آشنایی با باغ های معلق بابل یا باغ های معلق سمیرامیس

حتما تا کنون در مورد یکی از عجایب هفت گانه دنیا یعنی باغ های معلق بابل چیز هایی شنیده اید یا حداقل اسم آن به گوشتان خورده است. این باغ در سرزمین عراق کنونی واقع بوده است که نام دیگر آن باغ های معلق سمیرامیس بوده است. در این مقاله با حقایقی در مورد این باغ ها بیشتر آشنا می شوید.

باغ های معلق بابل

باغ های معلق بابل در شهر باستانی و با شکوه بابل واقع شده بود. این شهر در زمان فرمان روایی بخت نصر دوم در اوج شکوفایی خود بود. بنا بر داستان ها و روایت ها این باغ ها از زمین صد ها متر فاصله داشتند، اما باستان شناسان می گویند ارتفاع این باغ ها از سطح زمین کمتر از این مقدار بوده است.

بنا بر نوشته های تاریخ شناس معروف هرودوت، شهر بابل در آن زمان با دیواری به بلندی ۹۰ متر و ضخامت ۲۴ متر احاطه شده بود. علاوه بر این دیوار، یک دیوار داخلی با ضخامت کمتر نیز شهر را احاطه کرده بود. درون این دیوار ها قلعه ها و معابد زیادی به همراه مجسمه های بزرگ طلایی وجود داشت.

درون شهر یک برج بسیار بلندی ساخته شده بود که متعلق به مردوک خدای بابل بود.

اما باغ های معلق بابل یکی از مهم ترین بناهای این شهر بود که هرودوت نامی از آنها در کتاب خود ذکر نکرده است.

تاریخچه باغ های معلق بابل

در مورد تاریخ ساخت این باغ ها اطلاعات دقیقی در دست نیست. بر اساس برخی از داستان ها، ساخت این باغ ها مربوط به زمان فرمان روایی پادشاه بخت نصر دوم (۶۰۵سال  قبل از میلاد که به مدت ۴۳ سال فرمان روایی می کرد) می باشد و توسط او ساخته شده است.

روایت دیگری مبنی بر آن است که این باغ ها توسط ملکه آشوری سمیرا میس و در سال های اولیه سده ۸۰۰ قبل از میلاد ساخته شده است.

ساخته شدن باغی با این عظمت و شکوه بیانگر دوران طلایی و پرشکوه پادشاهی آن زمان است.

هدیه ای برای همسر پادشاه بخت نصر دوم

بنا بر روایت دیگری، این باغ ها برای جلب رضایت و شاد کردن دل همسر پادشاه بخت نصر دوم ساخته شد.

همسر پادشاه بابل که آمیتیس نام داشت و دختر پادشاه ماد ها بود برای برقراری اتحاد میان دو ملت با او ازدواج کرده بود. سرزمین پدری آمیتیس مکان سر سبز و خوش آب و هوایی بود، در حالی که بعد از ازدواج در یک مکان نسبتا خشک و بدون درختان سرسبز زندگی می کرد و به همین خاطر زندگی برای او در چنین سرزمینی ملال آور بود.

از این رو پادشاه دستور داد تا در آن سرزمین یک کوه مصنوعی با باغ هایی بر فراز آن بسازند.

باغ های معلق بابل به چه معناست؟

باغ های معلق بابل، معلق و آویزان نیستند! این باغ ها شامل تراس های طاقی شکل بودند که بر فراز ستون های مکعبی شکل قرار گرفته بودند. تراس ها از خاک پر شده بود تا در آنها درختان بزرگ کاشته شود. این تراس ها و ستون ها و طاق ها از آجر پخته و قیر ساخته شده بود.

برای دسترسی به طبقات بالای این باغ ها، پله هایی وجود داشت و در دو طرف این مسیر پلکانی دو سامانه آبیاری خاص قرار داشت که آب را از طریق رودخانه فرات به باغ ها می رساندند.

باغ های معلق بابل را چگونه آبیاری می کردند؟

بر اساس اسناد تاریخی، این باغ ها توسط آب فرات آبیاری می شدند. همان طور که می دانید در آن زمان یعنی قرن پنجم قبل از میلاد بدون امکانات امروزی مانند موتور و … هدایت کردن آب به ارتفاع بلندی مانند باغ های بابل کار بسیار دشواری بوده است. اما با استفاده از ایده یکی از طراحان آن زمان، این آبرسانی از طریق یک پمپ زنجیره ای صورت می گرفت.

پمپ زنجیره ای از دو چرخ بزرگ تشکیل شده بود که یکی از چرخ ها بالاتر از دیگری قرار گرفته بود و از طریق یک زنجیر به هم متصل می شدند. روی این زنجیر سطل هایی آویخته شده بود. زیر چرخ پایینی استخری از منبع آب وجود داشت.

وقتی که این چرخ پایینی می چرخید، سطل ها به نوبت در آب استخر پر می شدند. سپس با استفاده از زنجیر به سمت چرخ بالایی منتقل می شدند و آنجا در یک استخر دیگر تخلیه می شدند. سپس این زنجیر سطل های خالی را به طرف پایین منتقل می کرد تا دوباره پر شوند.

یکی دیگر از روش های آب رسانی به بالای باغ احتمالا استفاده از نوعی پمپ پیچی بوده است. این پمپ مانند یک ظرف بزرگی بوده است که یک طرف آن درون استخر بالایی و طرف دیگر آن درون منبع آب پایین قرار داشت. درون این ظرف پیچی به اندازه خود ظرف بود که با چرخاندن آن، آب در میان تیغه های پیچ جمع می شد و به بالا هدایت می شد. احتمالا چرخاندن این پیچ های بزرگ توسط میل لنگی صورت می گرفته است. این روش آب رسانی بسیار مؤثر بوده و بسیاری از مهندسان نیز بر این باورند که آب رسانی به باغ های معلق از این طریق صورت  می گرفته است

وسعت باغ های معلق بابل

گفته شده است که طول و عرض این باغ های معلق ۱۲۲ در ۱۲۲ متر بوده است و ارتفاع آن ها بیشتر از ۲۴ متر بوده است. اما در برخی از روایات ارتفاع این باغ ها برابر با ارتفاع دیوار شهر و تا صد متر بیان شده است. این باغ های زیبا از دور مانند یک کوه مصنوعی سرسبز که از دل دشت سر بر آورده نمایان بود.

ساخت و ساز باغ های معلق

در ساختن باغ ها باید نکاتی در نظر گرفته می شد تا هنگام آبیاری دچار خرابی نشود. اما از آنجایی که در آن سرزمین امکان پیدا کردن و حمل سنگ وجود نداشت، بیشتر بناهای این شهر و از جمله باغ های معلق از جنس آجر و خشت ساخته شده بود.

خشت ها را از خاک رس و کاه می ساختند و در آفتاب خشک می کردند. سپس با استفاده از موادی مانند قیر، این خشت ها را به هم متصل می کردند. اما به علت جنس این خشت ها، در معرض آب زود از بین می رفتند. ساختمان ها  و بناهای بابل با همین روش ساخته می شدند زیرا به علت کمبود بارندگی دوام زیادی داشتند اما برای بنایی مانند باغ که مرتب باید آبیاری می شد این روش مناسب نبود و نیاز به محافظت بیشتری داشت.

بنا بر گزارشات تاریخ نویس یونانی دیودوروس سیکولوس، سکو های این باغ با تخته سنگ های بزرگی پوشیده شده بود که در آن زمان سابقه نداشت. روی آنها پوششی از نی و قیر و کاشی قرار گرفته بود.

یک لایه از سرب نیز روی آن ها استفاده شده بود که از نفوذ آب به لایه های پایینی جلوگیری شود. سپس بر روی این لایه های عایق کاری شده لایه ی ضخیمی از خاک بود که در آن درختان و گیاهان رشد کنند. این گیاهان و درختان بسیار متنوع و جذاب بودند و یک منظره زیبایی را خلق می کردند.

ذکر نام باغ های معلق در اسناد تاریخی

اگر چه تاریخ نگاران یونانی به وفور در مورد این باغ ها در متون خود نوشته اند اما مورخان بابلی اشاره ای به چنین باغ هایی نکرده اند. به همین علت نمی توان به طور قطعی در مورد واقعی بودن این باغ ها اظهار نظر کرد. از طرفی دیگر، به علت کمبود اسناد و فقدان بقایای مربوط به این باغ ها نمی توان وجود آنها را اثبات کرد.

مورخان امروزی باغ های معلق بابل را به عنوان خیال بافی سربازان سپاه اسکندر مقدونی ذکر کرده اند. این سربازان هنگام بازگشت از بابل به باغ های سرسبزی اشاره کرده اند که در آسمان بر روی هم قرار گرفته اند. برخی از مورخان نیز بر این باورند که این ها نتیجه شعر سرایی شاعران یونانی در مورد آوازه باغ های معلق بابل است. شاعران آن زمان، تمام باغ های بابلی را با رنگ و لعاب توصیف کرده اند.

حفاری های باستان شناسی

مکان دقیق شهر بابل کاملا مشخص و شناخته شده بود اما تا مدت ها هیچ اثری از بقایای این باغ ها نبود. تا اینکه یک باستان شناس آلمانی به نام رابرت کلدوی در سال ۱۸۹۹ به حفاری و بررسی این منطقه پرداخت و بخش هایی از بقایای شهر که شامل دیواره های داخلی و خارجی و بخش هایی از برج بابل و کاخ های بخت نصر و مسیر اصلی شهر را یافت.

او در هنگام حفاری ها بنایی را کشف کرد که شامل ۱۴ اتاق بزرگ با طاق قوسی از جنس سنگ بود. بنا بر گزارشات و اطلاعات در مورد این شهر، تنها در دو نقطه از شهر از سنگ در بنا ها استفاده شده بود که یکی مربوط به ارگ جنوبی و دیگری مربوط به همین باغ های معلق بود. از این رو به نظر می رسد که بقایای کشف شده مربوط به باغ های معلق باشد.

این باستان شناس به جستجو و حفاری ادامه داد و توانست بسیاری از قسمت هایی که توسط تاریخ نگار یونانی دیدوروس ثبت شده بود را کشف کند. او در نهایت موفق شد اتاقی با سه گودال بزرگ و عجیب کشف کند که به نظر می رسید این گودال ها مکانی برای قرار دادن پمپ زنجیری برای آب رسانی به قسمت های بالا بوده است.

منبع: بیتوته

مرتبط:

کرمانشاه؛ سرزمین عجایب هزارگانه

اهرام استاب _از عجایب دیدنی بلغارستان