدس زور زور از جاده غربی شهرستان ماکو به سمت سد بارون بروید و پس از رسیدن به تاسیسات سد در جاده پرپیچ‌وخم  راه را تا دیدن تابلو کلیسای  مریم مقدس ادامه دهید.

در سال ۲۰۰۸ مجموعه مکان‌های مقدس ارامنه در شمال غربی ایران از جمله زور زور در کنار کلیسا استفانوس و قره کلیسا ثبت جهانی شد. این کلیساها مکان‌هایی بسیار مقدس برای ارامنه و مسیحیان هستند که هم از نظر تاریخی و هم از نظر دینی اهمیت فراوانی دارند.

منبع:ایمنا