گنبد علویان همدان

 گنبد علویان متعلق به اواخر دوره سلجوقیان در قرن ۶ است که توسط خاندان علویان ابتدا به عنوان مسجد احداث شده بوده است .

در دوره های بعد با ایجاد سردابی در زیر زمین به مقبره آن خاندان تبدیل گردیده است گنبد علویان یکی از شاهکارهای معماری و گچبری بعد از اسلام است که در سال ۱۳۱۰ به ثبت ملی رسیده است .

علت نام گذاری این بنا به گنبد علویان این بوده است که در گذشته های دور این بنا دارای گنبد بوده و در اثر گذشت زمان گنبد آن فرو ریخته است همچنین علاقه شدید مردم به سادات و دوستداران امام علی (ع) ومدفون بودن دو تن از خاندان علوی در این بنا از دلایل دیگر این بامگذاری بوده است اما متاسفانه از هویت مدفونین اطلاعاتی در دسترس نیست.

در زیر گنبد سرداب در قسمت مرکزی آن مقبره ای قرار دارد که با کاشیهای خشتی فیروزه رنگی پوشیده شده است نقشه بنا چهار ضلعی و گوشه های آن دارای لبه های ستاره ای شکل است .

این مقبره بیانگر هنرهای اسلامی است که وجود خط کوفی در دیوار آن بر عظمتش افزوده وجذابیت سردر و حاشیه آن که طرح شانه های زنبور عسل را تداعی میکند در نوع خود بی نظیر است .

گچبری ها شامل گل وبوته های در هم پیچیده به شکل زیبایی خود نمایی میکند و حاشیه خارجی را کتیبه ای گچبری مشتمل بر آیاتی از قرآن کریم تزئیین کرده است .

این بنا از سطح زمین بلند تر و بر روی سکوی قرار گرفته است و داخل سکو طبقه زیرین مقبره می باشد، در جلو مقبره پله های سنگی که تعداد آنها به عدد ۹ می رسد به چشم می خورد.