گردشگری فرهنگی در موزه رونق می‌گیرد
موزه‌ها امروزه نقش بسیار موثری در جذب گردشگران برعهده دارند. زمانی موزه‌ها تنها به اشیای تاریخی و کاسه‌کوزه‌های شکسته تعلق داشت اما امروزه از تیم‌های فوتبال گرفته تا کارخانه‌های خودروسازی، از تاریخچه لبنیات گرفته تا انواع کبریت‌های قدیمی در زمره موزه‌ها قرار گرفته‌اند. موزه‌ها به‌طور کلی به تاریخچه‌ها می‌پردازند. حال این تاریخچه می‌تواند مربوط به شیوه زندگی مردمان قدیم باشد و یا اینکه چگونه لوله پولیکا اختراع شد و به محصول امروزی تبدیل شد! در بسیاری از کشورهای پیشرفته موزه‌های مختلف را می‌توان دید؛ در ابعاد مختلف، با اشیای متفاوت و کارکردهای مختلف.
در دوران کلاسیک واژه موزه به جایگاه ۹ خدای یونانی که رب‌النوع‌های هنر و اندیشه بودند اطلاق می‌شد. در اواخر قرن سوم قبل از میلاد بطلمیوس اول (۲۸۴ ـ ۲۴۶) اولین موزه را در شهر اسکندریه تأسیس کرد، بنای این موزه در قسمتی از کاخ سلطنتی ساخته شده بود و در عین حال به عنوان کتابخانه از آن استفاده می‌شد، بطلمیوس در آن محل که بعدها کتابخانه بزرگی شد نسخه‌های منحصر‌به‌فردی را گردآوری کرده بود که معروف‌ترین فلاسفه و دانشمندان عصر را در آنجا به کار تحقیق و تتبع وا می‌داشت.
بعد از وی یکی از امپراتوران روم به نام کلود، موزه‌ای نظیر اسکندریه به‌وجود آورد که مرکز تحقیقات علمی آن دوران به‌شمار می‌رفت.
در قرون وسطی نام موزه به عنوان محلی به‌کار برده می‌شد که در آنجا مجموعه‌هایی از اشیاء کم‌یاب و جالب ادوار گذشته از قبیل تاریخ طبیعی یا آثار هنری را به نمایش درآوردند.
از همان زمانی که علوم زیبایی‌شناسی شروع به تقویت و بالندگی قدرت هنری کرد، رومی‌ها به خلاقیت هنری زایدالوصفشان و با تکیه بر ذوق و نبوغ خود صاحب مجموعه‌ها و کلکسیون‌های نفیسی شدند. ولی ده قرن مسامحه و سهل‌انگاری از یک‌طرف و غارت و چپاول و سوء‌استفاده‌های بی‌شمار از طرف دیگر می‌رفت که موجب نابودی و محو این نوع ثمرات گرانبها در این سرزمین بشود، لکن با آغاز دوره رنسانس و بیداری و آگاهی دوباره ملت‌ها از انهدام کامل این گنجینه‌ها جلوگیری به‌عمل آمد، به‌طوری‌که از این پس کلکسیون شدن کارهای هنری با جدیت بیشتری به‌خصوص در مناطق اروپای شمالی دنبال شد. تا قبل از قرن ۱۵ میلادی دو ایده در کلکسیون شدن و گردآوری آثار با‌ارزش وجود داشت.
گستردگی موزه‌ها در زندگی مدرن
اکنون مفاهیم موزه‌ها تغییر یافته و کارکرد آنها نیز در مقابل توسعه یافته است. موزه‌ها دیگر تنها یک مکان کوچک برای نمایش چند اثر هنری و تاریخی نیستند.
احمد محیط طباطبایی، رئیس ایکوم می‌گوید: تعریف ما که از موزه تغییر می‌کند، این مفهوم نیز تغییر کمی و کیفی می‌دهد. زمانی موزه‌ها تنها مجموعه‌های بسته داخل ساختمان‌ها که دارای آثار هنری بودند، تعریف می‌شدند و این امر نقش چندانی نداشته است.
او افزود: اما الان تمام سایت‌های تاریخی، حوزه‌های میراث‌فرهنگی و حفاظت از آنها و حفاظت از طبیعت، باغ‌های گیاه‌شناسی، آرشیوهای ملی، کتابخانه‌های ملی جزو موزه تلقی می‌شود و به فضای شهری و اکوموزه‌ها تبدیل می‌شود.
محیط‌طباطبایی در ادامه می‌گوید: این مجموعه بیشترین نقش را در جذب گردشگران فرهنگی به خود اختصاص می‌دهد. اکنون آمار گردشگران فرهنگی در جهان به ۴۰ درصد رسیده و موزه‌ها نیز نقش موثری در افزایش این آمار داشته‌اند.
موزه‌های ما ناقص‌الخلقه هستند
بسیاری معتقدند باید مجموعه‌ها و اشیای ارزشمند را در همان موزه‌های موجود جای داد و به‌جای کمیت بر کیفیت موزه‌ها تاکید کرد.
رضا دبیری‌نژاد، موزه‌دار گفت: موزه یک تعریف و پدیده اجتماعی است، بنابراین باید در خدمت جامعه باشد.
او درباره نقش موزه‌ها در گردشگری بیان کرد: اگر موزه‌ها نقش موثری در توسعه جامعه ایفا کنند، می‌توان از آنها برای توسعه گردشگری نیز استفاده کرد. این به شرطی است که جامعه با موزه‌ها تعامل داشته باشد اما به این معنا نیست که تمامی موزه‌ها را در خدمت گردشگری ببینیم. ما نباید با موزه‌ها یکسان برخورد کنیم؛ بسیاری از موزه‌های دانشگاهی، صنعتی و تخصصی به هدف گردشگری ایجاد نشده‌اند، بلکه با هدف پژوهش و تحقیق احداث شده‌اند.
مدیر موزه ملک با تاکید بر لزوم افزایش کیفی موزه‌ها به جای ایجاد موزه‌های جدید اظهار کرد: به نظر من به دلیل اینکه نمی‌توانیم از ظرفیت‌های موزه‌های فعلی استفاده کنیم، تلاش می‌کنیم با ایجاد موزه‌های جدید این مشکل را رفع کنیم.
او افزود: اکنون موزه‌های ما ناقص‌الخلقه بوده و دارای نواقصی هستند؛ بنابراین بهتر است به‌جای اینکه هزینه‌ای برای خلق موزه‌های جدید صرف کنیم، برای موزه‌های موجود هزینه کنیم. دولت چقدر می‌تواند تصدیگری کند که موزه‌های جدید ایجاد کند؟ بهتر است موزه‌های مردم‌نهاد ایجاد شوند تا مردم تصدیگری کرده و موزه‌ها را مدیریت کنند.
پروژه‌های گردشگری
موزه‌ها به عنوان بخشی از پروژه‌های گردشگری سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تعریف شده‌اند. مرتضی رحمانی‌موحد، معاونت گردشگری سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با اشاره به اهمیت موزه‌ها در گردشگری گفت: یکی از قدیمی‌ترین و موثرترین انواع گردشگری، گردشگری فرهنگی است. ۴۰ درصد از گردشگران سراسر جهان را گردشگران فرهنگی تشکیل می‌دهند.
او افزود: در حوزه گردشگری فرهنگی، موزه‌ها یکی از پشتوانه‌های توسعه گردشگری به‌شمار می‌رود. موزه‌ها به‌جز کارکرد فرهنگی کارکرد اقتصادی نیز دارند و می‌توان از موزه‌ها درآمد اقتصادی نیز کسب کرد.
رحمانی‌موحد با اشاره به لزوم افزایش جذابیت موزه‌ها اظهار کرد: می‌توان برنامه‌های جذابی برای موزه‌ها در‌نظر گرفت. امروزه با توجه به رقابت‌های جهانی در عرصه گردشگری باید بسته‌های جذابی برای موزه‌ها در نظر بگیریم تا بتوانیم دوشادوش دیگر موزه‌های معروف جهان رقابت کنیم.
او با اشاره به اقتصاد مقاومتی که باید در موزه‌ها نیز مورد‌توجه قرار گیرد، اظهار کرد: با تصویب پروژه توسعه گردشگری و اجرای آن چند زیرپروژه تعریف شد که یکی «توسعه موزه‌های خصوصی» یا «هر خانواده، یک‌موزه» عنوان شد. هر‌چند در این پروژه با اینکه محدودیت وجود زیرپروژه‌های متعدد وجود دارد اما معاونت گردشگری تلاش خود را برای ادامه‌دار بودن آن انجام می‌دهد تا این ساختار به عنوان یکی از محورهای هم‌افزایی و هم‌گرایی رشد و ارتقا یابد.
سخن پایانی
موزه‌ها نقش موثری در جذب گردشگران دارند. به‌ویژه در ایران که فعال‌ترین حوزه مربوط به گردشگری فرهنگی است، باید در بهبود کیفیت موزه‌ها تلاش کرده و بر تعداد موزه‌ها در مکان‌های مختلف کشور افزود.
منبع:توریسم پرس
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.